Neil MacGregor: 2600 lat historii w jednym przedmiocie.
-
0:00 - 0:02Przedmioty, które robimy
-
0:02 - 0:05mają jedną największą zaletę -
-
0:05 - 0:07trwają dłużej, niż my.
-
0:07 - 0:09My umieramy, one zostają.
-
0:09 - 0:12Mamy jedno życie, one mają ich wiele,
-
0:12 - 0:15a w każdym z nich mogą znaczyć coś innego.
-
0:15 - 0:18Oznacza to, że my posiadamy jedną biografię,
-
0:18 - 0:20a przedmioty mają ich wiele.
-
0:20 - 0:22Chcę dziś opowiedzieć
-
0:22 - 0:25historię, biografię - a raczej biografie -
-
0:25 - 0:28pewnego nadzwyczajnego przedmiotu.
-
0:28 - 0:30pewnego nadzwyczajnego przedmiotu.
-
0:30 - 0:32Zgodzę się, że nie wygląda okazale.
-
0:32 - 0:34Zgodzę się, że nie wygląda okazale.
-
0:34 - 0:37Jest mniej więcej wielkości piłki do rugby.
-
0:37 - 0:39Wykonany z gliny,
-
0:39 - 0:41został ufromowany
-
0:41 - 0:44w cylindryczny kształt,
-
0:44 - 0:46wyryto na nim gęste napisy,
-
0:46 - 0:49a potem wysuszono na słońcu.
-
0:49 - 0:51Jak możecie zobaczyć
-
0:51 - 0:53jest trochę poobijany,
-
0:53 - 0:55co nie jest zaskakujące,
-
0:55 - 0:58bo powstał 2500 lat temu,
-
0:58 - 1:00a odkryto go w roku 1879.
-
1:00 - 1:02a odkryto go w roku 1879.
-
1:02 - 1:04Jednak dziś przedmiot ten
-
1:04 - 1:06Jednak dziś przedmiot ten
-
1:06 - 1:08gra jedną z głównych ról
-
1:08 - 1:10na politycznej scenie Bliskiego Wschodu.
-
1:10 - 1:12Jest to obiekt, wokół którego
-
1:12 - 1:14powstały fascynujące historie,
-
1:14 - 1:18które bynajmniej nie są jeszcze opowiedziane do końca.
-
1:18 - 1:20Opowieść zaczyna się
-
1:20 - 1:24podczas wojny iracko-irańskiej
-
1:24 - 1:26oraz szeregiem wydarzeń,
-
1:26 - 1:28których kulminacją
-
1:28 - 1:30stała się inwazja na Irak
-
1:30 - 1:32zagranicznych wojsk
-
1:32 - 1:34oraz obalenie despotycznego władcy
-
1:34 - 1:37i natychmiastowa zmiana reżimu.
-
1:37 - 1:39Chciałbym zacząć
-
1:39 - 1:41od pierwszego epizodu w sekwencji zdarzeń,
-
1:41 - 1:44który większość z was powinna znać.
-
1:44 - 1:46To uczta Baltazara -
-
1:46 - 1:48dlatego, że mówimy o wojnie irańsko-irackiej
-
1:48 - 1:51z roku 539 przed naszą erą.
-
1:51 - 1:53Analogie między zdarzeniami
-
1:53 - 1:55Analogie między zdarzeniami
-
1:55 - 1:58z roku 539 p.n.e., a tymi z 2003 są uderzające.
-
1:58 - 2:00z roku 539 p.n.e., a tymi z 2003 są uderzające.
-
2:00 - 2:02Patrzycie na obraz Rembrandta,
-
2:02 - 2:04który znajduje się w National Gallery w Londynie.
-
2:04 - 2:06Ilustruje on tekst proroka Daniela
-
2:06 - 2:09z hebrajskiej Biblii.
-
2:09 - 2:11Wszyscy z grubsza znamy tę opowieść.
-
2:11 - 2:14Baltazar, syn Nabuchodonozora,
-
2:14 - 2:17tego samego który podbił Izrael, złupił Jerozolimę
-
2:17 - 2:19i pojmał Żydów, których zawiódł do Babilonu.
-
2:19 - 2:21i pojmał Żydów, których zawiódł do Babilonu.
-
2:21 - 2:24Nie tylko Żydów, bo zrabował też naczynia świątynne.
-
2:24 - 2:27Splądrował i zbezcześcił przybytek.
