< Return to Video

history of the entire world, i guess

  • 0:00 - 0:01
    historio de la tuta mondo, pli malpli
  • 0:01 - 0:02
    Sal. Vi estas sur roko
    pendanta en la kosmo.
  • 0:02 - 0:03
    Mojose, ĉu ne?
  • 0:03 - 0:04
    Parto de ĝi estas akvo.
  • 0:04 - 0:05
    Fek, efektive la plejparto estas akvo.
  • 0:05 - 0:08
    Mi eĉ ne povas iri tien de ĉi tie
    sen aĉeti boaton.
  • 0:08 - 0:11
    Tio estas triste. Mi estas trista.
    Vi mankas al mi.
  • 0:11 - 0:12
    ♪ Kiel tio okazis? ♪
  • 0:12 - 0:13
    Antaŭ multe da tempo,
  • 0:13 - 0:15
    efektive neniam, kaj ankaŭ nun,
  • 0:15 - 0:17
    nenio estas nenie. Kiam? Neniam.
  • 0:17 - 0:17
    Sencas, ĉu ne?
  • 0:17 - 0:19
    Kiel mi diris, tio ne okazis.
  • 0:19 - 0:20
    Nenio estis neniame ie ajn.
  • 0:20 - 0:22
    Tial ĝi estintas ĉie.
  • 0:22 - 0:24
    Ĝi estintas tiome ĉiame kaj
    oni ne bezonas "kie".
  • 0:24 - 0:25
    Vi eĉ ne bezonas "kiam".
  • 0:25 - 0:28
    Jen kiome "ĉiu" eblas.
  • 0:36 - 0:38
    Forgesu ĉi tion, mi volas esti io,
  • 0:38 - 0:39
    iri ien, fari ion.
  • 0:39 - 0:40
    Mi volas ke aferoj ŝangiĝus.
  • 0:40 - 0:42
    Mi volas inventi tempon kaj spacon.
  • 0:42 - 0:44
    Kaj mi scias ke tio eblas,
    ĉar ĉio jam estas ĉi tie
  • 0:44 - 0:45
    kaj probable jam okazis.
  • 0:45 - 0:47
    Mi nur ne scias kiam komenci.
  • 0:47 - 0:48
    Kaj ĝuste tiam, ĝi komencis.
  • 0:49 - 0:51
    Ho, mi paŭzis ĝin.
  • 0:51 - 0:52
    Mi pensas ke nun estas universo.
  • 0:52 - 0:52
    Kia aĵo ĝi estas?
  • 0:52 - 0:53
    Kvarkoj kaj aĵaferoj tiaj.
  • 0:53 - 0:55
    A, tio estas iu objekto ĉe iu loko.
  • 0:55 - 0:57
    Vi ne ŝatas? Provu novan lokon
  • 0:57 - 0:58
    ĉe alian tempon.
  • 0:58 - 1:00
    Provu kunresti, ĉar la universo
  • 1:00 - 1:02
    baldaŭ pligrandiĝos kaj plimalpleniĝos.
  • 1:02 - 1:02
    Sed ĝi ne jam malplenas,
  • 1:02 - 1:04
    estas ankoraŭ tre plena,
  • 1:04 - 1:05
    kaj ĉe ĉirkaŭ frenez-iliono gradoj.
  • 1:05 - 1:08
    Bonegan novaĵon, la kvarkoj estas
    feliĉe edziĝintaj en grupoj de tri,
  • 1:08 - 1:09
    nomataj protono aŭ neŭtrono,
  • 1:09 - 1:11
    kaj ankaŭ io alia flugas ĉirkaŭe
  • 1:11 - 1:13
    kiu volas kuniĝi sed ne povas
    ĉar estas ankoraŭ tro
  • 1:13 - 1:14
    VARMA
  • 1:14 - 1:15
    [ĉirkaŭ 10 minutoj poste]
  • 1:15 - 1:18
    Bonegan novaĵon! La protonoj kaj neŭtronoj
    nun feliĉe edziĝintas kune.
  • 1:18 - 1:19
    Iuj eĉ duobliĝis.
  • 1:19 - 1:19
    [ĉirkaŭ 380 000 jaroj poste]
  • 1:19 - 1:21
    Bonegan novaĵon! La elektronoj nun partoprenas.
  • 1:21 - 1:22
    Gratulon! La universo nun estas
  • 1:22 - 1:24
    gasamaso en la spaco.
  • 1:24 - 1:25
    Sed ĝi pliproksimiĝas.
  • 1:25 - 1:26
    [10 milionoj jaroj poste]
  • 1:26 - 1:27
    Kaj ĝi pliproksimiĝas.
  • 1:27 - 1:28
    [500 milionoj jaroj poste]
  • 1:28 - 1:29
    Kaj ĝi pliproksimiĝas.
  • 1:29 - 1:32
    Estas stelo!
  • 1:32 - 1:33
    Novaj umoj ĵus fariĝis.
  • 1:33 - 1:35
    Iuj steloj elbrulas kaj mortas.
  • 1:35 - 1:36
    Pli grandaj steloj elbrulas kaj mortas kun
  • 1:36 - 1:39
    ardo, kaj faras
    nova tre pli freneza umoj.
  • 1:39 - 1:40
    ♪ kosmopolvo ♪
  • 1:40 - 1:42
    kiu permesas pli novajn kaj
    pli interesajn stelojn fariĝi
  • 1:42 - 1:43
    kaj morti kaj eksplodi en
  • 1:43 - 1:45
    ♪eĉ pli freneza kosmopolvo♪
  • 1:45 - 1:47
    Do nune steloj havas mojosumoj ĉirkaŭ ili,
  • 1:47 - 1:49
    ekzemple rokoj, glacioj,
    kaj strangaj nuboj
  • 1:49 - 1:51
    kiuj povas fari iujn tre interesajn objektojn.
  • 1:51 - 1:53
    Kiel tiu sfero de flamanta roko, ekzemple.
    [Tero]
  • 1:53 - 1:56
    Sanktafek, ni ĵus batiĝis per alia sfero
    de falamanta roko
  • 1:56 - 1:58
    kaj tio faris ioman kaĉon, kiu estas
  • 1:58 - 1:59
    ♪ nun la luno ♪
  • 1:59 - 2:01
    Veteroĝisdatigo! Pluvas rokojn
    el kosma spaco.
  • 2:01 - 2:03
    Veteroĝisdatigo! Tiuj rokoj
    eble enhavis akvon
  • 2:03 - 2:05
    kaj nun estas varma akvovaporo en la ĉielo.
  • 2:05 - 2:08
    Veteroĝisdatigo! Malpli varma temperaturoj
    hodiaŭ, kaj la planko ne plu lafas.
  • 2:08 - 2:09
    Veteroĝisdatigo!
  • 2:09 - 2:10
    Pluvantas.
  • 2:10 - 2:11
    Grava inundalarmo
  • 2:11 - 2:13
    La tuta mondo nun estas oceano.
  • 2:13 - 2:14
    Grava vulkanalarmo
  • 2:14 - 2:15
    ♪Tio estas tero♪
  • 2:15 - 2:16
    [neaŭdebla]
  • 2:16 - 2:17
    Kio?
  • 2:17 - 2:19
    ♪ Io vivas en la oceano ♪
  • 2:19 - 2:21
    Mojosa, do ĉu planto aŭ besto? Ne.
  • 2:21 - 2:22
    Mikroskopa punkto.
  • 2:22 - 2:25
    Ĝi loĝas je la marfundo
    kaj manĝas kemiaĵsupon
  • 2:25 - 2:26
    kiu serviĝas varme kaj freŝe,
  • 2:26 - 2:29
    farita de aspraj kosmoingrediencoj
    restintaj de kiam pluvis rokojn aŭ io.
  • 2:29 - 2:31
    A ĝuste, ĝi povas fari tion.
  • 2:31 - 2:34
    Ĝi havas sekreta instrukcio en si,
  • 2:34 - 2:35
    dirante kiel konstrui
    ankoraŭ unu de si.
  • 2:35 - 2:37
    Do tio mojosas iome, mi dirus.
  • 2:37 - 2:38
    Ĉu vi laciĝas de loĝi je la marfundo?
