پاشا خەیاڵیەکە کە جیھانی ڕاستەقینەی گۆڕی- ماتتیۆ سلڤادۆر
-
0:07 - 0:14لە ساڵی١١٦٥، نامەیەکی لەبەرگیراوی نامۆ
لە ھەموو ئەوروپای ڕۆژئاوا بڵاوکرایەوە. -
0:14 - 0:16لەسەر جیھانێکی خەیاڵی دەدووا،
-
0:16 - 0:20بورجی بابلی لە خۆ دەگرت لەگەڵ نافورەی
لاوی— -
0:20 - 0:26ھەمووی فەرمانڕەوایی دەکرا لەلایەن
نوسەرە نادیارەکەی: پرێستەر جۆن. -
0:26 - 0:30ئەمڕۆ، ئێمە دەزانین کە ئەم پاشا نائاساییە
ھەرگیز بوونی نەبووە. -
0:30 - 0:34بەڵام ئەفسانەی ئەم شانشینە ئەفسانەییە
و فەرمانڕەوا بەتواناکەی -
0:34 - 0:40کاری کردبووە سەر بڕیارەکانی سەرکردە
ئەوروپیەکان بۆ ٤٠٠ ساڵی دواتر. -
0:40 - 0:45ئەفسانەی پریستەر جۆن سەردەمی
دۆزینەوە ھاندەدات، -
0:45 - 0:52سروش بە دیبلۆماسی نێوان کیشوەرەکان
و بە ناڕاستەوخۆ شەڕی ناوخۆ دەست پێدەکات. -
0:52 - 0:57کاتێک نامەکەی پرێستەر جۆن بەدیار کەوت،
ئەوروپا توشی ھێرشی خاچخوازەکان ببوو. -
0:57 - 0:59لە زنجیرەی جەنگە ئاینیەکاندا،
-
0:59 - 1:05ئەوروپیەکان ھێرشیان کرد بۆ داگیر کردنی
ئەوەی پێیانبەستراوە وەک ناوچەی پیرۆزی گاور -
1:05 - 1:09کڵێسا بوختانی بۆ ھەموو ئاینێک
دەکرد لەدەرەی ئاینی گاور، -
1:09 - 1:14لەنێوانیاندا کۆمەڵگەی موسوڵمان و جولەکە
کە لەھەرێمەکەدا دادەنیشتن. -
1:14 - 1:20خاچخوازەکان بەپەرۆش بوون بۆ دۆزینەوەی
شانشینە گاورەکان بۆ ھاوپەیمانی لەجەنگدا. -
1:20 - 1:24و بەتایبەت ئارەزوومەند بوون لە پڕوپاگەندەی
پاشایەکی گاوری بەتوانا -
1:24 - 1:29کە سوپایەکی موسوڵمانی بەزاندبوو
لە ڕۆژھەڵاتی دوور. -
1:29 - 1:34لەڕاستیدا، کۆمەڵە کەسێکی مەنغۆل بوون
لەنێوانیاندا ھۆزی گاورە ئاین گۆڕاوەکان -
1:34 - 1:36کە خەڵکی سوپاکەیان پێک ھێنابوو.
-
1:36 - 1:39بەڵام ھەواڵی ئەم سەرکەوتنە بەشێوەیەکی
باوەڕپێکراو گەشتیکرد. -
1:39 - 1:43بازرگانەکان و پۆلیسە نھێنیەکان کەلێنیان
پڕکردەوە لە چیڕۆکەکەدا -
1:43 - 1:46بە ھۆنراوە داستانیەکان و پارچە
ئینجیلیەکان. -
1:46 - 1:48بەپێی کات چیڕۆکەکە گەیشتە ئەوروپا،
-
1:48 - 1:52کۆمەڵەی مەغۆلەکان بە سوپای گاور
جێگۆڕکێی پێکرا، -
1:52 - 1:55فەرمانڕەوایی دەکرا لە پاشایەکەوە
ھاوبەشی بینایی خاچخوازەکانی دەکرد -
1:56 - 1:58لە ڕاکردنە سەر ئورشەلیم.
-
1:58 - 2:03و کاتێک نامەیەک کە گوایە نوسراوە
لەلایەن "پرێستەر جۆن" بەدیارکەوت، -
2:03 - 2:07فەرمانڕەوا ئەوروپیەکان لەرزین.
