Mezarlıkların büyüleyici tarihi
-
0:07 - 0:09Uzun ince ağaçlar,
-
0:09 - 0:11pas tutmuş kapılar,
-
0:11 - 0:13ufalanmış taşlar,
-
0:13 - 0:15tek başına yas tutan biri -
-
0:15 - 0:19mezarlık dediğimizde,
aklımıza bunlar gelir. -
0:19 - 0:20Fakat kısa bir zaman önce
-
0:20 - 0:23çoğu mezarlık hareketli yerlerdi,
-
0:23 - 0:26mezar taşlarının etrafında
dolaşan insan kalabalıkları -
0:26 - 0:29ve çiçek açan bahçeleri vardı.
-
0:29 - 0:32Peki mezarlıklar
bugünkü hâllerine nasıl geldiler? -
0:32 - 0:34Bazıları yüzyıllardır var;
-
0:34 - 0:37tıpkı beş milyondan
fazla insanın gömülü olduğu -
0:37 - 0:41dünyanın en büyük mezarlığı
Wadi al-Salaam gibi. -
0:41 - 0:45Fakat mezarlık olarak bildiğimiz
yerlerin çoğu, çok daha yeniler. -
0:45 - 0:46Aslında, insan tarihinin büyük kısmında
-
0:46 - 0:49ölülerimizi asla gömmedik.
-
0:49 - 0:53Atalarımızın, sevdiklerinin ölülerinden
ayrılmak için birçok başka yolu vardı. -
0:53 - 0:55Kimileri mağarada bırakılırdı,
-
0:55 - 0:57diğerleri ağaçlarda
-
0:57 - 0:59veya dağ tepelerinde.
-
0:59 - 1:01Diğerleri hâlâ göllere bırakılıyor,
-
1:01 - 1:02denize bırakılıyor,
-
1:02 - 1:04etleri ayinlerle yeniyor
-
1:04 - 1:06veya yakılıyor.
-
1:06 - 1:08Tüm bu uygulamalar,
-
1:08 - 1:10bazıları bugün garip görünse de,
-
1:10 - 1:12ölüye saygı gösterme yollarıydı.
-
1:12 - 1:15Buna karşın, yaklaşık 120.000 yıl önceki
-
1:15 - 1:17bilinen ilk ölü gömme uygulamaları
-
1:17 - 1:20muhtemelen günahkârlara mahsustu,
-
1:20 - 1:22ölüyü onurlandırma amaçlı
-
1:22 - 1:25olağan törenlerden, onlar dışlanıyordu.
-
1:25 - 1:29Ancak ilk gömülerin, diğer uygulamalar
üzerinde bazı avantajları vardı: -
1:29 - 1:32Sevilenlerin çürüyüp gitmesini
gözlerden ırak kılıyorken, -
1:32 - 1:36bedenleri leş yiyen hayvanlardan
ve elementlerden koruyorlardı. -
1:36 - 1:39Bu faydalar, antik dönemde
insanların düşüncelerini -
1:39 - 1:41ölüyü onurlandıran
mezarlara yönlendirmiştir -
1:41 - 1:44ve gömmek daha yaygın hâle gelmiştir.
-
1:44 - 1:47Bu mezarlar bazen nesnel
veya ritüel objeleri de içeriyordu, -
1:47 - 1:49bu objeler de ölülerin böyle şeylere
-
1:49 - 1:52ihtiyaç duyabileceği
öbür dünyayı öne sürüyordu. -
1:52 - 1:57Toplu definler, 10 ila 15.000 yıl önce
ilk kez Kuzey Afrika -
1:57 - 2:00ve Batı Asya'da ortaya çıktı,
-
2:00 - 2:05yani bu bölgelerde ilk kalıcı
yerleşimler ile aynı zamanda. -
2:05 - 2:09Bu mezarlıklar, ölüleri anmak için
kalıcı yerler yaratmıştı. -
2:09 - 2:12Göçebe İskitler,
stepleri kurgan adı verilen -
2:12 - 2:15mezar topraklarıyla karıştırıyorlardı.
-
2:15 - 2:19Etrüskler geniş mezarlar inşa ettiler,
-
2:19 - 2:22örgü desenli sokaklarında
mezarlıklar diziliydi. -
2:22 - 2:25Roma'da yeraltı mezarlıklarında
hem ölü yakma kapları, -
2:25 - 2:29hem de el değmemiş cesetler bulunuyordu.
-
2:29 - 2:33Mezarlık kelimesi veya "uyku odası",
-
2:33 - 2:35ilk olarak şehirlerinin kıyılarındaki
-
2:35 - 2:37mezarlıklara lahitler inşa eden
-
2:37 - 2:39antik Yunanlar tarafından kullanıldı.
-
2:39 - 2:41Orta çağ Avrupa şehirlerinde
-
2:41 - 2:44Hristiyan kilise mezarlıkları ölüye
yer temin eden seyrek, açık -
2:44 - 2:46alanlar sağlıyordu
-
2:46 - 2:49ve ayrıca pazar, fuar ve diğer
etkinliklere de ev sahipliği yapıyorlardı. -
2:49 - 2:51Hatta çiftçiler
orada sığırları otlatırdı, -
2:51 - 2:55çünkü mezar otlarının,
sütü daha tatlı yaptığına inanıyorlardı. -
2:55 - 2:58Sanayi devrimiyle şehirler büyüdükçe,
-
2:58 - 3:03küçük şehir kilise mezarlıklarının yerini
büyük kenar kent mezarlıkları aldı. -
3:03 - 3:08Paris'teki 43,93 hektar Père-Lachaise
veya Massachusetts, Cambridge'deki -
3:08 - 3:1329 hektar Mount Auburn
mezarlığı gibi mezarlıklar, -
3:13 - 3:15heykelleri ve süslü mezarlarıyla birlikte
-
3:15 - 3:17yemyeşil düzenlenmiş
-
3:17 - 3:19bahçelerdi.
