-
Chcemy znaleźć granicę przy x dążącym do 1 z
-
wyrażenia x przez x minus 1 minus 1 przez
-
logarytm naturalny z x.
-
Zobaczmy co się stanie, jeśli po prostu
-
spróbujemy podstawić 1.
-
Co, jeśli spróbujemy oszacować to wyrażenie w 1?
-
Cóż, tutaj dostaniemy 1 przez 1 minus 1.
-
Czyli coś jakby 1 przez 0 minus 1 przez,
-
jaki jest logarytm naturalny z 1?
-
e do jakiej potęgi jest równe 1?
-
Wszystko podniesione do zerowej potęgi jest równe 1, więc e
-
do potęgi 0 będzie wynosiło 1, czyli logarytm
-
naturalny z 1 to 0.
-
Tak więc dostajemy dziwne 1 przez 0
-
minus 1 przez 0.
-
To dość dziwacznie wyglądająca forma nieokreślona.
-
Ale nie jest to forma nieokreślona jednego z typów, do których
-
odnosiliśmy regułę de l'Hospitala.
-
Nie dostajemy tutaj 0 przez 0, ani
-
nieskończoność przez nieskończoność.
-
Moglibyście powiedzieć - hej, ok, to nie jest problem, do którego
-
możemy zastosować regułę de l'Hospitala.
-
Będziemy musieli znaleźć tę granicę w jakiś inny sposób.
-
A ja Wam na to powiem - nie poddawajcie się jeszcze!
-
Być może możemy to jakoś algebraicznie przekształcić tak,
-
aby dostać postać nieokreśloną o której mówi reguła de l'Hospitala i
-
wtedy ją zastosować.
-
Aby to zrobić zobaczmy co się stanie, jeśli
-
dodamy te dwa wyrażenia.
-
Jeśli je do siebie dodamy, to wyrażenie, będzie
-
wynosiło, wspólny mianownik to
-
x minus 1 razy logarytm naturalny z x.
-
Po prostu przemnożyłem mianowniki.
-
Z kolei licznik wyniesie, jeśli po prostu
-
ten cały wyraz przemnożę przez logarytm naturalny z x, to
-
będzie x razy logarytm naturalny z x, a ten cały wyraz
-
przemnożę przez x minus 1.
-
x minus 1.
-
Można to rozbić i zauważyć, że to wyrażenie
-
i to wyrażenie są takie same.
-
Pozbądźmy się tego.
-
A to tutaj to to samo, co 1 przez logarytm
-
naturalny z x, bo x minus 1 się skraca.
-
Mam nadzieję, że rozumiecie, że póki co tylko
-
dodałem te dwa wyrażenia.
-
Zobaczmy teraz co się stanie, gdy wezmę granicę tej rzeczy
-
przy x dążącym do 1.
-
Bo to są te same wyrażenia.
-
Czy dostaniemy coś ciekawszego?
-
Co my tu mamy?
-
Mamy 1 razy logarytm naturalny z 1.
-
Logarytm naturalny z 1 to 0, czyli tutaj dostajemy 0, czyli całość to 0.
-
Minus 1 minus 0, czyli to będzie kolejne 0 minus 0.
-
Logarytm naturalny z 1, czyli 0, czyli 0 razy 0, to będzie 0.
-
Proszę bardzo!
-
Mamy formę nieokreśloną pasującą do reguły de l'Hospitala.
-
Zakładając, że jeśli weźmiemy pochodną tego i podzielimy
-
przez pochodną tego, to taka granica będzie istniała.
-
Spróbujmy to zrobić.
-
Tak więc to będzie równe, o ile granica istnieje,
-
będzie równe granicy przy x dążącym do 1.
-
Napiszmy pochodną karmazynowym,
-
wezmę pochodną tego licznika tutaj.
-
Dla tego pierwszego wyrażenia liczymy pochodną iloczynu.
-
Pochodna z x to 1, czyli to będzie 1 razy logarytm naturalny z x,
-
czyli pochodna pierwszego czynnika
-
razy drugi czynnik.
-
Teraz musimy dodać pochodną drugiego
-
czynnika, plus 1 przez x, razy pierwszy czynnik.
-
Po prostu pochodna iloczynu.
-
Czyli, 1 przez x razy x, tutaj dostajemy 1,
-
mamy jeszcze minus pochodną z x minus 1.
