Ötanazinin duygusal bedelleri | Sarah Hoggan DVM | TEDxTemecula

Ötanazi, gerçekleşmesinin çok sonralarında bile zihninizde yankı bulacak bir karar. Bu konuşmada, bu yankı ve sebepleri açıklanıyor. Sarah, veterinerlik kariyeri boyunca acil doktoru olarak görev aldı. Acil doktoru olarak en mühim görevinin; tıbbi teşhisi ve klinik durumu, ailenin daha pürüzsüz bir karar verme süreci yaşamaları adına, anlaşılabilir bir şekilde aktarmak olduğunu aktarıyor.

Bu konuşma TED konferans formatı kullanılarak bir TEDx etkinliğinde yapılmıştır fakat yerel bir topluluk tarafından bağımsız olarak organize edilmiştir. Daha fazla bilgi için tıklayınız: http://ted.com/tedx

Veteriner olmanın en güzel yanı,

hastayı eve gönderebildiğiniz andır.

Kısırlaştırma, hadım veya aşı için
gelenleri kastetmiyorum.

İçeri zor bela taşınanları,

ailelerinin güvenli
ve sevgi dolu kollarından

bir yabancı tarafından alındıklarında
tepki vermeyenleri kastediyorum.

Hastayla karşılaştığınızda

onu iyileştirip eve gönderme hususunda

emin olamadıklarınızdan bahsediyorum.

Bu yüzden eve gitmeyi başardıklarında

büyülü bir şeye tanık
olmuşsunuz gibi geliyor.

Köpekler ailelerini görebilmek
için can atıyorlar

ve çok heyecanlanıyorlar.

Havlıyor, ağlıyorlar

ve yalnızca kuyruklarını değil,

bedenlerinin arka kısmını
tamamen sallıyorlar.

Hayvanlar aleminin
havalı çocukları kedilerse çıldırıyorlar.

Çok mutlu oldukları
ve eve gitme vakti geldiği için

mırlıyorlar ve taşıma
çantalarına sürtünüyorlar.

Gerçekten de büyüleyici bir an.

Buna her tanık oluşunuzda

ve bu an her aklınıza geldiğinde

mutlu oluveriyorsunuz.

Çünkü işler her zaman
bu şekilde ilerlemiyor.

Ben kısırlaştırma, hadım
ve aşı yapmıyorum.

Ben acil veterineriyim.

Klinikte değil, hastanede çalışıyorum.

Ki bu da iyi haberlerin bana
uğramadığı anlamına geliyor.

Her gün ötanazi gerçekleştiriyorum

ve bazen de bir gün içinde
birkaç kez oluyor.

Ötanazi, veterinerlikte
bizlere bağışlanan bir lütuf.

İşimi seviyorum

çünkü bir hayat kurtarıyor olduğumda

veya ıstırabı dindirdiğimde

bir fark yaratıyorum.

"Ötanazi", kelime gerçek manada

"iyi ölüm" anlamına geliyor.

Ötanazi bir lütuftur.

"Ötanazi bir lütuftur,"

bu deyiş her yere yayılmakta.

Bu eğer bir lütufsa

neden her zaman bize öyle gelmiyor?

Bize öyle gelmiyor

çünkü duygusal
bir bedel ile gelen bir lütuf.

Bu kararı alırken verilen
duygusal bedeller var.

Gözlemlediğim en yaygın bedellerden biri,

önemini sonradan kavrama bedeli.

Bu noktada insanlar
geriye dönüp baktıklarında

"Doğru şeyi yaptım mı?" diye düşünüyorlar.

Cevap şu ki "Evet, doğru olanı yaptın;

çünkü onun huzura olan ihtiyacı yerine

kendi tutunacağın şeylere
öncelik vermedin."

Buna benzer başka bir bedel ise
kristal küre bedeli;

insanlar umulan sonuca ulaşılmayan,
karar mekanizmasında rol aldıkları

hastaneye yatış veya ameliyat
sürecini irdeliyorlar.

Kendilerini harap ediyorlar

ve o kararı verdikleri için dövünüyolar

ve diyorlar ki

"Ona bunları yaşatmamalıydım."

