Tajemnice dna ocenu
-
0:01 - 0:02Jestem badaczem chemii morza.
-
0:02 - 0:04Badam zarówno obecną chemię mórz,
-
0:04 - 0:07jak i tę z przeszłości.
-
0:07 - 0:09W przeszłość cofam się
-
0:09 - 0:13dzięki skamieniałym pozostałościom
głębinowych korali. -
0:13 - 0:15Za mną znajduje się zdjęcie
jednego z takich korali. -
0:15 - 0:20Został on pobrany blisko Antarktyki,
tysiące metrów pod wodą, -
0:20 - 0:22dlatego jest tak różny
od tych korali, -
0:22 - 0:26które przy odrobinie szczęścia
moglicie zobaczyć na wakacjach. -
0:26 - 0:28Mam nadzieję, że dzięki tej prelekcji
-
0:28 - 0:30spojrzycie na oceany w czterech wymiarach.
-
0:30 - 0:33Dwa wymiary, jak ten piękny
dwuwymiarowy obraz -
0:33 - 0:35temperatury powierzchni morza.
-
0:35 - 0:39To zdjęcie z satelity,
więc ma niesamowitą rozdzielczość. -
0:40 - 0:43Ogólne cechy można bardzo łatwo zrozumieć.
-
0:43 - 0:46Okolice równika są ciepłe,
bo dostają więcej światła słonecznego. -
0:46 - 0:49Regiony polarne są zimne,
bo dostają mniej światła. -
0:49 - 0:52Pozwala to tworzyć duże
czapy lodowe na Antarktydzie -
0:52 - 0:54i na półkuli północnej.
-
0:54 - 0:58Jeśli zanurzycie się głęboko w morzu,
albo chociaż zanurzycie w nim stopę, -
0:58 - 1:00poczujecie, że im głębiej,
tym jest zimniejsze. -
1:00 - 1:04Jest tak, ponieważ głębsze warstwy wody
które wypełniają głębiny oceanów -
1:04 - 1:07pochodzą z zimnych regionów polarnych,
w których woda jest gęsta. -
1:08 - 1:11Jeśli cofniemy się w czasie
o 20 tysięcy lat, -
1:11 - 1:13zobaczymy, że Ziemia wyglądała
zupełnie inaczej. -
1:13 - 1:16Pokazałam wam tylko uproszczoną wersję
jednej z głównych różnic, -
1:16 - 1:19którą można dostrzec,
cofając się tak daleko. -
1:19 - 1:20Czapy lodowe były o wiele większe.
-
1:20 - 1:24Pokrywały one większość kontynentu,
i wychodziły w morze. -
1:24 - 1:26Poziom mórz był o 120 m niższy.
-
1:27 - 1:30Poziom dwutlenku węgla
był o wiele niższy niż dzisiaj. -
1:30 - 1:34Ziemia była przypuszczalnie ogólnie
trzy do pięciu stopni zimniejsza -
1:34 - 1:37i o wiele zimniejsza w rejonach polarnych.
-
1:38 - 1:42Wraz ze współpracownikami
próbujemy zrozumieć, -
1:42 - 1:45jak nastąpiła przemiana
tego zimnego klimatu w ciepły, -
1:45 - 1:48którym możemy się cieszyć dzisiaj.
-
1:48 - 1:49Z badań rdzeni lodowych wiemy,
-
1:49 - 1:52że zmiana z tych
zimnych warunków na ciepłe -
1:52 - 1:54nie była płynna,
jak można by przewidzieć -
1:54 - 1:58na podstawie powolnego wzrostu
promieniowania słonecznego. -
1:58 - 2:01Wiemy to dzięki rdzeniom lodowym.
Wwiercając się w lód, -
2:01 - 2:04wydobywamy warstwy roczne lodu,
jak w tej górze lodowej. -
2:04 - 2:07Możecie zobaczyć biało-niebieskie warstwy.
-
2:07 - 2:10W rdzeniach uwięzione są gazy,
więc możemy zmierzyć zawartość CO2. -
2:10 - 2:13Stąd wiemy, że kiedyś
poziom CO2 był niższy. -
2:13 - 2:15Skład chemiczny lodu mówi nam też
-
2:15 - 2:17o temperaturze stref podbiegunowych.
-
2:17 - 2:21Kiedy przemieszczamy się w czasie
od 20 tysięcy lat temu do dziś, -
2:21 - 2:23widzimy, że ta temperatura wzrosła.
-
2:23 - 2:24Nie wzrosła ona stopniowo.
-
2:24 - 2:26Czasem wzrastała bardzo gwałtownie,
-
2:26 - 2:28potem była stabilna,
-
2:28 - 2:29potem wzrastała gwałtownie.
