[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:01.00,0:00:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Hôm nay tôi muốn trò chuyện với các bạn
Dialogue: 0,0:00:03.00,0:00:06.00,Default,,0000,0000,0000,,về một vấn đề khó khăn nhưng gần gũi với tôi,
Dialogue: 0,0:00:06.00,0:00:10.00,Default,,0000,0000,0000,,và có lẽ gần với bạn hơn bạn tưởng.
Dialogue: 0,0:00:10.00,0:00:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Tôi đến nước Anh 21 năm trước
Dialogue: 0,0:00:14.00,0:00:17.00,Default,,0000,0000,0000,,để tìm nơi tị nạn.
Dialogue: 0,0:00:17.00,0:00:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Khi đó tôi 21 tuổi.
Dialogue: 0,0:00:18.00,0:00:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Tôi bị buộc rời khỏi Cộng hòa dân chủ Congo,
Dialogue: 0,0:00:22.00,0:00:28.00,Default,,0000,0000,0000,,quê hương tôi, ở đó tôi là 1 nhà hoạt động sinh viên.
Dialogue: 0,0:00:28.00,0:00:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Tôi rất mong con mình có thể gặp gia đình tôi
Dialogue: 0,0:00:31.00,0:00:35.00,Default,,0000,0000,0000,,ở Congo.
Dialogue: 0,0:00:35.00,0:00:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng giờ tôi muốn kể cho bạn nghe nước Congo thì có liên quan gì tới các bạn.
Dialogue: 0,0:00:40.00,0:00:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Trước hết, tôi muốn bạn giúp tôi một việc.
Dialogue: 0,0:00:44.00,0:00:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Mọi người có thể cho tay vào túi
Dialogue: 0,0:00:48.00,0:00:53.00,Default,,0000,0000,0000,,và lấy điện thoại di động ra không?
Dialogue: 0,0:00:53.00,0:00:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Cảm nhận khối lượng thân thuộc đó,
Dialogue: 0,0:00:58.00,0:01:01.00,Default,,0000,0000,0000,,và ngón tay bạn tự nhiên rờ đến các nút bấm như thế nào.
Dialogue: 0,0:01:01.00,0:01:04.00,Default,,0000,0000,0000,,(Cười)
Dialogue: 0,0:01:04.00,0:01:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Bạn có hình dung thế giới của bạn thiếu vắng nó?
Dialogue: 0,0:01:06.00,0:01:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó kết nối ta với những người thân thương,
Dialogue: 0,0:01:09.00,0:01:12.00,Default,,0000,0000,0000,,gia đình, bạn bè và đồng nghiệp ta,
Dialogue: 0,0:01:12.00,0:01:15.00,Default,,0000,0000,0000,,ở nhà cũng như ở nước ngoài.
Dialogue: 0,0:01:15.00,0:01:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó là biểu tượng của 1 thế giới kết nối.
Dialogue: 0,0:01:19.00,0:01:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng thứ bạn cầm trong tay mang dấu máu,
Dialogue: 0,0:01:25.00,0:01:29.00,Default,,0000,0000,0000,,tựu chung tất cả là 1 khoáng chất:
Dialogue: 0,0:01:29.00,0:01:34.00,Default,,0000,0000,0000,,tantalum, được khai thác ở Congo dưới dạng quặng coltan.
Dialogue: 0,0:01:34.00,0:01:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Đó là một chất dẫn nhiệt không gỉ.
Dialogue: 0,0:01:38.00,0:01:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó lưu trữ năng lượng trong điện thoại,
Dialogue: 0,0:01:41.00,0:01:44.00,Default,,0000,0000,0000,,máy Playstation và laptop của ta.
Dialogue: 0,0:01:44.00,0:01:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó còn có trong các hợp kim dùng trong
Dialogue: 0,0:01:48.00,0:01:50.00,Default,,0000,0000,0000,,các thiết bị hàng không vũ trụ và y tế.
Dialogue: 0,0:01:50.00,0:01:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó mạnh đến nỗi
Dialogue: 0,0:01:52.00,0:01:55.00,Default,,0000,0000,0000,,ta chỉ cần những lượng nhỏ xíu.
Dialogue: 0,0:01:55.00,0:01:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Sẽ thật tuyệt nếu câu chuyện chỉ có thế.
Dialogue: 0,0:01:59.00,0:02:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Không may rằng, thứ bạn cầm trong tay
Dialogue: 0,0:02:03.00,0:02:09.00,Default,,0000,0000,0000,,không chỉ cho phép sự phát triển công nghệ
Dialogue: 0,0:02:09.00,0:02:12.00,Default,,0000,0000,0000,,và tăng trưởng công nghiệp vũ bão,
Dialogue: 0,0:02:12.00,0:02:15.00,Default,,0000,0000,0000,,mà nó còn góp phần
Dialogue: 0,0:02:15.00,0:02:18.00,Default,,0000,0000,0000,,trong những đau đớn \Nkhông tưởng tượng nổi của con người.
