< Return to Video

Məhkum dilemması və Nash tarazlığı | Mikroiqtisadiyyat | Khan Academy

  • 0:01 - 0:04
    Polis bir gündə
  • 0:04 - 0:06
    iki şəxsi həbs etdi.
  • 0:06 - 0:09
    İlk olaraq Al adlı bir kişi həbs edilir.
  • 0:09 - 0:11
    Onu narkotik satarkən tuturlar.
  • 0:11 - 0:13
    Yəni bu, aşkar cinayətdir.
  • 0:13 - 0:17
    Daha sonra isə Bill adlı bir şəxsi də
    tuturlar.
  • 0:17 - 0:20
    O da həmçinin narkotik alveri zaman
    cinayət başında yaxalanır.
  • 0:20 - 0:23
    Onları ayrı-ayrılıqda polis
    bölməsinə gətirirlər.
  • 0:23 - 0:26
    Və onlara bildirirlər ki,
    cinayət törədiblər.
  • 0:26 - 0:28
    Narkotik alverinə görə
  • 0:28 - 0:29
    iki il həbs olunacaqsınız.
  • 0:29 - 0:31
    Bunu hər birinə
    ayrı izah edirlər.
  • 0:31 - 0:32
    Hər ikisi də eyni növ
  • 0:32 - 0:33
    narkotik satırdılar.
  • 0:33 - 0:36
    Ancaq tamamilə ayrı şəkildə edirdilər.
  • 0:36 - 0:39
    Başqa bir şey etməyiblərsə əgər,
  • 0:39 - 0:42
    narkotikə görə 2 il cəza alacaqlar.
  • 0:42 - 0:44
    Prokuror bu şəxslərin hər biri ilə
  • 0:44 - 0:46
    ayrı söhbət etmə şansına
    sahibdir və onlarla
  • 0:46 - 0:48
    söhbət edərkən bu narkotiklə
  • 0:48 - 0:50
    məşğul olmağın ciddi bir cinayət olduğunu
  • 0:50 - 0:51
    izah edir.
  • 0:51 - 0:54
    Başqa bir şey olmazsa,
    hər biri şəxs iki il cəza alacaq.
  • 0:54 - 0:58
    Ancaq sonra prokuror hansısa bir səbəbdən
  • 0:58 - 1:01
    bu iki şəxsin daha ciddi bir
  • 1:01 - 1:03
    cinayət törətdikləri haqqında
  • 1:03 - 1:05
    şübhələnməyə başlayır.
  • 1:05 - 1:09
    Onlar bir neçə həftə əvvəl silahlı
    soyğun törədiblərmiş.
  • 1:09 - 1:13
    Və prokurorun etməli olduğu şey
  • 1:13 - 1:16
    şübhələrinin doğruluğunu təstiq etməkdir.
  • 1:16 - 1:18
    Ancaq ortada heç bir dəlil yoxdur.
  • 1:18 - 1:21
    Beləliklə, prokuror bu iki şəxsin
  • 1:21 - 1:23
    bir-birini ələ verməsi üçün
  • 1:23 - 1:25
    onlarla müqavilə bağlamağa çalışır.
  • 1:25 - 1:27
    Onların hər birinə deyir ki,
  • 1:27 - 1:29
    narkotik alverinə görə iki il alacaqsan.
  • 1:29 - 1:32
    Bu dəqiqdir.
  • 1:32 - 1:40
    Ancaq etiraf etsən, digəri
  • 1:40 - 1:47
    etiraf etməzsə, o zaman
    1 il cəzalanacaqsan.
  • 1:51 - 1:57
    Və digər oğlan 10 il cəza alacaq.
  • 1:57 - 2:00
    Beləliklə Al-a deyir, bax,
    Bill-i də bu gün təsadüfən
  • 2:00 - 2:01
    tutduq.
  • 2:01 - 2:03
    Silahlı soyğun edənlərin sən və
  • 2:03 - 2:05
    Bill olduğunuzu etiraf etsən, alacağın
  • 2:05 - 2:08
    cəza iki ildən bir ilə enəcəkdir.
  • 2:08 - 2:09
    Ancaq Bill açıq şəkildə həbsdə
  • 2:09 - 2:11
    daha çox vaxt keçirməli olacaq.
  • 2:11 - 2:14
    Xüsusilə də bizimlə
    əməkdaşlıq etmədiyi üçün.
  • 2:14 - 2:16
    Çünki o, etiraf etmir.
  • 2:16 - 2:19
    Amma burada digər situasiya da var.
  • 2:19 - 2:29