Başarısız tedavi şu anlama geliyor -

gerçek anlamda -

kalbinin derinliklerinde,

içten içe biliyorsunuz ki

sevdiğiniz biri için
yapabileceğiniz her şeyi yaptınız.

Bazen hasarlar üstesinden
gelebilmek için fazla ağır kalabiliyor

ve minik bedenleri bitap düşüyor.

Eğer kristal küreniz olmuş olsaydı
ve sonucu öngörebilseydiniz

farklı bir karar verir miydiniz?

Elbette, tabii ki verirdiniz.

Ama kimsenin kristal küresi yok.

O zamanda, sahip olduğunuz
bilgilere dayanarak

verebileceğiniz en iyi kararı verdiniz

ve hiç kimse sevdiği biri için
daha fazlasını yapamaz.

Karşılaştığım en zorlu bedel ise

ihanet bedeli.

Bu bedelle insanlar,

ötanazi kararını, hayvanların ömürleri
boyunca kendilerine gösterdikleri

sevgi ve şefkate karşı gösterilen
bir ihanet olarak algılıyorlar.

Elveda dediklerini duyuyorum,

şöyle söylüyorlar:

"Çok üzgünüm bebeğim."

Hayvan acı çektiğinde,

hareket etmekte, nefes almakta
güçlük çektiğinde,

daha fazla yapılacak
hiçbir şey kalmadığında

onlara nazik bir veda etmek

ve onları huzurlu bir şekilde
cennete uğurlamak

lütuftur, ihanet değildir.

Bu duygusal bedellerin ötanaziden
bağımsız düşünülemeyeceğini,

geçen sene kendi köpeğimi
cennete uğurladığım zaman

ilk elden öğrenmiş oldum.

Cooper, 15 yaşında beagle cins köpeğimdi.

Mutfaktaki pastırma
sırasında e önde olmak için

chihuahua cinsi köpeği
çiğneyerek geçtiğinde

ardında bir dizi yıkım bırakırdı.

Her zaman böyleydi,

ta ki bir gün farklı davranana dek

ve o zaman bir şeylerin
yolunda gitmediğini anlamıştım.

Onu hastaneye götürdüm

ve ultrasona soktuk.

O an, ekranda siyah beyaz olarak

öğrenmek istemeyeceğim
her şeyi görür oldum.

Kanser her yere yayılmıştı.

Ameliyat bir seçenek değildi

ve o kadar ileri evredeydi ki
kemoterapi makul değildi.

Bu sebeple seçeneğim oldukça netti.

Ona elveda dedim.

Muhteşem teknisyenlerimiz
ona meyveli dondurma hazırladı:

McDonald's cheeseburger,

vanilyalı dondurma,

çikolata sosu,

pastırma parçacıkları

ve Snickers.

(Kahkahalar)

Ona ikram etmek üzere getirdiler
ve gözleri parıldadı.

O kadar hasta olmasına rağmen
afiyetle sildi süpürdü.

Snickers'ı yerken

bana "Böyle bir şeyin var olduğunu
biliyor muydun?" dercesine bakıyordu.

(Kahkahalar)

O anı, ona söylemem gereken
her şeyi söylemek adına fırsat bildim.

"Cooper, balım, seni seviyorum.

Sana okuduğum Gökkuşağı Köprüsü
şiirini hatırlıyor musun?

Hani şu köpek cenneti
ve insan cennetini birleştiren köprü.

Gökkuşağı Köprüsünde
seni bekliyor olacağım.

Orada buluşacağız.

Yeşil şeritte olacağım,

yeşil şeritte, anlaştık mı?

Evet, anladım.

Sen bir köpeksin, renk körüsün.

Çime benzeyen şeritte olacağım,

üzerinde yuvarlandığın serin şeyde,

işte orada olacağım."

Ona elveda dedim

ve onu çikolata ve pastırma
kokan bir nefesle

usulca cennete uğurladım,

(Kahkahalar)

Bunun son olduğunu düşünmüştüm.

Fakat üç gün boyunca,

kafamdaki cılız ses şöyle deyip durdu:

"Doğru kararı verdiğine emin misin?

Doğru olanı yaptığına emin misin?"

