Unha historia de dous sistemas políticos

É unha suposición estándar en Occidente: conforme unha sociedade progresa, ao final convertése nunha democracia pluripartidista e capitalista. Non si? Eric X. Li, un investidor chinés e politólogo, discrepa. Nesta charla provocativa e forzando os límites, pídelle ao público que considere que hai máis dunha forma de gobernar con éxito unha nación moderna.

Bos días.

O meu nome é Eric Li, e nacín aquí.

Mais non, non nacín aí.

Aquí é onde nacín.

Xangai, no cumio da Revolución Cultural.

A miña avoa conta que escoitou

o son de disparos xunto
cos meus primeiros choros.

Cando fun medrando,
contáronme unha historia

que explicaba todo o que precisaba
coñecer sobre a humanidade.

Esta é a historia.

Todas as sociedades humanas
desenvólvense nunha progresión lineal

comezando pola sociedade primitiva,
logo, a sociedade de escravos,

feudalismo, capitalismo, socialismo

e finalmente, adiviñen con cal rematamos.

Comunismo!

Máis tarde ou máis cedo, toda a humanidade

independentemente da cultura,
lingua, nacionalidade,

chegará a esta etapa final

do desenvolvemento político e social.

Toda a xente do mundo enteiro se unirá

neste paraíso na Terra

e vivirá feliz para sempre.

Pero antes de chegar alí,
estamos comprometidos

nunha loita entre o ben e o mal,

as bondades do socialismo
contra as maldades do capitalismo,

e o ben sempre triunfará.

Isto, por suposto, era un metarrelato

destilado das teorías de Karl Marx.

E os chineses comprárono.

Ensináronnos esa gran historia
día si, día non.

Formaba parte de nós, e criamos nela.

A historia era un best-séller.

Preto dun terzo da poboación mundial

vivía baixo este metarrelato.

Entón, o mundo cambiou
da noite para a mañá.

Canto a min, desilusionado polo fracaso
da relixión da miña mocidade,

vin para América e convertinme
nun hippy de Berkeley.

(Risos)

A medida que ía crecendo,
sucedeu algo.

Coma se cunha gran historia
non fose dabondo,

contáronme outra máis.

Esta era igual de grande.

Tamén afirma que todas
as sociedades humanas

desenvolvéronse nunha progresión
lineal cara a un final singular.

Esta historia é como segue:

Todas as sociedades, independentemente
da cultura,

xa pode ser cristiá,
musulmá, confucianista,

teñen que progresar
dende as sociedades tradicionais

nas cales os grupos son
as unidades básicas

ata as sociedades modernas
nas cales os individuos atomizados

son as unidades soberanas,

e todos estes individuos son,
por definición, racionais,

e todos queren unha cousa:

o voto.

Porque todos son racionais,
unha vez que teñan o voto,

producirán un bo goberno

e vivirán felices para sempre.

O paraíso na Terra, unha vez máis.

Máis tarde ou máis cedo,
a democracia electoral será

o único sistema político
para todos os países e persoas,

cun mercado libre que
os enriquecerá a todos.

Mais antes de chegar alí,
estamos inmersos nunha loita

entre o ben e o mal.

(Risos)

O ben perténcelles ás democracias

e están a cargo da misión de expandilo

ao redor do mundo, ás veces pola forza,

contra as maldades daqueles que
non realizan eleccións.

George H.W. Bush:
Unha nova orde mundial...

George W. Bush: ...rematando coa tiranía
no mundo...

Barack Obama:
...un só estándar para todos

os que teñan o poder.

Eric X. Li: Agora --

(Risos) (Aplausos)

Esta historia tamén se
converteu nun best-séller.

De acordo coa Freedom House,

o número de democracias
pasou de 45 no ano 1970

a 115 no ano 2010.

Nos últimos 20 anos, as elites
occidentais incansablemente

foron ao redor do mundo
vendendo a súa proposta.

Múltiples partidos loitando
polo poder político

e todas as persoas votándoos,

ese é o único camiño á salvación

para o sufrido mundo
en desenvolvemento.

Aqueles que mercaron a proposta
están destinados ao éxito.

