< Return to Video

ဘာကြောင့် လူတွေဟာ သတင်းမှားတွေရဲ့ သားကောင်အဖြစ် ကျရောက်ရတာလဲ။

  • 0:07 - 0:10
    ၁၉၀၁ မှာ David Hänig က
    ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ အရသာ နားလည်ခြင်းကို
  • 0:10 - 0:14
    ထာဝရ ပြောင်းလဲသွားစေခဲ့တဲ့
    စာတမ်းတစ်စောင်ကို ထုတ်ဝေခဲ့တယ်။
  • 0:14 - 0:18
    သူ့ရဲ့ သုတေသနက ယနေ့ ရသ မြေပုံလို့
    ကျွန်ုပ်တို့ သိကြတာကို ပေါ်လာစေခဲ့တာပါ​။
  • 0:18 - 0:22
    လျှာကို သီးခြား အပိုင်း လေးပိုင်း
    ခွဲထားတဲ့ သရုပ်ဖော်ပုံပါ။
  • 0:22 - 0:24
    ဒီမြေပုံအရ
  • 0:24 - 0:27
    လျှာတွေရဲ့ ထိပ်ဖျားမှာရှိတဲ့ အာရုံခံတွေက
    အချိုကို ဖမ်းယူတယ်၊
  • 0:27 - 0:30
    အခါးကို လျှာရင်းမှာ သတိပြုမိပြီ​း
  • 0:30 - 0:35
    ဘေးဘက်တွေက အာရုံခံတွေက
    အငန်နဲ့ အတွေ့အထိကို ဖမ်းယူတယ်။
  • 0:35 - 0:38
    ၎င်းရဲ့ တီထွင်မှုကတည်းက ရသ မြေပုံကို
    ပြဋ္ဌာန်းစာအုပ်တွေနဲ့
  • 0:38 - 0:40
    သတင်းစာတွေမှာ ပုံနှိပ်ဖော်ပြပေးခဲ့တယ်။
  • 0:40 - 0:44
    ဒီမြေပုံမှာရှိတဲ့ တစ်ခုတည်းသော
    ပြဿနာက မှားနေတာပါ။
  • 0:44 - 0:47
    အမှန်တော့ ဒါက Hänig မူလ
    ရှာဖွေတွေ့ရှိတာရဲ့ တိကျတဲ့
  • 0:47 - 0:50
    ကိုယ်စားပြူမှုတစ်ခု တောင် မဟုတ်ပါ။
  • 0:50 - 0:53
    လျှာမြေပုံဟာ ဖြစ်နေကျ
    နားလည်မှုလွဲခြင်းတစ်ခုပါ။
  • 0:53 - 0:56
    ကျယ်ပြန့်စွာ ယုံကြည်ခဲ့ကြပေမဲ့
    အဓိကအားဖြင့် လွဲမှားနေတဲ့ အချက်ပါ။
  • 0:56 - 0:59
    ဒီတော့ ဒီလိုမျိုး နားလည်မှုလွဲခြင်းတွေ
    ဘယ်ကနေ လာလဲ။
  • 0:59 - 1:03
    ဘာက အချက်အလက်မှားတစ်ခုကို
    အလွယ်ယုံမိစေတာလဲ။
  • 1:03 - 1:07
    လျှာမြေပုံရဲ့ ခရီးဟာ David Hänig နဲ့
    စတင်ခဲ့တယ်ဆိုတာ မှန်ပါတယ်။
  • 1:07 - 1:10
    Leipzig တက္ကသိုလ်က သူ့ဘွဲ့ယူကျမ်းရဲ့
    အစိတ်အပိုင်းဖြစ်တာကြောင့်
  • 1:10 - 1:16
    Hänig က အခြေခံ အရသာ လေးခုအတွက် လျှာအနှံ့က
    အရသာ ခံစားတတ်မှုတွေကို စိတ်ဖြာခဲ့တယ်။
  • 1:16 - 1:20
    အချိုအတွက် ကြံသကြား၊
    အခါးအတွက် ကွီနင်း ဆာလဖိတ်၊
  • 1:20 - 1:24
    အချဉ်အတွက် ဟိုက်ဒရိုကလိုရစ် အက်ဆစ်နဲ့
    အငန်အတွက် ဆားကို အသုံးပြုရင်း
  • 1:24 - 1:29
    အစမ်းသပ်ခံရဲ့ လျှာအနှံ့မှာရှိတဲ့ အရသာ
    စံတွေထဲက ခြားနားမှုတွေကို နှိုင်းယှဉ်ဖို့
