Layers of the heart | Human anatomy and physiology | Health & Medicine | Khan Academy

Сіздер бұл жүрек диаграммасын көре отырып,

жүрек қабаттарымен оңай таныса аласыздар деп ойлаймын,

бастамас бұрын мен жүрек бөліктерін белгілеп алсам.

Сонымен, қан оң жүрекшеден оң қарыншаға өтіп, өкпеге қарай кетеді,

кейін сол жүрекше арқылы сол жақ қарыншаға өтеді.

Бұл қалыпты жағдайдағы қан ағысы.

Сонымен қатар, қан ағысын дұрыс бағытта ұстап тұратын

қақпақшалар екендігін білеміз. Осы

айтылған қақпақшалардан сәл ерекшеленетін

жаңа екі қақпақшаларға тоқталайық.

Бұл жүрекше-қарынша қақпақшалары.

Жүрекше-қарынша қақпақшаларының саны - екеу, олар

жүрекше мен қарынша аралықтарында орналасқан.

Сонымен, оның біріншісі үшжақтаулы қақпақша,

кейінгісі қосжақтаулы қақпақша.

Бұл қақпақшалардың қай жерде орналасқандығын көре алуларыңыз

үшін үшжақтаулы қақпақшаны -Ү., қосжақтаулы қақпақшаны - Қ. деп белгілейік.

Егер қарап отырсаңыздар, жүрекше-қарынша

қақпақшаларының екеуі де төмен қарай бағытталған.

Сіздерде мынандай сұрақ тууы мүмкін:

"Демек, қақпақшалар тек ашылып-жабылып ғана қоймайды?"

Сонымен бұл қақпақшалардың атқаратын қызметтері

біршама қызыққа толы.

Қақпақшалар сіңір талшықтары арқылы жүрек қабырғасына бекінген.

Қақпақшалар бекітілген бөліктің келесі

соңында біраз бұлшықеттер бар.

Қарыншалардың беріктігі осы бұлшықеттердің көмегі деп ойлауларыңыз мүмкін.

Иә, дұрыс. Жүрек қарыншалары шындығында

өте өте берік келген.

Сонымен қарыншалар жиырылған кезде,

қан кез-келген бағытқа ағуына мүкіндік алады.

Мүмкін қан кері қарай қосжақтаулы қақпақшаға,

немесе үшжақтаулы қақпақшаға қарай ағар.

Бірақ бұл мүмкін емес, себебі емізікшелі бұлшықеттер,

сіңір талшықтары

қақпақшалардың кері бағытта ашылуларына жол бермейды.

Міне сондықтан да сіңір талшықтары осыған басты себеп.

Олар қақпақшалардың кері бағытта

ашылуынан сақтайды.

Сонымен оларға барлық сіңір талшықтары мен

барлық емізікшелі бұлшықеттер жатады.

Ал енді қарыншаларды өте мықты,

өте күшті деп ойлап көрейік.

Олар осы баулардардың (сіңір талшықтарының) бірін

бұзды делік. Дәл осы жерден бұзылды деп ойлайық.

Себебі қарыншалар күшпен көп қанды кері айдау

арқылы, бауды зақымдаған.

Не болар екен?

Міне, осы уақытта жаңағы үзілген сіңір талшығының бөлігінің алдыға-артқа қозғалатынын коре аламыз.

Бұл екі қақпақшалардың да жолдарын зақымдайды.

Енді кезекті келесі тамырдың соғысында қан ағысы

қозғалысының бағыты бұзылысқа ұшырайды.

Себебі қақпақшалар қатаң сақтаған кезекті жұмыстарын атқара алмайды.

Және қан ағысының қозғалысы жоспарланбаған бағытпен аға бастайды.

Қан қозғалыс бағыты

дұрыс емес. Бұзылысты көріп отырмыз.

Осылайша сіңір талшықтары мен емізікшеліі бұлшықеттер

осы аталғандардың алдын алып,

маңызды қызметтерді атқарады.

Қазір барлығымыз ойымызды басқа жаққа аударсақ.

Қарыншааралық қалқаға назар аударсақ.

Сіздер қарыншаралық қалқаны

жүрек қабырғасы сияқты ойлай аласыздар.

Менің сіздерге бұл қарыншааралық қалқаның

бір заты туралы айтқым келіп тұр, бірақ сіздер былай ойлауларыңыз мүмкін:

"Мұның бізге не қажеті бар?" Бірақ қазір осыған біраз назар аударсақ!

Мұның не үшін айтылғанын, кейін

жүрек қабатын түсіндіру барысында ұға жатарсыздар.

Көріп отырғандарыңыздай бұл аймақ өте жұқа, ал мына

аймақ салыстырмалы түрде өте қалың екендігін байқаймыз.

Сонымен бұл екі аймақтың өлшемдері біркелкі емес.