Bu beni çileden çıkardı

çünkü bildiğim her şeye karşıydı bu fikir.

Kristal küreye ihtiyacım yoktu,

ultrason çekmiştim.

Siyah beyaz şekilde her şeyi görmüştüm

ve mantığım bunu kabullenmişti.

O anda bu soruyu soran şeyin
mantığım olmadığını fark ettim,

soru kalbimden geliyordu.

Sebebi ise pes etmeye

ve vedalaşmaya hazır
olmamasından kaynaklanıyordu.

Yapabileceği tek şeyi yaptı,
sorusunu sordu.

İşte o anda bu sefer
sadece doktor olmadığımı,

aynı zamanda aile rolünü de üstlendiğimi
kabullenmek durumunda kaldım.

Oturup kendime şunları söyledim,

"Evet, en zor olan kararı verdim

fakat bu karar aynı zamanda
en nazik olanıydı.

Ben de onu özleyeceğim."

Huzuru böyle bulabildim.

Keder, sevgi uğruna
ödediğimiz doğal bir bedeldir.

Sevgi için her zaman değer.

Kedinizin banyo yapmaya
çalışmasını izlerken

ve onlar banyo yogası ile meşgulken,

kürek kemiği arasındaki
boşluğu yalamaya çalışırken

koltuktan düştüklerinde

ve hiç kimse görmemiş gibi
hemencecik toparlandıklarındaki

gibi anlar çok keyifli.

(Kahkahalar)

Salata yerken yere bir parça düştüğünde

ve köpeğiniz hemen yakalayıp
ağzına attığında

ve sonrasında geri çıkarıp

"Bu yemek değil!" dercesine
size baktığı anlar.

(Kahkahalar)

Bu gibi anlar hayatınızı zenginleştirir.

Sevgi için her zaman değer

ama yas zordur.

Önemini sonradan kavrama bedeli,

kristal küre bedeli,

ihanet bedeli

ötanaziden bağımsız düşünülemez.

Sizin normal olduğunuz,

yas tuttuğunuz,
hata yapmadığınız anlamına gelir.

Bu bedelleri aile öder.

Fakat söz konusu ötanazi olunca
doktor ve ekibi de olumsuz etkilenir.

Maalesef ki veterinerlerin intihar oranı,

ulusal ortalamaya göre iki kat daha fazla.

Bu, ötanazi için doktorların
ödediği bir bedel.

Bununla başa çıkabilmek için

kendimi bu istatistik dışında
tutabilmek adına üç teknik geliştirdim.

Bunlardan ilki,

müsait olamama veya intikam ötanazisi
gerçekleştirmeme kararım.

Eğer birinin hayat şartları değişmişse

eğer birisi artık köpek veya kedi sahibi
olmayı uygun bulmuyorsa

ve o sağlıklı hayvanı bana getirip

uyutmamı talep ederlerse reddediyorum.

Eğer birisi bana Jimmy Choo topuklu
ayakkabısı çiğnemiş bir köpek getirirse

ve köpek "Gerçekten lezzetli," dercesine

ağzından topuk sarkarken
sahibine baktığında --

(Kahkahalar)

ve ötanazi gerçekleştirmemi
istediklerinde reddediyorum.

Belki de çirkin bulduğu için
bir doğu halısına kusan

bir kediyi getirdiklerinde --

(Kahkahalar)

Onu uyutmamı istediklerinde reddediyorum.

Ötanazi, insanların uygunluğu
veya kızgınlığı adına

hafife alınamayacak kadar
büyük bir sorumluluk istiyor.

Bu gibi ailelere,
hayvanları barınaklara götürüp

onlara ikinci bir şans
vermelerini öneriyorum.

Kullandığım bir diğer teknik ise

o anda nasıl hissetmem gerekiyorsa öyle
hissedebilme iznini kendime veriyorum.

Profesyonel bir Noel Baba, neredeyse
ölecek bir kedi yavrusunu getirdiğinde -

kırmızı takımı, beyaz sakalıyla
meşhur Noel Baba -

(Kahkahalar)

ve ona yavruyu kurtaramayacağımı
söylemek zorunda kaldığımda

bu üzücü bir durum.

