Pam Warhurst: Jak zjeść krajobraz

Co można zrobić z gruntami nieużytkowmi? Obsadzić roślinnością i warzywami, oczywiście. Z entuzjazmem i humorem, Pam Warhurst opowiada jak wraz z rosnącą grupą wolontariuszy udało się jej przekształcić tereny nieużytkowe w publiczne ogródki warzywne zmieniając tym samym status jedzenia w społeczności.

Chęć życia inaczej może mieć swój początek

w najdziwniejszych miejscach.

Pochodzę z Todmorden,

miasteczka na północy Anglii.

Ma 15 tys mieszkańców,
leży pomiędzy Leeds a Manchesterem.

Zwyczajne miasteczko.

Kiedyś wyglądało tak,

a teraz wygląda tak.

Wszędzie owoce, warzywa i zioła.

Nazywamy to ogrodnictwem propagandowym. (Śmiech)

Zakątek przy stacji kolejowej, parking,

wejście do ośrodka zdrowia, ogródki przydomowe,

a nawet wejście na komisariat. (Śmiech)

Na ścieżkach holowniczych rosną owoce i warzywa,

a na cmentarzach kwitną kwiaty.

Ziemia jest niezwykle żyzna. (Śmiech)

Wymyśliliśmy nawet nową formę turystyki.

Turystykę warzywną, i wierzcie lub nie,

ale ludzie
przyjeżdżają do naszych rabatek z całego świata,

nawet wtedy, kiedy wiele nie rośnie. (Śmiech)

To początek dyskusji. (Śmiech)

Nie robimy tego z nudów, (Śmiech)

ale dlatego, że chcemy zapoczątkować rewolucję.

Postawiliśmy pytanie:

Czy istnieje język, który bez względu na wiek,

zarobki czy kulturę pomoże ludziom

odnaleźć nową drogę życia,

spojrzeć na świat i jego zasoby

w inny sposób

i współdziałać inaczej?

Czy jest taki język?

Czy takie działania można powielić?

Wygląda na to, że odpowiedź brzmi tak.

Tym językiem wydaje się być jedzenie.

Trzy i pół roku temu,

zebraliśmy się razem

i to wymyśliliśmy. (Śmiech)

(Brawa)

Stworzyliśmy prosty plan działania.

Bez konsultacji, bez raportu.

Nie potrzebowaliśmy tego. (Śmiech)

Na spotkaniu w Todmorden powiedzieliśmy:

wyobraźmy sobie, że działalność miasta

łączy trzy płaszczyzny:

społeczną, to jak żyjemy;

edukacyjną, to czego uczymy w szkole

i jakimi umiejętnościami się dzielimy;

oraz przedsiębiorczą, to co robimy z pieniędzmi,

które przedsięwzięcia wspieramy.

Wyobrażmy sobie, że poruszamy je

ruchem społecznym skoncentrowanym na jedzeniu.

Takie poruszenie jest wspaniałe,

naprawdę umacnia ludzi.

Jeżeli da się uaktywnić płaszczyznę społeczną,

płaszczyzną nauczania i dodać przedsiebiorczość,

to mamy naprawdę niezłe widowisko.

Zaczynamy proces regeneracji.

Zaczynamy przekształcać społeczność.

Do tego bez żadnej specjalnej strategii.

(Brawa)

A co więcej,

nie prosiliśmy nikogo o pozwolenie,

po prostu to zrobiliśmy. (Śmiech)

Nie czekaliśmy

na zastrzyk gotówki.

Nie zniechęcaliśmy się

komentarzami typu:

"W obliczu problemów dnia jutrzejszego takie małe przedsięwzięcia są bez znaczenia".

Wiem jaką siłę mają małe przedsięwzięcia

i jakie są wspaniałe.

Ale wróćmy do spotkania. (Śmiech)

Kiedy ogłosiliśmy decyzję

sala eksplodowała.

Nigdy wcześniej czegoś takiego nie widziałam.

Wszędzie, gdzie dzieliliśmy się tym pomysłem,

było tak samo.

Temat jedzenia trafia do ludzi.

Chcą zmian, w które mogą się zaangażować.

Intuicja mówi im,

że czas wziąć odpowiedzialność za siebie

i zacząć dbać zarówno o siebie samych

jak i o środowisko.

Po spotkaniu trzy i pół roku temu

wszystko stanęło na głowie.

Zaczęliśmy od wymiany nasion.

Potem znaleźliśmy pas ziemi

tuż przy głównej drodze - służył za psią toaletę -

i zamieniliśmy go w ogródek ziołowy.

