Vərəm patogenezi | Yoluxucu xəstəliklər | NCLEX-RN | Khan Akademiyası

Vərəmin ağciyərlərə necə zərər verdiyini tam olaraq öyrənin. Bu videolar tibbi məsləhət vermir və yalnız məlumat vermək üçündür. Videoların peşəkar tibbi məsləhət, diaqnoz və ya müalicənin əvəzi olması nəzərdə tutulmayıb. Tibbi vəziyyətlə bağlı suallarınız üçün həmişə ixtisaslı bir sağlamlıq məsləhətçisindən məsləhət alın. Heç bir Khan Academy videosunda oxuduğunuz və ya gördüyünüz bir şey olduğuna görə heç vaxt peşəkar tibbi məsləhətləri laqeyd yanaşmayın və ya müraciətində gecikməyin. Stanford Tibb Fakültəsi tərəfindən hazırlanmışdır.

Növbəti dərsi izləyin: https://www.khanacademy.org/test-prep/nclex-rn/rn-infectious-diseases/tuberculosis-rn/v/primary-and-secondary-tb?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=Nclex -rn

Əvvəlki dərsi qaçırdınız? https://www.khanacademy.org/test-prep/nclex-rn/rn-infectious-diseases/tuberculosis-rn/v/tb-epidemiology?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=Nclex-rn

Khan Academy-də NCLEX-RN: NCLEX-RN-də yer alan məzmundan suallar toplusu. Bu suallar Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 Amerika Birləşmiş Ştatları Lisenziyası (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/us/ saytında mövcuddur) altında mövcuddur.

Khan Academy haqqında: Khan Academy şagirdlərə sinifdə və xaricində öz templəri ilə təhsil almağa imkan verən təcrübə məşqləri, təlimat videoları və fərdi öyrənmə panelini təklif edir. Riyaziyyat, elm, kompüter proqramı, tarix, sənət tarixi, iqtisadiyyat və s. Riyaziyyat tapşırıqlarımız güclü və öyrənmə boşluqlarını müəyyən edən ən müasir, uyğunlaşma texnologiyasından istifadə edərək uşaqları uşaq bağçasından hesablamaya istiqamətləndirir. Xüsusi məzmun təklif etmək üçün NASA, Müasir İncəsənət Muzeyi, Kaliforniya Elmlər Akademiyası və MIT kimi qurumlarla da əməkdaşlıq etdik.

Pulsuz. Hər kəs üçün. Əbədi. # Hərşeyiöyrənəbilərsiniz

Khan Academy’nin NCLEX-RN kanalına abunə olun: https://www.youtube.com/channel/UCDx5cTeADCvKWgF9x_Qjz3g?sub_confirmation=1
Khan Academy-yə abunə olun: https://www.youtube.com/subscription_center?add_user=khanacademy

Bu gün

sizinlə

vərəmin patofiziologiyası,

yəni vərəmə yoluxmanın necə baş

verdiyi haqda danışacağıq.

Çəkdiyim şəkildə soldakı şəxs

vərəmə yoluxmuşdur.

O öskürür və ya asqırır,

təsvir etdiyim kiçik ağ nöqtələr

ağız vasitəsilə xaricə çıxır.

Sağdakı isə sağlam insandır və

vərəmə yoluxa bilər.

Soldakı şəxs öskürdükdə,

əgər onda vərəm varsa,

o zaman vərəm
mikobakteriyalarının bəziləri

yaxın təmasda olduqları insana
hava-damcı yolu ilə

yoluxacaq.

Təxminən 10％ olduğu təxmin edilən

bu damcıların bir hissəsi
həssas fərdin

tənəffüs yollarından aşağı doğru
irəliləyir və ağciyərlərə enir.

Onlar ağciyərin distal hissələrinə,

alveollara çatmaq üçün çox

kiçik ölçüdə olmalıdırlar.

Diametrləri təqribən
5-10 mikron arası olmalıdır.

Vərəm çöpləri ilk dəfə
ağciyərlərə düşdükdə,

sahibin immunitetini
yerli olaraq

aktivləşdirir.

İmmunitet sisteminin
vərəm çöpləri ilə qarşılaşan ilk hissəsi

ağciyərlərdə olan
makrofaqlardır.

Bu makrofaqlar
mikobakteriyaları içərisinə alır

və onlar makrofaqların
içində çoxalırlar,

sayları artır.

Daha sonra makrofaq
mikobakteriyaları sərbəst buraxır.

Digər makrofaqlar onları götürür,

nəticədə ağciyərlərin
distal hissəsində

yoluxmuş hüceyrələr olur.

Makrofaqların bir araya gəlməsi və
ağciyər toxumasında

destruktiv proseslərin
baş verməsi nəticəsində

ağciyərdə qranuloma adlanan

törəmə meydana gəlir.

Qranuloma
(vərəm zamanı tuberkuloma

da adlandırılır)
vərəm infeksiyasına

qarşı reaksiya göstərən
makrofaq və

digər iltihabi hüceyrələrin

qrupudur.