-
2:29 - 2:31Było inaczej w dwóch
strefach podbiegunowych, -
2:31 - 2:34CO2 wzrastał skokowo.
-
2:35 - 2:38Dlatego jesteśmy całkiem pewni,
że ocean miał z tym wiele wspólnego. -
2:38 - 2:40Ocean przechowuje wielkie ilości węgla,
-
2:40 - 2:43około 60 razy więcej niż atmosfera.
-
2:43 - 2:46Transportuje też ciepło wzdłuż równika,
-
2:46 - 2:50jest pełen składników odżywczych
i kontroluje produkcję pierwotną. -
2:50 - 2:53Dlatego jeśli chcemy się dowiedzieć,
co dzieje się w głębi oceanu, -
2:53 - 2:55naprawdę musimy się tam zapuścić,
-
2:55 - 2:57zobaczyć, co tam jest
i zacząć go badać. -
2:57 - 3:00Oto widowiskowy materiał
z podwodnej góry -
3:00 - 3:03na około kilometrze głębokości
wód międzynarodowych -
3:03 - 3:06równikowego Atlantyku, daleko od lądu.
-
3:06 - 3:09Jesteście jednymi z pierwszych ludzi,
którzy widzą ten obszar dna, -
3:09 - 3:11zaraz po mojej grupie badawczej.
-
3:11 - 3:14Może widzicie nowe gatunki. Kto wie.
-
3:14 - 3:18Trzeba zebrać próbki
i zająć się intensywnie systematyką. -
3:18 - 3:20Widzicie tu piękną kukurydzę morską.
-
3:20 - 3:22Rosną na nich wężowidła.
-
3:22 - 3:25Wyglądają jak macki
wychodzące z koralowca. -
3:25 - 3:28Niektóre koralowce składają się
z różnych form węglanu wapnia -
3:28 - 3:32i wyrastają z bazaltu tej wielkiej
podwodnej góry. -
3:32 - 3:35A te ciemne obiekty
to skamieniałe koralowce. -
3:35 - 3:37Dowiemy się o nich więcej,
-
3:37 - 3:39kiedy cofniemy się w czasie.
-
3:39 - 3:42W tym celu musimy
wyczarterować statek badawczy. -
3:42 - 3:45To James Cook, statek badawczy
klasy oceanicznej -
3:45 - 3:46zacumowany na Teneryfie.
-
3:46 - 3:47Jest piękny, prawda?
-
3:47 - 3:50Świetny, ale jeśli nie jesteś
świetnym marynarzem, -
3:50 - 3:52czasem wygląda tak.
-
3:52 - 3:55To my, kiedy staramy się
nie stracić cennych próbek. -
3:55 - 3:58Wszyscy biegają dookoła,
ja mam straszną chorobę morską, -
3:58 - 4:01więc to nie zawsze świetna zabawa,
chociaż na ogół tak. -
4:01 - 4:04Musieliśmy stać się dobrymi kartografami.
-
4:04 - 4:08Nie wszędzie można spotkać
taką obfitość koralowców. -
4:08 - 4:11Są na całym świecie, są głęboko,
-
4:11 - 4:13ale naprawdę musimy znaleźć
właściwe miejsca. -
4:13 - 4:16Widzieliśmy właśnie mapę świata
z naniesioną trasą naszego rejsu -
4:16 - 4:18w zeszłym roku.
-
4:18 - 4:19Trwał on siedem tygodni.
-
4:19 - 4:21Sami zrobiliśmy te mapy,
-
4:21 - 4:26jakieś 75 tysięcy kilometrów kwadratowych
dna oceanu w 7 tygodni, -
4:26 - 4:28a to tylko mały wycinek dna oceanu.
-
4:28 - 4:30Podróżujemy z zachodu na wschód
-
4:30 - 4:33po części oceanu, która wydaje się
nijaka w dużej skali, -
4:33 - 4:37jednak są tam góry wielkie jak Everest.
-
4:37 - 4:39Na mapach, które robimy na pokładzie
-
4:39 - 4:41osiągamy stumetrową rozdzielczość,
-
4:41 - 4:44wystarczającą, żeby wyłapać obszary
do rozmieszczenia sprzętu, -
4:44 - 4:45ale nie dość dużą, by móc coś zobaczyć.
-
4:46 - 4:48W tym celu musimy wysłać
zdalnie sterowane maszyny -
4:48 - 4:50jakieś pięć metrów ponad dno.