Na rogu parkingu przy stacji kolejowej

stworzyliśmy skrzynki z warzywami,

z których każdy mógł zabrać coś dla siebie.

Zwróciliśmy się do lekarzy,

ze zbudowanego za 6 milionów funtów ośrodka zdrowia.

Z niezrozumiałego dla mnie powodu,

posadzono wokół niego kaktusy. (Śmiech)

Spytaliśmy lekarzy: "Czy możemy je stąd zabrać?"

Odpowiedzieli: "Oczywiście, przynieście zezwolenie

po łacinie, w trzech egzemplarzach".

Zrobiliśmy to. (Śmiech)
Teraz wokół gabinetów

rosną drzewa owocowe,

krzewy, zioła i warzywa.

W innych miejscach,

np. przy komisariacie rośnie kukurydza,

a wokół domu spokojnej starości

rośliny, które można uprawiać i jeść.

Ale nie chodzi tylko o uprawę

wszyscy jesteśmy elementami tej układanki.

Osoby artystycznie uzdolnione

tworzą w skrzynkach niezwykłe kompozycje,

by pokazać ludziom co w nich rośnie.

Wiele osób nie potrafi rozpoznać

warzywa bez plastikowego opakowania

i bez instrukcji. (Śmiech)

Są osoby, które się tym zajmują:

"Jeśli wygląda tak - nie zrywaj, a jeśli tak,

to się nie krępuj".

Chodzi o dzielenie się i inwestowanie w dobroć.

Kto nie chce tego robić

może gotować.

Ochotników zyskujemy co sezon,

z ulic, pubów, kościołów,

zewsząd.

Wychodzimy do ludzi i mówimy:

"Jesteśmy elementami jedzeniowej układanki,

jesteśmy też jej rozwiązaniem."

Turystów, którzy nas odwiedzają

kochamy do szaleństwa.

Chcieliśmy zapewnić im więcej atrackcji.

Wymyśliliśmy, oczywiście bez pytania

"Idealny jadalny zielony szlak".

To szlak ogródków wystawowych,

ścieżek z jadalną roślinnością i przyjaznych pszczołom.

Zaprojektowaliśmy go tak,

by prowadził przez całe miasto,

wzdłuż kawiarni, sklepików i rynku,

a nie tylko do supermarketu.

Zmieniając trasę mamy nadzieję

zmienić też zachowanie ludzi.

Działamy też na płaszczyźnie edukacyjnej.

Współpracujemy ze szkołą.

Stworzyliśmy firmę.

Budujemy zbiornik akwaponiczny

na tyłach szkoły.

Chcemy założyć hodowlę ryb i uprawę warzyw

w sadzie pełnym pszczół.

Pomagają nam w tym dzieciaki.

Współpracę ze szkołą

przyjęto z entuzjazmem,

więc w szkole zaczęto uczyć rolnictwa.

Zastanawialiśmy się, jak dzieci,

które nigdy się tym nie zajmowały,

ale chcą zająć się hodowlą,

mają zdobyć doświadczenie.

Dostaliśmy kawałek ziemi

od centrum ogrodniczego.

Dość błotniste miejsce, ale jakimś cudem,

z pomocą wolontariuszy, udało się je przekształcić

w gospodarstwo warzywno-szkoleniowe.

Tunele foliowe, skrzynki na uprawy,

wszystko co pobrudzi ręce

i sprowokuje do zastanowienia,
czy to nie tym powinieneś się zajmować.

Pracownicy naukowi powiedzieli:

"Stworzymy dla was,

kurs ogrodnictwa handlowego.

Jeszcze tu takiego nie ma."

Kurs zacznie się jeszcze tego roku.

Wszystko to jest eksperymentalne i dobrowolne.

Działamy także na trzeciej płaszczyźnie.

Przechadzając się po terenie z jadalną roślinnością,

nabywajac nowe umiejętności,

zaczynając interesować sezonowymi roślinami

można wspomóc finansowo miejscowych producentów.

Nie tylko producentów warzyw

ale także mięsa, sera, piwa,

i wszystkiego innego.

Jesteśmy tylko grupą społeczną.

Woluntariuszami. Co możemy zrobić?

Skupiliśmy się na prostych rzeczach.

Zebraliśmy fundusze, kupiliśmy tablice reklamowe

z napisem: "Idealne jadalne".

daliśmy je każdemu straganiarzowi

by napisał, co w danym tygodniu sprzedaje,

Ludzie tłoczyli się przed tymi tablicami.

Sprzedaż wzrosła.

Rolnikom powiedzieliśmy, że podchodzimy do tego

naprawdę poważnie.

