Loretta Napoleoni: De ingewikkelde economie van het terrorisme

Loretta Napoleoni vertelt over haar uitzonderlijke mogelijkheid om met de Italiaanse Rode Brigades te praten -- een ervaring die een levenslange interesse in terrorisme op heeft gewekt. Ze geeft een kijkje achter de schermen bij de ingewikkelde economie van het terrorisme, en onthult een verrassend verband tussen witwaspraktijken en de Patriot Act in de Verenigde Staten.

Ik ga jullie laten zien hoe terrorisme

eigenlijk op ons dagelijks leven inwerkt.

15 jaar geleden ontving ik een telefoontje van een vriend.

Destijds behartigde hij de rechten van politieke gevangenen

in Italiaanse gevangenissen.

Hij vroeg mij of ik de Rode Brigades wilde interviewen.

Nu was, zoals velen van jullie zich misschien kunnen herinneren,

de Rode Brigades een terroristische, Marxistische organisatie

die zeer actief was in Italië

van de jaren 60 tot midden jaren 80.

Als onderdeel van hun strategie

spraken de Rode Brigades met niemand, zelfs niet met hun advocaten.

Ze zaten zwijgend tijdens hun processen,

af en toe naar hun familie en vrienden zwaaiend.

In 1993 verkondigden ze het eind van hun gewapende strijd.

En ze tekenden een lijst op van mensen met wie ze wilden praten,

en hun verhaal wilden vertellen.

En ik was een van die mensen.

Toen ik mijn vriend vroeg waarom de Rode Brigades met mij wilden praten,

zei hij dat het de vrouwelijke leden van de organisatie waren

die mijn naam hadden genoemd.

Een persoon in het bijzonder had mij voorgelegd.

Zij was mijn vriendin in mijn kinderjaren.

Ze was bij de Rode Brigades gegaan

en werd een leider van de organisatie.

Natuurlijk wist ik dat niet

tot de dag waarop ze werd gearresteerd.

Sterker nog, ik las het in de krant.

Op het moment van het telefoontje

had ik net een baby gekregen,

ik had net het bestuur overgenomen

van het bedrijf waar ik bij werkte,

en het laatste wat ik wilde was terug naar huis gaan

en de zwaar beveiligde gevangenissen af te gaan.

Maar dat was precies wat ik deed

omdat ik wilde weten

wat van mijn beste vriendin

een terrorist had gemaakt,

en waarom ze nooit had geprobeerd mij te recruteren.

(Gelach)

(Applaus)

Dus, dit was precies wat ik deed.

Ik vond het antwoord al snel.

Ik voldeed blijkbaar niet

aan het psychologische profiel van een terrorist.

Het centrale comité van de Rode Brigades

zag me als te resoluut

en te koppig om een goede terrorist te worden.

Mijn vriendin was daarentegen een goede terrorist

omdat ze goed was in het opvolgen van bevelen.

Ze accepteerde ook geweld.

Want ze geloofde dat de enige manier

om te ontstoppen wat, destijds,

bekend stond als een verstopte democratie,

Italië, een land dat 35 jaar lang geregeerd werd door dezelfde partij

een gewapende strijd was.

Tegelijkertijd, terwijl ik de Rode Brigades aan het interviewen was,

ontdekte ik ook dat hun leven niet was beheerst

door politiek of ideologie,

maar eigenlijk door geldzaken.

Ze hadden continue geldproblemen.

Ze waren altijd op zoek naar geld.

In tegenstelling tot wat veel mensen geloven,

is terrorisme eigenlijk een zeer dure bezigheid.

Laat me je een voorbeeld geven.

In de jaren 1970 was de omzet van de Rode Brigades

op jaarbasis

zo'n zeven miljoen dollar.

Dat is omgerekend zo'n 100

tot 150 miljoen vandaag de dag.

Nu is het, zoals je weet, als je ondergronds leeft

zeer moeilijk om dit soort bedragen op te brengen.

Maar dit verklaart ook waarom, toen ik de Rode Brigades interviewde,

en later ook andere gewapende organisaties,

zoals leden van de al-Zarqawi groepering in het Midden-Oosten,

iedereen zo ontzettend onwillig was

om over ideologie of politiek te praten.

Omdat ze geen idee hadden.

De politieke visie van een terroristische organisatie

wordt bepaald door het leiderschap,

wat, normaal gesproken, nooit meer dan vijf tot zeven personen is.

De anderen zijn, dag in dag uit,

bezig met geld zoeken.

Een keer interviewde ik bijvoorbeeld

een part-timer van de Rode Brigades.

Hij was een psychiater. Hij hield van zeilen.

Hij was een zeer gepassioneerd zeiler. En hij had een prachtige boot.

En hij vertelde mij dat de mooiste tijd van zijn leven

was toen hij lid was van de Rode Brigades

en hij elke zomer ging zeilen, heen en terug

van Libanon, waar hij Russische wapens

van de PLO afhaalde,

en ze helemaal naar Sardinië bracht

waar de andere gewapende organisaties uit Europa zouden komen

om hun deel van de wapens mee te nemen.