  • 2:38 - 2:40
    ♪Nun vi povas manĝi sunlumon♪
  • 2:40 - 2:42
    Uzante revolucian teknikon, vi povas
  • 2:42 - 2:44
    ŝanĝigi sunlumon esti manĝon.
  • 2:44 - 2:45
    ♪gustumi la sunon♪
  • 2:45 - 2:48
    Flankefiko, nun estas oksigeno ĉie
    kaj la ĉielo bluas.
  • 2:48 - 2:51
    Poste, la Tero eble estis neĝbulo
    dum iom da tempo. Eble kelkaj fojoj.
  • 2:51 - 2:53
    Estas spongo. Estas planto.
  • 2:53 - 2:56
    Estas vermo kaj aliaj strangaj tipoj
    de akvaj bestetoj kaj strangaj fiŝoj.
  • 2:56 - 2:59
    ♪ Estas la Kambria Eksplodo ♪
  • 2:59 - 3:01
    Ŭaŭ, tio estas bestoj kaj aĵoj.
  • 3:01 - 3:02
    Sed ni ankoraŭ estas en la oceano.
  • 3:02 - 3:02
    Hej, ĉu ni povas iri al teron?
  • 3:02 - 3:03
    NE
  • 3:03 - 3:04
    Kial?
  • 3:04 - 3:06
    La suno estas mortiga lasero.
  • 3:06 - 3:06
    Okej.
  • 3:06 - 3:08
    ♪ Jam ne, estas kovrilo ♪
  • 3:08 - 3:10
    Nun la bestoj povas iri sur teron.
  • 3:10 - 3:11
    Venu bestoj, ni iru sur teron.
  • 3:11 - 3:12
    Ne, ne povas marŝi ankoraŭ.
  • 3:12 - 3:14
    Kaj ne estas manĝaĵo, do mi ne zorgas.
  • 3:14 - 3:15
    [100 milionoj da jaroj poste]
  • 3:15 - 3:17
    Bone, ĉu vi lernos marŝi se
    estas plantoj ĉi tie?
  • 3:17 - 3:19
    "Eble" diris iuj insektoj. Kaj fiŝoj.
  • 3:22 - 3:24
    [5 milionoj da jaroj poste]
  • 3:24 - 3:26
    Bone, do mi povas iri sur teron,
    sed mi devas reiri en la akvon por
  • 3:26 - 3:27
    ♪ krei bebojn ♪
  • 3:27 - 3:27
    ideo
  • 3:27 - 3:28
    Lernu uzi ovon.
  • 3:28 - 3:29
    Mi jam faris tion.
  • 3:29 - 3:31
    Uzu pli fortan ovon. Metu akvon en ĝin.
  • 3:31 - 3:33
    Kreu bebon, sur tero, en ovo.
  • 3:33 - 3:34
    Akvo estas en la ovo.
  • 3:34 - 3:36
    Bebo estas en la ovo,
    en akvo, en la ovo.
  • 3:36 - 3:37
    Funkcias laŭ mi.
  • 3:37 - 3:39
    Ĝis poste, maro.
  • 3:39 - 3:40
    Kaj nun ĉio estas grandega.
    [500 milionoj da jaroj poste]
  • 3:40 - 3:41
    Inkluzive de insektoj.
  • 3:41 - 3:43
    Ĉu vi volas vidi mapon de la tero? Certe.
  • 3:44 - 3:45
    Ho fek', nun ĉio estas morta.
  • 3:45 - 3:47
    Nur ŝerce, jen la travivintoj.
  • 3:47 - 3:48
    Fiksrigardu ĉi tiun ĉar ĝi
  • 3:48 - 3:49
    tuj iĝos
    [75 milionoj da jaroj poste]
  • 3:49 - 3:49
    la dinosaŭro.
  • 3:49 - 3:50
    Jen alia mapo de la tero.
  • 3:50 - 3:52
    Jes, ĝi disrompiĝis, ne zorgu pri tio,
    ĝi faras tion ĉiutempe.
  • 3:52 - 3:53
    Jen venanta aerŝtono.
  • 3:53 - 3:57
    ♪ Kaj la dinosaŭroj ne plu estas ♪
  • 3:57 - 3:59
    Estas mamula tempo, jen venas la mamuloj.
  • 3:59 - 3:59
    Rigardu tiujm mamojn.
  • 3:59 - 4:01
    Nun ili estas venkonta la mondon,
  • 4:01 - 4:01
    kaj unu el ili ĵus ekscipovis
  • 4:01 - 4:02
    manpreni aferojn.
  • 4:02 - 4:03
    Kaj marŝi.
  • 4:03 - 4:05
    Ne, nu, marŝi tiel.
  • 4:05 - 4:07
    Kaj manpreni aferojn samtempe.
  • 4:07 - 4:09
    Kaj kunfrapi ŝtonetojn
    por krei akrajn ŝtonetojn.
  • 4:09 - 4:11
    Aj. Kaj ekbruligi aferojn. Oj.
  • 4:11 - 4:12
    Kaj krei frenezajn sonojn per ili voĉo.
  • 4:12 - 4:14
    "Gneŭrŝk," kiu povas signifi
    diversajn aferojn.
  • 4:14 - 4:16
    ♪ Tio estas homa persono ♪
  • 4:16 - 4:18
    Kaj nun ili estas ĉie. Preskaŭ.
  • 4:18 - 4:19
    ♪ Glaciepoko ♪
  • 4:19 - 4:21
    Oni povas marŝi ĉi tien? Malaĉe.
  • 4:21 - 4:22
    ♪ Ne plu ♪
  • 4:22 - 4:24
    Mi supozas, ke ni nun
    estas enfermitaj ĉi tie.
  • 4:24 - 4:25
    Ni kontrolu, estas homoj sur la planedo.
  • 4:25 - 4:27
    Kaj ili ĉasas sian manĝaĵon.
  • 4:27 - 4:28
    Fek' al ĝi. Estas la tempo
    por planti iom da herbo.
  • 4:28 - 4:30
    Rigardu ĉi tion, nun mi regas la manĝaĵon.
  • 4:30 - 4:32
    Nun ĉiu estos mia amiko
    kaj vivos proksime al mi.
  • 4:32 - 4:34
    Ni ĉiuj konstruu domojn
    sed mia estas pli granda
  • 4:34 - 4:35
    ĉar mi posedas la manĝaĵon.
    [socia hierarkio]
  • 4:35 - 4:35
    Ĉi tio estas bonega,
    [farmado]
  • 4:35 - 4:37
    mi scivolas, ĉu iu alia faras ĉi tion.
    [farmado]
  • 4:37 - 4:38
    Ĉu vi lacas pro uzi ŝtonetojn por ĉio?
  • 4:38 - 4:40
    Uzu metalon. Ĝi estas sub la tero.
  • 4:40 - 4:42
    Pli bona farmado ĵus inventiĝis
    en mojosa fekbona valo
  • 4:42 - 4:45
    ĝuste inter tiuj du reveroj.
    Kaj la bestoj helpas.
  • 4:45 - 4:46
    ♪ Devinu tion, kio okazas sekve ♪
  • 4:46 - 4:49
    Pli da manĝaĵo kaj pli da homoj
    ĉi tie por aĉeti la manĝaĵon.
  • 4:49 - 4:50
    Nun oni bezonas pli da homoj
    por helpi kreskigi la manĝaĵon
  • 4:50 - 4:51
    kaj kontroli la aĉetadon.
  • 4:51 - 4:52
    Kaj nun oni bezonas domojn
    en kiuj loĝas homoj,
  • 4:52 - 4:54
    kaj homojn por krei la domojn,
    kaj nun estas pli da homoj,
  • 4:54 - 4:56
    kaj ili inventas aferojn
    kiu bonigas aferojn,
  • 4:56 - 4:57
    kaj pli da homoj venas,
    kaj estas pli da farmado,
  • 4:57 - 4:59
    kaj pli da homoj por krei aferojn
    por pli da homoj, kaj nun estas
  • 4:59 - 5:01
    Komercado. Mono. Skribado. Leĝoj. Povo.