Dialogue: 0,0:02:18.00,0:02:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Từ năm 1996, hơn 5 triệu người đã chết
Dialogue: 0,0:02:23.00,0:02:27.00,Default,,0000,0000,0000,,ở Cộng hòa dân chủ Congo.
Dialogue: 0,0:02:27.00,0:02:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Vô vàn phụ nữ, đàn ông và trẻ em
Dialogue: 0,0:02:29.00,0:02:34.00,Default,,0000,0000,0000,,bị cưỡng bức, tra tấn và làm nô lệ.
Dialogue: 0,0:02:34.00,0:02:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Cưỡng bức được dùng như \N1 thứ vũ khí chiến tranh,
Dialogue: 0,0:02:37.00,0:02:40.00,Default,,0000,0000,0000,,gieo rắc sợ hãi
Dialogue: 0,0:02:40.00,0:02:43.00,Default,,0000,0000,0000,,và chết chóc toàn bộ vùng đất.
Dialogue: 0,0:02:43.00,0:02:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhu cầu chiết xuất khoáng chất này
Dialogue: 0,0:02:46.00,0:02:51.00,Default,,0000,0000,0000,,đã không dập tắt, mà còn đổ thêm dầu,
Dialogue: 0,0:02:51.00,0:02:57.00,Default,,0000,0000,0000,,vào ngọn lửa chiến tranh ở Congo.
Dialogue: 0,0:02:57.00,0:03:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng đừng ném điện thoại của bạn đi vội.
Dialogue: 0,0:03:00.00,0:03:04.00,Default,,0000,0000,0000,,30.000 trẻ em đã bị ghi tên
Dialogue: 0,0:03:04.00,0:03:09.00,Default,,0000,0000,0000,,và bị đẩy vào chiến đấu trong các nhóm vũ trang.
Dialogue: 0,0:03:09.00,0:03:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Congo liên tục xếp thê thảm
Dialogue: 0,0:03:14.00,0:03:18.00,Default,,0000,0000,0000,,trong các bảng xếp hạng toàn cầu về y tế và đói nghèo.
Dialogue: 0,0:03:18.00,0:03:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng thật ấn tượng, Chương trình Môi trường Liên hợp quốc
Dialogue: 0,0:03:22.00,0:03:25.00,Default,,0000,0000,0000,,đã đánh giá tổng tài sản của đất nước này
Dialogue: 0,0:03:25.00,0:03:35.00,Default,,0000,0000,0000,,tới hơn 24 ngàn triệu tỉ đô-la.
Dialogue: 0,0:03:35.00,0:03:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Nền công nghiệp khai khoáng quốc doanh sụp đổ,
Dialogue: 0,0:03:39.00,0:03:41.00,Default,,0000,0000,0000,,quyền kiểm soát các mỏ
Dialogue: 0,0:03:41.00,0:03:43.00,Default,,0000,0000,0000,,bị chia năm sẻ bảy.
Dialogue: 0,0:03:43.00,0:03:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Coltan dễ dàng bị các nhóm vũ trang kiểm soát.
Dialogue: 0,0:03:47.00,0:03:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Một tuyến buôn bán bất hợp pháp nổi tiếng
Dialogue: 0,0:03:50.00,0:03:53.00,Default,,0000,0000,0000,,đi xuyên qua biên giới vào Rwanda,
Dialogue: 0,0:03:53.00,0:03:57.00,Default,,0000,0000,0000,,nơi tantalum của Congo bị giả trang thành của Rwanda.
Dialogue: 0,0:03:57.00,0:04:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng đừng ném điện thoại của bạn đi vội,
Dialogue: 0,0:04:00.00,0:04:03.00,Default,,0000,0000,0000,,vì sự tréo ngoe lớn ở đây là
Dialogue: 0,0:04:03.00,0:04:07.00,Default,,0000,0000,0000,,là cùng loại công nghệ đã đặt
Dialogue: 0,0:04:07.00,0:04:09.00,Default,,0000,0000,0000,,những nhu cầu bất bền vững và tàn phá đó lên Congo
Dialogue: 0,0:04:09.00,0:04:12.00,Default,,0000,0000,0000,,chính công nghệ đó
Dialogue: 0,0:04:12.00,0:04:16.00,Default,,0000,0000,0000,,đã khiến chúng ta chú ý tới tình hình.
Dialogue: 0,0:04:16.00,0:04:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Những gì ta biết được về tình trạng ở Congo
Dialogue: 0,0:04:20.00,0:04:21.00,Default,,0000,0000,0000,,và các mỏ khoáng
Dialogue: 0,0:04:21.00,0:04:23.00,Default,,0000,0000,0000,,đều là nhờ những thông tin truyền đạt được
Dialogue: 0,0:04:23.00,0:04:28.00,Default,,0000,0000,0000,,bằng điện thoại di động.