-
4:51 - 4:56Dzięki temu mamy mapy
o średnicy metra i tysiące metrów w głąb. -
4:56 - 4:58Tu widzimy zdalnie sterowany statek,
-
4:58 - 5:00podwodny statek badawczy.
-
5:00 - 5:03Jest na nim szereg wielkich świateł,
-
5:03 - 5:06są wysokiej jakości kamery, wysięgniki
-
5:06 - 5:09i mnóstwo pudełeczek i fiolek na próbki.
-
5:09 - 5:13To my podczas pierwszego zanurzenia
w czasie tego rejsu, -
5:13 - 5:15zanurzamy się w głębię oceanu.
-
5:15 - 5:17Robimy to dość szybko, żeby inne statki
-
5:17 - 5:19nie zakłóciły działania
statków badawczych. -
5:19 - 5:22Zanurzamy się i to są widoki,
których możecie się tam spodziewać. -
5:23 - 5:26To są gąbki, metrowej wielkości.
-
5:27 - 5:31To pływająca strzykwa,
w zasadzie mały ślimak morski. -
5:31 - 5:32Obraz jest spowolniony.
-
5:32 - 5:35Większość nagrań jest przyśpieszona,
-
5:35 - 5:37bo wszystko zajmuje dużo czasu.
-
5:37 - 5:40To znów piękna strzykwa.
-
5:41 - 5:44Zwierzę, które zaraz nadpłynie
było dużą niespodzianką. -
5:44 - 5:47Nigdy czegoś takiego nie widziałam
i spotkało nas to znienacka. -
5:47 - 5:50Było to po 15 godzinach pracy
i wszyscy byliśmy trochę narwani, -
5:50 - 5:53i nagle ten ogromny potwór morski
zaczął się zbliżać. -
5:53 - 5:57To pyrosomida, inaczej
kolonijna forma osłonicy. -
5:57 - 5:59To nie tego szukaliśmy.
-
5:59 - 6:01Szukaliśmy głębinowych koralowców.
-
6:02 - 6:04Za chwilę zobaczycie jednego na zdjęciu.
-
6:05 - 6:07Jest mały, ma jakieś 5 cm wysokości.
-
6:07 - 6:10Składa się z węglanu wapnia,
a tu są jego macki, -
6:11 - 6:13poruszające się z prądem oceanu.
-
6:13 - 6:16Taki organizm prawdopodobnie
żyje około stu lat. -
6:16 - 6:20Kiedy rośnie, wchłania
chemikalia z oceanu. -
6:20 - 6:23Ilość tych chemikaliów
zależy od temperatury, -
6:23 - 6:26zależy od pH, od składników odżywczych.
-
6:26 - 6:30Jeśli uda nam się zrozumieć,
jak wnikają one w szkielet, -
6:30 - 6:32możemy się cofnąc, zebrać skamieliny
-
6:32 - 6:35i odtworzyć wygląd oceanu z przeszłości.
-
6:35 - 6:39Tu widzicie jak zbieramy te koralowce
przy pomocy systemu próżniowego -
6:39 - 6:41i wkładamy do pojemników.
-
6:41 - 6:43Robimy to bardzo ostrożnie.
-
6:43 - 6:46Niektóre z tych organizmów
żyją jeszcze dłużej. -
6:46 - 6:49To czarny koralowiec, Leiopathes,
na zdjęciu mojego kolegi -
6:49 - 6:53Brendana Roarka, około 500 m pod Hawajami.
-
6:53 - 6:55Cztery tysiące lat to bardzo długo.
-
6:55 - 6:58Jeśli przyjrzymy się gałązce
takiego koralowca... -
6:58 - 7:00to ma około 100 mikronów szerokości.
-
7:01 - 7:03Brendan przeprowadził
analizy tego koralowca, -
7:03 - 7:05widzicie zaznaczenia,
-
7:05 - 7:08i udało mu się pokazać,
że są to roczne przyrosty, -
7:08 - 7:10więc nawet 500 m w głąb oceanu
-
7:10 - 7:13koralowce mogą rejestrować
sezonowe zmiany, -
7:13 - 7:15to dość imponujące.
-
7:15 - 7:16Ale 4 tysiące lat nie wystarczy,
-
7:16 - 7:19byśmy mogli cofnąć się
do ostatniego zlodowacenia. -
7:19 - 7:20Co w związku z tym?
-
7:20 - 7:22Sięgamy po skamieliny.