  • 5:01 - 5:04
    ♪ Socio ♪
  • 5:04 - 5:06
    Venos baldaŭ al fekbona rivera valo
    proksima al vi.
  • 5:06 - 5:09
    Samtempe, for en la mezo de nenie,
    la ĉevalo verŝajne estas malsovaĝigita.
  • 5:09 - 5:11
    Kial ĉiom da mia metalo estas
    tiom malagrabla kaj malglata?
  • 5:11 - 5:13
    Ĉu vi lacas pro uzi saman,
    malagrablan metalon? Jen
  • 5:13 - 5:14
    ♪ bronzo ♪
  • 5:14 - 5:15
    farita per speciala konsistaĵo:
  • 5:15 - 5:17
    stano, el la la foraj landoj de stanlando.
  • 5:17 - 5:19
    Mi ne scias, mia komercisto ne diras
    al mi el kie, li akiras ĝin.
  • 5:19 - 5:20
    Ankaŭ, divenu kion?
  • 5:20 - 5:21
    ♪ Egiptio ♪
  • 5:21 - 5:24
    Samtempe, en la mezo de nenie,
    oni ekscipovis meti radojn sur ĉevalo.
  • 5:24 - 5:25
    Nun ni progresas. Ankaŭ,
  • 5:25 - 5:27
    ♪ Ĉinio ♪
  • 5:27 - 5:27
    Kaj ĉu mi menciis
  • 5:27 - 5:30
    ♪ Induso rivera-vala civilizo ♪
  • 5:30 - 5:31
    Nombro da civilizoj:
  • 5:31 - 5:32
    ♪ Norte Ĉiko ♪
  • 5:32 - 5:34
    Mezoriento malsimpliĝas.
  • 5:34 - 5:36
    Eble estas ĉar
    ĝi estas en la mezo de la oriento.
  • 5:36 - 5:37
    Frap' frap' aŭ ĉevalfrap' ĉevalfrap'
  • 5:37 - 5:39
    Estas la personoj kun la ĉevaloj.
    [hind-eŭropanoj]
  • 5:39 - 5:40
    Kaj ili kreis imperion,
    [Hitito Imperio]
  • 5:40 - 5:41
    kaj ĉiuj aliaj kopiis iliajn ĉevalojn.
  • 5:41 - 5:42
    ♪ Grekoj ♪
  • 5:42 - 5:45
    Ha rigardu, devas esti Grekoj.
    Aŭ mezstadia versio de la Grekoj.
  • 5:45 - 5:47
    Ni kontrolu kun la
    Indusa rivera-vala civilizo.
  • 5:47 - 5:47
    Ili foriĝis.
  • 5:47 - 5:48
    Divenu tiun, kiu ne foriĝis.
  • 5:48 - 5:49
    Ĉinio.
  • 5:49 - 5:51
    ♪ Novaj alvenintoj en Hindio ♪
  • 5:51 - 5:53
    ♪ Eble estas tiuj ĉevaluloj aŭ io tia ♪
    [hind-eŭropanoj?]
  • 5:53 - 5:55
    ♪ Eble estas iliaj gekuzoj ♪
    [hind-iranoj?]
  • 5:56 - 5:58
    ♪ Kaj ili skribis iujn himnojn ♪
  • 5:58 - 6:00
    ♪ kaj mantrojn kaj umojn ♪
    [Vedaj tekstoj]
  • 6:00 - 6:02
    Ni povus krei religion el tio ĉi.
    [hinduismo]
  • 6:02 - 6:03
    Jen la bronzepoko kolapsas.
  • 6:03 - 6:05
    ♪ Nun la fenicioj povas komenci ♪
  • 6:05 - 6:06
    [Agado: komerci, mojosi, inventi la abocon]
  • 6:06 - 6:07
    Ankaŭe, ĉu ni povas ŝanĝi al metalo,
    [bronzo]
  • 6:07 - 6:08
    kiu estas iomete pli facile trovebla? Dankon.
    [fero]
  • 6:08 - 6:10
    Rigardu tiun, kiu revenis al Israelo.
    Estas la 12 triboj de Israelo.
  • 6:10 - 6:12
    ♪ Kaj ili kredas je Dio ♪
  • 6:12 - 6:14
    Sed nur unu,
    Li havas ian 10-fazan programon.
  • 6:14 - 6:16
    Jen estas grandegaj kapoj,
  • 6:16 - 6:17
    certe estas la Olmekoj.
  • 6:17 - 6:18
    La Fenicianoj faras kelkajn koloniojn.
  • 6:18 - 6:20
    La Grekoj kopiis ilia ideo
    kaj faras kelkajn koloniojn.
  • 6:20 - 6:22
    La Fenicianoj faris kolonion tia granda
    ke ĝi faris koloniojn.
  • 6:22 - 6:23
    Jen venas la Asiria Imperio.
  • 6:23 - 6:25
    Ne, estas la Babilona... Meda... estas la
  • 6:25 - 6:27
    ♪ Persa Imperio ♪
  • 6:27 - 6:28
    Ŭaŭ, tiu estas granda
  • 6:28 - 6:30
    A, la Budho ĵus vekiĝis.
  • 6:30 - 6:30
    Kiu estas la Budho?
  • 6:30 - 6:32
    Tiu ulo, kiu sidis sub arbo
    dum tiel longa tempo
  • 6:32 - 6:34
    ke li eltrovis kiel ignori
    la fakton ke ni tutaj mortas.
  • 6:34 - 6:35
    Oni povas fari religion el tio.
    [budhismo]
  • 6:35 - 6:38
    Ĉinio ĵus rompiĝis. Sed dum ĝi rompiĝis,
  • 6:38 - 6:40
    Konfuceo eltrovis
    kiel havi bonajn moralojn.
  • 6:40 - 6:42
    A, la Grekoj ĵus havis ideon
    de pensi pri aĵoj.
  • 6:42 - 6:46
    Kaj tie, Aleksandro ĵus havis ideon
    de konkeri la tutan Persan Imperion.
  • 6:46 - 6:47
    Ĝi estas bonega ideo.
  • 6:47 - 6:49
    Li estis bonega. Kaj nun li mortas.
  • 6:49 - 6:52
    Espereble, la ceteraj de la roto povos
    dividi la imperion egale inter ili.
  • 6:52 - 6:53
    Frap frap, estas Ĉandragupto.
  • 6:53 - 6:55
    Li diras foriru diable el ĉi tie.
  • 6:55 - 6:58
    Ĉu vi forirus el ĉi tie se mi donas
    al vi 500 elefantojn? Dankon, ĝis.
  • 6:58 - 7:02
    ♪ Estas tempo por konkeri
    tutan de Hindion ♪
  • 7:02 - 7:05
    ♪ ... aû plejpartan de Hindion ♪
  • 7:05 - 7:07
    Sed tiu parto?
    Tiu estas la Tamilaj reĝiĉoj.
  • 7:07 - 7:08
    Neniu regas la Tamilajn reĝiĉojn.
  • 7:08 - 7:09
    Kiuj estas la Tamilaj reĝiĉoj?
  • 7:09 - 7:11
    ♪ Komercistoj probable ♪
  • 7:11 - 7:13
    ♪ Kaj ili havas spicojn ♪
  • 7:13 - 7:14
    Kiu volas aĉeti spicojn?
  • 7:14 - 7:16
    Mi! Diris la Araboj,
    kiuj rapide aĉetas ĝin,
  • 7:16 - 7:17
    kaj vendas ĝin al cetero de la mondo.
  • 7:17 - 7:19
    Hej, Ĉinio ripariĝis,
    [dinastio Qin]
  • 7:19 - 7:19
    kun bonaj moraloj
    [konfuceismo]
  • 7:19 - 7:21
    kiel iliaj ĉefa filozofio.
    [konfuceismo]
  • 7:21 - 7:22
    Fakte, ili havas tri ĉefajn filozofiojn.
    [konfuceismo: havi bonajn moralojn]
  • 7:22 - 7:23
    [taoismo: iru kun la fluo]
  • 7:23 - 7:24
    [leĝismo: feku vin, obeu la leĝon]
  • 7:24 - 7:25
    Ĉi tie, la ĉevalaj nomadoj iras
  • 7:25 - 7:26
    sovaĝe kaj libere,
  • 7:26 - 7:28
    kaj ili ŝatus rabi viajn urbojn.