Os que non, están condenados ao fracaso.

Pero desta vez, os chineses
non o mercaron.

Se me enganas unha vez...

(Risos)

O resto é historia.

En só 30 anos, China pasou de ser

un dos países agrícolas
máis pobres do mundo

a converterse na segunda
economía mundial.

650 millóns de persoas

saíron da pobreza.

O oitenta por cento do alivio
mundial da pobreza

durante ese período ocorreu en China.

Noutras palabras, todas as
democracias novas e vellas

xuntas fixeron unha mera fracción

do que fixo un só estado
de partido único, sen votar.

Vedes, eu crecín con estas
cousas: cupóns de comida.

A carne racionouse a
uns poucos centos de gramos

por persoa ao mes durante un tempo.

Non fai falta dicir, eu comía todas as
porcións da miña avoa.

Así que me preguntei:
cal é o problema aquí?

Aquí estou na miña vila natal,

o meu negocio crecendo
rapidamente.

Os empresarios están a
crear empresas todos os días.

A clase media expándese
a unha velocidade e escala

sen precedentes na historia humana.

E aínda así, segundo a historia oficial,

nada disto debía suceder.

Así que fun e fixen o único
que podía facer. Estudeino.

Si, China é un estado de partido único

gobernado polo Partido
Comunista da China, o Partido,

e non celebran eleccións.

Fixéronse tres suposicións

acordes coas teorías políticas
dominantes do noso tempo.

Un sistema así é operativamente ríxido,

politicamente cerrado,
e moralmente ilexítimo.

Ben, estas suposicións son erróneas.

As opostas son verdade.

Adaptabilidade, meritocracia
e lexitimidade

son as tres características definitorias

do sistema de partido único de China.

A maioría de politólogos dirá que

o sistema de partido único
é inherentemente incapaz

de autocorrixirse.

Non durará moito porque
non pode adaptarse.

Mais aquí están os datos.

En 64 anos de goberno do país
máis grande do mundo,

o conxunto de políticas
do Partido foi máis amplo

que calquera outro país
da historia recente,

dende a radical colectivización
de terras ata o Gran Salto Adiante,

e logo a privatización
das terras de cultivo,

logo a Revolución Cultural,

logo a reforma de mercado
de Deng Xiaoping,

logo o seu sucesor Jiang Zemin
deu un paso político xigante

coa apertura de afiliación ao
Partido para os empresarios,

algo inimaxinable durante
o goberno de Mao.

Así, o Partido autocorríxese
nos momentos máis extremos.

Institucionalmente, as novas
normas son adoptadas

para corrixir disfuncións anteriores.

Por exemplo, límites de mandato.

Os líderes políticos retiñan
os postos de por vida,

para así acumular o poder

e perpetuar as súas normas.

Mao foi o fundador da China moderna,

aínda así, o seu prolongado mandato
levou a erros desastrosos.

Así que o Partido impuxo
límites de mandato

cunha xubilación obrigatoria
aos 68 ou 70 anos.

Unha cousa que escoitamos a miúdo é:

"As reformas políticas quedaron
por tras das reformas económicas,"

e "China precisa con urxencia
unha reforma política."

Mais esta declaración
é unha trampa retórica

agachada detrás dun nesgo político.

Mirade, algúns xa decidiron a priori

que tipo de cambios querían ver,

e só eses cambios poden
chamarse reformas políticas.

A verdade é que as reformas
políticas nunca se detiveron.

Comparado con hai 30 anos,
20 ou incluso 10,

todos os aspectos da sociedade chinesa,

como se gobernou o país,

dende o nivel máis local ata
o centro do poder,

son hoxe irrecoñecibles.

Todos estes cambios
son simplemente imposibles

sen as reformas políticas máis básicas.

Arriscaríame a suxerir que o Partido

é o principal experto
do mundo en reforma política.

A segunda suposición
é que nun partido único,

o poder concéntrase
nas mans duns cantos,

o que produce malos gobernos e corrupción.

En efecto, a corrupción
é un gran problema,

pero miremos antes o contexto xeral.

Isto pode resultarvos
contraditorio.

