< Return to Video

Kabuki: Ludowa sztuka dramatu - Amanda Mattes

  • 0:07 - 0:09
    Wiele elementów
    tradycyjnej japońskiej kultury,
  • 0:09 - 0:10
    takich jak kuchnia
    lub sztuki walki,
  • 0:10 - 0:12
    takich jak kuchnia
    lub sztuki walki,
  • 0:12 - 0:14
    jest dobrze znanych na całym świecie.
  • 0:14 - 0:16
    Kabuki, forma klasycznego
    spektaklu teatralnego,
  • 0:16 - 0:19
    może nie być tak dobrze
    rozumiana na Zachodzie,
  • 0:19 - 0:21
    ale rozwija się już od ponad 400 lat,
  • 0:21 - 0:25
    wciąż jest popularna
    i ma duży wpływ na sztukę.
  • 0:25 - 0:26
    Słowo "Kabuki" powstało
  • 0:26 - 0:28
    od japońskiego czasownika "kabuku",
  • 0:28 - 0:31
    czyli niezwykle, dziwacznie.
  • 0:31 - 0:34
    Jego historia zaczęła się
    w Kioto na początku XVII w.,
  • 0:34 - 0:37
    gdzie święta dziewica Izumo no Okumi
  • 0:37 - 0:41
    używała wyschniętego koryta rzeki jako sceny,
  • 0:41 - 0:43
    by przedstawić nietypowe tańce przechodniom,
  • 0:43 - 0:46
    parodiując przy tym buddyjskie modły
  • 0:46 - 0:48
    w sposób zarówno zabawny,
    jak i fascynujący.
  • 0:48 - 0:50
    Wkrótce inne zespoły zaczęły występować
  • 0:50 - 0:52
    w tym samym stylu.
  • 0:52 - 0:53
    Kabuki zapisało się w historii
  • 0:53 - 0:56
    jako pierwsze japońskie
    przedstawienie dramatyczne
  • 0:56 - 0:57
    dla zwykłych ludzi.
  • 0:57 - 1:00
    Opierając się na makijażu
  • 1:00 - 1:02
    i mimice twarzy zamiast masek
  • 1:02 - 1:04
    oraz skupiając się
    na wydarzeniach historycznych
  • 1:04 - 1:07
    i na życiu codziennym,
    a nie opowieściach ludowych,
  • 1:07 - 1:08
    Kabuki oddzieliło się
  • 1:08 - 1:10
    od mniej dostępnej dla ogółu formy teatru,
  • 1:10 - 1:12
    zwanej Noh,
  • 1:12 - 1:14
    i dostarczało społecznego komentarza
  • 1:14 - 1:16
    podczas okresu Edo.
  • 1:16 - 1:19
    Na początku tańczyły tylko kobiety
  • 1:19 - 1:22
    powszechnie nazywane Onna-Kabuki.
  • 1:22 - 1:25
    Wkrótce rozpoczęły się występy grupowe,
  • 1:25 - 1:27
    stając się przyjętą atrakcją herbaciarni
  • 1:27 - 1:30
    i przyciągając publiczność
    ze wszystkich klas społecznych.
  • 1:30 - 1:33
    Od tego momentu Onna-Kabuki
    często było niecenzuralne,
  • 1:33 - 1:35
    gdyż gejsze występowały
    nie tylko, aby zaprezentować
  • 1:35 - 1:37
    umiejętności w tańcu i śpiewie,
  • 1:37 - 1:40
    ale też zareklamować ciała potencjalnym klientom.
  • 1:40 - 1:43
    Zakaz nałożony przez Tokugawę,
    konserwatywny szogunat
  • 1:43 - 1:45
    w 1629 roku,
  • 1:45 - 1:48
    doprowadził do powstania Wakashu-Kabuki
  • 1:48 - 1:50
    z młodymi chłopcami w roli aktorów.
  • 1:50 - 1:53
    Kiedy to również zostało zakazane
    z podobnych powodów,
  • 1:53 - 1:55
    nastąpiło przejście do Yaro-Kabuki,
    przedstawiane przez mężczyzn.
  • 1:55 - 1:56
    nastąpiło przejście do Yaro-Kabuki,
    przedstawiane przez mężczyzn.
  • 1:56 - 1:59
    Trzeba było opracować kostiumy i makijaż
  • 1:59 - 2:01
    dla aktorów grających role kobiet,
  • 2:01 - 2:02
    czyli Onnagata.
  • 2:02 - 2:04