  • 7:30 - 7:31
    [Ŝiongnuoj] [Ĉinio]
  • 7:31 - 7:34
    Ni vidu la nivelon de Grekigeco
    de la Grekigitaj reĝlandoj.
  • 7:34 - 7:35
    Grekigeco troŝargo.
  • 7:35 - 7:36
    "Ĝis", diris la Partoj.
  • 7:36 - 7:37
    "Ĝis", diris la Judoj.
  • 7:37 - 7:38
    "Sal", diris la Partoj,
  • 7:38 - 7:39
    kiu konkeras la tutan lokon.
    [Parta Imperio]
  • 7:39 - 7:41
    "Hej", diris la Romaj, manĝante
    [Roma Imperio]
  • 7:41 - 7:43
    la tutan Mezmaron kiel matenmanĝo.
  • 7:43 - 7:44
    "Dankon pro invadi nian hejmlandon",
  • 7:44 - 7:45
    diris la Judoj, kiuj komencis ĝeniĝi
  • 7:45 - 7:47
    pro popoloj invadi iliajn hejmlandon.
  • 7:47 - 7:48
    "Sal, ĉiam bonegas", diris uliĉo
  • 7:48 - 7:51
    kiu iĝis tre populara, kaj poste
    estas arestita kaj mortigita
  • 7:51 - 7:53
    pro esti tro populara,
    kiu sole igis lin plu populara.
  • 7:53 - 7:54
    Oni povas fari relgion el tio.
    [kristianismo]
  • 7:54 - 7:56
    Volas silkon? Nun vi povas
    aĉeti ĝin el Ĉinio. Ili ĵus faris
  • 7:56 - 7:59
    ♪ nova vojo al la mondo ♪
  • 7:59 - 8:01
    ♪ konkeranta Vjetnamon ♪
  • 8:01 - 8:03
    Aŭ vi povas ♪ iri tien per akvo ♪
  • 8:03 - 8:04
    "Mojosa nova komercaj irejoj", diris Hindio,
  • 8:04 - 8:05
    akcidente disvastiganta ilian
  • 8:05 - 8:07
    relegion al la tuta sudoriento.
    [budhismo]
  • 8:07 - 8:08
    Hmm, tie estas bona loko por
    mirinda komerca reĝlando.
  • 8:08 - 8:10
    Tie iras budhismo,
    vojaĝante per la Silka Vojo.
  • 8:10 - 8:12
    Mi scivolas se ĝi atingos Ĉinio antaŭ
  • 8:12 - 8:13
    ĝi disfalis refoje.
  • 8:13 - 8:14
    Ĉu vi memoras la Persa Imperio?
  • 8:14 - 8:15
    Jes, diris la Persoj, kaj faris novan.
    [Sasanida Imperio]
  • 8:15 - 8:18
    Aksumo iĝas tia fortega, ke ili ŝatus
    konstrui longan bastono.
  • 8:18 - 8:20
    Ĉu iu jam popoligi Madagaskaro?
  • 8:20 - 8:21
    Ni faru ĝin kune.
  • 8:21 - 8:24
    ♪ Ĉinio ripariĝis refoje ♪
  • 8:25 - 8:27
    ♪ tiam ĝi rompiĝis rejoje ♪
  • 8:27 - 8:29
    Ankoraŭ ne povas transiri
    la Sahara dezerto? Jen kameloj.
  • 8:29 - 8:31
    ♪ Bonga, nun ni havas komercon ♪
  • 8:31 - 8:32
    diris la Ganaa Imperio,
  • 8:32 - 8:34
    vendanta multajn da oro... kaj sklavoj.
  • 8:34 - 8:36
    Sal, mi loĝis en la Roma Imperio,
    kaj mi scivolas,
  • 8:36 - 8:39
    ♪ ĉu jam estas leĝa ami Jesuon? ♪
  • 8:39 - 8:40
    Ne.
  • 8:40 - 8:41
    "Efektive, jes," diris Konstantino,
  • 8:41 - 8:43
    kaj translokiĝis la ĉefurbo
    al tie, pro esti pli ĉirkaŭ al sia
  • 8:43 - 8:45
    ♪ ĉefa malamiko ♪
  • 8:45 - 8:46
    Ne zorgu pri Romo, ĝi ne falos.
  • 8:46 - 8:50
    ♪ Estas la ora epoko de Hindio ♪
  • 8:50 - 8:51
    Tie estas Gupta Imperio.
  • 8:51 - 8:53
    Ne Ĉandragupto; nur Gupto.
  • 8:53 - 8:54
    Antaŭnomo Ĉandra.
  • 8:54 - 8:55
    la Unua.
    [ne parenca]
  • 8:55 - 8:55
    [Bone mi komprenis]
  • 8:55 - 8:57
    Kiuj estas en Romo? Barbaroj.
  • 8:57 - 8:58
    Kio estas barbaro? "Ne-Romoj,"
  • 8:58 - 9:00
    diris la Romoj, kiuj
    estis invadata de ne-Romoj.
  • 9:00 - 9:01
    Restu pace, Roma Imperio,
  • 9:01 - 9:02
    vere nur duono de ĝi.
  • 9:02 - 9:03
    La alia duono fartas bone,
    [Orienta Roma Imperio]
  • 9:03 - 9:05
    sed ĝi jam ne estas en Romo, do ni
  • 9:05 - 9:06
    donu ĝin nova nomo.
    [Bizanca Imperio]
  • 9:06 - 9:09
    ♪ La Majaoj ekkomprenis la stelojn ♪
  • 9:09 - 9:10
    O, kaj tie estas grandega urbo.
  • 9:10 - 9:12
    Loĝantsumo: ĉiuj
  • 9:12 - 9:14
    Goturkoj konkeris la tutan Eŭazian Stepon.
  • 9:14 - 9:15
    Bonan laboron, Goturkoj.
  • 9:15 - 9:16
    Kiel fartas Hindio? Rompita.
  • 9:16 - 9:18
    Kiel fartas Ĉinio? ♪ Rekuniĝis. ♪
  • 9:18 - 9:19
    Kiel fartas tiuj komercaj reĝlandoj?
  • 9:19 - 9:21
    ♪ Pli grandaj kaj estas plu da ili ♪
  • 9:21 - 9:22
    Koreo havas tri reĝlandojn.
  • 9:22 - 9:24
    Japanio havas reĝlandon,
    ĝi estas la Sunleviĝa Reĝlando.
  • 9:24 - 9:25
    [paŭzo]
  • 9:25 - 9:27
    Profunde en la Araba Dezerto,
    sur monto,
  • 9:27 - 9:29
    la vera dio flustras
    en la orelo de Mahometo,
  • 9:29 - 9:31
    do li iris suben al la kubo,
    kie ĉiuj kultas diojn,
  • 9:31 - 9:33
    kaj li diris al ili,
    "via dioj estas malveraj,"
  • 9:33 - 9:35
    kaj ĉiu koleriĝis, do li devis foriri
    el la urbo kaj iri al aliaj urbo.
  • 9:35 - 9:37
    Oni povas fari religion el tio.
    [islamo]
  • 9:37 - 9:38
    Eble ankaŭ konkeri la mondon.
  • 9:38 - 9:40
    La Roma Imperio jam malaperis,
  • 9:40 - 9:42
    sed la Papo ankoraŭ estas la Papo.
    Ankaŭ estas
  • 9:42 - 9:43
    ♪ novaj reĝlandoj ĉie en Eŭropo ♪
  • 9:43 - 9:45
    Mi scivolas se estas spaco por Maŭroj.
  • 9:45 - 9:47
    Ĉi tie estas ĉiom da sageco, en domo.
  • 9:47 - 9:48
    Ĝi estas la Bagdada Domo de Sageco.
  • 9:48 - 9:49
    Ĵus la tempo por
  • 9:49 - 9:51
    ♪ la Islama ora epoko ♪
  • 9:51 - 9:53
    "Ni portu aĵon al marbordo kaj vendu ĝin
  • 9:53 - 9:55
    "kaj îgis la Svahiloj
    ĉe la Svahila marbordo,"
  • 9:55 - 9:56
    diris la Svahiloj ĉe la Svahila marbordo.
