< Return to Video

Mulkiyetin 6 katil uygulamasi.

  • 0:00 - 0:03
    Gelin milyarlar hakkinda konusalim.
  • 0:03 - 0:06
    gecmisin ve gelecegin...
  • 0:06 - 0:09
    milyarlari hakkinda konusalim.
  • 0:09 - 0:11
    Biliyoruz ki, gecmisten bugune...
  • 0:11 - 0:14
    106 milyar civarin da insan...
  • 0:14 - 0:16
    yasamis.
  • 0:16 - 0:19
    Ve biliyoruz ki, bu insanlarin cogu oldu.
  • 0:19 - 0:21
    Ve yine biliyoruz ki,
  • 0:21 - 0:23
    bir cogu Asya'da yasiyorlar yada yasadilar.
  • 0:23 - 0:25
    Ve yine biliyoruz ki,
  • 0:25 - 0:29
    bu insanlarin bir cogu fakirler yada fakirdiler.
  • 0:29 - 0:32
    cok uzun yasamadilar.
  • 0:32 - 0:35
    Gelin milyarlar hakkinda konusalim.
  • 0:35 - 0:37
    Gelin 195.000 milyar dolarlik...
  • 0:37 - 0:41
    gunumuz dunyasindaki bir servet hakkinda...
  • 0:41 - 0:44
    konusalim.
  • 0:44 - 0:47
    Sunu biliyoruz ki bu servetin cogu...
  • 0:47 - 0:50
    1800 yilindan sonra kazanildi.
  • 0:50 - 0:53
    Ve sunu da soyleyebiliriz ki,
  • 0:53 - 0:55
    bu servete, gunumuzde de birileri sahip.
  • 0:55 - 0:59
    bu birilerine Batililar diyebiliriz.
  • 0:59 - 1:03
    Avrupalilar,Kuzey Amerikalilar,Avusturalyalilar.
  • 1:03 - 1:06
    Dunya nufusunun bugun yuzde 19'unu olusturuyorlar.
  • 1:06 - 1:10
    Batililar bu servetin 3 te 2 sine hakimler.
  • 1:10 - 1:12
    Ekonomi tarihcileri...
  • 1:12 - 1:15
    buna; "Buyuk Diverjans " adini veriyorlar.
  • 1:15 - 1:17
    Ve bu slaytta...
  • 1:17 - 1:19
    Buyuk Diverjans hikayesinin...
  • 1:19 - 1:21
    en basit seklini gorecegiz.
  • 1:21 - 1:23
    Size soyle diyebilirim ki;
  • 1:23 - 1:25
    temel olarak GSMH'nin...
  • 1:25 - 1:27
    kisi basina dusen, 2 oran vardir.
  • 1:27 - 1:30
    kisi basina dusen gayri safi milli hasila,
  • 1:30 - 1:32
    ortalama gelirden soz ediyoruz.
  • 1:32 - 1:34
    Birincisi, kirmizi hat,
  • 1:34 - 1:36
    Britanya'nin Hindistan'a olan orani,
  • 1:36 - 1:38
    kisi basina dusen ortalama gelir de.
  • 1:38 - 1:40
    Ve mavi hat.
  • 1:40 - 1:43
    Amerika'nin Cin'e olan orani.
  • 1:43 - 1:45
    Ve bu grafik 1500'e kadar geriye gidiyor.
  • 1:45 - 1:47
    Burada, bir eksponansyiel Buyuk Diverjans'in...
  • 1:47 - 1:50
    oldugunu gorebilirsiniz.
  • 1:50 - 1:52
    Birlikte cok yakin basliyorlar.
  • 1:52 - 1:54
    Aslinda, 1500'de,
  • 1:54 - 1:57
    Cin, Kuzey Amerika'ya gore daha zengindi.
  • 1:58 - 2:01
    1970 lere gelindigin de,
  • 2:01 - 2:03
    yani bu grafigin bittigi yerde,
  • 2:03 - 2:05
    Buyuk Britanyalilarin zenginligi,
  • 2:05 - 2:07
    Hindistanlilardan 10 kat daha fazla.
  • 2:07 - 2:09
    Bu da yasam maliyetlerinin...
  • 2:09 - 2:11
    farkini ortaya koyuyor.
  • 2:11 - 2:14
    Bu satin almanin gucu.
  • 2:14 - 2:16
    Amerika'lilarin ortalamasi,
  • 2:16 - 2:18
    Cin'in ortalamasindan...
  • 2:18 - 2:20
    1970 ler de,
  • 2:20 - 2:22
    yaklasik 20 kat daha zengin.
  • 2:22 - 2:25
    Peki neden?
  • 2:25 - 2:28
    Bu sadece ekonomik bir hikayeden ibaret degil.
  • 2:28 - 2:30
    Eger 10 ulkeyi ele alirsaniz,
  • 2:30 - 2:33
    Bati imparatorluklari,
  • 2:33 - 2:35
    olmak icin gittiler,
  • 2:35 - 2:38
    1500 lerde baya zayiftilar.
  • 2:38 - 2:40
    Dunya'nin yuz olcumunun yuzde 5i onlarindi.