  • 1:29 - 1:31
    ဒီလှုံဆော်တဲ့အရာတွေကို
    Hänig က အသုံးချခဲ့တာပါ။
  • 1:31 - 1:34
    သူ မျှော်လင့်ခဲ့တာက ဒီအရသာ
    လေးခုကို သက်ရောက်တဲ့
  • 1:34 - 1:36
    ဇီဝကမ္မ ယန္တရားတွေကို
    ပိုနားလည်ဖို့ဖြစ်ပြီး
  • 1:36 - 1:40
    တကယ်တမ်းက အရသာတစ်ခုစီအတွက် အာရုံခံစားမှုက
    လျှာအနှံ့မှာ တကယ်
  • 1:40 - 1:43
    ကွဲပြားတယ်ဆိုတာကို
    သူဒေတာတွေက ညွှန်းခဲ့တယ်။
  • 1:43 - 1:47
    အချိုအတွက် အများဆုံး အာရုံခံစားမှုက
    လျှာဖျားမှာ တည်ရှိတယ်၊
  • 1:47 - 1:52
    ခါးတဲ့ အရသာတွေက အနောက်ဘက်မှာ
    အပြင်းဆုံးပါ။
  • 1:52 - 1:55
    အငန်က ဒီဧရိယာမှာ အပြင်းဆုံး၊
    အချဉ်က လျှာစောင်းတွေရဲ့ အလယ်မှာပါ။
  • 1:55 - 1:58
    ဒါပေမဲ့ အာရုံခံစာ။မှုတိုင်းကိုလည်း
    လျှာအနှံ့မှာ အရသာခံနိုင်ပြီး
  • 1:58 - 2:01
    သူတေွ့ရှိထားတဲ့ ဒီဧရိယာတွေက
    ပြင်းအားအရ အင်မတန် သေးငယ်တဲ့
  • 2:01 - 2:07
    မျိုးကွဲတွေ ပေးတယ်ဆိုတာကို
    သတိပြုမိဖို့ Hänig သတိထားခဲ့တယ်။
  • 2:07 - 2:09
    များစွာသော နားလည်မှုလွဲခြင်းတွေလိုပဲ
  • 2:09 - 2:13
    လျှာမြေပုံဟာ ၎င်းရဲ့ မူရင်း ရင်းမြစ်ရဲ့
    လိုရာဆွဲမှုတစ်ခုကို ကိုယ်စားပြုတယ်။
  • 2:13 - 2:16
    ဒါပေမဲ့ လိုရာဆွဲမှုရဲ့ သဘာဝက
    ကွဲပြားနိုင်ပါတယ်။
  • 2:16 - 2:19
    တချို့နားလည်မှုလွဲခြင်းတွေကို
    မမှန်သတင်းတွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတယ်။
  • 2:19 - 2:23
    လူတွေကို လှည့်စားဖို့ တမင်တကာ
    ပုံစံထုတ်ထားတဲ့ သတင်းအချက်အလက် အတုပါ။
  • 2:23 - 2:26
    ဒါပေမဲ့ လျှာမြေပုံ အပါအဝင်
    များစွာသော နားလည်မှုလွဲခြင်းတွေက
  • 2:26 - 2:30
    သတင်းမှားကို ဗဟိုပြုထားတယ်။
  • 2:30 - 2:35
    မရည်ရွယ်တဲ့ မတိကျမှုကနေ အကျိုးဖြစ်စေတဲ့
    အတု (သို့) လှည့်စားတဲ့ သတင်းအချက်အလက်ပါ။
  • 2:35 - 2:39
    သတင်းမှားကို မကြာခဏတော့ အမှားတွေနဲ့
    လူ့အမှားကနေ အများဆုံး ပုံဖော်ထားပေမဲ့
  • 2:39 - 2:42
    နားလည်မှုလွဲခြင်းတစ်ခုကို ဖြစ်စေတဲ့
    တိကျတဲ့ အမှားတွေကတော့
  • 2:42 - 2:45
    အံ့စရာကောင်းအောင် ကွဲပြားနိုင်တယ်။
  • 2:45 - 2:46
    လျှာမြေပုံ ဖြစ်ရပ်မှာ
  • 2:46 - 2:49
    Hänig ရဲ့ လိုရာဆွဲမှုက ဂျာမန်လို
    ရေးသားခဲ့တာပါ၊