  • 9:56 - 9:59
    Ĉu vi memoras tiu eta loko kiu oni devas
    transiri por iri el ĉi tie al tie?
  • 9:59 - 10:00
    Iu posedas tion nun.
  • 10:00 - 10:01
    Ĉu vi volas vekiĝi en la mezo de nenie?
  • 10:01 - 10:03
    la Frankoj havas la plej grandan reĝlandon en Eŭropo,
  • 10:03 - 10:05
    kaj la papo estas kia fiera
    ke li invitas la reĝiĉo por Kristnasko.
  • 10:05 - 10:07
    "Surpriz, vi estas
    la nova Roma Imperiestro",
  • 10:07 - 10:09
    diris la Papo, predentante ke li
    ankoraŭ estas parto de la Roma Imperio.
  • 10:09 - 10:11
    Poste, la Frankoj rompis ilian reĝlandon
    al partoj kiuj nomiĝos
  • 10:11 - 10:12
    Francio kaj ne-Francio.
  • 10:12 - 10:13
    La nordulo, aŭ nur "la Normano"
  • 10:13 - 10:15
    se vi ne havas multaj tempon, esploras.
  • 10:15 - 10:17
    Ili iras norden, el la nordo
    al la norda nordo,
  • 10:17 - 10:18
    kaj ili trovas iom da lando.
  • 10:18 - 10:20
    Du tipo de lando, kaj nomas ilin laŭe.
    [Islando (glaclando) Grenlando (verdalando)]
  • 10:20 - 10:21
    [mi mensogis]
  • 10:21 - 10:23
    Ili ankaŭ invadas kelkajn aliajn lokojn
    kaj estas nomitaj multajn nomojn,
  • 10:23 - 10:25
    ekzemple Vikingoj.
  • 10:25 - 10:26
    Estas la Rusoj, la Kievaj Rusoj.
  • 10:26 - 10:26
    Ĉu ili estas Vikingoj?
  • 10:26 - 10:28
    "Mi pensas ne," diris la Kievaj Rusoj.
  • 10:28 - 10:29
    Bone, mi kredas.
  • 10:29 - 10:32
    La Papo estas preta fari pli
    da imperiestrojn de la Roma Imperio.
  • 10:32 - 10:33
    La Sankta Roma Imperio.
  • 10:33 - 10:35
    Vere, ĝi estas Germanio,
    sed ne zorgu pri tio.
  • 10:35 - 10:35
    Novaj reĝlandoj.
  • 10:35 - 10:36
    Kristanism-igi tutajn la reĝlandojn.
  • 10:36 - 10:38
    Kiun tipon vi ŝatus?
    La mia plej bonas,
  • 10:38 - 10:39
    mia plej bonas, mia plej bonas.
  • 10:39 - 10:41
    "Estas tempo de konkeri Anglando," diris Vilhelmo.
  • 10:41 - 10:43
    Ĝi estas birdo, estas avidilo, estas la Selĝukaj Turkoj.
  • 10:43 - 10:44
    "Aaa," diris la Bizanca Imperio,
  • 10:44 - 10:46
    kiu iĝas tiel malgranda
    ke ĝi preskaŭ ne ekzistas plu.
  • 10:46 - 10:48
    "Ni bezonas helpon." Ili bezonas helpon,
    do ili vokas la Papon.
  • 10:48 - 10:49
    "Hej Papo, ĉu vi helpos nin
    fortiri la Selĝukojn,
  • 10:49 - 10:51
    "kaj eble repreni
    la Sanktan Landon survoje?
  • 10:51 - 10:52
    "Jes, mi scias ke vi volas
    repreni la Sanktan Landon."
  • 10:52 - 10:54
    "Jes, faktemi ja volas fari tion.
  • 10:54 - 10:54
    "Ni faru krucmiliton."
  • 10:54 - 10:55
    ♪ Krucmilito ♪
  • 10:55 - 10:57
    Ili faris multajn krucmiliton,
    iuj preskaŭ ne fiaskis.
  • 10:57 - 10:59
    Sed almenaŭ la Italoj ekhavis
    bonega komercon.
  • 10:59 - 11:00
    Adiaŭ Majaoj.
  • 11:00 - 11:02
    ♪ Saluton Taltekoj ♪
  • 11:02 - 11:02
    Adiaŭ Toltekoj.
  • 11:02 - 11:04
    ♪ Saluton Misisipio ♪
  • 11:04 - 11:05
    Vidu tiujn montetojn.
  • 11:05 - 11:06
    Tie estas la Puebloj.
  • 11:06 - 11:08
    Mi ĉiam scivolas
    kiel konstrui urbeto en klifo.
  • 11:08 - 11:08
    Divenu kiu estas ĉi tie.
  • 11:08 - 11:10
    Kkaŝmiro. Kie? Ĉi tie.
    (sonas simila al "venu ĉi tie")
  • 11:10 - 11:11
    Kaj Pagono estas tie.
  • 11:11 - 11:13
    Vjetnamio malkonkeris ĝin mem,
    Koreio ĵus iĝis ĝi mem,
  • 11:13 - 11:14
    kaj Japanio estas tiel mania pri arto,
  • 11:14 - 11:16
    ke la armeo eble devas domini la registaro.
  • 11:16 - 11:18
    Ĉinio ĵus eltrovi bombojn kaj tajpadon
  • 11:18 - 11:20
    kaj la Mongoloj ĵus invadis
    plejparton da la universo.
  • 11:20 - 11:21
    Bonan laboron Ĝingis.
  • 11:21 - 11:23
    Probable tiu daŭros longtempe.
  • 11:23 - 11:26
    Kelkaj da la islamaj Turkoj ne estis
    influitaj de la Mongola invado,
  • 11:26 - 11:27
    ĉar ili estis okupitaj pri invadi Hindion.
  • 11:28 - 11:30
    Ĉu estas Tongo tempo? Estas Tongo tempo.
  • 11:30 - 11:31
    koloniiganta la Pacifika Oceano
  • 11:31 - 11:33
    Mi ĵus eksciis el kie la Svahiloj
    ricevis tutan ilian oron.
  • 11:33 - 11:35
    Vidu tion "ĉad", ĝi signifas lago.
  • 11:35 - 11:36
    Estas imperio tie, ĝus en la mezo de
  • 11:36 - 11:38
    ♪ Afriko ♪
  • 11:38 - 11:41
    La reĝo de Malio estas tia riĉa, li iras
    rondvojaĝi por sciigi ĉiujn.
  • 11:41 - 11:43
    "Ŭaŭ, tiu ulo estas riĉa," ĉiuj diris.
  • 11:43 - 11:45
    La Kristanoj faras bonegan laboron
    revenki Iberion,
  • 11:45 - 11:47
    kiu baldaŭ estos nomata
    "Hispanio" kaj "ne-Hispanio".
  • 11:47 - 11:48
    Bonvolu resti Kristanaj.
  • 11:48 - 11:50
    Pli malfrue, ni kontrolos
    se vi ankoraŭ estas Kristanoj kiam vi
  • 11:50 - 11:51
    malplej anticipas.
    [Hispana Inkvizicio]
  • 11:51 - 11:52
    Aĉ, duono da Eŭropo ĵus mortis.
    [nigra morto]
  • 11:52 - 11:54
    Ĉinio estas reveninta, jej!
    [Ming dinastio]
  • 11:54 - 11:55
    Hej Kaŝmiro, estas tempo de komunigi.
  • 11:55 - 11:56
    Novaj reĝlandoj, tie kaj ĉi tie.
  • 11:56 - 11:58
    Ho, vidu kiu egas ĉiujn insulojn.
  • 11:58 - 11:59
    Estas la Mahaĝapito.
  • 11:59 - 12:00
    Maĝahapito
  • 12:00 - 12:01
    Mapaĝahito
  • 12:01 - 12:02
    Mahapaĝito
  • 12:02 - 12:03
    Mapaĝahito
  • 12:03 - 12:05
    Maĝapahito?
  • 12:05 - 12:06
    [ĝusta]
  • 12:06 - 12:07
    Ho Italio estas ege riĉa,
  • 12:07 - 12:09
    tempo por zorgi multe pri arto kaj
    la praaj klasikaĵoj.