  • 2:40 - 2:42
    Dunya Nufusu'nun yuzde 16 sina sahiptiler,
  • 2:42 - 2:45
    belki de Dunya Nufusu'nun gelirinin yuzde 20sine sahiptiler.
  • 2:45 - 2:47
    1913 te,
  • 2:47 - 2:50
    bu 10 ulke Birlesik Devletler'e katildilar.
  • 2:50 - 2:53
    cesitli imparatorluklari kontrol ettiler.
  • 2:53 - 2:55
    Dunya sinirlarinin yuzde 58ine hukmettiler.
  • 2:55 - 2:58
    hemen hemen ayni yuzdede insan nufusuna da sahip oldular.
  • 2:58 - 3:01
    cok buyuktuler,kuresel ekonomi harcamalarinin,
  • 3:01 - 3:03
    hemen hemen 3 ceyregini paylastilar.
  • 3:03 - 3:07
    Ve dikkat edelim, bir cogu anakaraya donduler,
  • 3:07 - 3:09
    onemli metropollere,
  • 3:09 - 3:12
    kolonilerinin yanina degil.
  • 3:13 - 3:15
    Simdi bu sucu emperyalizmin uzerine yikamazsiniz.
  • 3:15 - 3:18
    cogu insanin yapmaya calistigi gibi.
  • 3:18 - 3:21
    2 nedenimiz var:
  • 3:21 - 3:24
    Ilki, imparatorluk orjinal degildi.
  • 3:24 - 3:27
    Bati'nin 1500 ten sonra yaptigi imparatorluk.
  • 3:27 - 3:30
    Herkes imparatorluğu yaptı.
  • 3:30 - 3:33
    Onlar önceden mevcut muazzam imparatorlukları yendi,
  • 3:33 - 3:35
    Mogollar ve Osmanlilar gibi muazzam imparatorluklari.
  • 3:35 - 3:38
    Yani imparatorluk terimi, cok iyi bir aciklama olmuyor onlar icin...
  • 3:38 - 3:40
    Onlara Buyuk Diverjans diyoruz.
  • 3:40 - 3:42
    Siz de hatirlayabilirsiniz, her alanda,
  • 3:42 - 3:45
    Buyuk Diverjans 1970lerde doruga ulasti,
  • 3:45 - 3:49
    somurgeciligin bitiminden onemli bir zaman sonra,
  • 3:49 - 3:51
    Bu yeni bir soru degil.
  • 3:51 - 3:53
    Samuel Johnson,
  • 3:53 - 3:55
    sozluk bilimcilerin gurusu,
  • 3:55 - 3:58
    "Prince of Abissinia" adli Romanindaki Rasselas karakterine
  • 3:58 - 4:01
    karsi cikti.
  • 4:01 - 4:04
    Roman 1759 da yayimlandi,
  • 4:04 - 4:07
    Konusu, Avrupa'lilarin gucten ne anladiklariydi,
  • 4:07 - 4:10
    veya neden Asya ve Afrika'yi kolayca ziyaret edince,
  • 4:10 - 4:13
    fetihlere ve ticarete kalkistilar?
  • 4:13 - 4:15
    Asyalilarin ve Afrikalilarin...
  • 4:15 - 4:17
    sahillerine saldirdilar.
  • 4:17 - 4:19
    Oraya neden somurge kolonilerini kurdular?
  • 4:19 - 4:22
    ve neden oralarin prenslerine kendi belirledikleri yasalari verdiler?
  • 4:22 - 4:25
    Onlari geriye tasiyan ruzgar...
  • 4:25 - 4:27
    bizi gidecegimiz yere ulastirir mi?
  • 4:27 - 4:29
    Bu harika bir soru,
  • 4:29 - 4:31
    Neden oldugunu biliyorsunuz.
  • 4:31 - 4:33
    Bu soru bir cok kez soruldu...
  • 4:33 - 4:36
    Digerleri tarafindan; Dunyanin geri kalan insanlari tarafindan.
  • 4:36 - 4:39
    Ibrahim Muteferrika gibi.
  • 4:39 - 4:41
    bir Osmanli gorevlisi.
  • 4:41 - 4:44
    Matbayi Osmanli Imparatorlugu'na gec de olsa,
  • 4:44 - 4:46
    getiren adam.
  • 4:46 - 4:49
    1731 de yayinlanan bir kitapta...
  • 4:49 - 4:51
    "Hristiyan toplumlari gecmiste neden...
  • 4:51 - 4:53
    Musluman toplumlarina gore geri kalmislardi?
  • 4:53 - 4:57
    Neden bir cok kitayi modern zamanlar da domine etmeye basladilar,
  • 4:57 - 5:01
    ve nasil oldu da guclu Osmanli ordusunu yenebildiler?
  • 5:01 - 5:03
    Rasselas'tan farkli olarak...
  • 5:03 - 5:05
    Muteferrika'nin bu soruya bir cevabi vardi.
  • 5:05 - 5:08
    dogru bir cevapti da.
  • 5:08 - 5:12
    'Cunku onlarin kanun ve kurallari vardi...