-
2:07 - 2:10لەکاتێکدا نوسەرە ڕاستەقینەکەی نامەکە
بە نەناسراوی مایەوە، -
2:10 - 2:14نموونەکانی لەسەر ڕۆژھەڵات و ڕیزکردن
لەگەڵ ئامانجەکانی ئەوروپیەکان -
2:14 - 2:17دەریدەخات ئەمە ساختەکاریەکی خۆرئاوایی بوو.
-
2:17 - 2:21بەڵام سەرەڕای بنەڕەتە ئاشکراکەی وەک
بانگەشەی ئەوروپیەکان، -
2:21 - 2:27تاوانبارکردنەکەی ئەفسانەی پڕێستەر جۆن زۆر
گەورە بوو بۆ خاچخوازەکان کە پشتگوێی بخەن. -
2:27 - 2:28زۆر لەمەوبەر،
-
2:28 - 2:34نەخشەگەرە ئەوروپیەکان شوێنی شانشینە
ئەفسانەییەکەیان ھەڵدەھێنا. -
2:34 - 2:39لەسەدەی سیانزەھەم و چواردەھەم،
موژدەبەری ئەوروپیەکان چوون بۆ ڕۆژھەڵات، -
2:39 - 2:42بەدرێژایی ڕێگای تازە بوژاوەی
ئاوریشم. -
2:42 - 2:44ئەوان بەدوای نوسەری نامەکەدا نەدەگەڕان،
-
2:44 - 2:49کە سەدەیەک تەمەنی زیاتر بوو؛
بەڵام بەڵکو، بۆ وەچەکانی. -
2:49 - 2:52ناونیشانی پڕێستەر جۆن بەکورتی ناسراو بوو
-
2:52 - 2:55لەگەڵ ھەندێک فەرمانڕەوایی ناوەندی ئاسیایی،
-
2:55 - 3:00بەڵام بەزوویی ئەوە ڕوون بووەوە کە
مەغۆلەکان گاور نەبوون. -
3:00 - 3:02و ھەروەک ئیمڕاتۆریەتەکەیان دەستی بە
پوکانەوە کرد، -
3:02 - 3:06ئەوروپیەکان دەستیان بە شوێن کەوتنی ڕێگا
جێگرەوەکان کرد بۆ ڕۆژھەڵاتی دوور، -
3:06 - 3:09و بەڵگەی نوێ بۆ شوێنی پڕێستەر جۆن.
-
3:09 - 3:12لەھەمان کاتدا ئەم گەڕیدانە چوون
بۆ باشور، -
3:12 - 3:16دیدەنیارە ئەسیوبیەکان دەستیان بە گەشت
کردن کرد بۆ باکور. -
3:16 - 3:19لە ڕۆما، سەردانکەرەکان سەرنجیان دایە
-
3:19 - 3:23توێژەر و نەخشەکێشە ئەوروپیەکان.
-
3:23 - 3:27لەوکاتەوەی ئەسیوبیا ئاینیان گۆڕابوو بۆ
ئاینی گاور لە سەدەی چوارەم، -
3:27 - 3:32چیڕۆکەکانی نیشتیمانە ئەفریقیەکەیان
دەگونجا لەگەڵ ئەفسانەی پڕێستەر جۆن. -
3:32 - 3:36دۆزەرەوە پورتوگالیەکان ئەفریقایان ڕاماڵی
بۆ شانشینەکە، -
3:36 - 3:42تاوەکو تێکەڵەیەک لە شێواوی و دیبلۆماسی
لە کۆتاییدا ئەفسانەی گۆڕی بۆ ڕاستی. -
3:42 - 3:46ئەسیوبیەکان بەبەزەییەوە میوانە
ئەوروپیەکانیان وەرگرت، -
3:46 - 3:48کە پەرۆش بوون بۆ بازرگانی لەگەڵ
فەرمانڕەوا -
3:48 - 3:51بڕوایان وابوو پڕێستەر جۆن بێت.
