Yêu cầu công bằng thương mại cho điện thoại

Điện thoại di động của bạn, máy tính và máy chơi game có quá khứ đẫm máu -- gắn liền với khai khoáng tantalum, nguồn tiền nuôi sống chiến tranh ở Cộng hòa dân chủ Congo. Kết luận từ diễn văn của mình, nhà hoạt động và tị nạn Bandi Mbubi kêu gọi hành động. (Thu hình tại TEDxExeter.)

Hôm nay tôi muốn trò chuyện với các bạn

về một vấn đề khó khăn nhưng gần gũi với tôi,

và có lẽ gần với bạn hơn bạn tưởng.

Tôi đến nước Anh 21 năm trước

để tìm nơi tị nạn.

Khi đó tôi 21 tuổi.

Tôi bị buộc rời khỏi Cộng hòa dân chủ Congo,

quê hương tôi, ở đó tôi là 1 nhà hoạt động sinh viên.

Tôi rất mong con mình có thể gặp gia đình tôi

ở Congo.

Nhưng giờ tôi muốn kể cho bạn nghe nước Congo thì có liên quan gì tới các bạn.

Trước hết, tôi muốn bạn giúp tôi một việc.

Mọi người có thể cho tay vào túi

và lấy điện thoại di động ra không?

Cảm nhận khối lượng thân thuộc đó,

và ngón tay bạn tự nhiên rờ đến các nút bấm như thế nào.

(Cười)

Bạn có hình dung thế giới của bạn thiếu vắng nó?

Nó kết nối ta với những người thân thương,

gia đình, bạn bè và đồng nghiệp ta,

ở nhà cũng như ở nước ngoài.

Nó là biểu tượng của 1 thế giới kết nối.

Nhưng thứ bạn cầm trong tay mang dấu máu,

tựu chung tất cả là 1 khoáng chất:

tantalum, được khai thác ở Congo dưới dạng quặng coltan.

Đó là một chất dẫn nhiệt không gỉ.

Nó lưu trữ năng lượng trong điện thoại,

máy Playstation và laptop của ta.

Nó còn có trong các hợp kim dùng trong

các thiết bị hàng không vũ trụ và y tế.

Nó mạnh đến nỗi

ta chỉ cần những lượng nhỏ xíu.

Sẽ thật tuyệt nếu câu chuyện chỉ có thế.

Không may rằng, thứ bạn cầm trong tay

không chỉ cho phép sự phát triển công nghệ

và tăng trưởng công nghiệp vũ bão,

mà nó còn góp phần

trong những đau đớn
không tưởng tượng nổi của con người.

Từ năm 1996, hơn 5 triệu người đã chết

ở Cộng hòa dân chủ Congo.

Vô vàn phụ nữ, đàn ông và trẻ em

bị cưỡng bức, tra tấn và làm nô lệ.

Cưỡng bức được dùng như
1 thứ vũ khí chiến tranh,

gieo rắc sợ hãi

và chết chóc toàn bộ vùng đất.

Nhu cầu chiết xuất khoáng chất này

đã không dập tắt, mà còn đổ thêm dầu,

vào ngọn lửa chiến tranh ở Congo.

Nhưng đừng ném điện thoại của bạn đi vội.

30.000 trẻ em đã bị ghi tên

và bị đẩy vào chiến đấu trong các nhóm vũ trang.

Congo liên tục xếp thê thảm

trong các bảng xếp hạng toàn cầu về y tế và đói nghèo.

Nhưng thật ấn tượng, Chương trình Môi trường Liên hợp quốc

đã đánh giá tổng tài sản của đất nước này

tới hơn 24 ngàn triệu tỉ đô-la.

Nền công nghiệp khai khoáng quốc doanh sụp đổ,

quyền kiểm soát các mỏ

bị chia năm sẻ bảy.

Coltan dễ dàng bị các nhóm vũ trang kiểm soát.

Một tuyến buôn bán bất hợp pháp nổi tiếng

đi xuyên qua biên giới vào Rwanda,

nơi tantalum của Congo bị giả trang thành của Rwanda.

