Loretta Napoleoni: Terörün karmaşık ekonomisi

Loretta Napoleoni, İtalyan Kızıl Tugaylar'ın bir üyesi ile konuşmasını ve bu konuşmanın nasıl terörizme ilgi duymasına yol açtığını anlatıyor. Para aklama faaliyetleri ve ABD Vatanseverlik Yasası arasındaki şaşırtıcı ilişkiyi ortaya koyarak, terörizmin arkasında dönen karmaşık ekonomiyi inceliyor.

Size, terörizmin günlük hayatımızı

nasıl etkilediğini anlatacağım.

15 sene önce bir arkadaşım beni telefonla aradı.

O sırada, İtalya'da cezaevlerindeki siyasi mahkumların

haklarını araştırıyordu.

Bana, Kızıl Tugaylar'la röportaj yapmayı isteyip istemediğimi sordu.

Çoğunuzun hatırlayacağı gibi,

Kızıl Tugaylar, 1960'lardan, 80'lerin ortasına kadar

İtalya'da çok faal olan bir

Marksist terör örgütüydü.

Stratejilerinin gereği olarak

Kızıl Tugaylar, avukatları dahil kimseyle konuşmadılar.

Mahkemeleri sürerken de sessizce dinlediler;

arada bir ailelerine ve arkadaşlarına el salladılar.

1993'te silahlı mücadeleye son verdiklerini açıkladılar

ve konuşup öykülerini anlatacakları insanların

listesini çıkardılar.

Bunlardan biri de bendim.

Arkadaşıma, Kızıl Tugaylar'ın neden benimle konuşmaya

karar verdiklerini sorduğumda, grubun hanım üyelerinin

benim ismimin konmasını istediklerini söyledi.

Özellikle bir kişi ismimi öne çıkarmış.

Bu kişi benim çocukluk arkadaşımdı.

Kızıl Tugaylar'a katılıp organizasyon

içinde liderliğe yükselmişti.

Tutuklandığı güne kadar

benim bundan haberim yoktu.

Hatta gazeteden haberim olmuştu.

Bu öneri bana geldiğinde,

daha yeni doğum yapmıştım.

Çalıştığım şirkette önemli bir şirket alımını

başarıyla tamamlamıştım.

Yurduma dönüp yüksek güvenlikli hapishaneleri gezmek,

yapmak istediğim son şeydi.

Ama aynen bunu yaptım,

çünkü çocukluk arkadaşımı

teröriste çeviren şeyin ne olduğunu

ve neden beni de

davet etmediğini merak ediyordum.

(Gülüşmeler)

(Alkışlar)

Dolayısıyla gidip ziyaret ettim.

Aradığım cevabı hemen öğrendim:

Teöristlerin psikolojik profillerine

uymuyormuşum.

Kızıl Tugaylar'ın iç komitesi,

benim, terörist olamayacak kadar

kararlı ve görüşlerine bağlı bir insan olduğuma karar vermişti.

Arkadaşımsa, emirleri iyi uyguladığı için

iyi bir terörist olmuştu.

Ayrıca şiddeti kabullenmişti.

Çünkü o sırada bloke olduğuna

inanılan demokrasinin

yoluna sokulması için tek yöntemin

silahlı çatışma olduğuna inanıyordu.

Zira İtalya, 35 sene boyunca aynı parti tarafından yönetilmişti.

Kızıl Tugaylar'la röportajlarıma devam ederken,

hayatlarıına politika ve ideolojinin değil de,

ekonominin yön verdiğini

keşfettim.

Sürekli nakit sıkıntısı çekiyorlardı.

Sürekli nakit arıyorlardı.

İnsanların genel inanışının aksine,

terör aslında çok pahalı bir iş.

Fikir vermek için anlatıyorum:

1970'lerde, Kızıl Tugaylar'ın

yıllık ciroları

yedi milyon dolardı.

Bugünün parasıyla, bu

100 ~ 150 milyon dolar ediyor.

Yeraltında yaşadığınız zaman,

bu miktarda parayı edinmek çok zor.