Voor die dienst werden de Rode Brigades een bedrag betaald,

wat dan weer in de kas van de organisatie ging.

Nu, omdat ik een opgeleide econoom ben,

en ik in economische termen denk,

dacht ik ineens

dat er hier misschien iets was.

Misschien is er een verband, een commercieel verband,

tussen de ene organisatie en de andere.

Maar het was pas toen ik Mario Moretti interviewde,

hoofd van de Rode Brigades,

de man die Aldo Moro, de voormalig Italiaanse premier,

had ontvoerd en vermoord,

dat ik er achter kwam

dat terrorisme eigenlijk een hele bedrijfstak is.

Ik was met hem aan het lunchen

in een zwaar beveiligde gevangenis in Italië.

En terwijl we aan het eten waren,

had ik het onmiskenbare gevoel

dat ik terug in het centrum van Londen was,

en aan het lunchen was met een medebankier of een econoom.

Deze man dacht op dezelfde manier als ik.

Dus, besloot ik dat wat ik wilde onderzoeken de economie van terrorisme was.

Natuurlijk wilde niemand mijn onderzoek bekostigen.

Ik denk zelfs dat veel mensen mij een beetje gek vonden.

Weet je, die vrouw die langs stichtingen gaat

om geld te vragen, denkend aan de financiën van terrorisme.

Dus uiteindelijk nam ik een besluit

dat, achteraf gezien, mijn leven heeft veranderd.

Ik verkocht mijn bedrijf,

en ging het onderzoek zelf financieren.

En wat ik ontdekte

was een parallelle realiteit,

een ander internationaal economisch systeem

dat parallel aan het onze loopt,

dat was gecreëerd door gewapende organisaties

na de Tweede Wereldoorlog.

En wat nog schokkender was

is dat dit systeem

stap voor stap de ontwikkeling had gevolgd

van ons eigen systeem,

ons Westers kapitalisme.

En er zijn drie hoofdfasen.

De eerste is het door de staat gefinancierde terrorisme.

De tweede is de privatisering van terrorisme.

En de derde is, natuurlijk, de mondialisering van terrorisme.

Dus, het door de staat gefinancierde terrorisme,

een kenmerk van de Koude Oorlog.

Dit is toen de twee supermachten

een oorlog bij volmacht aan het uitvechten waren,

langs de scheidslijnen van de invloedssferen,

en volledig gewapende organisaties financierden.

Er wordt een combinatie van legale en illegale activiteiten gebruikt.

Het verband tussen misdaad en terreur

wordt al snel vastgesteld.

En hier is het beste voorbeeld,

de Contra's in Nicaragua, gecreëerd door de CIA,

wettig gefinancierd door het Amerikaanse Congres,

onwettig gefinancierd door de regering van Reagan,

via geheime operaties, bijvoorbeeld de Iran-Contra-affaire.

Dan komt eind jaren '70, vroeg jaren '80,

wanneer sommige groeperingen succesvol

terrorisme weten te privatiseren.

Ze worden dus onafhankelijk van hun sponsor,

en beginnen zichzelf te financieren.

We zien hier opnieuw een combinatie van legale en illegale activiteiten.

Arafat kreeg dus een deel van de opbrengst

van het smokkelen van hasj

uit de Bekáavallei, de vallei tussen Libanon en Syrië.

En de IRA, die een eigen vervoersbedrijf beheert

in Noord-Ierland, deed precies hetzelfde.

Dus elke keer

als iemand een taxi in Belfast nam

was zo zonder het eigenlijk te weten,

de IRA aan het financieren.

Maar de grote verandering kwam natuurlijk

met de mondialisering en deregulering.

Toen konden gewapende organisaties met elkaar

in contact komen, ook financieel.

Maar bovenal begonnen ze ook

serieus zaken te doen met de criminele onderwereld.

En samen gingen ze hun geld witwassen

van hun vuile zaken via dezelfde kanalen.

Dit is als we de geboorte zien van de transnationale

gewapende organisatie Al Qaeda.

Dit is een organisatie dat geld vanuit andere landen weet op te halen.

Maar die ook in staat is om aanvallen uit te voeren

in meerdere landen.

Deregulering bracht ook

schurkeneconomie terug.

Wat zijn 'schurkeneconomieën'?

Schurkeneconomie is een kracht die constant

op de loer ligt op de achtergrond van de geschiedenis.

Het komt terug in tijden van grote veranderingen,

waarvan mondialisering er een is.

Het is in tijden als deze waarin

politiek in feite de controle over de economie verliest,

en de economie een schurkachtige kracht wordt

die tegen ons werkt.

Het is al eerder gebeurd in het verleden.

Het gebeurde bij de val van het Romeinse Rijk.

Het gebeurde bij de Industriële Revolutie.

En het gebeurde eigenlijk ook bij de val van de Berlijnse muur.

Nu heb ik uitgerekend hoe groot dit internationale

economische systeem was dat uit misdaad,

terreur, en illegale economie bestond,

vóór 11 september.

En het is een verbluffende anderhalf biljoen dollar.

Het is biljoenen, niet miljarden.