-
2:27 - 2:30Wspaniałe złote naczynia ze świątyni w Jerozolimie
-
2:30 - 2:33zostały zabrane do Babilonu.
-
2:33 - 2:35Jego syn Baltazar
-
2:35 - 2:37postanowił wyprawić ucztę.
-
2:37 - 2:39Aby była jeszcze bardziej ekscytująca,
-
2:39 - 2:42do ogólnej zabawy dodał szczyptę świętokradztwa,
-
2:42 - 2:45wprowadzając świątynne naczynia.
-
2:45 - 2:48Trwała już wtedy wojna z Irańczykami,
-
2:48 - 2:50z królem Persji.
-
2:50 - 2:53Prorok Daniel pisze, że tej nocy,
-
2:53 - 2:55gdy zabawa trwała w najlepsze,
-
2:55 - 2:58ukazała się ręka, która napisała na ścianie,
-
2:58 - 3:01"Zważono cię na wadze i okazałeś się zbyt lekki,
-
3:01 - 3:03twoje królestwo uległo podziałowi;
-
3:03 - 3:05oddano je Medom i Persom".
-
3:05 - 3:07Tej samej nocy
-
3:07 - 3:11Cyrus, król Persów, wkroczył do Babilonu
-
3:11 - 3:16i skończyły się rządy Baltazara.
-
3:16 - 3:18To oczywiście wielki moment w historii ludu żydowskiego.
-
3:18 - 3:20To oczywiście wielki moment w historii ludu żydowskiego.
-
3:20 - 3:22To oczywiście wielki moment w historii ludu żydowskiego.
-
3:22 - 3:24To wspaniała opowieść, którą wszyscy znamy.
-
3:24 - 3:26"Pismo na ścianie"
-
3:26 - 3:29to fraza z naszego codziennego języka.
-
3:29 - 3:31To, co działo się później, było niezwykłe,
-
3:31 - 3:33To, co działo się później, było niezwykłe,
-
3:33 - 3:35w tym miejscu nasz cylinder
-
3:35 - 3:37pojawia się w tej opowieści.
-
3:37 - 3:39Cyrus, król Persów
-
3:39 - 3:41wkroczył do Babilonu bez walki.
-
3:41 - 3:43Wielkie imperium Babilonu,
-
3:43 - 3:45rozciągające się od środkowo-południowego Iraku
-
3:45 - 3:47po Morze Śródziemne,
-
3:47 - 3:49wpadło w ręce Cyrusa.
-
3:49 - 3:53Cyrus wydał oświadczenie.
-
3:53 - 3:56Tym właśnie jest cylinder,
-
3:56 - 3:59deklaracją władcy kierowanego przez Boga,
-
3:59 - 4:03który obalił irackiego despotę
-
4:03 - 4:05i zamierzał dać wolność ludziom.
-
4:05 - 4:07W dźwięcznym babilońskim -
-
4:07 - 4:09a było to spisane w tym języku -
-
4:09 - 4:12powiedział, "Jam jest Cyrus, król wszechświata,
-
4:12 - 4:14król wspaniały i potężny,
-
4:14 - 4:18król Babilonu, król czterech stron świata".
-
4:18 - 4:21Jak widzicie, są to niemal hiperbole.
-
4:21 - 4:23To prawdopodobnie
-
4:23 - 4:25pierwsze znane ogłoszenie prasowe
-
4:25 - 4:27wydane przez zwycięską armię.
-
4:27 - 4:29wydane przez zwycięską armię.
-
4:29 - 4:31Zostało napisane, o czym przekonamy się później,
-
4:31 - 4:34przez bardzo zdolnych specjalistów od P.R.
-
4:34 - 4:37Hiperbola nie jest zbyt zaskakująca.
-
4:37 - 4:39Co zamierzał zrobić wspaniały i potężny król,
-
4:39 - 4:42władca czterech stron świata?
-
4:42 - 4:45Chciał ogłosić, że podbijając Babilon,
-
4:45 - 4:48natychmiast puści wolno wszystkie ludy,
-
4:48 - 4:50które Babilończycy - Nabuchodonozor i Baltazar - zniewolili.
-
4:50 - 4:52które Babilończycy - Nabuchodonozor i Baltazar - zniewolili.
-
4:52 - 4:54które Babilończycy - Nabuchodonozor i Baltazar - zniewolili.
-
4:54 - 4:56Pozwoli powrócić im do swoich krajów.