  • 12:09 - 12:11
    Estas iom kiel renaskiĝo.
  • 12:11 - 12:12
    Jen presilo, ni faru librojn.
  • 12:12 - 12:14
    Do, vi pensas ke vi povas venki
    La Bizancan Imperion?
  • 12:14 - 12:15
    Jep, diris la Otomanaj Turkoj.
  • 12:15 - 12:16
    Bone farita, Otomanaj Turkoj.
  • 12:16 - 12:17
    Ups, vi mankis punkto.
  • 12:17 - 12:19
    Ne forgesu forbari Eŭropon
    de la india spicokomerco.
  • 12:19 - 12:20
    "Kio? Tio estas fekaĵo!"
  • 12:20 - 12:22
    diris Portugalio, senspice.
  • 12:22 - 12:23
    ♪ Nu mi supozas ke ni devas ♪
  • 12:23 - 12:27
    ♪ trovi alian vojon al Hindio ♪
  • 12:27 - 12:30
    "Atendu!" diris Kristofero Kolombuso,
    verŝajne fumi kokainon.
  • 12:30 - 12:32
    "Se la mondo estas ronda,
    ni iru tien al Indio!"
  • 12:32 - 12:33
    "Ne, ne zorgu, ni jam havas tion,"
    diris Portugalio.
  • 12:33 - 12:34
    Do Kriso iras al Hispanio.
  • 12:34 - 12:36
    "Hej Hispanio, Ĉu vi volas dungi min
    por trovi Indion
  • 12:36 - 12:37
    "per iri ĉirkaŭ malantaŭ la mondo?"
  • 12:37 - 12:39
    - "Ne."
    - "Bonvolu?"
  • 12:39 - 12:40
    "Okej."
  • 12:40 - 12:42
    Do li ŝipiras en la oceanon, kaj eltrovas
  • 12:42 - 12:44
    pli da oceano. Kaj poste eltrovas
  • 12:44 - 12:45
    la Indiojn kaj Japanion.
  • 12:45 - 12:46
    Ni faru lineon por decidi
    [Traktato de Tordesillas]
  • 12:46 - 12:48
    kiu ricevas kiun duonon de la mondo.
    [Hispanio Portugalio]
  • 12:48 - 12:50
    La Azteka kaj Inka Imperioj havas bonan ekon.
  • 12:50 - 12:52
    Mi scivolas ĉu ili scias ke Eŭropo
    ĵus eltrovis sian kontinenton.
  • 12:52 - 12:55
    La Hapsburgoj nun geedziĝas en
    tiel multon da reĝaj familioj,
  • 12:55 - 12:56
    ili eble devas ekgeedziĝi sin mem.
  • 12:56 - 12:58
    Foriru, Litovio! Venas Moskaŭ!
  • 12:58 - 13:00
    Ivano volas rebonegigi Rusion.
  • 13:00 - 13:02
    Foriru Timuridoj!
    Eble iru invadi Hindion aŭ ion.
  • 13:02 - 13:04
    Persio ĵus igis Persion Persia denove.
  • 13:04 - 13:05
    Ni faru ĝin la alia speco de Islamo.
    [Ŝijaismo]
  • 13:05 - 13:07
    Tiu kie ni pensis ke la unua ulo
    [kalifoj]
  • 13:07 - 13:08
    devus esti la alia ulo.
  • 13:08 - 13:09
    Hej Kristanoj! Ĉu vi pekas?
  • 13:09 - 13:10
    nun vi povas aĉeti vian vojon el Inferno!
  • 13:10 - 13:12
    "Tio estas fekaĵo.
    Tiu tuta afero estas fekaĵo.
  • 13:12 - 13:15
    ""Tio estas trompo. Fek al la preĝejo.
    Jen 95 kialoj kial."
  • 13:15 - 13:16
    diris Martino Lutero en sia nova libro,
  • 13:16 - 13:18
    kiu eble akcidente komencigis
    la Protestantan Reformadon.
  • 13:18 - 13:21
    "Ĉu vi scias kio estus bonega?"
    diris Sulimano, kiu portas cepan ĉapelon.
  • 13:21 - 13:24
    "Ĉu se la Otoma Imperio estu tre granda?"
    Kiel ĝi nun estas.
  • 13:24 - 13:27
    "Ĉu se Rusio estu tre granda?"
    diris Ivano, provante ne esti terura.
  • 13:27 - 13:29
    Portugalio havis revon ke
    ili regis la tutan Hindan Oceanon,
  • 13:29 - 13:31
    inklucive de la spicokomercon.
    Kaj poste
  • 13:31 - 13:32
    tiu revo veris.
    [Portugala Imperio]
  • 13:32 - 13:34
    Kaj Hispanio ekkonsciis ke tiu ne estas Hindio,
  • 13:34 - 13:35
    sed ili rabatis ĝin tamen.
  • 13:35 - 13:36
    "Malbenite," diris Anglio kaj Francio.
  • 13:36 - 13:38
    "Ni devas ekrabati aferojn."
  • 13:38 - 13:40
    Tiam la Nederlandanoj ribelas, kaj tutaj
    la mojosuloj transloĝis al Amsterdamo.
  • 13:40 - 13:42
    "Malbenite," diris Amsterdamo,
  • 13:42 - 13:43
    "ni devas ekrabati aferojn."
  • 13:43 - 13:45
    Demando unu: ĉu oni povas iri
    al Indio trans Nordameriko?
  • 13:45 - 13:47
    Ne, sed almenaŭ estas kastoroj.
  • 13:47 - 13:48
    Demando du: ŝteli la komercon de spico.
  • 13:48 - 13:50
    Ĝi ne estas demando,
    sed la Nederlandanoj faris ĝin tamen.
  • 13:50 - 13:52
    ♪ Sukro ♪
  • 13:52 - 13:53
    Ĉu vi scias kie faras ĉiom da sukro?
  • 13:53 - 13:53
    En Brazilo!
  • 13:53 - 13:55
    Ŝtelitaj!
    En la Karibio!
  • 13:55 - 13:57
    Kaj ĝi estas tia profitema,
    ke vi eble forgesos ne uzi sklavecon.
  • 13:57 - 14:00
    La proksima afero en la Rusa task-listo
    estas grandiĝi.
  • 14:00 - 14:03
    Britio kaj Francio amike diskutas
    pri kiu devas regi la tutan mondon.
  • 14:03 - 14:04
    Pli specife, Ohio.
  • 14:04 - 14:06
    Tiam ĝi kreskas al sep-jara diskuto,
  • 14:06 - 14:08
    kiu donas okazon al Prusio
    por montri al Aŭstrio kiu estas la estro.
  • 14:08 - 14:10
    Sed pri Britio kaj Francio?
    Ĉu ili eltrovis kiu estas la estro?
  • 14:10 - 14:12
    Jes ja! Ĝi estas Britio.
  • 14:12 - 14:13
    Kiu estas senmona? Ankaŭ Britio.
  • 14:13 - 14:14
    Do ili komencas impostegi Amerikon.
  • 14:14 - 14:17
    "Forfiku!" Diris Ameriko, deklaranta
    sia sendependecon, kaj batanta por ĝi.
  • 14:17 - 14:18
    Kaj Francio helpis ilin venki.
  • 14:18 - 14:20
    Nun Francio senmonas,
  • 14:20 - 14:22
    kaj Britio devos sendi sian malliberulojn
    al aliaj kontinento.
  • 14:22 - 14:23
    Momenton, se Francio senmonas,
  • 14:23 - 14:25
    kial la reĝiĉo kaj reĝino ankoraŭ
    vestas tiajn luksajn vestojn?
  • 14:25 - 14:27
    "Ni faligu la palacon,
    kaj fortranĉu iliajn kapojn!"
  • 14:27 - 14:29
    diris Robespiero,
    fortranĉante la kapojn de ĉiuj,
  • 14:29 - 14:31
    ĝis iu fine koleriĝis kaj fortranĉis lian kapon.
  • 14:31 - 14:32
    Oni povas fari reli-
    Ne, ne faru.