Nhưng đừng ném điện thoại của bạn đi vội,

vì sự tréo ngoe lớn ở đây là

là cùng loại công nghệ đã đặt

những nhu cầu bất bền vững và tàn phá đó lên Congo

chính công nghệ đó

đã khiến chúng ta chú ý tới tình hình.

Những gì ta biết được về tình trạng ở Congo

và các mỏ khoáng

đều là nhờ những thông tin truyền đạt được

bằng điện thoại di động.

Như trường hợp của Mùa Xuân Ả Rập,

trong kì bầu cử gần đây ở Congo,

người dân có thể gửi tin nhắn

từ trạm bầu cử địa phương về tổng đài

ở thủ đô Kinshasa,

khi bắt đầu có kết quả,

dân chúng tứ phương cùng với Trung tâm Carter,

nhà thờ Công giáo và các nhà quan sát khác

đã đưa sự chú ý tập trung vào kết quả bất dân chủ.

Điện thoại đã cho mọi người khắp thế giới

một công cụ quan trọng để đạt được tự do chính trị của họ.

Nó thực sự cách mạng hóa

cách chúng ta giao tiếp trên hành tinh.

Nó cho phép

những thay đổi chính trị mạnh mẽ xảy ra.

Nên chúng ta

đang đối mặt với nghịch lý.

Điện thoại là phương tiện của tự do

và cũng là phương tiện của áp bức.

TED luôn chào đón

những gì công nghệ làm cho chúng ta,

công nghệ dưới dạng hoàn thiện của nó.

Đã đến lúc

đặt câu hỏi về công nghệ.

Nó đến từ đâu?

Ai làm ra nó?

Và để làm gì?

Giờ đây tôi nói trực tiếp với các bạn,

cộng đồng TED,

và với tất cả những người đang theo dõi qua màn ảnh.

qua điện thoại, trên khắp thế giới,

và ở Congo.

Tất cả công nghệ sẵn sàng cho ta giao tiếp,

tất cả công nghệ sẵn sàng để truyền đạt điều này.

Lúc này đây,

không có một giải pháp thương mại công bằng rõ ràng,

nhưng đã có tiến triển rất lớn.

Nước Mỹ vừa thông qua đạo luật

chống lại hối lộ và quan liêu ở Congo.

Luật pháp hiện thời của Anh cũng có thể làm như vậy.

Vào Tháng hai, Nokia tiết lộ chính sách mới

về nhập khẩu quặng ở Congo,

và đang có cuộc đấu tranh với Apple

để sản xuất iPhone công bằng.

Có nhiều chiến dịch

trải khắp các trường đại học

để làm cho các trường học công bằng.

Nhưng ta chưa đến đó đâu.

Ta cần tiếp tục tạo áp lực

lên các công ty điện thoại

buộc họ thay đổi quy trình nhập khẩu.

Khi tôi đến Anh lần đầu vào 21 năm trước,

tôi rất nhớ nhà.

Tôi nhớ gia đình và bạn bè mà tôi phải bỏ lại.

Giao tiếp khi đó cực kỳ khó khăn.

Gửi và nhận thư mất đến vài tháng,

nếu gặp may.
Thường thì chúng chẳng đến nơi.

Kể cả nếu tôi có thể

trả tiền điện thoại bàn thì,

như hầu hết mọi người ở Congo,

cha mẹ tôi không có điện thoại bàn.

Hôm nay, các con trai tôi

là David và Daniel

có thể nói chuyện với bố mẹ tôi và biết ông bà của hai đứa.

Tại sao ta lại để cho

một sản phẩm tuyệt vời, xuất sắc và cần thiết đến thế

trở thành nguyên nhân của những tổn thương

không cần thiết với con người?

Chúng ta yêu cầu công bằng thương mại với thực phẩm

và quần áo.

Đã đến lúc yêu cầu công bằng thương mại cho điện thoại.

Đây là ý tưởng đáng được nhân rộng. Cảm ơn.

(Vỗ tay)