-
4:56 - 4:58Co ważniejsze, zezwoli im
-
4:58 - 5:00na zabranie ze sobą
-
5:00 - 5:02bożków, posągów i naczyń świątynnych,
-
5:02 - 5:04bożków, posągów i naczyń świątynnych,
-
5:04 - 5:06które zostały im wcześniej odebrane.
-
5:06 - 5:09Wszystkie ludy represjonowane przez Babilończyków
-
5:09 - 5:11powrócą do domów
-
5:11 - 5:14i zabiorą ze sobą swoich bogów.
-
5:14 - 5:17Będą mogli odbudować ołtarze
-
5:17 - 5:19i czcić swoich bogów
-
5:19 - 5:22na własny sposób, u siebie.
-
5:22 - 5:24Ten przedmiot to dekret, który jest dowodem na to,
-
5:24 - 5:27Ten przedmiot to dekret, który jest dowodem na to,
-
5:27 - 5:29że Żydzi po zesłaniu do Babilonu
-
5:29 - 5:31że Żydzi po zesłaniu do Babilonu
-
5:31 - 5:34i latach spędzonych u jego wód,
-
5:34 - 5:37opłakując Jerozolimę, jaką pamiętali,
-
5:37 - 5:40mogą teraz wrócić do domu.
-
5:40 - 5:42Pozwolono im powrócić do Jerozolimy
-
5:42 - 5:44i odbudować świątynię.
-
5:44 - 5:46To najważniejszy dokument
-
5:46 - 5:48w dziejach Żydów.
-
5:48 - 5:52Księga Kronik i Księga Ezdrasza w Biblii hebrajskiej
-
5:52 - 5:54wspominają o tym donośnym głosem.
-
5:54 - 5:56Jest to żydowska wersja
-
5:56 - 5:58tej samej historii.
-
5:58 - 6:00"Tak mówi Cyrus, król perski:
-
6:00 - 6:03Wszystkie królestwa ziemi dał mi Pan, Bóg niebios,
-
6:03 - 6:05I On mi rozkazał
-
6:05 - 6:07zbudować Mu dom w Jerozolimie w Judzie.
-
6:07 - 6:09Jeśli z całego ludu Jego jest między wami jeszcze ktoś,
-
6:09 - 6:11to niech Bóg jego będzie z nim;
-
6:11 - 6:14a niech idzie do Jerozolimy w Judzie [...]"
-
6:14 - 6:16a niech idzie do Jerozolimy w Judzie [...]"
-
6:16 - 6:19Motyw powrotu to wciąż stały element
-
6:19 - 6:21Motyw powrotu to wciąż stały element
-
6:21 - 6:23w świecie judaizmu.
-
6:23 - 6:25w świecie judaizmu.
-
6:25 - 6:27Jak wszyscy wiemy ten powrót z wygnania
-
6:27 - 6:29i budowa drugiej świątyni
-
6:29 - 6:31przekształciły judaizm.
-
6:31 - 6:33Ta zmiana,
-
6:33 - 6:35ta wielka chwila w historii,
-
6:35 - 6:39była możliwa dzięki Cyrusowi, królowi Persji,
-
6:39 - 6:42co przekazano po hebrajsku w Biblii,
-
6:42 - 6:45a po babilońsku w glinie.
-
6:45 - 6:47Dwa doniosłe teksty
-
6:47 - 6:49i ani słowa o polityce?
-
6:49 - 6:51To, co wówczas się działo,
-
6:51 - 6:54to fundamentalny przełom w historii Bliskiego Wschodu.
-
6:54 - 6:57Imperia Iranu, Medów i Persów zjednoczyły się
-
6:57 - 6:59pod panowaniem Cyrusa,
-
6:59 - 7:03stając się pierwszym wielkim mocarstwem.
-
7:03 - 7:06Swoje dzieło Cyrus zaczął w roku 530 p.n.e.
-
7:06 - 7:10Do czasu, kiedy na tron wstąpił Dariusz,
-
7:10 - 7:13całe wschodnie wybrzeże Morza Śródziemnego
-
7:13 - 7:15było pod kontrolą Persów.
-
7:15 - 7:17To królestwo to w zasadzie
-
7:17 - 7:19cały dzisiejszy Bliski Wschód
-
7:19 - 7:22i właśnie ono nadało kształt temu regionowi.
-
7:22 - 7:24Wcześniej nie istniało równie wielkie imperium.