Ama bu aynı zamanda, Kızıl Tugaylar'la,

daha sonra da Ortadoğu'daki El Zerkavi gibi

diğer grupların üyeleriyle konuşurken,

herkesin neden ideoloji ve politika

konuşmaktan kaçındığını da açıklıyor.

Çünkü hiç fikirleri yoktu.

Terörist örgütlerin siyasi görüşleri

liderlik pozisyonundakiler tarafından belirlenir,

genelde sayıları altı yedi kişiyi geçmez.

Geriye kalan herkesin sürekli

yaptığı iş, para aramaktır.

Örnek olarak, bir keresinde

yarı zamanlı bir Kızıl Tugay'la konuşuyordum.

Psikiyatrdı. Gemi ile yolculuk etmeyi seviyordu.

İyi bir denizciydi. Çok güzel bir teknesi vardı.

Bana hayatının en güzel zamanının

Kızıl Tugaylar'a üyeyken geçtiğini anlattı.

Her yaz, Lübnan'a teknesiyle gidip,

Filistin Kurtuluş Örgütü'nden, Sovyet

silahlarını alıp, Sardinya Adası'na

geri getiriyormuş. Avrupa'nın diğer

silahlı örgütleri de buraya gelip

kendi paylarına düşen silahları alıyormuş.

Bu hizmet için ödenen bedeli,

Kızıl Tugaylar, kendi organizasyonlarında kullanıyordu.

Ekonomi okumuş olduğumdan,

günlük hayatımda ekonomi kavramlarıyla

düşünürüm, bu yüzden birden, belki de bir

bir şeyler vardır diye düşündüm.

Belki bu organizasyonların arasında bir bağlantı,

ticari bir bağlantı, vardır dedim.

Ama terörün, aslında bir iş modeli olduğunu,

ancak Kızıl Tugaylar'ın başı Mario Moretti'yle

röportaj yaptığımda öğrendim.

Bu adam, İtalya'nın

Başbakanı olan Aldo Moro'yu

kaçırıp öldürmüştü.

İtalya'da, yüksek güvenlikli bir cezaevinde

Mario Moretti ile öğlen yemeği yedim.

Yemeğimize devam ederken,

tuhaf bir duyguya kapıldım:

Sanki Londra'daydım da, bankacı

veya ekonomist arkadaşlarımdan biriyle yemek yiyordum.

Bu adamın zihni, aynen benim zihnim gibi çalışıyordu.

İşte o zaman terörün ekonomisini incelemeye karar verdim.

Tabiatıyla, kimse araştırmamı finanse etmek istemedi.

Hatta, bir çok insanın benim biraz deli olduğunu düşündüğünü sanıyorum.

"Hani şu kadın var ya, vakıfları ve kurumları geziyor,

terörün ekonomisinden bahsedip para istiyor."

Sonunda, hayatımı değiştirecek

bir karar aldım.

Şirketimi satıp,

araştırmamı kendim finanse ettim.

Ve bu sayede, bir paralel gerçekliğin,

başka bir uluslararası ekonomik sistemin

varlığını keşfettim.

Bu gerçeklik, silahlı örgütler tarafından yaratıldı;

İkinci Dünya Savaşı'nın bitişinden beri

bizimkine paralel olarak varlığını sürdürüyor.

Bundan daha şaşırtıcı olan şey ise,

bu sistemin,

adım be adım, bizim sistemimizin,

yani Batı Kapitalizmi'nin

evrimini takip etmiş olması.

Bu evrimleşmenin üç ana aşaması var.

İlki, devlet destekli terör.

İkincisi, terörün özelleşmesi.

Üçüncü aşama da, tabii ki, terörün küreselleşmesi.

Şimdi, devlet destekli terör,

Soğuk Savaş Dönemi'nin bir özelliği.

Bu dönemde, iki süpergüç, birbirleriyle

etki alanlarının sınırlarında,

tümüyle kendi kaynaklarıyla destekledikleri,

fason örgütler kullanarak savaştılar.

Hem hukuki, hem de hukuk dışı yöntemleri kullandılar.

Bu sayede, suç ve terör arasındaki bağlantı,

çok erken zamanda kurulmuş oldu.