-
7:22 - 7:25Mój zespół badawczy
niezbyt mnie przez to lubi. -
7:25 - 7:28Wszędzie są ogromne rekiny,
-
7:28 - 7:30pyrosomidy, pływające strzykwy,
-
7:30 - 7:32wielkie gąbki,
-
7:32 - 7:34a ja zmuszam wszystkich do zanurzenia się
na obszary martwych skamielin -
7:34 - 7:38i spędzania całych wieków
na przekopywaniu dna. -
7:38 - 7:41Zabieramy te koralowce
ze sobą i porządkujemy. -
7:41 - 7:43Każdy z nich jest w innym wieku,
-
7:43 - 7:45więc jeśli dowiemy się, w jakim,
-
7:45 - 7:48możemy zmierzyć chemiczne sygnały,
-
7:48 - 7:50które pomogą nam zrozumieć
-
7:50 - 7:52co działo się w przeszłości w oceanie.
-
7:53 - 7:56Po lewej widzicie przekrój koralowca,
-
7:56 - 7:59starannie go wypolerowałam
i sfotografowałam. -
7:59 - 8:02Po prawej ten sam fragment
-
8:02 - 8:05umieściliśmy w reaktorze jądrowym,
zapoczątkowaliśmy rozszczep -
8:05 - 8:07i za każdym razem, kiedy następuje rozpad,
-
8:07 - 8:10widać go w przekroju,
więc widzimy rozmieszczenie uranu. -
8:10 - 8:11Po co to robimy?
-
8:11 - 8:15Uran jest pierwiastkiem
o złej sławie, ale go uwielbiam. -
8:15 - 8:18Rozpad pomaga nam poznać
współczynniki i daty -
8:18 - 8:20tego, co dzieje się w oceanie.
-
8:20 - 8:21Może pamiętacie ze wstępu,
-
8:21 - 8:24do tego chcemy dojść, myśląc o klimacie.
-
8:24 - 8:28Używamy lasera do analizy uranu
i jednego z jego produktów, -
8:28 - 8:29toru, w koralowcach.
-
8:29 - 8:32Pozwala nam to dokładnie
określić wiek skamielin. -
8:33 - 8:35Przy pomocy tej pięknej animacji
Oceanu Południowego -
8:35 - 8:38chcę zilustrować, jak używamy koralowców
-
8:38 - 8:42żeby dojść do pradawnych
informacji o oceanie. -
8:42 - 8:47Na tej animacji Ryana Abernathey'a
widzicie gęstość wód powierzchniowych. -
8:47 - 8:52To tylko rok danych, a już widać,
jak dynamiczny jest Ocean Południowy. -
8:52 - 8:57To zawirowanie zaznaczone prostokątem,
Cieśnina Drake'a, -
8:58 - 9:01to jeden z najsilniejszych
prądów oceanicznych świata, -
9:01 - 9:03przepływający z zachodu na wschód.
-
9:03 - 9:05Jest bardzo wzburzony,
-
9:05 - 9:07bo przemieszcza się nad tymi
wielkimi górami podwodnymi. -
9:07 - 9:12Pozwala to na wymianę
CO2 i ciepła z atmosferą. -
9:12 - 9:16W zasadzie oceany oddychają
przez Ocean Południowy. -
9:17 - 9:22Zebraliśmy koralowce na całym obszarze
tej antarktycznej cieśniny -
9:22 - 9:25i znaleźliśmy coś zaskakującego
przez moje datowanie uranowe: -
9:25 - 9:28koralowce migrowały z południa na północ
-
9:28 - 9:31podczas regresji
z glacjału do interglacjału. -
9:31 - 9:33Nie do końca wiemy, dlaczego,
-
9:33 - 9:35ale być może ma to związek
ze źródłem pożywienia -
9:35 - 9:37lub zawartością tlenu w wodzie.
-
9:38 - 9:41Postaram się zilustrować czego
dowiedzieliśmy się o klimacie -
9:41 - 9:43dzięki koralowcom z Oceanu Południowego.
-
9:43 - 9:46Przemierzyliśmy podwodne góry,
zebraliśmy malutkie skamieniałe koralowce. -
9:46 - 9:48Tak to zilustrowałam.
-
9:48 - 9:52Z analizy koralowców wynika,
że podczas glacjału -
9:52 - 9:55obszar w głębi Oceanu Południowego
był bardzo bogaty w węgiel -
9:55 - 9:58a wierzchnia warstwa miała małą gęstość.
-
9:58 - 10:01To powstrzymuje dwutlenek węgla
przed ucieczką z oceanu. -
10:02 - 10:04Koralowce w średnim wieku
-
10:04 - 10:09pokazały nam, że ocean wymieszał się
częściowo podczas zmiany klimatu. -
10:09 - 10:11To pozwala węglowi wydostać się z głębin.