-
7:24 - 7:26Co ważniejsze, było to pierwsze
-
7:26 - 7:28Co ważniejsze, było to pierwsze
-
7:28 - 7:30multikulturowe i wielowyznaniowe
-
7:30 - 7:32państwo na wielką skalę.
-
7:32 - 7:34Wymagało zarządzania w zupełnie nowy sposób.
-
7:34 - 7:36Koniecznie było stosowanie wielu języków.
-
7:36 - 7:39Świadczy o tym fakt, że dekret ten jest w języku babilońskim.
-
7:39 - 7:41Należało uwzględnić odmienne przyzwyczajenia,
-
7:41 - 7:44różne ludy, religie, wyznania.
-
7:44 - 7:47Cyrus respektował to wszystko.
-
7:47 - 7:49Stworzył on model,
-
7:49 - 7:51w oparciu o który można zarządzać
-
7:51 - 7:56wielonarodowym, wielowyznaniowym, multikulturowym społeczeństwem.
-
7:56 - 7:58W rezultacie tego
-
7:58 - 8:01powstało imperium, obejmujące tereny widoczne na ekranie,
-
8:01 - 8:04które stabilnie funkcjonowało przez 200 lat,
-
8:04 - 8:07aż zburzył je Aleksander.
-
8:07 - 8:09Pozostało wspomnienie po Bliskim Wschodzie
-
8:09 - 8:11jako całości, gdzie ludzie różnych wyznań
-
8:11 - 8:13mogli żyć razem.
-
8:13 - 8:15Greckie najazdy położyły temu koniec.
-
8:15 - 8:18Oczywiście Aleksander nie mógł utrzymać swojego rządu,
-
8:18 - 8:20który uległ rozdrobnieniu.
-
8:20 - 8:22Jednak to, co zaproponował Cyrus,
-
8:22 - 8:24pozostało absolutnie kluczowe.
-
8:24 - 8:27Grecki historyk Ksenofont
-
8:27 - 8:29napisał swoją "Cyropedię",
-
8:29 - 8:31gdzie przedstawił Cyrusa jako wielkiego władcę.
-
8:31 - 8:34W kulturze późniejszej Europy
-
8:34 - 8:37Cyrus pozostał wzorem.
-
8:37 - 8:39Oto obraz z XVI wieku,
-
8:39 - 8:41który pokazuje, jak powszechnym
-
8:41 - 8:44szacunkiem się cieszył.
-
8:44 - 8:46Książka Ksenofonta o Cyrusie
-
8:46 - 8:49i o tym jak rządzić różnorodnym społeczeństwem
-
8:49 - 8:51była jednym z najważniejszych podręczników,
-
8:51 - 8:53które zainspirowały ojców-założycieli
-
8:53 - 8:55rewolucji amerykańskiej.
-
8:55 - 8:57Jefferson bardzo podziwiał
-
8:57 - 8:59ideały Cyrusa,
-
8:59 - 9:01oczywiście w odniesieniu do idei XVIII wieku
-
9:01 - 9:03dotyczących tego, jak budować tolerancję religijną w nowym państwie.
-
9:03 - 9:06dotyczących tego, jak budować tolerancję religijną w nowym państwie.
-
9:08 - 9:10W tym czasie w Babilonie
-
9:10 - 9:12nie działo się dobrze.
-
9:12 - 9:15Po Aleksandrze i rządach innych mocarstw
-
9:15 - 9:18Babilon popada w ruinę,
-
9:18 - 9:22wszystkie ślady po wielkim imperium znikają, aż do 1879 roku,
-
9:22 - 9:24wszystkie ślady po wielkim imperium znikają, aż do 1879 roku,
-
9:24 - 9:27gdy odnaleziony zostaje cylinder
-
9:27 - 9:30przez zespół archeologów z British Museum.
-
9:30 - 9:33Pojawia się on w innej historii,
-
9:33 - 9:35którą jest wielka debata
-
9:35 - 9:37z połowy XIX wieku:
-
9:37 - 9:40Czy zapisy w Biblii są wiarygodne? Czy można im ufać?
-
9:40 - 9:42O powrocie Żydów i dekrecie Cyrusa wiedzieliśmy
-
9:42 - 9:44O powrocie Żydów i dekrecie Cyrusa wiedzieliśmy
-
9:44 - 9:46jedynie z hebrajskiej Biblii.
-
9:46 - 9:48Nie było innych dowodów.