Бұл аймақ жуанырақ екенін көріп отырмыз.

Бірінші көкшіл түспен бояған аймағымыз

жарғақшаға ұқсас келген, осыған

сәйкес жарғақшалық бөлік деп аталады.

Келесі төменде қызыл түспен бояған бөлігіміз бұлшықетті бөлік деп аталады.

Бұл берік бұлшықетті бөлік болып саналады.

Сонымен біз қарыншалар арасындағы екі түрлі

қарыншааралық қалқаның болатынын білдік.

Бір қызығы жарғақшалық бөлікке тән ерекшелік,

көптеген сәбилер осы жарғақшалық

бөліктің саңылауымен дүниеге келеді.

Бірақ бұл барлық сәбилерде

бірдей кездесе бермейді.

Егер осындай ақаулықтар кездессе,

бұл маңызды бір ақаулықтар деп айта аламыз,

себебі қанның қарыншалар арасындағы саңылауы арқылы

қозғалысы бұзылады.

Қан кері бағыттарға қозғалыс жасауына

мүмкіндік алады.

Осылайша қан саңылау арқылы өте алады, бұл біршама

қиындықтар әкеледі.

Бұл ҚҚА деп аталады.

Осы айтылған терминмен алдағы уақыттарда тағы да кездесеміз.

Сондықтан сіздерге қазір тек ақаулық

қай аймақта болатынын көрсетемін.

Ал енді мен белгілеп алайын, ал сіздер бұл терминнің

қандай мағына беретінін ойлана берсеңіздер болады.

Нақтырақ айтсақ, Қ - қарыншалық, Қ -қалқалық және

А - ақаулық дегенді білдіреді.

Қарынша-қалқалық ақаулық жүректің бұлшықетті қалқасына

қарағанда жарғақшалық қалқасында көбірек кездеседі.

Ал қазір, мен сіздерге суреттегі жүрек қабатының

бір бөлігін үлкейтіп көрсету үшін жеке аламын.

Сондықтан қазір мен сіздерге мына шектелген сұр жиектеме арқылы

жүректің қабаттары туралы толығырақ,

жалпы қанша қабаттан тұратындығы туралы айтамын.

Ал қазір мен жаңағы салған кішкентай тік

төртбұрышыма сәйкес,

тік төртбұрыш сызып алайын.

Сонымен жүрек бұлшықеті 3 қабаттан тұрады.

Қазір енді сол 3 қабатқа толығырақ тоқталайық.

Бірінші жүректің ішкі қабатынан бастайық.

Сонымен, жүректің ішкі қабаты -эндокард деп аталады.

Қазір мен сіздерге эндокардты

толығымен салып көрсетуге тырысамын.

Бұл қабат барлық қақпақшаларды айналып өтеді,

сондықтан сіздер қазір қақпақшаларда да

эндокард бар екендігін білесіздер.

Бұл қабат бастапқыда көрсетіп кеткен жүрекшелерді

айналып өткеніндей, қарыншаларды да айналып өтеді.

Барлығында жоғары бағыт алып,

оң және сол бөліктерді де толығымен қамтиды.

Көбінде эндокард қан тамырларының

ішкі қабатымен ұқсас болып келген.

Шындығында бұл өте жұқа қабат.

Өте қалың емес.

Бұл қабатта барлық қызыл

қан жасушалары кездеседі.

Сондықтан эритроциттер жүрек қуысына түскенде

жиналған бөлігін эндокард деп айта аламыз.

Сонымен менің жасыл түспен салғаным,

бүкіл эндокард қабатын көрсетеді.

Ал егер мен осы қабаттың ұлғайтылған нұсқасын

салатын болсам, дәл осылай көрінетін болады.

Мен жаңа айтып кеткенімдей, ішкі бөлігінде қанның

қызыл жасушалары болады.

Бұл бір қан қызыл жасушасы немесе

басқа бір қан қызыл жасушасы болуы мүмкін.

Олар эндокардтың ішіне кіреді.

Егер эндокардтың ішіне одан әрі тереңірек енсек келесі не көрер екенбіз?

Жақсы, келесі қабат ол - миокард.

Бұл қабат көріп отырғанымыздай, ең көп бөлікті алады.

Егер тағы да салып көрсететін болсам дәл осындай болады.

Миокардты белгілеуімсіз-ақ өздеріңізде анықтай

аласыздар себебі бұл қабат

ең көп бөлікті қамтиды.

Сонымен, бұл біздің миокард, ал енді

мен кішкене артқа оралып эндокардты да белгілеп алайын.

Байқап отырсаңыздар бұл екі

сөздер де бір-біріне ұқсас келген.

Мио - бұлшықет дегенді білдіреді.

Ақыры қазір миокардта болғандықтан, осы

жерден тағы бір затты белгілеп алайық.