  • 5:12 - 5:16
    bir sebepten kesfedilen kural ve kanunlar".
  • 5:16 - 5:19
    Bu Cografya degil.
  • 5:19 - 5:21
    Buyuk Diverjans'i Cografya ile...
  • 5:21 - 5:23
    aciklayabilecegimizi dusunebilirsiniz.
  • 5:23 - 5:25
    Bu yanlis olurdu.
  • 5:25 - 5:27
    Cunku 20. yuzyil da yapilan iki dogal deneyle,
  • 5:27 - 5:29
    bize bu konunun Cografya'dan daha fazla alani ilgilendirdigini gorduk.
  • 5:29 - 5:32
    Tum Almanlar'i ele aldik.
  • 5:32 - 5:34
    2'ye bolduk,
  • 5:34 - 5:37
    Dogu Almanya'ya komunizm verdik,
  • 5:37 - 5:40
    ve sonuc ortada.
  • 5:40 - 5:42
    Inanilmaz kisa bir zaman da,
  • 5:42 - 5:44
    Demokratik Almanya'da yasayan insanlar,
  • 5:44 - 5:47
    Trabants ve Trabbi urettiler.
  • 5:47 - 5:50
    Bunlar Dunya'nin en kotu otomobilleriydiler.
  • 5:50 - 5:53
    Bati Almanya'daki insanlar ise Mercedes Benz'i urettiler.
  • 5:53 - 5:55
    Eger hala bana inanmiyorsaniz...
  • 5:55 - 5:57
    Kore ve Peninsula'da da benzer sonuclari gorduk.
  • 5:57 - 5:59
    Korelileri secmeye karar verdik.
  • 5:59 - 6:01
    hemen hemen ayni cografyada...
  • 6:01 - 6:05
    ayni temel kulturu goz onunde tutarak,
  • 6:05 - 6:08
    onlari ikiye bolduk ve Kuzey'lilere Komunizm verdik.
  • 6:08 - 6:11
    Ve sonuclar daha buyuk bir farka isaret etti.
  • 6:11 - 6:13
    Cok kisa bir zaman da,
  • 6:13 - 6:15
    Almanya'da olan,
  • 6:15 - 6:19
    sınır muhafızları için üniforma tasarımı buyuk bir fark degildi dogrusu,
  • 6:19 - 6:21
    ama hemen her bir saygin goruste de,
  • 6:21 - 6:23
    Bu cok buyuk bir fark yaratti.
  • 6:23 - 6:25
    Oyle bir fark ki beni dusunmeye sevk etti.
  • 6:25 - 6:27
    ne Cografya ne de ulusal karakterlik,
  • 6:27 - 6:29
    Bu sey populer aciklamalara dayali.
  • 6:29 - 6:32
    Ve cok bariz...
  • 6:32 - 6:34
    Bu is dusuncede bitiyor.
  • 6:34 - 6:36
    Esas konumuz bu iste!
  • 6:36 - 6:38
    Dogru olmali bu.
  • 6:38 - 6:40
    Cunku bir Iskocyali soyledi bunu.
  • 6:40 - 6:43
    Ve bence Edinburg TED bunyesindeki tek Iskoc benim.
  • 6:43 - 6:45
    Peki, birakin da size aciklayayim...
  • 6:45 - 6:48
    Gelmis gecmis en zeki adamin Iskoc oldugunu.
  • 6:48 - 6:50
    Adi Adam Smith idi.
  • 6:50 - 6:53
    Billy Conolly degildi , Sean Connery de degildi.
  • 6:53 - 6:56
    Cok ama cok zekiydi.
  • 6:56 - 6:59
    (Kahkaha)
  • 6:59 - 7:01
    Smith-- ve ben gitmeni istiyorum
  • 7:01 - 7:04
    ve Royal Mile onun heykeli önünde eğilecek,
  • 7:04 - 7:06
    Cok guzel bir heykeldir.
  • 7:06 - 7:08
    Smith, "Uluslarin serveti"
  • 7:08 - 7:10
    1776 da yayimlandi.
  • 7:10 - 7:13
    O yil meydana gelen en onemli olaydi bu kitap.
  • 7:13 - 7:16
    (Kahkaha)
  • 7:16 - 7:19
    Bahse var misiniz?
  • 7:19 - 7:22
    Kucuk kolonilerimiz hakkin da ufak, yerel bir sorunumuz vardi, ama...
  • 7:22 - 7:24
    (Kahkaha)
  • 7:24 - 7:26
    "Cin epey bir sabit kalacak gibi gozukuyordu...
  • 7:26 - 7:29
    o kadar uzun ki tum zenginlikler onun oluncaya kara...
  • 7:29 - 7:33
    Bu onun kanunlari ve Enstituleri ile ayandi...
  • 7:33 - 7:35
    Ama bu soz buna az bile kalabilir...
  • 7:35 - 7:38
    Daha bir cok enstitu ve kanunlari vardi...
  • 7:38 - 7:40
    topragin,iklimin, ve her turlu durumun dogasi...
  • 7:40 - 7:42
    itiraf etmeleri gereken."