-
9:48 - 9:50I nagle się pojawiły.
-
9:50 - 9:52Pojawiła się też ekscytacja
-
9:52 - 9:54wśród tych, których wiara w słowa Biblii
-
9:54 - 9:56i akt stworzenia została wcześniej zachwiana
-
9:56 - 9:58przez teorię ewolucji, czy geologię.
-
9:58 - 10:00W ręku mieli dowód,
-
10:00 - 10:02że Biblia jest historycznie prawdziwa.
-
10:02 - 10:05To był ważny moment XIX wieku.
-
10:05 - 10:10W tym momencie oczywiście wszystko się komplikuje.
-
10:10 - 10:12Fakty się zgadzały,
-
10:12 - 10:15hurra archeolodzy,
-
10:15 - 10:18jednak interpretacja okazała się bardziej skomplikowana.
-
10:18 - 10:21Relacja zapisana na cylindrze i relacja z Biblii hebrajskiej
-
10:21 - 10:23różnią się w jednej kluczowej sprawie.
-
10:23 - 10:25Na babilońskim cylindrze
-
10:25 - 10:27napisy wyryli kapłani
-
10:27 - 10:29wielkiego bóstwa Babilonu, Marduka.
-
10:29 - 10:31Co nie jest zaskakujące,
-
10:31 - 10:33mówią nam, że wszystko to uczynił Marduk.
-
10:33 - 10:36"Marduk zawołał Cyrusa po imieniu".
-
10:36 - 10:39Marduk wziął Cyrusa za rękę
-
10:39 - 10:41i wezwał, aby prowadził swój lud
-
10:41 - 10:44i władał Babilonem.
-
10:44 - 10:46Marduk powiedział Cyrusowi,
-
10:46 - 10:48że uczyni wspaniale i wielkodusznie,
-
10:48 - 10:50puszczając ludzi wolno.
-
10:50 - 10:52Dlatego też powinniśmy być wdzięczni
-
10:52 - 10:54i czcić Marduka.
-
10:54 - 10:56Hebrajscy autorzy
-
10:56 - 10:58Starego Testamentu,
-
10:58 - 11:01co was nie zaskoczy,
-
11:01 - 11:03mają inny pogląd na tę sprawę.
-
11:03 - 11:05Dla nich, rzecz jasna, Marduk
-
11:05 - 11:07w żadnym razie nie mógł tego sprawić.
-
11:07 - 11:09To mógł być tylko Jehowa.
-
11:09 - 11:11W księdze Izajasza
-
11:11 - 11:13mamy cudowne zapisy,
-
11:13 - 11:15przypisujące zasługi nie Mardukowi,
-
11:15 - 11:16przypisujące zasługi nie Mardukowi,
-
11:16 - 11:19a Panu Bogu Izraela,
-
11:19 - 11:21a Panu Bogu Izraela,
-
11:21 - 11:23który też wołał Cyrusa po imieniu,
-
11:23 - 11:26również wziął go za rękę
-
11:26 - 11:28i powiedział, aby prowadził swój lud.
-
11:28 - 11:30To niezwykły przykład
-
11:30 - 11:34na przywłaszczenie sobie praw do tego samego wydarzenia
-
11:34 - 11:36przez kapłanów dwóch różnych religii,
-
11:36 - 11:38na pozyskanie faktu politycznego.
-
11:38 - 11:40Jak wiemy Bóg
-
11:40 - 11:42zazwyczaj stoi po stronie wielkich armii.
-
11:42 - 11:45Powstaje pytanie, który był to bóg?
-
11:45 - 11:47Debata zakłóciła spokój
-
11:47 - 11:49wszystkich w XIX wieku,
-
11:49 - 11:51gdy zrozumieli, że Biblia hebrajska
-
11:51 - 11:54należy do znacznie szerszego świata religii.
-
11:54 - 11:56Bezsporne jest to,
-
11:56 - 11:59że cylinder jest starszy niż tekst Izajasza,
-
11:59 - 12:01a jednak Jehowa przemawia
-
12:01 - 12:03w słowach podobnych
-
12:03 - 12:05do tych Marduka.
-
12:05 - 12:08Mam pewne przeczucia, że Izajasz o tym wie,
-
12:08 - 12:10ponieważ mówi,
-
12:10 - 12:13że są to oczywiście słowa Boga,
-
12:13 - 12:15"Ja jestem Pan, który cię wołam po imieniu [...]