Миокардта барлық жиырылуға қатысатын

бұлшықеттер орналасқандықтан, осы қабат көптеген

қызмет атқаруға қатысады.

Сонымен қатар көп энергия да жұмсалады.

Егер жүрекке оттегі қажет болса, яғни, миокардқа оттегі жеткіліксіз деп ойлауымызға болады,

себебі басты жұмысты атқаратын қабат осы.

Жақсы.

Енді миокардтың келесі жағында, яғни

сыртқы жағында қандай қабат орналасқан екен?

Бұл қабат перикард деп аталады,

қазір осы қабатты да сіздерге салып корсетуге тырысамын.

Перикард та жұқалау келген қабат түрі.

Қызығы, перикардтың өзі екі

қабаттан құралған.

Олар ішкі және

сыртқы қабаттар деп аталады.

Көріп отырғандарыңыздай, осы екі қабаттың

аралығында кеңістік қалды

Бұл кеңістіктің ішінде біраз сұйықтық болады.

Бірақ бұлар жасушалар емес.

Бұл бір көңіл аударарлық жайт.

Иә, шындығында жасушалар емес.

Бұл тек кішкене сұйықтық.

Сонымен мұның барлығы перикард деп аталады.

Енді сіздерге қызық болар, кеңістігі

бар қабатты қалай аламыз екен.

Сондықтан алдымен мұның барлығы іштегі нәрестеде қалай жүзеге асатынын көрейік.

Сондықтан бізде іштегі нәрестенің дәл осындай

кішкене жүрегі бар делік. Бірақ бұл бізде салыстырмалы

түрде дәл осындай үлкенірек болады.

Және соңында салғанымдай ересек адамның

жүрегіне біртіндеп ұқсайды.

Сондықтан бұл ересек адамның жүрегіне айналады, иә?

Жүректің өсуімен қатар дамитын белгілі бір қапшық бар, оның іші

ауаға толған кішкене шар тәрізді.

Бұл ауаға толы шар жүректі қоршай бастайды,

сондықтан өсіп келе жатқан жүрек дәл осылай дами бастайды.

Міне, осылайша

жүрек бір жағынан қоршала бастайды.

Кейін жүрек едәуір үлкейген кезде,

осыған ұқсас затты көре аласыз.

Енді сіздерде мынадай ішкі қабат қалыптасты,

бұл енді ауаға толған шарға

мүлдем де ұқсамайды.

Бұл бөлік жалпақтау және артқа қарай сәл

майысып келгендігін байқаймыз.

Олардың бір-бірінен бұзылмайтындай

қалай жалғанғандығын көре аламыз.

Сіздер бұл жалғауды мына жерден көре аласыздар,

ал егер оның тек бір бөлігін ғана алып қарайтын болсақ,

дәл мұнда көрсетілгендей, онда біз оны

жұқа құймаққа ұқсата аламыз.

Сонымен бұл біздің жүрегімізде

дәл осындай жұқа құймаққа ұқсас

түрде орналасқан.

Мен қазір бұл қабатты соншалықты жұқа қылып

салып жатқаным жоқ, бірақ сіздер мұны үлкейтіп

алғандағы көрініс деп ойласаңыздар да болады.

Міне осыған ұқсас бір-біріне айналған,

екі қабатты көре аламыз.

Осы екі қосылған қабат перикард деп аталады.

Осы екі қабаттың да өзіне тән атаулары бар.

Мысалға, дәл қазіргі менің салып жатқаным,

жүректі құшақтап орналасқандағыдай

(қоршап) қабат -

ағзалық (висцеральды) перикард деп аталады.

Және бұл ағзалық (висцеральды) қабат сәйкесінше мұнда орналасқан.

Бұл қабаттың ішкі бөлімі ағзаға

қарап орналасқандықтан,

ағзалық (висцеральды) перикард деп аталған.

Ал қазіргі менің салып жатқаным,сыртқы қабаты -

қабырғалық (париетальды) перикарддеп аталады.

Бұл қабат сыртында орналасқан, париетальді

перикардті мына жерден де белгілеп қояйық.

Міне осылайша,

бұл бізде қабырғалық (париетальды) перикард болады.

Сонымен сіздер бұл жерден жүрек қабаттарын - эндокард,

миокард, перикард көре аласыздар.

Жәнеде ағзалық (висцеральды)

перикардты басқаша

эпикард деп де атайды.

Мұны кейін көре жатарсыздар.

Яғни, кейбір жерлерде сіздер эпикард деп кезіктірулеріңіз де мүмкін.

Мұңаймаңыздар!

Бұл шынымен тек ғана ағзалық (висцеральды) перикард.

Ағзалық (висцеральды) перикард - бұл қабырғалық (париетальды) қабатқа

өтпей тұрғандағы, жүректің сыртқы ғана қабаты.