  • 7:42 - 7:44
    Bu soz cok dogru, bunu rahatca soyleyebilirim.
  • 7:44 - 7:47
    Cok uzun zaman once soyledi bu sozu.
  • 7:47 - 7:50
    Ama bilirsiniz, bu TED dinliyicileri,
  • 7:50 - 7:52
    bu konular hakkinda konusmaya devam edersem,
  • 7:52 - 7:54
    beni burdan kovarsiniz.
  • 7:54 - 7:57
    Simdi bunu sizin anlayicaginiz dile cevirecegim.
  • 7:58 - 8:02
    Gelin onlara katil uygulamalar diyelim.
  • 8:02 - 8:05
    Size 6 katil uygulamayi anlatmak istiyorum.
  • 8:05 - 8:08
    Bati'yi digerlerinden ayiran 6 katil uygulamayi.
  • 8:08 - 8:10
    Ve bunlar cep telefonlarinizdaki uygulamalar gibi.
  • 8:10 - 8:12
    cok basit gorunurler boyle hissedersiniz.
  • 8:12 - 8:14
    Sadece ikonlardir, onlara tiklarsiniz.
  • 8:14 - 8:17
    Ama ikonun arkasinda karisik bir kod bulunur.
  • 8:17 - 8:19
    Enstitulerde oldugunun aynisi.
  • 8:19 - 8:21
    Buyuk Diverjans (fark)'i aciklayabilecegimi,
  • 8:21 - 8:24
    dusundugum 6 madde var.
  • 8:24 - 8:26
    Ilk olarak, rekabet.
  • 8:26 - 8:28
    2, Endustriel Devrim.
  • 8:28 - 8:30
    3, mulk haklari,
  • 8:30 - 8:32
    4, modern tip.
  • 8:32 - 8:34
    5, tuketim toplumu,
  • 8:34 - 8:36
    Ve son olarak da, calisma ahlaki.
  • 8:36 - 8:38
    Bir oyun oynayip dusunebilirsiniz, bir kacini...
  • 8:38 - 8:41
    atlayip, veya eksik saydigimi, veya bunlari
  • 8:41 - 8:43
    4 maddeye indirebileceginizi. Ama kaybedersiniz.
  • 8:43 - 8:45
    (Kahkaha)
  • 8:45 - 8:48
    Hadi size cesur bir sekilde neyi kastettigimi aciklayayim.
  • 8:48 - 8:51
    birçok ekonomik tarihçilerin çalışmaları sentezleme...
  • 8:51 - 8:53
    sonucun da,
  • 8:53 - 8:55
    Rekabeti anlamini aciklayacagim.
  • 8:55 - 8:57
    1500 lerde Avrupa'da sayisi 100 den az, farkli politik grubun...
  • 8:57 - 8:59
    oldugu, ancak bu gruplar icinde,
  • 8:59 - 9:03
    şirketlerin yanı sıra egemenlerin arasında da rekabet vardı.
  • 9:03 - 9:06
    Modern sirketlerin atasi , Londra Sehir Sirketi,
  • 9:06 - 9:08
    12. yuzyilda hayattaydi.
  • 9:08 - 9:10
    Boyle birsey Cin'de olmadi.
  • 9:10 - 9:12
    Monolotik Devletin oldugu yerde,
  • 9:12 - 9:14
    insanligin 5te biri bulunuyordu,
  • 9:14 - 9:16
    Herhangi hirsi olan herhangi biri,
  • 9:16 - 9:18
    standart testi gecmek zorundaydi.
  • 9:18 - 9:20
    Bu test kisinin 3 gununu aliyordu ve cok zordu.
  • 9:20 - 9:23
    Cesitli numara karakterlerini hafizada tutma,
  • 9:23 - 9:27
    ve cok karisik , kompleks makale yazimi bu testlerin arasindaydi.
  • 9:27 - 9:30
    Bilimsel Devrim, Oryantal Dunya'da basarilan,
  • 9:30 - 9:33
    bilimden daha farkliydi.
  • 9:33 - 9:35
    Bircok ozel yolla.
  • 9:35 - 9:37
    En onemlisi,
  • 9:37 - 9:39
    deneysel yontemdi.
  • 9:39 - 9:42
    Bu kisinin dogayi kontrol altina almasini sagliyordu. Ve onceden boyle birsey imkansizdi.
  • 9:42 - 9:46
    Ornek olarak, Benjamin Robins'in siradisi uygulamasini verebilirim.
  • 9:46 - 9:49
    Newton'un fizik ile balistik uzerinde calismalari hakkindaki uygulamalari.
  • 9:49 - 9:51
    Bunu yaptiginizda,
  • 9:51 - 9:54
    savas topculariniz daha hassas,isabetli hedef vurabilirler.
  • 9:54 - 9:56
    Bunun ne demek oldugunu bir dusunsenize...
  • 9:56 - 9:58
    Gercek bir oldurme uygulamasi.
  • 9:58 - 10:01
    (Kahkaha)
  • 10:01 - 10:04
    Boyle bir Bilimsel Devrim hic bir yerde gorulmedi.
  • 10:04 - 10:06
    Osmanli Imparatorlugu Avrupa'dan o kadar da uzak degildi.