-
12:15 - 12:17[...] chociaż Mnie nie znałeś".
-
12:17 - 12:19Myślę, że możemy przyjąć,
-
12:19 - 12:21iż Cyrus nie zdaje sobie sprawy z tego,
-
12:21 - 12:24że działa na rozkaz Jehowy.
-
12:24 - 12:27Byłby tak samo zaskoczony, że kierowały nim rozkazy Marduka.
-
12:27 - 12:29Wszystko dlatego,
-
12:29 - 12:31że Cyrus to dobry Irańczyk
-
12:31 - 12:33wyznający zupełnie innych bogów,
-
12:33 - 12:35których nie ma w żadnym z tych tekstów.
-
12:35 - 12:37(śmiech)
-
12:37 - 12:39To było w roku 1879.
-
12:39 - 12:41Mija 40 lat
-
12:41 - 12:44i mamy rok 1917,
-
12:44 - 12:46kiedy cylinder wkracza w inny świat.
-
12:46 - 12:48Tym razem jest to czas realnej, nowoczesnej polityki,
-
12:48 - 12:50Tym razem jest to czas realnej, nowoczesnej polityki,
-
12:50 - 12:53rok Deklaracji Balfoura,
-
12:53 - 12:56rok w którym nowa potęga na Bliskim Wschodzie, Wielka Brytania,
-
12:56 - 12:58decyduje, że ogłosi
-
12:58 - 13:00powstanie państwa żydowskiego
-
13:00 - 13:02oraz pozwoli Żydom tam powrócić.
-
13:02 - 13:04oraz pozwoli Żydom tam powrócić.
-
13:04 - 13:06Odpowiedź na to ze strony
-
13:06 - 13:09populacji Żydów w Europie Wschodniej jest entuzjastyczna.
-
13:09 - 13:11W całej Europie Wschodniej
-
13:11 - 13:13Żydzi pokazują podobizny Cyrusa i Jerzego V,
-
13:13 - 13:15Żydzi pokazują podobizny Cyrusa i Jerzego V,
-
13:15 - 13:17obok siebie mamy dwóch wielkich władców,
-
13:17 - 13:19obok siebie mamy dwóch wielkich władców,
-
13:19 - 13:22którzy pozwolili na powrót do Jerozolimy.
-
13:22 - 13:25Cylinder Cyrusa powraca na widok publiczny,
-
13:25 - 13:27a tekst na nim zapisany
-
13:27 - 13:30staje się demonstracją dlaczego to,
-
13:30 - 13:33co zdarzy się po wojnie w roku 1918
-
13:33 - 13:36jest częścią boskiego planu.
-
13:36 - 13:38Wszyscy wiemy, co się wydarzyło.
-
13:38 - 13:41Powstało państwo Izrael,
-
13:41 - 13:44a 50 lat później, pod koniec lat 60.,
-
13:44 - 13:47stało się jasne, że Wielka Brytania straciła status imperium.
-
13:47 - 13:50Zaczyna się inna opowieść o cylindrze.
-
13:50 - 13:52Wielka Brytania i USA decydują,
-
13:52 - 13:55że region trzeba chronić przed komunizmem
-
13:55 - 13:58i supermocarstwem, które zostanie do tego stworzone
-
13:58 - 14:00będzie Iran wraz ze swoim szachem.
-
14:00 - 14:03Szach pisze nową historię Iranu,
-
14:03 - 14:05nawiązuje do jego dziejów,
-
14:05 - 14:08co umieszcza go w centrum wielkiej tradycji.
-
14:08 - 14:10Zaczyna wybijać monety
-
14:10 - 14:12ze swoją podobizną
-
14:12 - 14:14w towarzystwie cylindra Cyrusa.
-
14:14 - 14:17Na wielkie obchody w Persepolis
-
14:17 - 14:19ściąga do Teheranu cylinder,
-
14:19 - 14:22wypożyczony przez British Museum,
-
14:22 - 14:24który staje się częścią wielkiego święta
-
14:24 - 14:27dynastii Pahlavich.
-
14:27 - 14:30Cylinder Cyrusa - gwarant szacha.
-
14:30 - 14:33Mija 10 lat i mamy kolejną opowieść -
-
14:33 - 14:35rewolucja islamska 1979 roku,
-
14:35 - 14:37nie będzie tu mowy o Cyrusie.
-
14:37 - 14:39Nie interesujemy się tą historią,
-
14:39 - 14:42a islamskim Iranem.