  • 14:32 - 14:34
    Haito komencis ŝati la ideon de revolucio.
  • 14:34 - 14:36
    Precipe la skavoj, kiuj liberigas sin
    per mortigi siajn mastrojn.
  • 14:36 - 14:38
    "Kial ni ne havis tiun ideon antaŭe?"
  • 14:38 - 14:39
    Momenton, kiu regas Francion nun?
  • 14:39 - 14:42
    ♪ Me ♪ diris Napoleono,
    strebante konkeri Eŭropon.
  • 14:42 - 14:43
    Bonŝance ili ekzilis lin al insulo.
  • 14:43 - 14:44
    ♪ Sed li revenis ♪
  • 14:44 - 14:46
    Bonŝance, ili ekzilis lin al aliaj insulo.
  • 14:46 - 14:48
    Tien iras Latin-Ameriko,
    kiu iĝas sendependa
  • 14:48 - 14:50
    en la Latin-Amerikaj
    militojde sendependeco.
  • 14:50 - 14:52
    Britio ĵus eltrovis kiel ŝanĝi vaporo
    al povumo, do ili nun povas fari
  • 14:52 - 14:55
    ♪ multajn tipojn de maŝinojn ♪
  • 14:55 - 14:57
    ♪ kaj fabrikoj kun maŝinoj en ili ♪
  • 14:57 - 15:00
    ♪ do ili povas fari multajn produktojn ♪
  • 15:00 - 15:02
    ♪ tre rapide ♪
  • 15:02 - 15:04
    Poste, ili inventis trajnojn,
    kaj konkeris Hindion
  • 15:04 - 15:05
    kaj eble metis iom da trajnoj tie.
  • 15:05 - 15:06
    "Hej Ĉinio!" diris Britio.
  • 15:06 - 15:07
    "Aĉetu aĵoj el ni!"
  • 15:07 - 15:08
    "Ne, ni jam havas ĉion," diris Ĉinio.
  • 15:08 - 15:10
    Do Britio peni igi ke ili dependas
    de opio.
  • 15:10 - 15:11
    Kiu sukcesis efektive.
  • 15:11 - 15:13
    Tie, Ĉinio malleĝ-igis ĝin
    kaj forŝutis ĝin al maro.
  • 15:13 - 15:16
    Do Britio koleriĝis, kaj devigis
    ke ili malfermas kvin urbojn
  • 15:16 - 15:16
    kaj donas insulon al ili.
  • 15:16 - 15:18
    Britio kaj Rusio ludas ludon en kiu
    ĉiu strebas preventi
  • 15:18 - 15:20
    ke la alia konkeros Afganio. Ankaŭ,
  • 15:20 - 15:22
    ♪ la Sultan de Omano ♪
  • 15:22 - 15:24
    ♪ loĝas ĉe Zanzibaro nun ♪
  • 15:24 - 15:26
    Tiu nur estas kie li loĝas.
  • 15:26 - 15:28
    Hindio ĵus havis revolucion,
    kaj ili ŝatus regi ilin mem nun.
  • 15:28 - 15:31
    "Ne," diris Britio, kiu regas ilin
    eĉ intense ol antaŭe.
  • 15:31 - 15:32
    (elektraj pepoj)
    [alvenanta telegramo]
  • 15:32 - 15:34
    [mi ĵus sendis al vi mesaĝon trans drato]
  • 15:34 - 15:37
    ♪ Teknologio baldaŭ frenezos ♪
  • 15:37 - 15:39
    Usono finfine decidis
    [interna milito]
  • 15:39 - 15:40
    ĉu sklaveco estas bona aŭ malbona.
  • 15:40 - 15:41
    "Ĝi malbonas,", ili decidis.
  • 15:41 - 15:43
    Kaj ili daŭris evidentigi ilian destinon,
  • 15:43 - 15:45
    kiu estas mortigi la ceteron
    de praloĝantoj, kaj preni ilian landon,
  • 15:45 - 15:46
    kaj eble forpeli la Meksikanojn ankaŭ.
  • 15:46 - 15:48
    "Ideon, ni rabu Afrikon," diris Eŭropo,
  • 15:48 - 15:50
    kaj konkuras por ekscii kiu povas
    rabi ĝin la plej rapide.
  • 15:50 - 15:52
    Ili neniam iris al Etiopio.
  • 15:52 - 15:53
    Britio kaj Francio ankoraŭ malsatas.
  • 15:53 - 15:55
    Ili neniam atingis Tajlandon.
  • 15:55 - 15:58
    Usono finfine ne havas pli da destino
    por evedentigi, do ili serĉas plu.
  • 15:58 - 15:59
    ♪ Havajo ♪
  • 15:59 - 15:59
    ♪ Kubo ♪
  • 15:59 - 16:01
    Atendu, Hispanio regas Kubo.
  • 16:01 - 16:03
    Do, kulpigu ili pro io, kaj militu.
  • 16:03 - 16:04
    Pro kio ni devas kulpigi Hispanio?
  • 16:04 - 16:05
    Ni kulpigu Hispanion pro la Maine.
  • 16:05 - 16:07
    Do ili kulpigis Hispanion pro la Maine.
  • 16:07 - 16:08
    Nun ni fartas bone.
  • 16:08 - 16:10
    Por festi, ili forpelis Panamo el Panamo,
  • 16:10 - 16:12
    kaj faris kanalon, kiu kunligas
    la du oceanojn.
  • 16:12 - 16:14
    Britio ĵus trovis nafton en la Mez-oriento.
  • 16:14 - 16:15
    Ĝi igas ke veturoj iras.
  • 16:15 - 16:17
    Ĉinio estas tiel ĝenita de ordonoj
  • 16:17 - 16:19
    ke ili forviŝas sian malnovan registaron,
    kaj faras novan, pli fortan registaron.
  • 16:19 - 16:22
    Kiu estas fakte pli malforta kaj regita
    de ulo el la antaŭa registaro.
  • 16:22 - 16:24
    Eŭropo ne havis militon ekde la lasta milito
  • 16:24 - 16:25
    do ili komencas Monda Milito Unu.
  • 16:25 - 16:26
    Vidu tiujn armilojn.
  • 16:26 - 16:27
    Ĝi estos bonega milito.
    [bonega = granda]
  • 16:27 - 16:29
    Tia bona ke ni ne beznos dua.
  • 16:29 - 16:30
    Post ĝia fino, ili kulpigis Germanion.
  • 16:30 - 16:33
    Rusio strikis, kaj la laboristoj
    faligis la registaron.
  • 16:33 - 16:34
    Nun ĉies pagoj estas samaj.
  • 16:34 - 16:37
    ♪ Komunismo en la Soveta Unio ♪
  • 16:37 - 16:38
    La Araboj ribelas kaj Britio helpas.
  • 16:38 - 16:40
    Nun la Otomana Imperio ne ekzistas,
    do ni povas doni al
  • 16:40 - 16:43
    ♪ la Juda popolo loĝlokon ♪
  • 16:43 - 16:44
    Espereble la Araboj ne ĉagreniĝos.
  • 16:44 - 16:46
    "Ni tranĉas la kukon," diris Sykes kaj Picot,
  • 16:46 - 16:49
    tranĉanta la reston
    de la ne-plu-Otomana Imperio.
  • 16:49 - 16:52
    ♪ Krom Turkio, Turkio faras nova Turkion ♪
  • 16:52 - 16:54
    Kaj la Saudaj konkeras Arabio.
  • 16:54 - 16:55
    Ĝi ŝajnas la ĝustan aferon fari.
  • 16:55 - 16:58
    (sonoro) Sal? Jes, la 1920-oj telefonas.
  • 16:58 - 17:00
    Ni veturu per aŭtomobilo al festo,
  • 17:00 - 17:02
    kaj aŭskultu ĵazon per radio
    kaj spektu filmojn.
  • 17:02 - 17:03
    La ekonomio estas bonega,
    kaj probable estas bonega ĉiam.
  • 17:03 - 17:04
    Mi ŝerĉis.
  • 17:04 - 17:06
    Germanio revenas kun Hitler,
    la kolera liphara pozistiĉo,
  • 17:06 - 17:08
    kaj li koleras pro la Judoj ekzistas.