    Próby kontroli Kabuki przez rząd
  • 2:04 - 2:06
    nie doprowadziły już do zakazu
    dotyczącego płci
  • 2:06 - 2:08
    czy wieku aktorów.
  • 2:08 - 2:09
    Formacja wojskowa o nazwie Tokugawa
  • 2:09 - 2:11
    lub Bakufu
  • 2:11 - 2:13
    była zwolennikiem zasad Konfucjanizmu
  • 2:13 - 2:14
    i często nakładała sankcje
  • 2:14 - 2:15
    na tkaniny kostiumów,
  • 2:15 - 2:17
    broń sceniczną,
  • 2:17 - 2:19
    czy temat przewodni fabuły.
  • 2:19 - 2:20
    W tym samym czasie
  • 2:20 - 2:22
    Kabuki związało się blisko
  • 2:22 - 2:24
    i ulegało wpływom Bunraku,
  • 2:24 - 2:26
    czyli wyszukanego teatru lalek.
  • 2:26 - 2:28
    Poprzez to działanie,
  • 2:28 - 2:30
    spontaniczny, jednoaktowy taniec
  • 2:30 - 2:33
    ewoluował w złożony, 5-częściowy spektakl,
  • 2:33 - 2:37
    często oparty o założenia
    konfucjańskiej filozofii.
  • 2:37 - 2:41
    Przed 1868, kiedy szogunat Togunawa upadł
  • 2:41 - 2:43
    i Cesarz Meiji odzyskał władzę,
  • 2:43 - 2:46
    Japonia zaczęła izolować się od zagranicy.
  • 2:46 - 2:47
    Jest to tzw. Sakoku.
  • 2:47 - 2:49
    Dzięki temu rozwój Kabuki
  • 2:49 - 2:51
    był kształtowany głównie przez Japonię.
  • 2:51 - 2:53
    Lecz nawet przed tym okresem,
  • 2:53 - 2:56
    europejscy artyści, tacy jak Claude Monet,
  • 2:56 - 2:57
    interesowali się i inspirowali japońską sztuką,
  • 2:57 - 2:59
    interesowali się i inspirowali japońską sztuką,
  • 2:59 - 3:01
    taką jak drzeworyty,
  • 3:01 - 3:02
    lub przedstawienia na żywo.
  • 3:02 - 3:05
    Po 1868 artyści tacy jak Vincent van Gogh
  • 3:05 - 3:08
    i kompozytor Claude Debussy
  • 3:08 - 3:11
    zaczęli wplatać Kabuki do swoich prac.
  • 3:11 - 3:12
    W tym czasie samo Kabuki
  • 3:12 - 3:14
    przeszło wiele zmian i eksperymentów,
  • 3:14 - 3:16
    aby dostosować się do ery nowoczesnej.
  • 3:16 - 3:18
    Jak inne formy sztuki tradycyjnej,
  • 3:18 - 3:20
    Kabuki ucierpiało na popularności
  • 3:20 - 3:21
    po II Wojnie Światowej.
  • 3:21 - 3:23
    Innowacje artystów,
  • 3:23 - 3:25
    takich jak reżyser Tetsuji Takechi,
  • 3:25 - 3:28
    wkrótce pozwoliły na odrodzenie gatunku.
  • 3:28 - 3:30
    Kabuki było nawet uważane
  • 3:30 - 3:31
    za popularną formę rozrywki
  • 3:31 - 3:34
    wśród amerykańskich żołnierzy
    służących w Japonii,
  • 3:34 - 3:36
    mimo że japońskie tradycje
  • 3:36 - 3:38
    początkowo podlegały cenzurze.
  • 3:38 - 3:39
    Dziś Kabuki nadal jest integralną częścią
  • 3:39 - 3:42
    bogatego dziedzictwa kulturowego Japonii,
  • 3:42 - 3:44
    rozszerzając swój wpływ poza scenę:
  • 3:44 - 3:45
    do telewizji,
  • 3:45 - 3:46
    filmu,
  • 3:46 - 3:47
    i anime.
  • 3:47 - 3:49
    Forma sztuki zapoczątkowana przez Okuni
  • 3:49 - 3:51
    nadal zachwyca publiczność
  • 3:51 - 3:53
    przez dopracowany makijaż aktorów,
  • 3:53 - 3:56
    ekstrawagancko i delikatnie haftowane stroje,
  • 3:56 - 3:58
    a także bardzo wyraźny melodramat
  • 3:58 - 3:59
    w historiach opowiadanych na scenie.
Title:
Kabuki: Ludowa sztuka dramatu - Amanda Mattes
Speaker:
Amanda Mattes
Description:

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/kabuki-the-people-s-dramatic-art-amanda-matters

Japońska sztuka tańca i teatru Kabuki, pochodząca od słowa 'kabuku', co znaczy "niezwykły", narodziła się na ulicach siedemnastowiecznego Kioto. Dzięki użyciu makijażu i mimiki twarzy zamiast masek, a także zabawnego przekazu bieżących wydarzeń, Kabuki stało się sztuką teatralną dla prostych ludzi. Amanda Mattes przedstawia ewolucję Kabuki i jego miejsce w bogatym japońskim dziedzictwie kulturowym. Lekcja: Amanda Mattes, animacja: Tom Gran.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:16
  • japoński, europejski, amerykański, buddyjski - przymiotniki z małej litery (w angielskim przymiotniki od nazwy własnej są pisane z wielkiej)

    Zachód - z wielkiej litery http://portalwiedzy.onet.pl/141622,,,,zachod_zachod,haslo.html

    nieodpowiednie łamanie linijek - są za długie czasem, ważne jest, by językowa całość była razem:
    http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines

    tzw. wata językowa - rzeczy typu indeed, well, które nic nie wnoszą, można je pomijać, bo wydłużają linijki tylko.

    Mimo iż; mimo że - nie oddzielamy w środku przecinkiem http://www.prosteprzecinki.pl/przecinek-przed-mimo-ze-mimo-iz

    Po okolicznikach czasu (inaczej niż w angielskim) nie stawiamy przecinków

    unmistakable - http://www.diki.pl/slownik-angielskiego/?q=comprise&x=0&y=0#q=unmistakable

    wood block printing:
    http://en.wikipedia.org/wiki/Woodblock_printing_in_Japan
    http://pl.wikipedia.org/wiki/Ukiyo-e

    Poskracałam kilka linijek: http://translations.ted.org/wiki/Compressing_subtitles

  • ================================================================================
    Okoliczniki czasu i miejsca wydzielone przecinkiem.

    Okoliczniki czasu i miejsca na początku zdania nie są w języku polskim oddzielane przecinkiem, inaczej niż w angielskim. Przykład: "Today, the basis for scientific time" = "Dzisiaj, podłożem mierzenia czasu" --> "Dzisiaj podłożem mierzenia czasu".
    ================================================================================= http://idioms.thefreedictionary.com/in+the+wake+of = po ================================================================================
    W opisie dajemy dwukropki po "lekcja": i "animacja:", co pozwala uniknąć odmieniania nazwisk przez przypadki.

Polish subtitles

Revisions Compare revisions