-
14:42 - 14:44Aż do czasów Iraku,
-
14:44 - 14:47jest to nowe regionalne mocarstwo namaszczone przez wszystkich,
-
14:47 - 14:49które przypuszcza atak.
-
14:49 - 14:51Potem mamy kolejną wojnę irańsko-iracką.
-
14:51 - 14:53Kluczowa dla Irańczyków staje się
-
14:53 - 14:56pamięć o wspaniałej przeszłości,
-
14:56 - 14:58kiedy walczyli z Irakiem i wygrywali.
-
14:58 - 15:01kiedy walczyli z Irakiem i wygrywali.
-
15:01 - 15:03Kluczowe jest znalezienie symbolu,
-
15:03 - 15:06który zjednoczy wszystkich Irańczyków,
-
15:06 - 15:08muzułmanów i nie-muzułmanów,
-
15:08 - 15:11chrześcijan, zoroastrian, czy żydów w Iranie,
-
15:11 - 15:13ludzi pobożnych i mniej religijnych.
-
15:13 - 15:16Oczywistym emblematem jest Cyrus.
-
15:16 - 15:19Gdy British Museum i Narodowe Muzeum Iranu w Teheranie
-
15:19 - 15:21podejmują trwającą do dziś współpracę,
-
15:21 - 15:23Irańczycy chcą wypożyczyć tylko jedną rzecz.
-
15:23 - 15:25Irańczycy chcą wypożyczyć tylko jedną rzecz.
-
15:25 - 15:27Jest to jedyny przedmiot, którego chcą.
-
15:27 - 15:29Chcą wypożyczyć cylinder Cyrusa.
-
15:29 - 15:31W zeszłym roku
-
15:31 - 15:35cylinder Cyrusa pojechał do Teheranu
-
15:35 - 15:38po raz drugi.
-
15:38 - 15:41Widzimy go tu wyeksponowanego w gablocie
-
15:41 - 15:44przez panią dyrektor Narodowego Muzeum w Teheranie,
-
15:44 - 15:47jedną z wielu kobiet w Iranie na wysokim stanowisku,
-
15:47 - 15:49panią Ardakani.
-
15:49 - 15:51To było wielkie wydarzenie.
-
15:51 - 15:54Tu mamy zdjęcie z drugiej strony.
-
15:54 - 15:57W Teheranie przedmiot obejrzało
-
15:57 - 15:59od jednego do dwóch milionów ludzi
-
15:59 - 16:01w przeciągu kilku miesięcy.
-
16:01 - 16:03To więcej odwiedzających, niż widzów hitów kasowych na zachodzie.
-
16:03 - 16:05To więcej odwiedzających, niż widzów hitów kasowych na zachodzie.
-
16:05 - 16:08Przedmiotem wielkiej debaty jest to,
-
16:08 - 16:11jakie znaczenie ma cylinder Cyrusa,
-
16:11 - 16:14co władca chciał przekazać za pomocą tego przedmiotu.
-
16:14 - 16:17Cyrus jako obrońca ojczyzny,
-
16:17 - 16:19bohater irańskiej tożsamości
-
16:19 - 16:21i ludu tego kraju,
-
16:21 - 16:23tolerujący wszystkie wyznania.
-
16:23 - 16:25We współczesnym Iranie
-
16:25 - 16:28zoroastrianie i chrześcijanie mają gwarantowane miejsca
-
16:28 - 16:31w irańskim parlamencie, co jest powodem do wielkiej dumy.
-
16:31 - 16:34Aby zobaczyć ten przedmiot,
-
16:34 - 16:36tysiące Żydów mieszkających w Iranie
-
16:36 - 16:38przyjechało do Teheranu.
-
16:38 - 16:40Stał się wspaniałym symbolem
-
16:40 - 16:42i powodem dyskusji,
-
16:42 - 16:45czym jest Iran u siebie i za granicą.
-
16:45 - 16:48Czy Iran nadal będzie obrońcą uciśnionych?
-
16:48 - 16:50Czy puści wolno ludzi,
-
16:50 - 16:53zniewolonych i ograbionych przez tyranów?
-
16:53 - 16:56Jest to mocna narodowa retoryka,
-
16:56 - 16:58która widoczna była w całej okazałości
-
16:58 - 17:00podczas wielkiej uroczystości
-
17:00 - 17:02z okazji powrotu cylindra.