En iyi örnek: Nikaragua'daki Kontra'lar,

CIA tarafından yaratıldı,

ABD kongresi tarafından hukuki olarak finanse edildi,

Reagan hükümeti tarafından ise hukuk dışı olarak,

Iran-Contra Olayı gibi gizli operasyonlarla finanse edildi.

Sonra 1970'lere, 80'lerin başına geldik:

Bu dönemde bazı gruplar,

başarılı bir şekilde özelleştiler.

Sponsorlarından bağımsız hale geldiler,

ve kendi kendilerini finanse edebilmeye başladılar.

Bu dönemde de, hem hukuki, hem de hukuk dışı faaliyetler sürdü.

Örnek olarak, Arafat; Lübnan ve Suriye

arasındaki Bekaa Vadisi'ndeki haşhaş

kaçakçılığından yüzde alıyordu.

Kuzey İrlanda'daki özel taşımacılık sektörünü kontrol eden

IRA da aynı şeyi yaptı.

Dolayısıyla, Belfast'ta taksiye binen

herkes, bilmeksizin,

IRA'nın finansmanına

katkıda bulunuyordu.

Ama tabii gerçek değişim,

küreselleşme ve deregülasyonla gerçekleşti.

Bu dönemde, silahlı örgütler birbirleriyle

finansal olarak da bağlantı kurdular.

Daha da önemlisi, suç dünyası ile

ciddi iş ilişkilerine girdiler.

Ellerindeki kara paraları,

aynı kanalları kullanarak akladılar.

Bu dönemde, milletler üzeri bir silahlı örgüt olan

El Kaide'nin doğuşunu görüyoruz.

Bu örgüt, sınırların ötesinde farklı ülkelerde

hem para toplayıp,

hem de saldırı düzenleyebilen bir örgüt.

Deregülasyon, haydut ekonomiyi de

beraberinde getirdi.

Peki, "haydut ekonomi" nedir?

Haydut ekonomi, tarih boyunca

sürekli arka planda gizlenen bir kuvvettir.

Küreselleşme gibi büyük değişimler

sırasında yüzeye çıkar.

Bu tür zamanlarda siyaset

ekonomi üzerindeki kontrolünü yitirir,

ekonomi, bizim aleyhimize çalışan bir

haydut kuvvetine dönüşür.

Bu olay, tarihte daha önce de yaşandı.

Roma İmparatorluğu'nun yıkılışı sırasında da gerçekleşti.

Sanayi Devrimi sırasında da bu oldu.

Şimdi de, Berlin Duvarı'nın yıkılmasıyla yeniden gerçekleşti.

Suç, terör ve kanunsuz ekonominin bir bütünü olan

haydut ekonominin

boyutunu, 11 Eylül saldırılarından önce

hesaplamıştım.

İnsana dilini ısırttıran bir rakam: 1.5 trilyon dolar.

Milyar dolar değil, trilyon dolar.

Bu, Birleşik Krallık'ın gayrisafi yurtiçi hasılasının iki katı;

eğer Birleşik Krallık böyle giderse,

yakında iki katını geçecek.

(Gülüşmeler)

11 Eylül'den önce,

bu paranın önemli bir bölümü

ABD ekonomisine akıyordu;

çünkü işlerin önemli bir bölümü Amerikan Doları ile yapıldığı gibi,

para aklama da Amerika Birleşik

Devletleri'nin içinde yapılıyordu.

Bu paranın çoğunun giriş noktası

tabii ki "off-shore" bankalar.

Bu, Amerikan ekonomisi için hayati

bir nakit girişiydi.

ABD para arzı rakamlarını incelediğimde -

ABD para arzı, Amerika Merkez Bankası'nın

her sene, dolara olan

talep artışını

karşılamak için

bastığı para miktarıdır,

dolayısıyla bu da,

ekonominin büyümesini ifade eder.

Bu rakamlara baktığımda, 1960'lardan beri

doların giderek artan bir kısmının

ABD'den çıktığını

ve asla geri gelmediğini farkettim.

Bu, nakit olarak,

çantalarda veya kutularda çıkarılan para.

Bu, suçlular ve para aklayıcılar tarafından çıkarılıyor.

Bu para, terörün, hukuk dışı

suç ekonomosinin

artışının finansmanı için çıkıyor.