O Partido resulta ser
unha das institucións políticas

máis meritocráticas do mundo actual.

O máximo órgano de decisión de China,
o Politburó, ten 25 membros.

E no máis recente, só cinco deles

proviñan dun ambiente de privilexio,
os chamados príncipes vermellos.

Os outros 20, incluído o presidente
e o primeiro ministro,

viñan de ambientes totalmente comúns.

No Comité central de 300 ou máis,

a porcentaxe de persoas que naceron

nun ambiente de poder
e riqueza foi aínda menor.

A inmensa maioría dos
principais líderes chineses

traballaron e loitaron por chegar ao cume.

Comparade isto coas elites dirixentes

en países desenvolvidos
ou en desenvolvemento,

Creo que atoparedes
o Partido nos primeiros postos

en mobilidade social ascendente.

A pregunta entón é:
como puido ser isto posible

nun sistema gobernado por un só partido?

Agora imos a unha institución
política poderosa

descoñecida para occidentais:

o Departamento de Organización do Partido.

O Departamento funciona coma unha enorme

máquina de recursos humanos
que sería a envexa

incluso dalgunhas das
empresas máis prósperas.

Dirixe unha pirámide xiratoria

integrada por tres compoñentes:

servizo civil, empresas estatais,

e organizacións sociais
coma a universidade

ou os programas comunitarios.

Forman carreiras separadas e
aínda así integradas

para funcionarios chineses.

Recrutan graduados universitarios
en posicións básicas

nas 3 vías, e
comezan dende a base,

chamada "keyuan" [obreiro].

Logo poderán ascender

a través de 4 rangos ascendentes:

fuke, ke, fuchu e chu.

Estes non son movementos de Karate Kid.

Son asuntos serios.

A variedade de cargos é ampla,

dende a xestión da saúde
nunha vila,

ao investimento estranxeiro
nun barrio urbano

ou a dirección dunha empresa.

Unha vez ao ano, o departamento
avalía o traballo.

Entrevistan os superiores,
compañeiros

e subordinados.
Aproban as condutas persoais.

Levan a cabo enquisas
de opinión pública.

E logo, ascenden os gañadores.

Durante as súas carreiras, estes cadros

poden moverse entre as 3 vías.

Co tempo, os mellores pasarán
dos catro niveis básicos

ata os niveis fuju e ju.

Alí, entrarán na alta burocracia.

Neste punto, unha tarefa típica sería

dirixir un distrito cunha poboación
de millóns de persoas

ou unha compañía cuns ingresos
de centos de millóns de dólares.

Só para amosarvos o competitivo
que é o sistema,

en 2012, había 900 000 niveis fuke e ke,

600 000 niveis fuchu e chu,

e soamente 40 000 niveis fuju e ju.

Despois dos niveis ju,

só algúns dos mellores
ascenden uns cantos niveis máis,

e finalmente chegan ao Comité Central.

O proceso dura dúas ou tres décadas.

Intervén o apadriñamento?
Si, por suposto.

Pero os méritos son a clave fundamental.

En esencia, o Departamento
de Organización manexa

unha versión modernizada
do centenario sistema chinés

de mentores.

O novo presidente da China, Xi Jinping,

é o fillo dun ex-dirixente,
algo moi pouco frecuente,

o primeiro do seu tipo
que chega ao máis alto.

Incluso a el lle levou 30 anos.

Comezou como administrador dunha vila,

e cando entrou no Politburó,

xa gobernara zonas cunha poboación total

de 150 millóns de persoas.

e cun PIB combinado
de 1,5 billóns de dólares americanos.

Por favor, non me interpretedes mal,
de acordo?

Isto non é un desprezo a ninguén.
É só a declaración dun feito.

George W. Bush, acordádesvos del?

Isto non é un desprezo.

(Risos)

Antes de converterse en
gobernador de Texas,

ou Barack Obama antes de
presentarse para presidente,

non poderían ser nin dirixentes
dun pequeno condado

no sistema chinés.

Winston Churchill dixo que a democracia

é un sistema terrible sacando o resto.

Aparentemente non coñecía
o Departamento da Organización.