  • 10:06 - 10:08
    ancak orada Bilimsel bir Devrim yoktu.
  • 10:08 - 10:11
    Aslinda, onlar Taqi-al-Din'in rasathanesini yikmislardi.
  • 10:11 - 10:13
    Cunku onlari kafir olarak gormuslerdi.
  • 10:13 - 10:16
    kendi inanclarinda.
  • 10:16 - 10:19
    Mulkiyet haklari: Bunlar demokrasi degildir , millet;
  • 10:19 - 10:22
    Kanun kuralllarina gore, ozel mulkiyet haklari elde edilir.
  • 10:22 - 10:24
    Bu da farki olusturuyor.
  • 10:24 - 10:26
    Kuzey ve Guney Amerika arasindaki.
  • 10:26 - 10:28
    Simdi Kuzey Amerika'yi ele alalim.
  • 10:28 - 10:30
    kapsamli bir senet imzaladilar.
  • 10:30 - 10:32
    "5 yil boyunca calismayacagim, beni besleyin yeter".
  • 10:32 - 10:34
    adi altinda bir senet bu.
  • 10:34 - 10:37
    Ama bunun sonunda,yuzlerce hektarlik kara parcasi kisinin oluyordu.
  • 10:37 - 10:39
    Cok buyuk bir alan,
  • 10:39 - 10:41
    Cok buyuk.
  • 10:41 - 10:44
    Bu Latin Amerika'da mumkun degil.
  • 10:44 - 10:46
    Kara parcalarinin oldugu yerde,
  • 10:46 - 10:48
    fatihlerden olusan kucuk bir elit grup vardi.
  • 10:48 - 10:50
    Ve burada ki buyuk diverjansi(degisimi,farki) gorebilirsiniz.
  • 10:50 - 10:53
    Kuzey ve Guney arasinda ki mulkiyet sahipligi arasindaki farki.
  • 10:53 - 10:55
    Kuzey Amerika'nin kirsal bolumundeki insanlarin cogu,
  • 10:55 - 10:58
    1900'de cesitli arsalara sahiplerdi.
  • 10:58 - 11:00
    Guney Amerika'da bunu neredeyse kimse yapamadi.
  • 11:00 - 11:03
    Diger bir katil uygulama olarak,
  • 11:03 - 11:05
    19, yuzyilin sonlarin daki, Modern Tip'i verebilirim,
  • 11:05 - 11:07
    buyuk atilimlar gerceklestirildi bu alanda.
  • 11:07 - 11:09
    Bir cok insani olduren amansiz hastaliklara karsi...
  • 11:09 - 11:11
    Ve bu diger bir katil uygulama iste--
  • 11:11 - 11:13
    Bir katilin tam tersine,
  • 11:13 - 11:16
    cunku bu iki kat, iki kattan da fazla...
  • 11:16 - 11:18
    bu sekilde insanlarin yasam isteklerini arttirdilar.
  • 11:18 - 11:20
    Bunlar Avrupa Imparatorluklarinda meydana geldi.
  • 11:20 - 11:22
    Senegal'de ise bu gelismeler...
  • 11:22 - 11:24
    20. yuzyilin basin da gerceklesebildi ancak.
  • 11:24 - 11:26
    halk sagligin da buyuk capta atilimlar gerceklestirildi.
  • 11:26 - 11:28
    ve insanlarin yasam arzulari yukselmeye basladi.
  • 11:28 - 11:30
    Bu ulkeler bagimsiz olduktan sonra,
  • 11:30 - 11:32
    cok daha fazla yukselmeye basladi.
  • 11:32 - 11:34
    Imparatorluklarin hepsi kotu degildi.
  • 11:34 - 11:36
    Ihtiyaclari olan toplum tuketimiydi.
  • 11:36 - 11:39
    Endustri Devriminden soz ediyorum.
  • 11:39 - 11:41
    Insanlarin tonlarca kiyafet giymelerini istediler.
  • 11:41 - 11:43
    Eminim ki hepiniz gecen ay, hatiri...
  • 11:43 - 11:45
    sayilacak kadar, kiyafet almissinizdir.
  • 11:45 - 11:47
    Iste bu tuketim toplumu.
  • 11:47 - 11:49
    ve bu da ekomomik buyumeye itici bir guc oldu.
  • 11:49 - 11:52
    Belki de teklonojik degisiminkinden daha fazla.
  • 11:52 - 11:54
    Japonya, bunu kucaklayan,
  • 11:54 - 11:56
    ilk Bati disi toplum olmustu.
  • 11:56 - 11:58
    Mamatha Gandhi tarafindan onerilen,
  • 11:58 - 12:00
    alternatif secenek...
  • 12:00 - 12:03
    kurumsallastirmak ve gucu kalici hale geritmekti.
  • 12:03 - 12:05
    Bugun, cok az sayida Hindu...
  • 12:05 - 12:07
    Hindistan'in asagilara dusmesini...
  • 12:07 - 12:10
    Gandhi'nin yoluna dusmesini istiyor,
  • 12:10 - 12:12
    Son olarak, calisma ahlaki.