Qranuloma gözlə görülə biləcək
qədər böyüyübsə,

yəni patoloqlar ağciyərin
rentgen şəklinə baxdıqda

onu görürsə,
buna Qon ocağı deyilir.

Bu, Dr.Qonun adı ilə
adlandırılıb.

Makrofaqlarda yerli infeksiya
yarandıqdan və

qranuloma formalaşdıqdan sonra

infeksiya yerli olaraq
nəzarət altına alınmazsa,

regional limfa düyünlərinə,
yəni ağciyərdəki limfa

limfa düyünlərinə yayılır.

Sonra isə regional limfa düyünlərində
immun reaksiya yaranır.

Regional limfa düyünləri
ilə qranuloma birlikdə

Qon kompleksi adlanır.

Bu, profilaktik məqsədlə
və ya hər hansı

səbəbdən aparılan
döş qəfəsi rentgenoqrafiyasında

aydın görünə bilər.

Bunu görən radioloq deyəcək ki,

"Bu, keçirilmiş vərəm infeksiyasına
bənzəyir."

Videonun sonunda rentgendə
həm qranuloma,

həm də Qon kompleksinin
necə göründüyünə baxacağıq.

İnsan infeksiyaya yeni yoluxduqda
bütün prosesə

birincili infeksiya deyilir.

Buradakı şəxs vərəmə yoluxub.

Bir çox hallarda
xəstəlik büruzə vermir.

Vərəm latent gedişli olub,
gizli vəziyyətdə

qala bilir. Hətta
heç bir problem

yaratmadan insanın bütün
həyatı boyunca

bu vəziyyətdə
qala bilər.

Bəs bakteriyadan tamamilə

qurtulmaq mümkündür?

Onun tamailə məhv

olub-olmadığı məlum deyil.

Bəzi sübutlara görə,

bu mümkün ola bilir,

ancaq klinik baxımdan,
bir dəfə vərəmə

yoluxduqda, bakteriya
sonsuza qədər orada qalır

və digər problemlərə
səbəb ola bilir,

bu haqda indi danışacağıq.

İnsanların 90 faizi üçün,
məsələ burda bitir, lakin

qalan 10 faiz üçün
nəticə fərqlidir.

Təqribən bu 10 faizin yarısında,
yəni 5 faizdə birincili infeksiya

proqressivləşir, yəni davam edir və

yoluxduqdan bir müddət sonra

simptomlar üzə çıxır.

Bu, infeksiyanın
yerli proqressiyası kimi

izah oluna bilər,
bu zaman ağciyərdəki Qon ocağı

getdikcə böyüyür və sonda

vərəm pnevmoniyası ilə

nəticələnir.

Hətta bəzən daha da ağırlaşır.

İnfeksiya geniş yayılır,

bir çox orqanlara, xüsusən də,

ağciyərin digər hissələrinə,
qaraciyərə,

beynə yayılır.

Yerli proqressiya və ya yayılma xəstələrin

təqribən 5 faizində olur.

Xəstəliyin yayılmış
formalarından biri

miliar vərəmdir,
bu zaman infeksiya

bir çox orqanı
çox kiçik ölçülü

miliar (darıyabənzər)

ləkələrlə doldurur,

bu, miliar vərəmdir.

Bu kiçik nöqtələr

ən çox ağciyərlərdə

görünür.

Bu yayılmış infeksiyanın bir növüdür,

birincili infeksiyadır
və 5 faiz təşkil edir.

Xəstələrin əlavə 5-10% -i
infeksiyanın

gizli vəziyyətindən çıxır və

ikincil xəstəlik adlananan
vəziyətə keçirlər.

Bu əvvəlki gizli ya da yatan infeksiyanın

yenidən aktivləşməsi ilə olur.

Yenə də, yoluxmuş ümumi əhalinin

təxminən 5% -nin bu yenidən aktivasiya

xəstəliyinə tutulduğu təxmin edilir.

Bu həyatızın hər hansısa

bir nöqtəsində baş

verə bilər?--- Bu tamamilə

həyatınızın hər hansı bir yerində
ola bilər, xəstəlikdən bir neçə

ay sonra ya da çox çox illər sonra.

Bu yenidən aktivləşmə, yazdığım kimi,

ikincil vərəm adlanır

birincil infeksiyadan fərqli olaraq;
bu ikincil infeksiyadır.

Birinin yenidən aktivləşmə ehtimalı,

əslində
xəstənin immuniteti də daxil olmaqla

bir çox faktordan təsirlənir.

Yəni əgər gizli vərəm keçirən insanın
basqılanmış

immun sistemi, xüsusən də basqılanmış

hüceyrə vasitəçili immun sistemi varsa,

onların yenidən aktivləşmə ehtimalı
nisbətən çox yüksək ola bilər.

Artan reaktivasiya şansına
səbəb olduğu bilinən

bəzi immunitet faktorları,

insan immun çatışmazlığı virusu ilə

birlikdə infeksiyadır.