Os occidentais sempre asumen que

as eleccións multipartidistas
con sufraxio universal

son a única fonte de
lexitimidade política.

Unha vez preguntáronme:
"O Partido nunca foi elixido nas urnas.

Onde está a súa lexitimidade?"

Respondín: "E que hai da competencia?"

Todos coñecemos os feitos.

En 1949, cando o Partido tomou o poder,

China estaba sumida en guerras civís,
dividida por agresións foráneas,

daquela, a esperanza
de vida era de 41 anos.

Hoxe, é a segunda potencia mundial,

unha potencia industrial,
e a súa xente vive

nunha prosperidade que medra.

Pew Research fixo enquisas
sobre as actitudes públicas chinesas,

e estas son as cifras dos últimos anos.

Satisfacción coa dirección
que leva o país: 85 %.

Os que pensan que están
mellor que hai 5 anos:

70 %.

Os que imaxinan que o futuro vai mellorar:

un xigantesco 82 %.

O Financial Times pregunta
polas actitudes globais da xuventude,

e estas cifras, moi recentes,
publicáronse a semana pasada.

O 93 % da xeración Y chinesa

é optimista sobre o futuro do seu país.

Entón, se isto non é lexitimidade,
non sei que é.

Pola contra, a maioría das democracias
electorais ao redor do mundo

están a sufrir un pésimo desempeño.

Non preciso explicarlle a esta audiencia

como de disfuncional é isto,
dende Washington ata as capitais europeas.

Cunhas cantas excepcións, un gran número

de países en desenvolvemento
que adoptaron réximes electorais

aínda sofren pobreza e conflitos civís.

Escóllense os gobernos, e logo caen

por baixo do 50 % de aprobación
aos poucos meses

e permanecen alí e empeoran
ata as próximas eleccións.

A democracia estase
a converter nun ciclo perpetuo

de elixir e arrepentirse.

A este ritmo, temo que é a democracia,

non o sistema chinés de partido único,
o que está en risco

de perder a lexitimidade.

Ben, non quero crear unha impresión falsa

de que todo vai ben en China,
en camiño de ser

algo parecido a unha superpotencia.

O país enfróntase a enormes retos.

Os problemas socioeconómicos que veñen

con cambios enormes coma este
son alucinantes.

A polución é un. Seguridade alimentaria.
Problemas de poboación.

Na fronte política, o peor dos problemas
é a corrupción.

A corrupción está moi estendida
e debilita o sistema

e a súa lexitimidade moral.

Pero moitos analistas erran
diagnosticando a enfermidade.

Din que a corrupción é o resultado
do sistema unipartidista,

e por iso, para curalo,

hai que eliminar o sistema ao completo.

Pero unha ollada máis coidadosa,
diravos outra cousa.

Transparencia Internacional
clasifica China

entre os postos 70 e 80 nos últimos anos
nun total de 170 países,

e continúa a subir.

India, a democracia máis grande do mundo,

está no 94 e caendo.

Dos cento e pico países que
están por baixo de China,

máis da metade son democracias electorais.

Así que se as eleccións son
a panacea da corrupción,

como é que estes países
non poden arranxala?

Son un capitalista de risco, fago apostas.

Non sería xusto rematar esta charla

sen arriscarme e facer
unhas cantas predicións.

Así que aquí están.

Nos próximos 10 anos, China superará
os Estados Unidos

e converterase na maior economía do mundo.

A renda per cápita, rozará o máximo

de todos os países en desenvolvemento.

Frearase a corrupción,
pero non se eliminará,

e China subirá de 10 a 20 postos

por riba do 60 na clasificación
de Transparencia Internacional

A reforma económica acelerarase,
a reforma política continuará

e o sistema unipartidista manterase firme.

Vivimos no ocaso dunha era.

Os metarrelatos que fan
afirmacións universais

falláronnos no século XX

e seguen a fallarnos no século XXI.

Os metarrelatos son o cancro

que está a matar a democracia
dende dentro.

Quero aclarar unha cousa.

Non estou aquí para criticar a democracia.