  • 12:12 - 12:15
    Max Weber acayip bir sekilde Protestan oldugunu dusunuyordu.
  • 12:15 - 12:17
    Yaniliyordu.
  • 12:17 - 12:19
    Her kulturun calisma etigi vardir:
  • 12:19 - 12:21
    eger orada kurumlar
  • 12:21 - 12:23
    calismaya tesvik ediyorsa
  • 12:23 - 12:25
    Biliyoruz cunku...
  • 12:25 - 12:27
    gunumuzde calisma ahlaki
  • 12:27 - 12:30
    artik Protestant degil, Bati fenomeni.
  • 12:30 - 12:33
    Aslinda, Bati calisma ahlakini kaybetti.
  • 12:33 - 12:36
    Bugun, Koreliler...
  • 12:36 - 12:40
    Almanlara nazaran yilda bin saat...
  • 12:40 - 12:42
    daha fazla calisiyorlar.
  • 12:42 - 12:44
    Bin.
  • 12:44 - 12:46
    Ve iste bu siradisi bir fenomenin,
  • 12:46 - 12:49
    bir gercek bolumu,
  • 12:49 - 12:52
    Ve iste Buyuk Diverjans'in sonu.
  • 12:52 - 12:54
    Kim su anda calisma ahlakina sahip?
  • 12:54 - 12:57
    15 seneliklerin,
  • 12:57 - 12:59
    Matematiksel kazanimlarina bakalim.
  • 12:59 - 13:01
    Uluslararasi ligin zirvesinde
  • 13:01 - 13:04
    PISA'nin son calismasina gore,
  • 13:04 - 13:06
    Cin sinirlari icindeki Sanghai bulunuyor.
  • 13:06 - 13:08
    Shangai , ABD ve Ingiltere arasindaki
  • 13:08 - 13:11
    bosluk, Ingitere ve ABD arasindaki...
  • 13:11 - 13:14
    bosluk kadar.
  • 13:14 - 13:17
    Arnavutluk ve Tunus gibi.
  • 13:17 - 13:19
    Simdi iPhone'un Kaliforniya'da,
  • 13:19 - 13:21
    tasarlandigini varsayabilirsiniz..
  • 13:21 - 13:23
    fakat Cin'de montajlandi.
  • 13:23 - 13:26
    Bati halen Teklonojik yenilikler alaninda lider.
  • 13:26 - 13:28
    Yaniliyorsunuz.
  • 13:28 - 13:30
    Patentler alaninda...
  • 13:30 - 13:32
    Dogu'nun ustunlugu tartisilamaz...
  • 13:32 - 13:35
    Sadece Japonya bir sureligine onde degildi.
  • 13:35 - 13:38
    Guney Kore ucunculuge gitti.
  • 13:38 - 13:41
    ve Cin Almanya'yi alasagi etmek uzereydi.
  • 13:41 - 13:43
    Neden?
  • 13:43 - 13:45
    Cunku Katil Uygulamalar indirilebilirdi.
  • 13:45 - 13:47
    Acik bir kaynak bu.
  • 13:47 - 13:49
    Her sosyal toplum bu uygulamalara adapte olabilir.
  • 13:49 - 13:51
    ve yaptiklarinda...
  • 13:51 - 13:55
    Bati'nin 1500 yilindan sonra basardigini
  • 13:55 - 13:57
    anca yapabiliyorlar.
  • 13:57 - 13:59
    Iste bu Buyuk Yakinsama.
  • 13:59 - 14:03
    ve bu sizin hayatinizin en buyuk hikayesi.
  • 14:03 - 14:06
    Cunku olanlarin hepsi sizin saatiniz uzerinde gerceklesiyor.
  • 14:06 - 14:08
    Bizim neslimiz...
  • 14:08 - 14:10
    Bati Hakimiyeti'nin sonuna sahit oluyor.
  • 14:10 - 14:12
    Ortalama Amerika'lilar eskiden Cin'e gore
  • 14:12 - 14:14
    20 kat daha fazla zengindiler.
  • 14:14 - 14:16
    Simdi ise 5 kat.
  • 14:16 - 14:18
    Yakinda 2.5 kat olacak.
  • 14:18 - 14:21
    Peki, 3 soruyla bitirmek istiyorum.
  • 14:21 - 14:23
    gelecekteki milyarlar icin...
  • 14:23 - 14:26
    Onumuzdeki 2016 icin...
  • 14:26 - 14:28
    ABD'nin ekonomik yerini Cin'e...
  • 14:28 - 14:31
    birakacagi zaman bu.
  • 14:31 - 14:35
    Ilk sorum, bu uygulamalari kaldirabilir miyiz...
  • 14:35 - 14:37
    Bati Dunyasinda...
  • 14:37 - 14:39
    acaba su an bunun uzerinde mi calisiyoruz...
  • 14:39 - 14:41
    Ikinci sorum,
  • 14:41 - 14:45
    Indirme islem sirasi farklilik gosteriyor mu?
  • 14:45 - 14:50
    Ve acaba Afrika bu siralamayi yanlis hale getirebilir mi?