    sən inkar etsən və dostun etiraf etsə
  • 2:29 - 2:30
    vəziyyət dəyişəcək.
  • 2:30 - 2:33
    Əməkdaşlıq etmədiyin üçün
    10 il cəza alacaqsan,
  • 2:33 - 2:36
    Ancaq dostun
  • 2:36 - 2:39
    bir ilə endirilmiş cəza alacaq.
  • 2:39 - 2:41
    Yəni bu, Ala əgər sən
  • 2:41 - 2:43
    silahlı soyğunçu
    olduğunuzu inkar edirsənsə
  • 2:43 - 2:46
    və Bill sizi ələ verərsə,
    onda 10 il həbs
  • 2:46 - 2:48
    cəzası alacaqsan
    deməyə çalışır.
  • 2:48 - 2:51
    Bill yalnız bir il həbs cəzası alacaq.
  • 2:51 - 2:58
    Ancaq hər ikiniz etiraf etsəniz,
  • 2:58 - 3:00
    ikiniz də üç il alacaqsınız.
  • 3:03 - 3:06
    Nəticədə, bu ssenari
    məhbus dilemması adlanır.
  • 3:06 - 3:08
    Çünki görürük ki,
  • 3:08 - 3:13
    ikisinin də inkar edib və
    ikisinin də iki il aldığı
  • 3:13 - 3:15
    optimal bir ssenari var.
  • 3:15 - 3:17
    Ancaq bir-birlərinə qarşı
    qeyri-adi bir
  • 3:17 - 3:20
    sədaqətləri olmadığını və bunların ciddi
    cinayətkar olduqlarını
  • 3:20 - 3:22
    görəcəyik.
  • 3:22 - 3:24
    Qardaş deyillər və ya
    heç bir əlaqələri yoxdur.
  • 3:24 - 3:26
    Hansısa sədaqət müqaviləsi də yoxdur.
  • 3:26 - 3:29
    Onların qeyri-rasional
    qərar
  • 3:29 - 3:33
    verdiklərini görəcəyik.
  • 3:33 - 3:35
    Və mən anlamaq üçün nəticə
    matriksi deyilən
  • 3:35 - 3:37
    bir şey çəkəcəyəm.
  • 3:40 - 3:42
    Deməli, bu hissədə Bill yazaq.
  • 3:42 - 3:46
    Billin iki yolu var.
  • 3:46 - 3:50
    Silahlı soyğunu etiraf edə bilər və ya
  • 3:50 - 3:52
    silahlı soyğun
    haqqında bir şey bildiyini
  • 3:52 - 3:55
    inkar edə bilər.
  • 3:55 - 3:57
    Və Al da eyni iki seçimə sahibdir.
  • 3:57 - 4:04
    Al etiraf edə bilər və ya inkar edə bilər.
  • 4:04 - 4:06
    Buna nəticə matriksi deyildiyi üçün,
  • 4:06 - 4:09
    gəlin burada bir cədvəl çəkək.
  • 4:09 - 4:11
    Və fərqli ssenarilərin
  • 4:11 - 4:14
    hamısını və nəticələrin
    nə olacağını düşünək.
  • 4:14 - 4:18
    Al etiraf edirsə və Bill etiraf edirsə,
  • 4:18 - 4:19
    onda dördüncü ssenaridəyik.
  • 4:19 - 4:23
    Hər ikisi üç il həbs olunacaqlar.
  • 4:23 - 4:30
    Beləliklə, hər ikisi, Al üçün üç,
    Bill üçün üç il cəza olacaq.
  • 4:30 - 4:36
    Al etiraf etsə və Bill inkar edərsə,
  • 4:36 - 4:39
    onda Al-ın baxımından ikinci ssenaridəyik.
  • 4:39 - 4:41
    Al yalnız bir il alacaq.
  • 4:43 - 4:45
    Ancaq Bill 10 il alacaq.
  • 4:48 - 4:49
    Əgər əksi baş verərsə,
  • 4:49 - 4:51
    Bill etiraf edər və
    Al inkar edərsə,
  • 4:51 - 4:53
    vəziyyət əksinə çevrilir.
  • 4:53 - 4:55
    Al əməkdaşlıq etmədiyi üçün 10 il alacaq.
  • 4:55 - 4:57
    Bill əməkdaşlıq
    etdiyi üçün
  • 4:57 - 4:59
    bir il müddətində endirimli cəza alacaq.
  • 4:59 - 5:06
    Və ya hər ikisi inkar
    edərsə, hər ikisinin
  • 5:06 - 5:08
    yalnız narkotik ticarəti üçün