  • 2:49 - 2:53
    ဆိုလိုတာက ဂျာမန်လို ကျွမ်းကျင်ပြီး
    Hanig ရဲ့ ပညာရပ် နယ်ပယ်လေးမှာ
  • 2:53 - 2:57
    နောကျေနေတဲ့ စာဖတ်သူတွေသာ
    နားလည်နိုင်တဲ့ စာတမ်းပါ။
  • 2:57 - 3:02
    ဒါက Häing ရဲ့ သုတေသနကို ပုံဖော်ပေးတဲ့
    တီးတိုးစကား ကစားပွဲကို စတင်ပေးလိုက်တယ်။
  • 3:02 - 3:05
    ဒါကို ပြင်ပ အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့
    မျှဝေခဲ့တဲ့ အကြိမ်တိုင်းပါ။
  • 3:05 - 3:08
    သူ့ရဲ့ ဘွဲ့ယူကျမ်းနောက်
    ဆယ်စုနှစ်တစ်ခု မရှိတရှိမှာ
  • 3:08 - 3:11
    အချိုဟာ လျှာရဲ့နောက်ဘက်မှာ မသိရှိနိုင်
    ဘူးလို့ စမ်းသပ်ချက်တွေက
  • 3:11 - 3:16
    သက်သေပြနိုင်တယ်လို့ သတင်းစာတွေက
    မှားယွင်းစွာ ခိုင်ခိုင်မာမာ ပြောနေကြတယ်။
  • 3:16 - 3:19
    ဒုတိယ လက်သည်က
    လျှာမြေပုံရဲ့ ပျံ့နှံ့မှု နောက်ကွယ်မှာ
  • 3:19 - 3:22
    Hänig စေ့ဆော်ပေးခဲ့ ရုပ်ပုံတွေ ရှိနေတာပါ။
  • 3:22 - 3:27
    ၁၉၁၂ ခုနှစ်မှာ မြေပုံရဲ့ပုံကြမ်းမူ တစ်ခုဟာ
    အရသာနဲ့ အနံ့ သုတေသန နောက်ကွယ်က
  • 3:27 - 3:29
    ပဟေဠိတချို့ကို သတိရှိရှိ သရုပ်ဖော်ထားတဲ့
    သတင်းစာ ဆောင်းပါး
  • 3:29 - 3:32
    တစ်စောင်မှာ ပါလာခဲ့တယ်။
  • 3:32 - 3:36
    လျှာအနှံ့မှာ ရှင်းလင်းတဲ့ အညွှန်းတွေကို
    အသားပေးရင်း ဆောင်းပါးရဲ့ သရုပ်ဖော်ချက်က
  • 3:36 - 3:40
    Hänig ရဲ့ ပိုရှုပ်ထွေးတဲ့ မူလ ပုံတွေကို
    ရှင်းလင်းလွယ်ကူစေတယ်။
  • 3:40 - 3:45
    ဒီချဉ်းကပ်နိုင်တဲ့ ရုပ်ပုံရဲ့ မူကွဲတွေဟာ
    အထပ်ထပ် တိုက်ရိုက် ကိုးကားစရာဖြစ်တယ်၊
  • 3:45 - 3:49
    မကြာခဏ Hänig ရဲ့ စာတမ်းကို အသိအမှတ်ပြုတာ
    (သို့) အရိပ်အမြွက်အရေးထားမှု မပါဘဲနဲ့ပါ။
  • 3:49 - 3:53
    နောက်ဆုံးမှာတော့ ဒီရုပ်ပုံက အရသာ
    တွေ့ကြုံခံစားပုံရဲ့ အမှန်တရားအဖြစ်နဲ့
  • 3:53 - 3:58
    ပြဌာန်းစာအုပ်တွေနဲ့
    စာသင်ခန်းတွေအထိ ပျံ့နှံ့သွားတယ်။
  • 3:58 - 4:01
    ဒါပေမဲ့ ဖြစ်နိုင်တာက နားလည်မှုလွဲခြင်းကို
    အများဆုံး ပံ့ပိုးခဲ့တဲ့ အကြောင်းရင်းက
  • 4:01 - 4:04
    ၎င်းရဲ့ တစ်ဆင့်စကား ရိုးစင်းမှုပါ။
  • 4:04 - 4:05
    နည်းလမ်းများစွာမှာ
  • 4:05 - 4:10
    မြေပုံက ဝန်းကျင်လောကအကြောင်း ရှင်းလင်း
    တဲ့ အဖြစ်တွေအတွက် အာသီသကိုမြှောက်ပင့်တယ်။
  • 4:10 - 4:15