  • 14:50 - 14:52
    Modern Ekonomik tarihin en acik ve etkili ornegi...
  • 14:52 - 14:55
    Demokrasiye gecisin zorlugudur.
  • 14:55 - 14:57
    Yayinlamadan once...
  • 14:57 - 15:00
    ozel mulkiyet haklarini korumaktan bahsediyorum.
  • 15:00 - 15:03
    Size bir uyari: bu ise yaramayabilir.
  • 15:03 - 15:05
    Ve ucuncu olarak, Cin...
  • 15:05 - 15:07
    3 nolu katil uygulamasiz yapabilir mi?
  • 15:07 - 15:11
    Iste bu bir John Locke sistemi.
  • 15:11 - 15:15
    John, ozgurlugun koku, "ozel mulkiyet haklarina ve kanunun korunmasina dayaniyor"
  • 15:15 - 15:17
    dedigi zaman bu sistem anlasilmisti.
  • 15:17 - 15:19
    Iste bu temeldir...
  • 15:19 - 15:21
    Bati Hukumet Modeli...
  • 15:21 - 15:24
    icin.
  • 15:24 - 15:26
    Simdi bu tablo yikimi gosteriyor.
  • 15:26 - 15:29
    Cin'li sanatci Ai Weiwe'nin studyosu.
  • 15:29 - 15:31
    Bu yilin baslarin da Shanghai'da.
  • 15:31 - 15:33
    O simdi yine ozgur.
  • 15:33 - 15:35
    bir aralar goz altina alinmisti.
  • 15:35 - 15:38
    Ama bu studyonun yeniden yapildigini sanmiyorum.
  • 15:40 - 15:44
    Winston Churchill bir keresinde medeniyeti tanimlamisti.
  • 15:44 - 15:48
    1938 yilin da vermis oldugu bir derste.
  • 15:48 - 15:51
    Ve bence bu sozler tam yerine oturacak.
  • 15:51 - 15:55
    "Sosyal Devlet sivillerin dusuncelerine gore bina edilir".
  • 15:55 - 15:58
    Bu demek oluyor ki, siddet savascilarin kurallari...
  • 15:58 - 16:01
    ve despotik seflerin kamp ve savaslardaki kosullari...
  • 16:01 - 16:04
    isyan ve zulumun parlementlere yasalarla cikartilmasi icin kapi aciyor.
  • 16:04 - 16:06
    ve bagimsiz Adalet Makamlarinin
  • 16:06 - 16:09
    uzun donemli yasalari yaptiklari donem.
  • 16:09 - 16:11
    Iste bu medeniyetin ta kendisi.
  • 16:11 - 16:13
    Ve bu toprak surekli buyuyor,
  • 16:13 - 16:16
    ozgurluk, rahatlik ve kultur.
  • 16:16 - 16:20
    TED cilerin tek umursadiklari sey.
  • 16:20 - 16:23
    "Medeniyet bir toplumda hukmettigi zaman,
  • 16:23 - 16:26
    insan kitleleri icin...
  • 16:26 - 16:29
    daha uzun ve az hasarli yasamlar ortaya cikar...
  • 16:29 - 16:32
    Bu cok dogru.
  • 16:33 - 16:36
    Bence Bati medeniyetlesmesi reddedilmemeli.
  • 16:36 - 16:38
    Bu kacinilmaz.
  • 16:38 - 16:41
    cunku bence bunu tarih yonetmiyor.
  • 16:41 - 16:43
    Bu yasam dongusu modeli gibi.
  • 16:43 - 16:45
    Thomas Cole'un guzel ve bir sozu var...
  • 16:45 - 16:48
    "Imparatorluk Dersleri" resimleri.
  • 16:48 - 16:51
    Tarih boyle islemiyor.
  • 16:51 - 16:53
    Bu Bati buyudugu icin degil...
  • 16:53 - 16:56
    ve bence bu Bati'nin dusecegi ile ilgili de degil.
  • 16:56 - 16:59
    Bati aniden bocalayabilir.
  • 16:59 - 17:02
    Karisik medeniyetler bunu yapar.
  • 17:02 - 17:04
    Cunku zamanin cogunu onlar yonetiyorlar.
  • 17:04 - 17:06
    hem de Kaos'un sinirinda.
  • 17:06 - 17:09
    Bu derin anlayislardan bir tanesi.
  • 17:09 - 17:12
    Karisik uygulamalara tarihsel bir calisma ile cozum getirmek.
  • 17:12 - 17:15
    Medeniyetler gibi.
  • 17:15 - 17:17
    Hayir, sebep oldugumuz borclarin yukune
  • 17:17 - 17:21
    kaybettigimiz calisma ahlakinin yerine...
  • 17:21 - 17:24
    tutunabiliriz.
  • 17:24 - 17:27
    ve tarihin diger bolumlerine.
  • 17:27 - 17:29
    Ancak tek bir seyden eminiz ki...
  • 17:29 - 17:31
    Buyuk Diverjans...
  • 17:31 - 17:33
    artik sona erdi beyler.
  • 17:33 - 17:35
    Cok tesekkur ederim.