  • 17:08 - 17:10
    Japanio finfine konkeris la Orienton,
  • 17:10 - 17:12
    kaj ili tiel entuziasmas, ke ili rabas
    Nankingon tre tro forte.
  • 17:12 - 17:13
    Probable ili devas negi ĝin.
  • 17:13 - 17:16
    Hitler estas freneza,
    do la internacia komunumo atakas lin,
  • 17:16 - 17:18
    kaj penas ekspliki kial mortigi
    tutan la Judoj estas malbona ideo.
  • 17:18 - 17:20
    Sed li mem-mortigis antaŭ
    ili povas ekspliki ĝin al li.
  • 17:20 - 17:22
    ♪ tio estas Munda Milito 2 ♪
  • 17:22 - 17:22
    Plua fazo!
  • 17:22 - 17:23
    Pacifika Batalo.
  • 17:23 - 17:24
    Usono
  • 17:24 - 17:25
    kontraŭ
  • 17:25 - 17:25
    Japanio
  • 17:25 - 17:26
    Batalu!
  • 17:26 - 17:27
    [Elektu armilon: ŝipo, avidilo, ]
  • 17:27 - 17:28
    [estingiĝo pilko]
  • 17:28 - 17:30
    Finu lin!
  • 17:30 - 17:31
    Ni uniĝu tutajn la landojn kaj havu
  • 17:31 - 17:32
    ♪ monda paco ♪
  • 17:32 - 17:33
    Ŝajnas bona ideo.
  • 17:33 - 17:35
    Sal, mi estas Gandi, kaj se Britio
    ne diable irus el Indio,
  • 17:35 - 17:36
    mi malsatigas min publike.
  • 17:36 - 17:38
    Ho, tio sukcesis?
  • 17:38 - 17:39
    Bonifikon, nun estas Pakistano.
  • 17:39 - 17:40
    Fakte, du Pakistanoj.
  • 17:40 - 17:42
    Unu el ili povas iĝi Bangladeŝo pli poste.
  • 17:42 - 17:45
    La Judoj kaj Araboj finfine decidis
    kiun devas loĝi en la Sankta Lando.
  • 17:45 - 17:46
    "Mi!" Ili ambaŭ diris samtempe.
  • 17:46 - 17:48
    "Ni dividu la landon do ĉiuj feliĉos."
  • 17:48 - 17:49
    ♪ Ne vere! ♪
  • 17:49 - 17:50
    ♪ Ili ambaŭ plu koleriĝas ♪
    [Israelo] [Palestino]
  • 17:50 - 17:52
    Zorgu, Ĉinio, estas nova Ĉinio en Ĉinio.
  • 17:52 - 17:54
    Kio estas en la menuo? Komunismo.
  • 17:54 - 17:55
    "Ne, danke," diris la aliaj Ĉinio,
  • 17:55 - 17:56
    kaj fuĝas al insulo.
  • 17:56 - 17:57
    Mi scivolas, kiu estas la vera Ĉinio?
    [Popola Respubliko de Ĉinio] [Respubliko de Ĉinio]
  • 17:57 - 18:00
    Tie estas la Korea Milito,
    Koreo kontraŭ Koreo. Neniu venkis.
  • 18:00 - 18:01
    Tiam ĝi paŭziĝis ĉiam.
  • 18:01 - 18:02
    Ni renkontu la subtenantoj.
  • 18:02 - 18:04
    Ho, ili estas la du mundaj superpotencoj.
    [Soveta Unio] [Usono]
  • 18:04 - 18:05
    Ili faras amikan disktuon
  • 18:05 - 18:06
    pri kiu ekonomia sistemo estas bona,
    [komunismo] [kapatalismo]
  • 18:06 - 18:09
    kaj kiu estas malbona viruso de Satano.
    [komunismo] [kapatalismo]
  • 18:09 - 18:10
    Kaj ili ambaŭ havas atomajn bombojn.
  • 18:10 - 18:12
    "Batalu!" Atendu, ne,
    tio estos la fino de la mondo.
  • 18:12 - 18:15
    Ni restu malvarmaj,
    kaj kaŝobservu unu la alian anstataŭ.
  • 18:15 - 18:17
    Kaj certigu kaj ni havu
    sufiĉan da atomaj bomboj.
  • 18:17 - 18:18
    Mi kurkonkuros vin al spaco.
  • 18:19 - 18:20
    Nun ni igas ke plu da landoj
  • 18:20 - 18:21
    batalas ilin mem.
    [Vjetnama Milito]
  • 18:21 - 18:22
    Eŭropo lacas de disrabi
    aliaj kontinentojn,
  • 18:22 - 18:24
    kaj la kontinentoj kiujn ili disrabis
    lacas de esti disrabitaj.
  • 18:24 - 18:26
    Do, jen nova mapo, kun novaj landoj.
    [malkoloniigo]
  • 18:26 - 18:28
    Nun oni ne povas vidi kiu ilin disrabas.
    [nova-kolonismo]
  • 18:28 - 18:31
    Usono finfine dicedis ĉu rasismo estas
    bona aŭ malbona.
  • 18:31 - 18:32
    Ili dicedis ke ĝi estas malbona.
  • 18:32 - 18:32
    Kaj la mondo konsentas.
  • 18:32 - 18:34
    Suda Afriko bezonas plian minuton
  • 18:34 - 18:35
    por pensi pri tio.
    [apartismo]
  • 18:35 - 18:37
    Ni vidu la mondan loĝantaron. Ho...
  • 18:37 - 18:38
    okej.
  • 18:38 - 18:40
    Teknologio estas pli bona,
    tio eble daŭras okazi.
  • 18:40 - 18:43
    La Soveta Unio dicedis trankviliĝi ete,
    kaj pretervole disrompiĝis.
  • 18:43 - 18:45
    Eŭropo faras union, do nun
    ili tutaj povas uzi la saman monon.
  • 18:45 - 18:47
    Krom Britio, ĉar ili ne volas.
  • 18:47 - 18:48
    Ni vidu la poŝto.
  • 18:48 - 18:49
    Surprizon! Ĝi estas en la komputilo.
  • 18:49 - 18:51
    Ho, iu ĵus atakis Usonon.
  • 18:51 - 18:52
    Ili probable memoros ĝin.
  • 18:52 - 18:53
    Telefona voko. Surprizon!
  • 18:53 - 18:54
    Ĝi estas en via poŝo.
  • 18:54 - 18:55
    Ĉu vi volas lerni ĉion?
  • 18:55 - 18:56
    Surprizon! Ĝi estas en la komputilo.
  • 18:56 - 18:57
    Nun via telefono estas komputilo.
  • 18:57 - 18:58
    Kiu estas en via poŝo.
  • 18:58 - 18:59
    Ho, la ekonomio ĵus kraŝis.
  • 18:59 - 19:01
    Ne zorgu, la grandaj bankoj ne fiaskos
  • 19:01 - 19:02
    ĉar ili ne devas.
    ("tro granda por fiaski")
  • 19:02 - 19:04
    Surprizon! Volantaj robotoj.
  • 19:04 - 19:05
    Kun bomboj.
  • 19:05 - 19:06
    Ĉu vi volas presi cerbon?
  • 19:06 - 19:07
    Iuj homoj ne havas amikojn.
  • 19:07 - 19:08
    Iuj homoj ne havas manĝaĵon.
  • 19:08 - 19:09
    La tutmondo varmiĝas.
  • 19:09 - 19:12
    ♪ Kaj la oceano estas plena de plastiko ♪
  • 19:12 - 19:15
    "Ni savu la planedon!"
    diris ĉiuj, sen scii kiel.
  • 19:15 - 19:18
    "Ni inventu inventiston de aferoj,"
    diru la inventisto de la afero-inventisto,
  • 19:18 - 19:19
    post estis inventita de afero-inventisto.
  • 19:19 - 19:21
    Tre mojosa. Parenteze,
    kie diable ni estas?
  • 19:21 - 19:23
    Dankon pro spekti historion
  • 19:23 - 19:25
    Mi esperas ke mi menciis ĉion
Title:
history of the entire world, i guess
Description:

more » « less
Video Language:
English
Duration:
19:26

Esperanto subtitles

Revisions