-
3:51 - 3:54ھەرچەندە ئەسیوبیەکان سەرەتا سەریان
لێ شێوابوو بە پورتوگالیەکان -
3:54 - 3:56ناوە نائاساییەکەی ئیمپڕاتۆرەکەیان،
-
3:56 - 4:02بەڕادەی پێویست تێگەیشتوو بوون کەوا
کام پایتەختی دیبلۆمسی بۆیان دەلووێ. -
4:02 - 4:06دیبلۆماتکارە ئەسیوبیەکان یاریان بەبەشێک
لە بابەتەکانی پڕێستەر جۆن کرد، -
4:06 - 4:11و پورتوگالیەکان بەسەرکەوتوویی ھاوپەیمانیان
لەگەڵ خاوەن سالارە ئەفسانەییەکان کرد— -
4:11 - 4:17زیاتر لە ٣٥٠ ساڵ دوای ئەوە نامە ئەوروپیەکە
دەستی بە گەڕان کرد. -
4:17 - 4:21بەڵام ئەم ھاوبەشیکردنە زۆر چاوەڕوانکراوە
بەخێرایی ئەزموون کرا. -
4:21 - 4:24دە ساڵ دواتر، سوڵتانی ئەدال،
-
4:24 - 4:29توانایەکی ھەرێمی کە پاڵپشتی کرا لە لایەن
ئیمپڕاتۆریەتی عوسمانی، ئەسیوبیای داگیرکرد -
4:29 - 4:34پورتوگالیەکان تیپێکی سەربازیان نارد کە
یارمەتی ئەسیوبیەکانی دا ئەم شەڕە ببەنەوە. -
4:34 - 4:35بەڵام لەو کاتەدا،
-
4:35 - 4:40ئەوە ڕوون بوو کە ئەسیوبیا ئەو ھاوپەیمانە
بەتوانایە نیە کە ئەوروپا ھیوای دەخواست. -
4:40 - 4:45ھێشتا خراپتر، کڵێسەی کاسۆلیکی ڕۆمانی
لێنەبوردو -
4:45 - 4:49ئێستا ڕێبازی ئەسیوبیەکانیان بە ھەڵگەڕاوەی
ئاینی گاور دادەنا. -
4:49 - 4:51ھەوڵدانە پاشکۆکانیان بۆ گۆڕینی خەڵک
-
4:51 - 4:54ئەوان جارێک ڕێزگیراو بوون وەک گاورە
نموونەییەکان -
4:54 - 4:57لەکۆتاییدا پریشکی دا بۆ شەڕی ناوخۆ،
-
4:57 - 5:01لەساڵی ١٦٣٠ دا،
ئەسیوبیا پەیوەندی پچڕاند لەگەڵ ئەوروپا. -
5:01 - 5:03زیاتر لە دوو سەدە دواتر،
-
5:03 - 5:07ئەفسانەی پڕێستەر جۆن
لەبیر کرا — -
5:07 - 5:12کۆتاییھاتنی فرمانی پاشایەک کە مێژووی
دروست کرد سەرەڕای نەبوونی.
- Title:
- پاشا خەیاڵیەکە کە جیھانی ڕاستەقینەی گۆڕی- ماتتیۆ سلڤادۆر
- Speaker:
- ماتتیۆ سلڤادۆر
- Description:
-
more » « less
لە ساڵی ١١٦٥، نامەیەکی لەبەرگیراوی نامۆ بە بەھەموو ئەوروپادا بڵاوبوویەوە . لەبارەی جیھانێکی خەیاڵی دەدووا، کە بورجی بابل و نافورەی لاوی لە خۆدەگرت— ھەمووی فەرمانڕەوایی دەکرا لەلایەن نوسەرە نادیارەکەی نامەکە: پڕێستەر جۆن. کە ئەم فەرمانڕەوا بەتوانایە بوو، ئایا ئەو تەنانەت ڕاستەقینە بوو؟ ماتتیۆ سلڤادۆر ھاوبەشی ئەو پاشا ئەفسانەییەی کە کاریگەری ھەبوو لەسەر بڕیارەکانی ھەموو سەرکردە ئەوروپیەکان بۆماوەی ٤٠٠ ساڵ ده‌كات.
وانەکە لە لایەن ماتتیۆ سلڤادۆر ئامادە کراوە و لە لایەن ئانا نۆواکاواسکی کاری دەرهێنانی بۆ کراوە.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:13
|
Daban Q Jaff approved Kurdish (Central) subtitles for The imaginary king who changed the real world | |
|
zhila mawlood accepted Kurdish (Central) subtitles for The imaginary king who changed the real world | |
|
|
zhila mawlood edited Kurdish (Central) subtitles for The imaginary king who changed the real world | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for The imaginary king who changed the real world | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for The imaginary king who changed the real world |