Ao contrario, penso
que a democracia contribuíu

ao ascenso de Occidente e
á creación do mundo moderno.

É a reivindicación universal
que moitas elites occidentais

están a facer sobre
o seu sistema político, a arrogancia,

o que está no corazón
dos males actuais de Occidente.

Se perdesen menos tempo

tratando de impoñerlles
o seu sistema a outros,

e un pouco máis
nas súas propias reformas políticas,

farían algo mellor pola democracia.

O modelo político chinés nunca suplantará

a democracia electoral,
porque ao contrario desta,

non pretende ser universal.

Non pode ser exportado.
Pero este é precisamente o tema.

A importancia do exemplo chinés

non está en proporcionar unha alternativa,

senón en demostrar
que existen alternativas.

Pechemos esta era de metarrelatos.

O comunismo e a democracia
poden ser os dous ideais loables,

pero a era do seu universalismo
dogmático terminou.

Deixemos de dicirlle á xente
e aos nosos fillos

que só existe unha forma de gobernarnos

e un futuro único cara ao que

todas as sociedades deben evolucionar.

Iso é incorrecto e irresponsable.

E o peor de todo, é aburrido.

Deixemos que a universalidade
abra paso á pluralidade.

Quizais se aproxime
unha era máis interesante.

Somos valentes abondo
como para darlle a benvida?

Grazas.

(Aplausos)

Grazas. Grazas. Grazas. Graciñas.

Bruno Giussani: Eric, queda
un par de minutos,

porque quero facerche unhas preguntas.

Penso que aquí, e en xeral
nos países occidentais,

estarán de acordo coas túas declaracións
sobre a análise

dos sistemas democráticos
que se volven disfuncionais,

pero, ao mesmo tempo, moitos atoparán

desacougante pensar
que hai unha autoridade

non elixida que, sen ningunha forma
de supervisión ou consulta,

decide cal é o interese nacional.

Cal é o mecanismo no modelo chinés

que lle permite á xente dicir,
de feito,

que o interese nacional
como se definiu é incorrecto?

EXL: Frank Fukuyama, o politólogo,

chamoulle ao sistema chinés
"autoritarismo receptivo."

Isto non é exactamente correcto,
pero penso que se achega.

Coñezo a empresa máis grande
de enquisas de opinión pública

en China.

Sabe quen é o seu mellor cliente?

O goberno chinés.

Non só dende o goberno central,

o municipal, o provincial,

ata a maioría dos distritos de barrio.

Realizan enquisas todo o tempo.

Estades contentos coa recollida de lixo?

Estades contentos coa
dirección xeral do país?

Así que, en China, hai un tipo
diferente de mecanismo

para ter en conta as demandas
e o que pensa a xente.

O que eu penso é que
deberiamos despegarnos

do pensamento de que
só hai un sistema político,

eleccións, eleccións, eleccións,

que pode que responda.

Non estou seguro, de feito, as eleccións

xa non producen gobernos que respondan.

(Aplausos)

BG: Seica moitos concordan.

Unha das características
dun sistema democrático

é o espazo para que a sociedade civil
se exprese por si mesma.

E amosaches cifras do apoio

que o goberno e as autoridades
teñen en China.

Mais logo mencionaches outros elementos

como, xa sabes, grandes retos,
e hai, claro,

unha morea doutros datos
que van nunha dirección diferente:

decenas de miles de axitacións e protestas

e protestas ambientais, etc.

E parece que suxires que o modelo chinés

non ten un espazo fóra do Partido

para que a sociedade civil se exprese.

EXL: Hai unha sociedade civil
moi vibrante en China,

xa sexa polo medio ou o que queiras.

Pero é diferente. Non poderías recoñecela.

Porque, nas definicións occidentais,
a chamada sociedade civil

ten que estar separada
ou incluso en oposición

ao sistema político,

pero ese concepto é descoñecido
para a sociedade chinesa.

Durante miles de anos,
tes unha sociedade civil,

mais é consistente e coherente

e forma parte da orde política, e penso

que é unha gran diferenza cultural.

BG: Eric, moitas grazas por compartir
isto con TED. EXL: Grazas.