Peki buradaki ilişki nedir?

Amerika Birleşik Devletleri, dünyanın

para rezervi olma özelliğine sahip.

Bu ne demek? Bu, Amerika'nın, diğer

ülkelerde olmayan bir ayrıcalığa sahip olduğu anlamına geliyor.

Dünyada sirkülasyondaki bulunan dolar miktarı kadar

borç alabiliyor.

Bu ayrıcalığa "senyoraj" deniyor.

Başka hiç bir ülkenin bu imkanı yok.

Diğer bütün ülkeler, mesela Birleşik Krallık,

sadece kendi sınırları içinde sirkülasyondaki

para kadar borç alabilir.

Dolayısıyla, bizim ekonomimizle

suç ve terör dünyasının haydut ekonomisi arasında ilişki şu:

1990'lardaki Amerika,

dünyadaki suç ekonomisinin

büyümesinden borç alıyordu.

İşte suç dünyasına bu kadar yakınız.

Şimdi, 11 Eylül'den sonra durum değişti,

çünkü George Bush, terörle mücadele için savaş ilan etti.

Terörler savaşın bir parçası olarak,

Vatanseverlik Yasası'nı çıkardı.

Çoğunuz, Vatanseverlik Yasası'nı,

Amerikalıları terörden korumak adına,

kişisel hak ve özgürlüklerini kısıtlayan

bir yasa olarak tanıyorsunuz.

Ama, Vatanseverlik Yasası içinde

finans dünyası ile yakından ilgili bir bölüm var.

Bu bölüm, para aklamaya karşı çıkartıldı.

Vatanseverlik Yasası,

Amerika kökenli

veya Amerika'da kayıtlı bankaların,

"off-shore" işlemler yapmalarını engelledi.

Dolar cinsinden para aklama faaliyetleri ile

Amerikan ekonomosi arasındaki kapıyı kapattı.

Ayrıca, ABD'nin parasal kurumlarına,

dünyanın her yerinde gerçekleşen

bütün dolar işlemlerini takip etme hakkı tanıdı.

Uluslararası bankaların ve finans kurumlarının

tepkilerini hayal edebilirsiniz.

Bütün bankacılar müşterilerine

"Doları bırakıp başka araçlara yatırım yapın" dediler.

Bu sırada, Euro yeni doğmuş bir para birimiydi,

iş dünyası ve tabii yatırım için fırsatlar ifade ediyordu.

İnsanlar da buna yöneldiler.

Kimse ABD parasal kurumlarının

müşterilerinin veya kendilerinin

ilişkilerini takip etmesini istemez.

Tabii aynı şey, suç ve terör

dünyasında da gerçekleşti.

İnsanlar para aklama faaliyetlerini

ABD'den dışarıya çıkarıp,

Avrupa'ya taşıdılar.

Bu niye oldu? Çünkü Vatanseverlik Yasası,

tek taraflı bir yasaydı.

Sadece ABD içinde yürürlüğe kondu

ve sadece Amerikan Doları için işlem gördü.

Avrupa'da benzer bir yasa

yürürlüğe girmedi.

Sonuç olarak, altı ay içinde,

Avrupa, dünyanın para aklama

faaliyetlerinin merkez üssü

haline geldi.

İşte, terör dünyası, suç dünyası

ve bizim hayatlarımız

arasındaki ilişki

bu kadar şaşırtıcı.

Peki ben size bu öyküyü niye anlattım?

Bu öyküyü anlattım, çünkü

gazete başlıklarının arkasında,

sizin arkadaşlarınız ve ailenizle ilişkinizi de ilgilendiren

bir dünyanın varolduğunu

farketmenizi istiyorum.

Sizi anlatılan her şeyi sorgulamalısınız,

bugün şimdi anlattıklarım dahil.

(Gülüşmeler)

Sadece bu şekilde

karanlık tarafa geçip ne olduğunu görebilirsiniz.

Ve inanın,

görecekleriniz çok korkunç.

Ürküntü verecek, ama sizi aydınlatacak.

Daha da önemlisi, hiç sıkıcı olmayacak.

(Gülüşmeler)

(Alkışlar)