Dialogue: 0,0:04:28.00,0:04:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Như trường hợp của Mùa Xuân Ả Rập,
Dialogue: 0,0:04:30.00,0:04:33.00,Default,,0000,0000,0000,,trong kì bầu cử gần đây ở Congo,
Dialogue: 0,0:04:33.00,0:04:37.00,Default,,0000,0000,0000,,người dân có thể gửi tin nhắn
Dialogue: 0,0:04:37.00,0:04:40.00,Default,,0000,0000,0000,,từ trạm bầu cử địa phương về tổng đài
Dialogue: 0,0:04:40.00,0:04:44.00,Default,,0000,0000,0000,,ở thủ đô Kinshasa,
Dialogue: 0,0:04:44.00,0:04:50.00,Default,,0000,0000,0000,,khi bắt đầu có kết quả,
Dialogue: 0,0:04:50.00,0:04:53.00,Default,,0000,0000,0000,,dân chúng tứ phương cùng với Trung tâm Carter,
Dialogue: 0,0:04:53.00,0:04:56.00,Default,,0000,0000,0000,,nhà thờ Công giáo và các nhà quan sát khác
Dialogue: 0,0:04:56.00,0:05:01.00,Default,,0000,0000,0000,,đã đưa sự chú ý tập trung vào kết quả bất dân chủ.
Dialogue: 0,0:05:01.00,0:05:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Điện thoại đã cho mọi người khắp thế giới
Dialogue: 0,0:05:07.00,0:05:12.00,Default,,0000,0000,0000,,một công cụ quan trọng để đạt được tự do chính trị của họ.
Dialogue: 0,0:05:12.00,0:05:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó thực sự cách mạng hóa
Dialogue: 0,0:05:15.00,0:05:18.00,Default,,0000,0000,0000,,cách chúng ta giao tiếp trên hành tinh.
Dialogue: 0,0:05:18.00,0:05:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó cho phép
Dialogue: 0,0:05:21.00,0:05:24.00,Default,,0000,0000,0000,,những thay đổi chính trị mạnh mẽ xảy ra.
Dialogue: 0,0:05:24.00,0:05:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Nên chúng ta
Dialogue: 0,0:05:25.00,0:05:30.00,Default,,0000,0000,0000,,đang đối mặt với nghịch lý.
Dialogue: 0,0:05:30.00,0:05:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Điện thoại là phương tiện của tự do
Dialogue: 0,0:05:34.00,0:05:39.00,Default,,0000,0000,0000,,và cũng là phương tiện của áp bức.
Dialogue: 0,0:05:39.00,0:05:42.00,Default,,0000,0000,0000,,TED luôn chào đón
Dialogue: 0,0:05:42.00,0:05:46.00,Default,,0000,0000,0000,,những gì công nghệ làm cho chúng ta,
Dialogue: 0,0:05:46.00,0:05:48.00,Default,,0000,0000,0000,,công nghệ dưới dạng hoàn thiện của nó.
Dialogue: 0,0:05:48.00,0:05:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Đã đến lúc
Dialogue: 0,0:05:51.00,0:05:54.00,Default,,0000,0000,0000,,đặt câu hỏi về công nghệ.
Dialogue: 0,0:05:54.00,0:05:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó đến từ đâu?
Dialogue: 0,0:05:56.00,0:05:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Ai làm ra nó?
Dialogue: 0,0:05:59.00,0:06:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Và để làm gì?
Dialogue: 0,0:06:02.00,0:06:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Giờ đây tôi nói trực tiếp với các bạn,
Dialogue: 0,0:06:05.00,0:06:07.00,Default,,0000,0000,0000,,cộng đồng TED,
Dialogue: 0,0:06:07.00,0:06:11.00,Default,,0000,0000,0000,,và với tất cả những người đang theo dõi qua màn ảnh.
Dialogue: 0,0:06:11.00,0:06:14.00,Default,,0000,0000,0000,,qua điện thoại, trên khắp thế giới,
Dialogue: 0,0:06:14.00,0:06:17.00,Default,,0000,0000,0000,,và ở Congo.
Dialogue: 0,0:06:17.00,0:06:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Tất cả công nghệ sẵn sàng cho ta giao tiếp,
Dialogue: 0,0:06:21.00,0:06:28.00,Default,,0000,0000,0000,,tất cả công nghệ sẵn sàng để truyền đạt điều này.
Dialogue: 0,0:06:28.00,0:06:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Lúc này đây,
Dialogue: 0,0:06:30.00,0:06:35.00,Default,,0000,0000,0000,,không có một giải pháp thương mại công bằng rõ ràng,
Dialogue: 0,0:06:35.00,0:06:38.00,Default,,0000,0000,0000,,nhưng đã có tiến triển rất lớn.