-
3:19 - 3:22Bir zamanlar lüks, zengin
ve güçlüler için ayrılmıştı, -
3:22 - 3:24bireysel işaretlenmiş mezarlar
-
3:24 - 3:28orta ve işçi sınıflara da
mevcut hâle gelmişti. -
3:28 - 3:30İnsanlar mezarlıkları
sadece cenazeler için değil, -
3:30 - 3:32ayrıca kutlamalar, tatiller
-
3:32 - 3:36veya bir akşamüstü yürüyüşü
için de ziyaret ediyorlardı. -
3:36 - 3:4119.yy'ın sonlarında şehir parkları
ve botanik bahçeler ortaya çıktıkça, -
3:41 - 3:43mezarlık ziyaretçileri azaldı.
-
3:43 - 3:47Günümüzde çoğu eski mezarlık,
artık yalnız yerler. -
3:47 - 3:50Bazıları turlarla, konserlerle
veya diğer programlarla -
3:50 - 3:52ziyaretçileri cezbediyor.
-
3:52 - 3:55Fakat eski mezarlıkları canlandırdıkça,
-
3:55 - 3:57cenaze törenlerinin
geleceğini düşünüyoruz. -
3:57 - 4:00Londra, New York
ve Hong Kong gibi şehirlerde -
4:00 - 4:03mezarlık alanı bitmek üzere.
-
4:03 - 4:05Alanların çok sıkışık
olmadığı yerlerde bile -
4:05 - 4:08mezarlıklar sonrasında işlenemeyecek
-
4:08 - 4:11veya geliştirelemeyecek
alanları kalıcı olarak kaplıyorlar. -
4:11 - 4:13Geleneksel gömülerde metal, taş
-
4:13 - 4:16ve beton gibi maddeler kullanılıyor
-
4:16 - 4:19ve bunlar, toprağı
ve yeraltı suyunu zehirli -
4:19 - 4:21kimyasallarla kirletebilirler.
-
4:21 - 4:24Artan çevresel maliyetler
farkındalığıyla birlikte -
4:24 - 4:26insanlar alternatif arıyorlar.
-
4:26 - 4:30Çoğu, ölü yakma
ve bağlantılı uygulamalara yöneliyor. -
4:30 - 4:32Bu daha geleneksel uygulamalarla birlikte
-
4:32 - 4:35insanlar kalıntılarını
uzaya gönderebiliyor, -
4:35 - 4:37ağaç yetiştirmek için kullanabiliyor
-
4:37 - 4:39veya bir takıya, havai fişeğe
-
4:39 - 4:41ve hatta dövme mürekkebine
-
4:41 - 4:42dönüştürebiliyor.
-
4:42 - 4:47Gelecekte bu tür seçenekler gömü
uygulamasının yerini tamamen alabilir. -
4:47 - 4:51Mezarlıklar aramızdan ayrılanlara dair
en bilindik anıtlarımız olabilir, -
4:51 - 4:52fakat gittikçe gelişen ölüyü hatırlama
-
4:52 - 4:54ve onurlandırma sürecimizde
-
4:54 - 4:57mezarlıklar yalnızca bir adımdır.
- Title:
- Mezarlıkların büyüleyici tarihi
- Speaker:
- Keith Eggener
- Description:
-
Uzun ince ağaçlar, pas tutmuş kapılar, ufalanmış taşlar, tek başına yas tutan birisi: Mezarlık dediğimizde, aklımıza bunlar gelir. Fakat kısa bir zaman önce çoğu mezarlık hareketli yerlerdi, mezar taşlarının etrafında dolaşan insan kalabalıkları ve çiçek açan bahçeleri vardı -- aslında, insan tarihinin büyük kısmında ölülerimizi asla gömmedik. Peki mezarlıklar bugünkü hâllerine nasıl geldiler? Keith Eggener, gittikçe gelişen ölüyü onurlandırma geleneklerimizi araştırıyor. [TED-Ed animasyonu, Remus&Kiki tarafından hazırlanmıştır].
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:13
![]() |
Eren Gokce approved Turkish subtitles for The fascinating history of cemeteries | |
![]() |
Eren Gokce edited Turkish subtitles for The fascinating history of cemeteries | |
![]() |
Figen Ergürbüz accepted Turkish subtitles for The fascinating history of cemeteries | |
![]() |
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for The fascinating history of cemeteries | |
![]() |
Gözde Zülal Solak edited Turkish subtitles for The fascinating history of cemeteries | |
![]() |
Gözde Zülal Solak edited Turkish subtitles for The fascinating history of cemeteries | |
![]() |
Gözde Zülal Solak edited Turkish subtitles for The fascinating history of cemeteries | |
![]() |
berat güven edited Turkish subtitles for The fascinating history of cemeteries |