    cəzalandırılacaqları
  • 5:08 - 5:09
    ssenaridədirlər.
  • 5:09 - 5:16
    Beləliklə Al iki il, Bill isə
    iki il alacaq.
  • 5:16 - 5:18
    Əvvəldən bu barədə soruşmuşdum.
  • 5:18 - 5:21
    Onlar üçün ən optimal ssenari hansıdır?
  • 5:21 - 5:23
    Təbii ki, bu hər ikisinin silahlı
    soyğunu
  • 5:23 - 5:26
    inkar etdiyi bu ssenaridir.
  • 5:26 - 5:28
    Nəticədə, hər ikisi iki il cəza alır.
  • 5:28 - 5:31
    Ancaq, onların bir-birilərinə qarşı güclü
    bir
  • 5:31 - 5:34
    sədaqətin və ya qarşılıqlı bir
    güvən əlaqəsinin
  • 5:34 - 5:36
    olmadığını düşünsək, hansı
    ssenarinin rasional olduğunu
  • 5:36 - 5:37
    araşdırmalıyıq.
  • 5:37 - 5:40
    Əslində hər ikisinin
    etiraf etməsi də rasionaldır.
  • 5:40 - 5:43
    Və etiraf əslində bir Neş tarazlığıdır.
  • 5:43 - 5:46
    Bu barədə daha çox danışacağıq, qısa
    şəkildə Neş tarazlığı
  • 5:46 - 5:50
    bir tərəfin öz qərarlarını digər tərəfin
  • 5:50 - 5:52
    seçdiyi qərarı nəzərə alaraq verməsidir.
  • 5:52 - 5:54
    Beləliklə, göründüyü kimi
  • 5:54 - 5:59
    hər bir tərəf digər tərəfin seçəcəyi
    hər hansı bir seçimi nəzərə alaraq
  • 5:59 - 6:00
    ən optimal seçimi seçməlidir.
  • 6:00 - 6:03
    Alın nöqteyi-nəzərindən
    baxsaq, deyir ki,
  • 6:03 - 6:06
    Billin etiraf edib-etmədiyini bilmirəm.
  • 6:06 - 6:08
    Gəlin deyək ki, etiraf edir.
  • 6:08 - 6:10
    Mənim üçün hansı yaxşıdır?
  • 6:10 - 6:13
    O etiraf etsə və mən də etsəm,
    onda üç il alaram.
  • 6:13 - 6:16
    Əgər o etiraf etsə və mən
    inkar etsəm, 10 il alacağam.
  • 6:16 - 6:19
    O etiraf edərsə, mənim üçün də
    etiraf etmək daha yaxşı seçimdir.
  • 6:19 - 6:23
    Beləliklə, bu, inkar etməkdən
    daha yaxşı qərardır.
  • 6:23 - 6:25
    Billin etiraf etdiyini bilmirəm.
  • 6:25 - 6:26
    O, inkar edə bilər.
  • 6:26 - 6:28
    Billin inkar etdiyini düşünürəmsə,
    etiraf
  • 6:28 - 6:33
    edib bir il yoxsa rədd edib
    iki il almaq daha yaxşıdır?
  • 6:33 - 6:35
    Bu zaman etiraf etmək mənim
    üçün daha yaxşıdır.
  • 6:35 - 6:39
    Beləliklə, Billin etiraf edib
    inkar etməsindən asılı olmayaraq,
  • 6:39 - 6:42
    Alın Billin seçimlərini nəzərə alaraq
    qərar verməsi
  • 6:42 - 6:46
    ən optimal seçimdir.
  • 6:46 - 6:49
    Bill etiraf etsə, Al üçün də
    etiraf daha yaxşıdır.
  • 6:49 - 6:51
    Bill inkar etsə,
    yenə Al üçün etiraf daha yaxşıdır.
  • 6:51 - 6:53
    İndi buna Bill tərəfdən baxaq.
  • 6:53 - 6:54
    Və bu tamamilə simmetrikdir.
  • 6:54 - 6:58
    Bill deyir, Alın etiraf
    edib-etmədiyini bilmirəm.
  • 6:58 - 7:02
    Al etiraf etsə, etiraf edib
    üç il ala bilərəm və ya
  • 7:02 - 7:04
    inkar edib 10 il ala bilərəm.
  • 7:04 - 7:06
    Üç il həbs 10 ildən yaxşıdır.
  • 7:06 - 7:09
    Odur ki, Alın etiraf etdiyini
  • 7:09 - 7:11
    bilsəm üç il cəza alacam.
  • 7:11 - 7:13