Dialogue: 0,0:06:38.00,0:06:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Nước Mỹ vừa thông qua đạo luật
Dialogue: 0,0:06:41.00,0:06:46.00,Default,,0000,0000,0000,,chống lại hối lộ và quan liêu ở Congo.
Dialogue: 0,0:06:46.00,0:06:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Luật pháp hiện thời của Anh cũng có thể làm như vậy.
Dialogue: 0,0:06:51.00,0:06:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Vào Tháng hai, Nokia tiết lộ chính sách mới
Dialogue: 0,0:06:55.00,0:06:58.00,Default,,0000,0000,0000,,về nhập khẩu quặng ở Congo,
Dialogue: 0,0:06:58.00,0:07:00.00,Default,,0000,0000,0000,,và đang có cuộc đấu tranh với Apple
Dialogue: 0,0:07:00.00,0:07:06.00,Default,,0000,0000,0000,,để sản xuất iPhone công bằng.
Dialogue: 0,0:07:06.00,0:07:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Có nhiều chiến dịch
Dialogue: 0,0:07:08.00,0:07:10.00,Default,,0000,0000,0000,,trải khắp các trường đại học
Dialogue: 0,0:07:10.00,0:07:13.00,Default,,0000,0000,0000,,để làm cho các trường học công bằng.
Dialogue: 0,0:07:13.00,0:07:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng ta chưa đến đó đâu.
Dialogue: 0,0:07:16.00,0:07:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Ta cần tiếp tục tạo áp lực
Dialogue: 0,0:07:19.00,0:07:22.00,Default,,0000,0000,0000,,lên các công ty điện thoại
Dialogue: 0,0:07:22.00,0:07:26.00,Default,,0000,0000,0000,,buộc họ thay đổi quy trình nhập khẩu.
Dialogue: 0,0:07:26.00,0:07:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Khi tôi đến Anh lần đầu vào 21 năm trước,
Dialogue: 0,0:07:30.00,0:07:32.00,Default,,0000,0000,0000,,tôi rất nhớ nhà.
Dialogue: 0,0:07:32.00,0:07:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Tôi nhớ gia đình và bạn bè mà tôi phải bỏ lại.
Dialogue: 0,0:07:37.00,0:07:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Giao tiếp khi đó cực kỳ khó khăn.
Dialogue: 0,0:07:41.00,0:07:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Gửi và nhận thư mất đến vài tháng,
Dialogue: 0,0:07:45.00,0:07:49.00,Default,,0000,0000,0000,,nếu gặp may. \NThường thì chúng chẳng đến nơi.
Dialogue: 0,0:07:49.00,0:07:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Kể cả nếu tôi có thể
Dialogue: 0,0:07:52.00,0:07:55.00,Default,,0000,0000,0000,,trả tiền điện thoại bàn thì,
Dialogue: 0,0:07:55.00,0:07:57.00,Default,,0000,0000,0000,,như hầu hết mọi người ở Congo,
Dialogue: 0,0:07:57.00,0:08:01.00,Default,,0000,0000,0000,,cha mẹ tôi không có điện thoại bàn.
Dialogue: 0,0:08:01.00,0:08:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Hôm nay, các con trai tôi
Dialogue: 0,0:08:07.00,0:08:10.00,Default,,0000,0000,0000,,là David và Daniel
Dialogue: 0,0:08:10.00,0:08:17.00,Default,,0000,0000,0000,,có thể nói chuyện với bố mẹ tôi và biết ông bà của hai đứa.
Dialogue: 0,0:08:17.00,0:08:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Tại sao ta lại để cho
Dialogue: 0,0:08:20.00,0:08:27.00,Default,,0000,0000,0000,,một sản phẩm tuyệt vời, xuất sắc và cần thiết đến thế
Dialogue: 0,0:08:27.00,0:08:30.00,Default,,0000,0000,0000,,trở thành nguyên nhân của những tổn thương
Dialogue: 0,0:08:30.00,0:08:34.00,Default,,0000,0000,0000,,không cần thiết với con người?
Dialogue: 0,0:08:34.00,0:08:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta yêu cầu công bằng thương mại với thực phẩm
Dialogue: 0,0:08:37.00,0:08:39.00,Default,,0000,0000,0000,,và quần áo.
Dialogue: 0,0:08:39.00,0:08:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Đã đến lúc yêu cầu công bằng thương mại cho điện thoại.
Dialogue: 0,0:08:44.00,0:08:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Đây là ý tưởng đáng được nhân rộng. Cảm ơn.
Dialogue: 0,0:08:48.00,0:09:00.00,Default,,0000,0000,0000,,(Vỗ tay)