Karma felsefenize meydan
okumak istiyorsanız

ağlayan bir Noel Baba'ya kedi yavrusunu
kurtaramayacağınızı söyleyin.

Mavi üniforması içindeki polisin,

yere uzanıp bir suçluyla değil de
kanserle olan mücadelesini kaybettiği için

ötanazi uyguladığım sevgili dostu
üzerine kapaklandığını izlemek

üzücüydü ve zordu.

Evet, ağlıyorum.

Bazen çok ağlıyorum

ama ağlamak daha iyi;

gözyaşları dökerek yas sürecini geçirmek,

acıya tutunup depozitoymuş
gibi içime bastırmaktan

ve zorlu bir süreç olduğunu
inkâr etmekten daha iyi.

Benim yas kotam
kasıtlı olarak boş kalıyor.

Kullandığım son teknik ise

kariyerimin ilk yıllarında, aydınlanma
yaşayarak keşfettiğim bir şey.

Bir gece, bir kadın ötanazi için
kocaman bir köpek getirdi.

Kanserin son safhalarındaydı

ve daha fazla yapılacak bir şey yoktu,

acı çekiyordu.

Onu barınaktan aldığı gece,
kendisinin hayatını kurtardığını anlattı.

O gün o barınağa gitmiş,

herhangi bir planı yokmuş,

sadece bakınıp
aşık olduğuna bakıyormuş.

Sonra bu koca şapşal suratı görmüş

ve aradığını bulduğunu anlamış.

Sonra bu 50 kiloluk pofidik
sevgi yumağını eve götürmüş

ve o gece, bir köpek hırlaması

ve bir adam çığlığı seslerine uyanıvermiş.

Hanımefendi, kolluk kuvvetlerindenmiş,

içeri attırdığı birisi adresini öğrenmiş

ve ağza alınamayacak şeyler yapmak üzere

o gece evine girmiş.

İşte o anda, yeni elemanla tanışmış.

(Kahkahalar)

Yataktan kalktığında

dehşete düşmüş bir adamı
yere yapışık bir şekilde bulmuş.

Aşık olduğu o koca pofuduk surat,

"Hayır, olamaz, yeni anneme,
yeni evime bu olamaz,"

diyen bir hırıltıya bürünmüş.

Böylece hayatını kurtarmış oldu

ve onu usulca uğurladık.

Ertesi gece, bir kadın

kronik kalp yetmezliği ciddi durumda
olan ufak bir terrier cinsi köpek getirdi.

Köpek yaşlıydı, durumu ileri evredeydi,

her şeyi yapmışlardı.

Minik kalbi bitap düşmüştü.

Oksijene bağlıyken bile
nefes almakta güçlük çekiyordu.

Daha fazla yapabileceğim bir şey yoktu.

Gözü yaşlar içinde,

kadın bana köpeğin kendisini ve ailesini
yıllar önce kurtardığını anlattı.

Bir Noel arifesinde,

yanıp sönen ışıkları açık bırakmışlar

ve ağaç alev almış.

Köpek, herkesi uyandırana dek

ve herkes güvenli bir şekilde
evi boşaltana dek havlayıp durmuş.

Ertesi gün gazetelere
şöyle başlık atılmış:

"Pepper, Noel'de ailesini kurtardı!"

(Kahkahalar)

Ben de tekrardan,

hakiki bir kahramanı cennete
uğurlamakla görevlendirimiştim.

İşte o an farkına vardım ki

böylesine saf, sevgi ve şefkat dolu
bir yaşam sürmüş canları

uğurlamam gerekiyorsa

hayatımı onların standartlarına
göre yaşamam gerekiyor.

İşte o anda, hayatımı
bir köpek gibi yaşama kararı aldım.

(Kahkahalar)

İnsanlara onları sevdiğimi yalnızca
sözlü olarak dile getirmiyorum,

onlara sevgimi gösteriyorum.

Deniz kenarına gittiğimde

dalgaları kovalıyorum.

(Kahkahalar)

Ve ne zaman bana samimi bir jest olarak

veya işimi iyi yapmamın
ödülü olarak kurabiye uzatılırsa

asla ama asla geri çevirmiyorum.

(Kahkahalar)

(Alkış)