Liệu "Phù thủy xứ Oz" chứa đựng một thông điệp ẩn ý? - David B. Parker

Xem toàn bài giảng tại: http://ed.ted.com/lessons/does-the-wonderful-wizard-of-oz-have-a-hidden-message-david-b-parker

Trong phần giới thiệu về cuốn "Phù thủy xứ Oz", L.Frank Baum khẳng định rằng quyển sách chỉ đơn giản là một câu chuyện thiếu nhi trong sáng. Nhưng một vài học giả đã tìm ra những sự chỉ trích ẩn ý về nên kinh tế chính trị của những năm cuối thế kỷ 19 trong quyển sách này. Liệu có khi nào một trong những câu chuyện thiếu nhi Mỹ được yêu thích nhất lại là một câu chuyện ngụ ngôn nổi loạn? David B.Parker điều tra bản viết để tìm những dẫn chứng.

Bài giảng của David B.Parker, đồ họa bởi Avi Ofer

Vào mùa hè năm 1963,

một giáo viên phổ thông đã thay đổi

cách nhìn của thế giới
về cuốn "Phù thủy xứ Oz."

Tên của ông ấy là Henry Littlefield,

và lúc đó ông đang dạy
một lớp lịch sử Mỹ.

Ông dạy đến phần
cuối thế kỷ 19,

một thời đại được gọi là
"Thời đại Mạ hóa,"

nhưng ông ấy gặp khó khăn

để làm lớp học thấy hứng thú

với những vấn đề xã hội
và kinh tế phức tạp

của thời đại đó

Thế rồi một đêm,
khi ông đang đọc

cuốn "Phù thủy xứ Oz"
cho các con gái,

ông đã nảy ra một ý tưởng.

Vào những năm 1890, nông dân muốn

thêm bạc vào tiêu chuẩn vàng

để thêm tiền vào lưu thông

và để dễ dàng hơn khi đi vay mượn.

Trong cuốn sách, Dorothy đã đi đến

thành phố Ngọc Lục Bảo trên
Con đường Gạch Vàng

trên chiếc giày bạc của mình

Ban đầu đôi giày đỏ ruby
trong phim

là một đôi màu bạc.

Bạc và vàng trên con đường
tới sự phồn vinh.

L.Frank Baum đã xuất bản cuốn sách
vào năm 1900

vào lúc đỉnh cao
của Thời đại Mạ hóa

và sự tương đồng không có vẻ gì
là không thể.

Chưa có ai khác thấy được
những mối liên kết

nhưng điều đó
chẳng làm nản lòng Littlefield.

Ông đã dùng cuốn sách
để dạy về Thời đại Mạ hóa,

và nhanh chóng,
ông và các học trò của mình

đã tìm thấy nhiều mối liên hệ hơn.

Ví dụ, vào cuối những năm 1890,

nước Mỹ vừa mới hồi phục sau nội chiến

và sát nhập những
vùng lãnh thổ mới rộng lớn,

mang đến một thời đại phồn vinh
cho một số người.

Công nghiệp tài chính

ở miền Bắc và Đông phát đạt

thì những người nông dân
ở miền Nam và Tây phải vật lộn.

Điều này đã dẫn đến Phong trào Dân túy

đoàn kết nông dân và lao động

chống lại giới thượng lưu thành thị.

Đến năm 1896, phong trào đã phát triển
thành Đảng Nhân dân

ủng hộ cho nhà dân chủ
William Jennings Bryan

đưa ông vào tranh cử chức tổng thống.

Trong khi đó, ở xứ Oz
Littlefield đã khẳng định,

Dorothy - một cô bé Mỹ điển hình

nghèo khó ở Kansaa,

bị đảo lộn hoàn toàn theo nghĩa đen.

bởi một thế lực quyền năng
ngoài tầm kiểm soát của mình.

Những người lùn là
những người bình thường

bị áp bức bởi
Phù thủy phương Đông,

các ngân hàng và các công ty độc quyền.

Bù nhìn rơm là người nông dân,

chất phác nhưng thật ra khá tài năng.

Người Thiếc là những công nhân
bị biến thành những công cụ nhà xưởng

còn Sư tử nhát gan
là William Jennings Bryan

người đáng lẽ đã có thể trở thành
một biểu tượng có sức ảnh hưởng

nếu ông ta đủ dũng cảm.

để tiến hành chương trình triệt để
theo Chủ nghĩa dân túy.

Họ cùng nhau đi theo con đường gạch vàng

đến một thành phố lớn

nơi quyền lực của kẻ thống trị
hóa ra được xây dựng

trên những ảo ảnh.

Littlefield đã công bố một vài quan sát
trong một luận văn.

Tuyên bố của ông rằng

câu chuyện giả tưởng này

thực tế là một sự chỉ trích nổi loạn
về chủ nghĩa tư bản Mỹ

đã hấp dẫn nhiều người
vào những năm 1960.

Những học giả khác đã tiếp nối chủ đề này

và những sự tương đồng được đề xuất

cũng như các mối liên kết được nhân lên

Họ đã gợi ý rằng chú chó Toto của Dorothy

đại diện cho những người bài rượu
của Đảng Cấm đoán.

Oz rõ ràng là viết tắt
của từ ounce

một đơn vị quan trọng
trong cuộc tranh luận về bạc.

Danh sách cứ thế dài mãi.

Đến những năm 1980,
cách hiểu này về quyển sách

đã được chấp nhận rộng rãi
đến mức

nhiều sách giáo khoa lịch sử Mỹ

đã đề cập đến nó trong phần thảo luận
về chính trị cuối thế kỷ 19.

Nhưng liệu giả thuyết này có đúng?

Phần giới thiệu L. Frank Baum
khẳng định

quyển sách chỉ là
câu chuyện thiếu nhi trong sáng.

Liệu có phải ông đã cố ý
đánh lạc hướng mọi người?

Và liệu có công bằng

khi phỏng đoán ý ông
sau hàng thập kỷ?

Không có câu trả lời chắc chắn,

điều này phần nào
khiến cho việc đoán ý tác giả

trở thành một câu hỏi phức tạp,
rối rắm và thú vị để giải đáp.

Và một vài học giả gần đây
đã diễn giải "Phù thủy xứ Oz"

theo một cách trái ngược với Littlefield

Họ khẳng định rằng nó là

một sự ca tụng
văn hóa tiêu thụ mới ở thành thị

Nhà sử học William Leach đã
tranh luận rằng

thành phố Ngọc lục bảo hào nhoáng
của xứ Oz

có ý nghĩa như
sự thích nghi của mọi người

với một nước Mỹ mới lấp lánh.

Cuối cùng thì, tất cả những gì
ta biết chắc là Baum--

-được truyền cảm hứng bới
những thần thoại dân gian châu Âu-

đã tạo nên một câu chuyện tương tự
cho trẻ em Mỹ.

Và dù ông có ẩn ý nào khác hay không,

thì những sự tương đồng vẫn tiếp tục
gợi lên rằng

ông đã thành công.

trong việc tạo nên một câu chuyện cổ tích
cho riêng nước Mỹ.