    Ancaq Alın dəqiq etiraf etdiyini bilmirəm.
  • 7:13 - 7:14
    İnkar edə bilər.
  • 7:14 - 7:18
    Al inkar edirsə, etiraf edib
    bir il ala bilərdim və ya
  • 7:18 - 7:20
    inkar edib iki il ala bilərdim.
  • 7:20 - 7:23
    Bir daha etiraf etmək
  • 7:23 - 7:24
    və o bir ili almaq istərdim.
  • 7:24 - 7:27
    Beləliklə Bill, Alın verəcəyi qərarı
  • 7:27 - 7:33
    nəzərə alaraq etiraf etməsi
    hər zaman daha yaxşıdır.
  • 7:33 - 7:35
    Və bu isə maraqlıdır.
  • 7:35 - 7:37
    Onlar düşünürlər ki, bu ssenariyə
  • 7:37 - 7:41
    bu Neş tarazlığı vəziyyətinə,
    uyğun olaraq
  • 7:41 - 7:44
    ən optimal qərarı verməlidirlər.
  • 7:44 - 7:46
    Hər ikisi də inkar edərək iki il almağa
  • 7:46 - 7:49
    qarşı ikisi də etiraf
    edərək üç il alırlar.
  • 7:49 - 7:54
    Problem budur ki,
    bu qeyri-sabit bir vəziyyətdir.
  • 7:54 - 7:58
    Onlardan biri digərinin
    müvəqqəti bir vəziyyətdə
  • 7:58 - 8:01
    olduğunu düşünürsə,
  • 8:01 - 8:04
    deyə bilər ki, mən
  • 8:04 - 8:08
    ssenarini dəyişə bilərəm.
  • 8:08 - 8:10
    Al Billin qətiyyətlə inkar
    etdiyini düşünsə,
  • 8:10 - 8:12
    bu vəziyyətdən çıxaraq
    etiraf edib
  • 8:12 - 8:15
    burada yalnız birini əldə etməklə
    vəziyyətini
  • 8:15 - 8:16
    düzəldə bilər.
  • 8:16 - 8:20
    Eynilə, Bill bəlkə də Alın
    inkar edəcəyini düşünsə,
  • 8:20 - 8:24
    bu istiqamətdə irəliləyərək vəziyyəti
    optimallaşdıracağını anlayır.
  • 8:24 - 8:25
    İnkar etmək və iki almaq
  • 8:25 - 8:28
    əvəzinə o tərəfə irəliləyə bilər.
  • 8:28 - 8:31
    Yəni bu, qeyri-sabit optimal
    bir ssenaridir.
  • 8:31 - 8:34
    Ancaq bu Neş tarazlığı, buradakı vəziyyət
  • 8:34 - 8:36
    əslində çox, çox və çox sabitdir.
  • 8:36 - 8:40
    Bu vəziyyətdə digərlərinin nə etməsindən
  • 8:40 - 8:43
    asılı olmayaraq hər biri
    üçün etiraf etmək daha yaxşıdır.
  • 8:43 - 8:46
    Bütün digər aktyorların
    öz strategiyalarını
  • 8:46 - 8:50
    seçdiyini düşünsək,
    Bill üçün heç bir təşviq yoxdur.
  • 8:50 - 8:54
    Hər kəsin öz strategiyasını
    dəyişdirdiyini düşünsəniz,
  • 8:54 - 8:57
    yalnız bu istiqamətdə
    hərəkət edə bilərsiniz.
  • 8:57 - 8:59
    Bill üçün etiraf etmək əvəzinə
    Nash tarazlığından
  • 8:59 - 9:02
    kənara çıxaraq inkar etmək
    daha pis bir seçimdir.
  • 9:02 - 9:04
    Bunu etmək istəməyəcəksiniz.
  • 9:04 - 9:06
    Yaxud Alın qərarını dəyişdirəcəyi bu
  • 9:06 - 9:08
    istiqamətdə hərəkət edə bilərsiniz.
  • 9:08 - 9:11
    Ancaq bu bir daha Al
    üçün daha pis bir nəticə verir.
  • 9:11 - 9:13
    Cəzanız 3 ildən 10 ilə uzanır.
  • 9:13 - 9:16
    Deməli, bu, hər iki tərəfin seçəcəyi
  • 9:16 - 9:19
    optimal olmayan ancaq sabit
    vəziyyətdə olan
  • 9:19 - 9:20
    tarazlıq səviyyəsidir.
Title:
Məhkum dilemması və Nash tarazlığı | Mikroiqtisadiyyat | Khan Academy
Description:

Niyə elə də sadiq olmayan iki cinayətkar bir-birlərini ələ vermək istəyirlər?

Gələn dərsi izləyin: https://www.khanacademy.org/economics-finance-domain/microeconomics/nash-equilibrium-tutorial/nash-eq-tutorial/v/more-on-nash-equilibrium?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=microeconomics

Əvvəlki dərsi qaçırmısınız? https://www.khanacademy.org/economics-finance-domain/microeconomics/perfect-competition-topic/monopolistic-competition-oligop/v/oligopolies-duopolies-collusion-and-cartels?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=microeconomics

Khan Academy'də Mikroiqtisadiyyat: Ənənəvi kollec səviyyəsində mikroiqtisadiyyata giriş kursunu əhatə edən mövzular

Khan academy haqqında: Khan Academy, öyrənənlərin sinifdə və xaricində öz templəri ilə təhsil almağa imkan verən təcrübə məşqləri, təlimat videoları və fərdi öyrənmə panelini təklif edir. Riyaziyyat, elm, kompüter proqramı, tarix, sənət tarixi, iqtisadiyyat və daha çoxu ilə məşğul oluruq. Riyaziyyat tapşırıqlarımız güclü və öyrənmə boşluqlarını müəyyən edən ən müasir, uyğunlaşma texnologiyasından istifadə edərək öyrənənləri uşaq bağçasından hesablamaya istiqamətləndirir. Xüsusi məzmun təqdim etmək üçün NASA, Müasir İncəsənət Muzeyi, Kaliforniya Elmlər Akademiyası və MIT kimi qurumlarla da əməkdaşlıq etmişik.

Pulsuz. Hamı üçün. Daima. #HərŞeyiÖyrənəBilərsiniz

Khan Academy'nin Mikroiqtisadiyyat kanalını izləyin:
https://www.youtube.com/channel/UC_6zQ54DjQJdLodwsxAsdZg
Subscribe to Khan Academy: https://www.youtube.com/subscription_center?add_user=khanacademy
more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
09:21

Azerbaijani subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.