    တစ်ခါတရံ သိပ္ပံပညာရဲ့ ရှုပ်ပွနေတဲ့ နယ်ပယ်
    တွေမှာအမြဲ မရှိတတ်တဲ့ အရည်အသွေးတစ်ခုပါ။
  • 4:15 - 4:16
    ဥပမာ
  • 4:16 - 4:21
    ကျွန်ုပ်တို့မှာရှိတဲ့ အရသာ အရေအတွက်တောင်မှ
    Hänig ရဲ့ စာတမ်းက ညွှန်းတာထက် ပိုရှုပ်တယ်။
  • 4:21 - 4:27
    အနံ့အရသာကောင်းမှုလို့ပါ သိကြတဲ့ Umami ကို
    အခု ပဉ္စမမြောက်အခြေခံ အရသာလို့ ယူဆကြပြီး
  • 4:27 - 4:30
    အဆီ၊ အယ်လ်ကာလီ၊ သတ္တုနဲ့
    ရေလို အရသာတွေရဲ့ တည်ရှိမှုကို
  • 4:30 - 4:34
    အများပြားက ဝေဖန်ဆွေးနွေးဆဲပါ။
  • 4:34 - 4:36
    ဇာတ်လမ်းကောင်းတစ်ခုကို ကြားပြီးတာနဲ့
  • 4:36 - 4:40
    ဒီသတင်းအချက်အလက်ကို မြင်ကြပုံကို
    ပြောင်းလဲဖို့ ခက်ခဲနိုင်ပါတယ်။
  • 4:40 - 4:42
    အထော်အထားသစ်နဲ့ ကြုံရတာတောင်ပါ။
  • 4:42 - 4:47
    ဒီတော့ နောက်တစ်ခါ အခန့်သင့်တဲ့ ဇယားတစ်ခု
    (သို့) အံ့ဩစရာ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုကို ဖတ်မိတဲ့အခါ
  • 4:47 - 4:50
    ဖြစ်နိုင်လောက်တဲ့ သံသယစိတ်တစ်ခု
    ထိန်းထားဖို့ ကြိုးစားပါ။
  • 4:50 - 4:53
    အကြောင်းက နားလည်မှုလွဲခြင်းတွေကြောင့်
  • 4:53 - 4:56
    သင့်လျှာရဲ့ အပိုင်းတိုင်းမှာ
    ခါးတဲ့ အရသာ ကျန်ရစ်ခဲ့မှာမို့လို့ပါ။
Title:
ဘာကြောင့် လူတွေဟာ သတင်းမှားတွေရဲ့ သားကောင်အဖြစ် ကျရောက်ရတာလဲ။
Speaker:
Joseph Isaac
Description:

သင်ခန်းစာ အပြည့်အစုံကို https://ed.ted.com/lessons/why-people-fall-for-misinformation-joseph-isaac တွင် ကြည့်ရှုပါ။
၁၉၀၁ မှာ David Hänig ကနေပြီး ယနေ့ ရသ မြေပုံလို့ ကျွန်ုပ်တို့ သိကြတာကို ဖြစ်စေခဲ့တဲ့ သုတေသနကို ထုတ်ဝေခဲ့တယ်။ လျှာကို သီးခြား အပိုင်း လေးပိုင်း ခွဲထားတဲ့ သရုပ်ဖော်တစ်ခုပါ။ အဲဒီအချိန်ကတည်းက ပြဋ္ဌာန်းစာအုပ်တွေနဲ့ သတင်းစာတွေမှာ ပုံနှိပ်ဖော်ပြခဲ့တယ်။ ပြဿနာ တစ်ခုပဲရှိတယ်။ ဒီမြေပုံက မှားနေပါတယ်။ ဒီတော့ ဒီလိုမျိုး နားလည်မှုလွဲခြင်းတွေ ဘယ်လို ပျံ့နှံ့သွားလဲ။ အချက်အလက် အမှားတစ်ခုကို ဘာက အယုံလွယ်စေတာလဲ။ Joseph Isaac ကနေပြီး သတင်းမှား လောကကို လေ့လာစူးစမ်းထားပါတယ်။
သင်ခန်းစာကို Joseph Isaac က ပြစုပြီး CUB Animation က ရိုက်ကူးထားပါတယ်။
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:57

Burmese subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.