  • 17:35 - 18:00
    (Alkis)
  • 18:00 - 18:02
    Bruno Giussani: Niall,
  • 18:02 - 18:04
    Sadece sunu merak ediyorum...
  • 18:04 - 18:07
    Dunya'nin patlak verdigi bir bolge olarak...
  • 18:07 - 18:10
    Latin Amerika'yi ele alman hakkinda.
  • 18:10 - 18:13
    Burada ki bakis acin nedir?
  • 18:13 - 18:15
    Niall Ferguson: Ben burada sadece...
  • 18:15 - 18:17
    Dogu'nun yukselisi hakkinda konusmuyorum.
  • 18:17 - 18:19
    Geri kalanlarin yukselisi hakkinda konusuyorum.
  • 18:19 - 18:21
    Buna Guney Amerika da dahil.
  • 18:21 - 18:23
    Bir keresin de Harvard'taki bir meslektasima sormustum...
  • 18:23 - 18:25
    " Guney Amerika Bati'nin bir parcasi midir?" diye
  • 18:25 - 18:27
    O bir Latin Amerika Tarihi uzmaniydi.
  • 18:27 - 18:29
    Dedi ki, " Bilmiyorum; bunun icin dusunmem gerek"
  • 18:29 - 18:31
    Bu da onemli bir sey oldugunu soyluyor.
  • 18:31 - 18:33
    Bence ozel olarak Brezilya'da ne olduguna bakarsaniz...
  • 18:33 - 18:35
    ama Cin'de oyle...
  • 18:35 - 18:38
    bu da bircok yolla birilerinin biraktigi sekilde...
  • 18:38 - 18:41
    Ekonomik Yasam Uygulamalarinin gecis surecinde...
  • 18:41 - 18:44
    cok onemli bir gelecek yatiyor.
  • 18:44 - 18:46
    Yani asil hikayem...
  • 18:46 - 18:49
    Amerika'daki genel yakinsama hakkinda.
  • 18:49 - 18:51
    Avrasya'ya yakinsama hikayesi.
  • 18:51 - 18:53
    BG: Iste bu cok etkili.
  • 18:53 - 18:55
    Kuzey Amerika ve Avrupa...
  • 18:55 - 18:57
    bu trendlere...
  • 18:57 - 18:59
    yeterince dikkat etmiyor.
  • 18:59 - 19:02
    Onlar cogu zaman kendi aralarinda endiseleniyorlar...
  • 19:02 - 19:05
    Amerikalilar Avrupalilarin ilerde parcalanacagini dusunuyorlar.
  • 19:05 - 19:08
    Avrupalilar da Amerikalilarin patlama yapacagini dusunuyorlar.
  • 19:08 - 19:11
    Ve bu son zamanlarda gordugumuz bir sey.
  • 19:11 - 19:13
    NF: Bence gelisen Dunya'da gordugumuz...
  • 19:13 - 19:16
    mali kriz Atlantik'in iki yani icin de gecerli.
  • 19:16 - 19:18
    Aslinda ayni sey.
  • 19:18 - 19:20
    Ama farkli formdalar.
  • 19:20 - 19:22
    Politik Kulturun olusturdugu farklar.
  • 19:22 - 19:26
    Ve bu kriz yapisal bir yuzde.
  • 19:26 - 19:28
    Ulkenin nufus dagiliminin bir parcasi.
  • 19:28 - 19:31
    Elbette, buyuk capta ki krizler icin...
  • 19:31 - 19:33
    kullanilan kaldiraclar var.
  • 19:33 - 19:35
    Ozel sektoru odunc alan kaldiraclar bunlar.
  • 19:35 - 19:37
    Buyuk dikkat ceken kriz...
  • 19:37 - 19:40
    buna ben de dahilim.
  • 19:40 - 19:42
    Bence bu epifenomonidir.
  • 19:42 - 19:45
    Finansal kriz gercekten de sadece
  • 19:45 - 19:47
    bu hızlı değişimi
  • 19:47 - 19:49
    ivmelendirmeden ibaret bir olay.
  • 19:49 - 19:51
    Bu da Bati'nin ustunlugunun sonunu getirdi.
  • 19:51 - 19:53
    Bence bu gercekten cok onemli.
  • 19:53 - 19:55
    BG: Niall, tesekkur ederim. (NF; Cok tesekkur ederim , Bruno.)
  • 19:55 - 19:58
    (Alkis)
Title:
Mulkiyetin 6 katil uygulamasi.
Speaker:
Niall Ferguson
Description:

Gectigimiz yuzyillarda, Bati Kulturu onlarin mulkiyetlerini arttirmalari icin cok elverisliydi. Tarih bilimcisi Niall Ferguson sunu sorguluyor: Neden Batı boyle de geri kalanlar daha kotu durumda? Bati kulturunden 6 tane buyuk fikir sunuyor -- bunlara 6 katil uygulama diyor -- : bu fikirler zenginlik, sabitlik ve yeniligi artiriyor. Ve ekliyor: bu yeni yuzyilda butun bu uygulamar baska ulkelerle de paylasilabilir.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
19:59
Osman Erva Kirici added a translation

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.