-
Pochodna z x minus 1 to 1, czyli tu
-
jest minus 1.
-
I teraz to wszystko przez pochodną tej rzeczy.
-
Weźmy pochodną tego wyrażenia.
-
Pochodna pierwszego składnika, czyli x minus 1, to 1.
-
Przemnożone przez drugi składnik, dostajemy logarytm naturalny z x.
-
Plus pochodna drugiego składnika, pochodna
-
z logarytmu naturalnego z x to 1 przez x, razy x minus 1.
-
Myślę, że możemy to nieco uprościć.
-
To 1 przez x razy x, to 1.
-
Odejmiemy od tego 1.
-
Te rzeczy się skrócą.
-
I całe wyrażenie może być przepisane jako granica
-
przy x dążącym do 1, licznik to po prostu logarytm naturalny z x,
-
zrobię to karmazynowym, a mianownik to logarytm naturalny z x
-
plus x minus 1 przez x.
-
Spróbujmy oszacować tę granicę.
-
Jeśli x dąży do 1, to logarytm naturalny da nam,
-
cóż, logarytm naturalny z 1 to 0.
-
A tutaj, mamy logarytm naturalny z 1, czyli 0.
-
Potem plus 1 minus 1 przez plus 1 minus 1 przez 1,
-
to będzie kolejne 0.
-
1 minus 1 to 0.
-
Czyli tutaj dostaniemy 0 plus 0.
-
Znów otrzymaliśmy 0 przez 0.
-
0 przez 0.
-
Zastosujmy regułę de l'Hospitala raz jeszcze.
-
Weźmy pochodną tego i podzielmy
-
przez pochodną tego.
-
Czyli to, jeśli kiedykolwiek dostaniemy tę granicę, będzie równe
-
granicy przy x dążącym do 1 z pochodnej
-
licznika, 1 przez x, pochodna logarytmu naturalnego z x
-
to 1/x, przez pochodną mianownika.
-
I co to będzie?
-
Pochodna logarytmu naturalnego z x to 1 przez x plus
-
pochodna z x minus 1 przez x.
-
Można patrzeć na to w ten sposób, że to jest 1 przez x razy x minus 1.
-
Pochodna z x do potęgi minus 1, weźmiemy
-
pochodną pierwszej rzeczy przemnożoną przez drugą rzecz,
-
a potem pochodną drugiej rzeczy razy
-
pierwsza rzecz.
-
Pochodna pierwszego składnika, x do potęgi minus 1, to
-
minus x do minus 2 razy drugi składnik, razy x
-
minus 1 plus pochodna drugiego składnika, czyli
-
po prostu 1 razy pierwszy składnik, plus 1 przez x.
-
Czyli to będzie wynosiło, właśnie coś mi
-
wyskoczyło na komputerze.
-
Przepraszam, jeśli słyszeliście ten dźwięk.
-
Na czym skończyłem?
-
Uprośćmy to wyrażenie tutaj.
-
Stosujemy regułę de l'Hospitala.
-
Czyli to będzie równe, pozwólcie, to będzie
-
równe, jeśli przyjmiemy x równe 1, to licznik
-
wyniesie 1 przez 1, czyli 1.
-
Czyli na pewno nie dostaniemy postaci nieokreślonej,
-
ani przynajmniej postaci 0/0 po raz kolejny.
-
A mianownik będzie równy, jeśli weźmiemy wartość blisko 1,
-
to jest 1 przez 1, czyli 1, plus minus 1 do potęgi minus 2.
-
Mówimy teraz, 1 do potęgi minus 2, to 1, czyli to
-
jest minus 1.
-
Ale teraz mnożymy to przez 1 minus 1, czyli 0,
-
czyli całe to wyrażenie się uprości.
-
I mamy plus następne 1 przez 1.
-
Czyli plus 1. To będzie w takim razie równe 1/2.
-
Proszę bardzo.
-
Korzystając z reguły de l'Hospitala w kilku krokach rozwiązaliśmy coś,
-
co, przynajmniej na początku, nie wyglądało
-
na wyrażenie postaci 0/0.
-
Po prostu dodaliśmy te dwa wyrażenia, dostaliśmy 0/0, wzięliśmy pochodne
-
liczników i mianowników 2 razy z rzędu i
-
ostatecznie obliczyliśmy naszą granicę.