-
17:02 - 17:05Widzimy tu go na scenie, w dużym powiększeniu,
-
17:05 - 17:08w towarzystwie wielkich postaci z irańskiej historii,
-
17:08 - 17:10starających się znaleźć miejsce
-
17:10 - 17:13w spuściźnie tego kraju.
-
17:13 - 17:15Tę opowieść prezentował
-
17:15 - 17:18sam prezydent Iranu.
-
17:18 - 17:20Dla mnie możliwość zabrania tego przedmiotu do Iranu
-
17:20 - 17:22Dla mnie możliwość zabrania tego przedmiotu do Iranu
-
17:22 - 17:24Dla mnie możliwość zabrania tego przedmiotu do Iranu
-
17:24 - 17:26stanowi zaproszenie do uczestnictwa
-
17:26 - 17:28w niezwykłej debacie,
-
17:28 - 17:30prowadzonej na najwyższym szczeblu,
-
17:30 - 17:32o tym, czym Iran jest,
-
17:32 - 17:35czy istnieją różne "Irany"
-
17:35 - 17:37i jak odmienne historie tego kraju
-
17:37 - 17:40mogą kształtować dzisiejszy świat.
-
17:40 - 17:43Jest to debata, która ciągle trwa
-
17:43 - 17:45i wciąż będzie burzliwa,
-
17:45 - 17:47bo obiekt ten
-
17:47 - 17:49to jedna ze wspaniałych deklaracji
-
17:49 - 17:51dotyczących ludzkich aspiracji.
-
17:51 - 17:55Stoi ramię w ramię z amerykańską konstytucją.
-
17:55 - 17:58Z pewnością mówi więcej o prawdziwych wolnościach,
-
17:58 - 18:00niż Wielka Karta Swobód.
-
18:00 - 18:03Jest to dokument, który może mieć wiele znaczeń
-
18:03 - 18:06dla Iranu i dla regionu.
-
18:06 - 18:08Jego replika
-
18:08 - 18:10znajduje się w ONZ.
-
18:10 - 18:13Będzie obecna tej jesieni w Nowym Jorku,
-
18:13 - 18:15gdy rozpoczną się wielkie debaty
-
18:15 - 18:18nad przyszłością Bliskiego Wschodu.
-
18:18 - 18:20Chciałbym zakończyć pytając was,
-
18:20 - 18:22jaka będzie następna opowieść
-
18:22 - 18:24z udziałem tego przedmiotu.
-
18:24 - 18:26Pojawi się zapewne
-
18:26 - 18:28w wielu historiach z Bliskiego Wschodu.
-
18:28 - 18:30Jaką historię tego regionu,
-
18:30 - 18:32jaką historię świata
-
18:32 - 18:34chcecie zobaczyć
-
18:34 - 18:36w odniesieniu do przesłania,
-
18:36 - 18:38jakie zawarte jest w cylindrze?
-
18:38 - 18:40Prawo ludzi
-
18:40 - 18:42do życia razem w jednym państwie,
-
18:42 - 18:44do wolności wyznania -
-
18:44 - 18:46na Bliskim Wschodzie i na świecie -
-
18:46 - 18:48gdzie religia nie jest przyczyną podziałów i kwestią dyskusji
-
18:48 - 18:51gdzie religia nie jest przyczyną podziałów i kwestią dyskusji
-
18:51 - 18:54Dziś na Bliskim Wschodzie
-
18:54 - 18:57debaty są ostre.
-
18:57 - 18:59Myślę, że jednak możliwe jest,
-
18:59 - 19:03aby najmocniejszym i najmądrzejszym głosem
-
19:03 - 19:05z powodzeniem było wołanie
-
19:05 - 19:07tego niemego przedmiotu,
-
19:07 - 19:09którym jest cylinder Cyrusa.
-
19:09 - 19:11Dziękuję.
-
19:11 - 19:15--- Cytaty pochodzą z Biblii Tysiąclecia ---
- Title:
- Neil MacGregor: 2600 lat historii w jednym przedmiocie.
- Speaker:
- Neil MacGregor
- Description:
-
Cylinder Cyrusa, poszczerbiony przedmiot z wyrytym na nim pismem klinowym w języku akadyjskim, jest potężnym symbolem religijnej tolerancji i multikulturowości. W tym fascynującym wystąpieniu Neil MacGregor, dyrektor British Museum, odtwarza 2600 lat historii Bliskiego Wschodu w kontekście tego jednego przedmiotu.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 19:16