-
10:12 - 10:15Kiedy analizujemy koralowce
bardziej współczesne, -
10:15 - 10:18albo po prostu teraz tam się udamy
-
10:18 - 10:20i zbadamy chemię koralowców,
-
10:20 - 10:24zobaczymy, że zbliżamy się do momentu,
kiedy wymiana węgla jest możliwa. -
10:24 - 10:26W ten sposób skamieniałości koralowców
-
10:26 - 10:28pomagają nam zrozumieć środowisko.
-
10:30 - 10:32Chcę was zostawić z tym ostatnim slajdem.
-
10:32 - 10:36To ujęcie z nagrania,
które wam pokazywałam. -
10:36 - 10:38To piękny ogród koralowców.
-
10:38 - 10:41Nie spodziewaliśmy się nawet,
że znajdziemy rzeczy tak piękne. -
10:41 - 10:43To głębokość tysięcy metrów.
-
10:43 - 10:44Są tam nowe gatunki.
-
10:44 - 10:46To po prostu piękne miejsce.
-
10:46 - 10:48Są tam skamieniałości,
-
10:48 - 10:50nauczyłam was doceniać
skamieniałe koralowce, -
10:50 - 10:52które można tam znaleźć.
-
10:52 - 10:55Następnym razem, kiedy będziecie mieć
szczęście lecieć nad oceanem -
10:55 - 10:56lub żeglować przez ocean,
-
10:56 - 10:59pomyślcie - pod wodą są ogromne góry,
-
10:59 - 11:01których nikt przedtem nie widział,
-
11:01 - 11:02a tam piękne koralowce.
-
11:02 - 11:03Dziękuję.
-
11:03 - 11:08(Brawa)
- Title:
- Tajemnice dna ocenu
- Speaker:
- Laura Robinson
- Description:
-
Setki metrów pod powierzchnią oceanu Laura Robinson zbiera próbki ze stromych stoków ogromnych podwodnych gór. Poluje na tysiącletnie koralowce, które bada w reaktorze jądrowym, aby odkryć, jak ocean zmieniał się w czasie. Studiując historię Ziemi, Robinson ma nadzieję znaleźć wskazówki co do jej przyszłości.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 11:21
TED Translators admin approved Polish subtitles for The secrets I find on the mysterious ocean floor | ||
Marta Konieczna commented on Polish subtitles for The secrets I find on the mysterious ocean floor | ||
Marta Konieczna accepted Polish subtitles for The secrets I find on the mysterious ocean floor | ||
Marta Konieczna edited Polish subtitles for The secrets I find on the mysterious ocean floor | ||
Ludwika Piłat edited Polish subtitles for The secrets I find on the mysterious ocean floor | ||
Ludwika Piłat edited Polish subtitles for The secrets I find on the mysterious ocean floor | ||
Ludwika Piłat edited Polish subtitles for The secrets I find on the mysterious ocean floor | ||
Ludwika Piłat edited Polish subtitles for The secrets I find on the mysterious ocean floor |
Marta Konieczna
Witaj, mam kilka drobiazgów:
1. wykrzykniki - zostało ich kilka
Czerwone wykrzykniki
Trzeba przepracować wszystkie linijki z czerwonymi wykrzyknikami.
Tekst musi się mieścić w limicie 21 znaków na sekundę i 42 znaków na linijkę (poradnik tutaj: http://www.youtube.com/watch?v=yvNQoD32Qqo).
Czasem wystarczy linijkę złamać, ale czasem trzeba coś skrócić lub przesunąć czas w pasku Timeline (patrz tutaj: https://youtu.be/kQ2CZonFYgA?t=1m54s). Jeśli go nie widzisz, kliknij w ikonkę narzędzi obok “Editing Polish”.
Wskazówki, jak skracać linijki znadziesz tutaj:
https://youtu.be/QVz0XyEAbHU?list=PLuvL0OYxuPwxQbdq4W7TCQ7TBnW39cDRC
(http://translations.ted.org/wiki/Compressing_subtitles). Tutaj wskazówki nt. łamania linijek http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines). Przed puszczeniem tekstu na trzeba upewnić się, że wszystkie wykrzykniki zostały usunięte. Najłatwiej poszukać je funkcją ctrl+F.
2. skróty - na przykład tys., wg
Skróty typowe dla języka pisanego.
W napisach nie używamy raczej skrótów typowych dla języka pisanego, takich jak r. (zamiast rok) np., tzw., tj. wg... Są one małe i mogą ujść widzowi, a także odwrócić na moment jego uwagę od filmu.
====
Wam - nie piszemy z dużej litery podobnie jak ci, tobie - duże litery tylko w listach
====
Określenie "(Applause)" przyjęło się tłumaczyć "(Brawa)".
Pozdrawiam!