Het is ongeveer twee keer het BNP van het Verenigd Koninkrijk,

binnenkort meer,

als je ziet waar het land naartoe gaat.

(Gelach)

Nu vloeide tot 11 september

het grootste deel van al dit geld

in de Amerikaanse economie

omdat het grootste deel van het geld uit Amerikaanse dollars bestond

en het witwassen van geld plaatsvond

binnen de Verenigde Staten.

Het meeste van dit geld kwam binnen

via offshore faciliteiten.

Dit was een essentiële geldinjectie

in de Amerikaanse economie

Wanneer ik kijk naar de cijfers van de Amerikaanse geldhoeveelheid,

dit is de hoeveelheid dollars

die de Federal Reserves

elk jaar drukt

om de toenemende behoefte

aan dollars te bevredigen,

die uiteraard de groei

van de economie aangeeft.

Als ik dus kijk naar die cijfers zie ik dat sinds eind jaren 60

een toenemend aantal van deze dollars

de Verenigde Staten verliet,

om nooit terug te komen.

Dit was geld dat was weggehaald

via koffers of in containers, in contanten natuurlijk.

Dit was geld dat was weggehaald door criminelen en witwassers.

Dit was geld dat werd weggehaald om

de groei van terroristische,

illegale en criminele economie te bekostigen.

Dus zie je wat het verband is?

De Verenigde Staten is feitelijk een land

dat de reservevaluta van de wereld is.

Wat betekent dit? Het betekent dat

het een voorrecht heeft dat andere landen niet hebben.

Het kan lenen tegen het totaal aantal dollars

dat er in de wereld is.

Dit voorrecht heet sleischat.

Geen enkel ander land kan dat doen.

Alle andere landen, bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk

kan alleen lenen tegen de hoeveelheid geld

dat binnen zijn eigen grenzen in circulatie is.

Hier zie je de consequenties van deze band

tussen de werelden van misdaad, terreur en illegale economie, en onze economie.

De V.S. in de jaren 90

leende tegen de groei

van de terroristische, illegale en criminele economie.

Dit is hoe verbonden we zijn met deze wereld.

Nu is deze situatie na 11 september natuurlijk veranderd,

omdat George Bush een oorlog tegen het terrorisme is begonnen.

Een onderdeel van deze oorlog

was de invoering van de Patriot Act.

Velen van jullie weten dat de Patriot Act

een wet is die de vrijheden van Amerikanen

sterk vermindert om ze te beschermen

tegen terrorisme.

Maar er is een onderdeel van de Patriot Act

dat zich specifiek richt op financiën.

En het is eigenlijk een anti-witwas wetgeving.

Wat de Patriot Act doet, is

het weerhouden van een Amerikaanse bank

en buitenlandse in Amerika geregistreerde banken

van het zaken doen met offshore faciliteiten.

Het sloot die deur tussen het witwassen van geld

in dollars, en de Amerikaanse economie.

Het gaf de Amerikaanse monetaire autoriteiten ook

het recht om toezicht te houden op elke transactie in dollars

die zich waar ook ter wereld plaats vindt.

Nu kun je je voorstellen wat de reactie was van de internationale

financiers en bankiers.

Alle bankiers zeiden tegen hun cliënten:

"Stap uit de dollars en ga ergens anders in investeren."

Nu was de Euro een nieuw opgerichte valuta

die een goede gelegenheid bood voor zaken en voor investeringen.

En dit is wat mensen ook deden.

Niemand wilde dat de Amerikaanse monetaire autoriteiten

hun relatie zou controleren,

om toezicht te houden op de banden met hun clientèle.

Hetzelfde gebeurde uiteraard

in de wereld van misdaad en terreur.

Mensen verplaatsten simpelweg hun witwaspraktijken

van de Verenigde Staten

naar Europa.

Waarom gebeurde dit? Dit gebeurde omdat

de Patriot Act een unilaterale wetgeving was.

Het werd alleen ingevoerd in de Verenigde Staten,

en het werd alleen ingevoerd voor de Amerikaanse dollars.

In Europa werd een gelijkwaardige wetgeving

niet ingevoerd.

Dus werd binnen zes maanden

Europa het epicentrum

van de wereldwijde witwaspraktijken.

van de wereldwijde witwaspraktijken.

Dit is hoe ongelofelijk het verband is

tussen de wereld van de misdaad

en de wereld van terreur,

en ons eigen leven.

Nou, waarom vertelde ik jullie dit verhaal?

Ik heb jullie dit verhaal verteld omdat jullie

moeten begrijpen dat er een wereld is

die zich ver van de krantenkoppen afspeelt,

de persoonlijke relatie die je hebt met

vrienden en familie inbegrepen.

Je moet alles betwijfelen wat je wordt verteld,

zelfs wat ik je net heb verteld.

(Gelach)

Dit is de enige manier voor jullie

om in de duistere zijde te stappen, en er naar te kijken.

En geloof me,

het zal eng zijn.

Het zal angstaanjagend zijn, maar het zal je verlichten.

En bovenal zal het je niet vervelen.

(Gelach)

(Applaus)