Chyba nam nie uwierzyli.

Postanowiliśmy zorganizować kampanię

skupioną wokół jednego produktu

by przekonać ich,
że jesteśmy w stosunku do niego lojalni.

by przekonać ich,
że jesteśmy w stosunku do niego lojalni.

Kampania ruszyła pod nazwą:

"Jaja dla każdego". (Śmiech)

Stworzyliśmy jajeczną mapę i oznaczyliśmy na niej ludzi.

Przypominała mapę Togmorden.

Każdy, kto sprzedawał jaja sąsiadom,

został na niej oznaczony.

Zaczęliśmy od czterech oznaczeń,

teraz mamy ich 64.

Ludzie zaczęli w sklepach

pytać o jajka z Todmorden

Rolnicy zwiększyli liczbę posiadanych kur,

a potem drobiu przeznaczonego do uboju.

Są to bardzo małe przedsięwzięcia,

ale widać, że wzmacnianie wiary w lokalną gospodarkę

zaczyna przynosić rezultaty.

Rolnicy zaczęli wyrabiać ser,

zwiększyli ilość drobiu i rzadkich gatunków świń,

zaczęli wytwarzać pasztety i rzeczy,

których przedtem nie mogliby robić.

Jest coraz więcej straganów z miejscowym jedzeniem,

a według sondażu przeprowadzonego przez studentów,

49% producentów jest zdania,

że dzięki temu zwiększyły się ich dochody.

Tylko wolontariusze, tylko eksperyment.

(Śmiech)

Nie jest to skomplikowane,

zmyślne ani oryginalne.

Ale jednoczące.

Nie jest to ruch dla ludzi,

którzy i tak sobie poradzą.

To ruch dla każdego.

Nasze motto brzmi: Jesz to należysz. (Śmiech)

(Brawa)

Niezależnie od wieku, zarobków czy kultury.

To niesamowite doświadczenie.

ale wracając do naszego pierwszego pytania,

czy można to powielić? Zdecydowanie można.

Już ponad 30 miast w Anglii jest zaangażowanych

w ten ruch.

Z własnej woli

próbują zmienić swoje życie.

Zaangażowane są także społeczności w Ameryce,

Japonii - to niesamowite.

Ameryka, Japonia i Nowa Zelandia.

Po trzęsieniu ziemi w Nowej Zelandii ludzie przyjeżdżali do nas

przejąć trochę obywatelskiego ducha

i zaszczepić go w mieszkańcach Christchurch.

Nie potrzeba ani pieniędzy

ani biurokracji,

tylko zmiana w sposobie myślenia,

naginanie budżetu i wprowadzanie w życie programów,

które stwarzają warunki

pozwalające na wybicie się społecznościom.

Mamy nowe wspaniałe pomysły.

Miejscowe władze podjęły decyzję,

by ten ruch rozszerzyć na inne tereny.

Postanowiono stworzyć

rejestr gruntów nieużytkowych,
do którego każda społeczność

będzie miała dostęp.

niezależnie od terenu jaki zajmuje.

Będzie to prawnie zagwarantowane.

Poproszono wszystkich pracowników

aby pomagali społecznościom rozwijać się

i utrzymywać swoje tereny.

Widać, że coś zaczyna się dziać,

że to bardzo ważne.

Chcemy sprostać wyzwaniom postawionym w Rio,

a można zrobić jeszcze więcej.

Nie obsadzajmy budynkó użyteczności publicznej

kolczastymi roślinami. Szkoda miejsca.

(Śmiech) Twórzmy tereny z jadalną roślinnością,

żeby dzieci przebywały wśród tego co jedzą

czy to na ulicy, w parku,

czy jakimkolwiek innym miejscu.

Przekonajcie planistów,

że miejsce żywności jest w centrum miasta

a nie na jego obrzeżach.

Niech szkoły podejdą do tego poważnie.

To naprawdę ważne.

Jeśli chcemy zainspirować przyszłych rolników,

przekażmy szkołom, że istotne są

działania skoncentrowane wokół środowiska

produktów lokalnych i gleb.

Niech będzie to głównym założeniem,

powstanie inne pokolenie.

Jest mnóstwo rzeczy, które można zrobić.

Wszystko jest bardzo proste.

Uświadamiając sobie

jaka siła drzemie w małych przedsięwzięciach

zaczynamy znowu wierzyć w siebie

i w to, że jesteśmy w stanie zbudować inną,

lepszą przyszłość.

To właśnie jest niesamowite.

Dziekuję. (Brawa)

(Brawa)

Bardzo dziękuję. (Brawa)