Bu, dünya miqyasında böyük bir virus,
immun çatışmazlığı virusudur (HİV).

Digər faktor isə şəxsin
orqan nəqli olması

ya da başqa səbəblərə,
məsələn xərçəngə görə,

kemoterapi qəbul etməsidir.

Transplantasiya üçün, biz onlara

immun basğılayıcı dərman veririk

ki, nəqli rədd etməsinlər,

amma bu onları
riskdə qoyur.

Bu onların T-hüceyrələrini
öldürür,

buna görə yüksək riskləri olur.

Sonra, narkotik maddəni intravenöz şəkildə

sui-istifadə edən
xəstələrdə də risk artır,

olduqca böyük şəkildə.

Bu qruplar birlikdə, hər biri ümumi

aktivləşmə populyasiyasından

10 qatdan daha çox riskdədirlər.

Reaktivasiyanı daha az dərəcədə təsir edən

digər xəstə faktorları da var.

Ümumi populyasiya ilə müqayisədə yenidən

aktivasiya şansı 2 və ya
3 qat artmış ola bilər.

Buraya
yaxşı qidalanmayan xəstələr daxildir.

Diabeti olan xəstələr də.

Risk faktoru sadəcə siqaret çəkmək olan

xəstələr belə (yalnız deməzdim yəqin ki).

Bunların hamısı tüberkülozun gizli

və ya hərəkətsiz vəziyyətindən çıxaraq

yenidən aktivləşmə şansını artıra bilər.

HİV, transplantasiya, intravenöz maddə

qəbul edənlər üçün risk nə qədərdir?

Yəqin ki təqribən 10 dəfə,

ən az 10 dəfə.

Onlarin bəzilərinin
hətta 70

qat riski artırdığı təxmin edilir, amma
qeyd-şərtsiz 10

qatdan çoxdur. İkincil vərəmlə bağlı demək

istədiyim axırıncı şey onun çoxunun
yenidən aktivləşmə ilə yaranmasıdır,

amma ikincil vərəmi xəstəliyini
yenidən infeksiyanı

tutaraq da yarada bilərsən.

Bu o mənaya gəlir ki, yenidən aktivləşən

sizin öz gizli vərəminiz deyil,

amma digər infeksiyalı şəxslə
təmas da olmusuz

və ikincil xəstəliyiniz yenidən

infeksiya tutmağınızla yaranıb,

yeni bir məruz qalmadır.

Onda yeni bir məruziyət və ya

öz gizli vərəmin yenidən aktivləşməsi

ilə eyni simptomlar yolu ilə

xəstəlik yaranır, doğrudurmu?

Eynən.

Qeyd etdiyiniz kimi yerli proqressiya

və ya immunoloji cəhətdən
ağır bir basqılanma olsa, miliar nümunəsi

və s. daxil olmaqla

yayılmış infeksiya yarada bilərsiniz.

Yalnız sonda iki şəkli
göstərmək istəyirəm.

Çəhrayı rəngdə olan şəkil qranulomanın

mikroskopik görünüşündə böyüdülmüşdür.

Qeyd etmək lazım gələn
bir neçə şey var.

Əvvəla, bu qranulomanın ortasındakı

çox çəhrayı, çox homojen bir materialdır,

ehtimal ki, ölü makrofajları və

nəticədə yenidən sorulan və bu sıx nüvəni

əmələ gətirən digər tullantılatı
təmsil

edir. Bəzən zamanla kalsifikasiya olur

və rentgen şəklində görünə bilir,

məsələn, burada göstərdiyimiz
rentgen şəklindəki,

ağciyərdəki kalsifikasiya olmuş
ağ ləkə kimi.

Buna geri qayıdacağıq.

Qranulomanın göstərilən

digər hissəsi bu sıx ortanın

ətrafında meydana gələn
iltihab reaksiyasıdır.

Mavi rəngdə göstərilən hüceyrələrin hamısı

lenfositlər, monositlər və makrofajlardır

və bu, vərəm basili ilə

infeksiyaya reaksiyadır.

Bəzən bu, həqiqətən mərkəzdə

olduqca nekrotik olur.

Burda çox görsənmir.

Sonra bir növ kəsmik kimi

hala gəldiyi üçün "kazeozlaşma" adlanır.

Digər şəkil, rentgen şəkli,

kalsifik qranulomanı göstərir.

Bu orjinal qranulomadır,

Gohn fokusu, və eyni zamanda
ürəyin kənarındakı

limfa düyünlərinin bir qədər
şişdiyini göstərir.

Daha əvvəl də qeyd edildiyi kimi,
bu

limfa düyünlərinin reaksiyası və
Ghon fokusu birlikdə

Ghon kompleksini meydana gətirir.

Bu, bu şəxsin əvvəl

vərəm xəstəliyinə tutulduğunun,

gizli qaldığının, amma
reaktivasiya riski olduğunun

radioqrafik sübututdur.