Vərəm patogenezi | Yoluxucu xəstəliklər | NCLEX-RN | Khan Akademiyası

Vərəmin ağciyərlərə necə zərər verdiyini tam olaraq öyrənin. Bu videolar tibbi məsləhət vermir və yalnız məlumat vermək üçündür. Videoların peşəkar tibbi məsləhət, diaqnoz və ya müalicənin əvəzi olması nəzərdə tutulmayıb. Tibbi vəziyyətlə bağlı suallarınız üçün həmişə ixtisaslı bir sağlamlıq məsləhətçisindən məsləhət alın. Heç bir Khan Academy videosunda oxuduğunuz və ya gördüyünüz bir şey olduğuna görə heç vaxt peşəkar tibbi məsləhətləri laqeyd yanaşmayın və ya müraciətində gecikməyin. Stanford Tibb Fakültəsi tərəfindən hazırlanmışdır.

Növbəti dərsi izləyin: https://www.khanacademy.org/test-prep/nclex-rn/rn-infectious-diseases/tuberculosis-rn/v/primary-and-secondary-tb?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=Nclex -rn

Əvvəlki dərsi qaçırdınız? https://www.khanacademy.org/test-prep/nclex-rn/rn-infectious-diseases/tuberculosis-rn/v/tb-epidemiology?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=Nclex-rn

Khan Academy-də NCLEX-RN: NCLEX-RN-də yer alan məzmundan suallar toplusu. Bu suallar Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 Amerika Birləşmiş Ştatları Lisenziyası (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/us/ saytında mövcuddur) altında mövcuddur.

Khan Academy haqqında: Khan Academy şagirdlərə sinifdə və xaricində öz templəri ilə təhsil almağa imkan verən təcrübə məşqləri, təlimat videoları və fərdi öyrənmə panelini təklif edir. Riyaziyyat, elm, kompüter proqramı, tarix, sənət tarixi, iqtisadiyyat və s. Riyaziyyat tapşırıqlarımız güclü və öyrənmə boşluqlarını müəyyən edən ən müasir, uyğunlaşma texnologiyasından istifadə edərək uşaqları uşaq bağçasından hesablamaya istiqamətləndirir. Xüsusi məzmun təklif etmək üçün NASA, Müasir İncəsənət Muzeyi, Kaliforniya Elmlər Akademiyası və MIT kimi qurumlarla da əməkdaşlıq etdik.

Pulsuz. Hər kəs üçün. Əbədi. # Hərşeyiöyrənəbilərsiniz

Khan Academy’nin NCLEX-RN kanalına abunə olun: https://www.youtube.com/channel/UCDx5cTeADCvKWgF9x_Qjz3g?sub_confirmation=1
Khan Academy-yə abunə olun: https://www.youtube.com/subscription_center?add_user=khanacademy

Bu gün

sizinlə

vərəmin patofiziologiyası,

yəni vərəmə yoluxmanın necə baş

verdiyi haqda danışacağıq.

Çəkdiyim şəkildə soldakı şəxs

vərəmə yoluxmuşdur.

O öskürür və ya asqırır,

təsvir etdiyim kiçik ağ nöqtələr

ağız vasitəsilə xaricə çıxır.

Sağdakı isə sağlam insandır və

vərəmə yoluxa bilər.

Soldakı şəxs öskürdükdə,

əgər onda vərəm varsa,

o zaman vərəm
mikobakteriyalarının bəziləri

yaxın təmasda olduqları insana
hava-damcı yolu ilə

yoluxacaq.

Təxminən 10 olduğu təxmin edilən

bu yoluxmuş damlacıqların bir hissəsi
həssas fərdin

hava yolundan aşağıya doğru
irəliləyir və ağciyərə enir.

Onlar çox çox balaca olmalıdırlar

ağciyərin ən uzaq bölgəsi olan

alveola çatmaq üçün.

Təqribən diametrləri
5 və ya 10 mikron olmalıdır.

Bu basillər bir dəfə insanın
ağciyərinə girdilərsə,

ev sahibinin, insanın immun sisteminin
bazal səviyədə

aktivləşdirirlər.

İmmunitet sisteminin
bu basillərlə qarşılaşan ilk hissəsi

ağciyər tənəffüs yollarında olan
makrofajlardır.

Bu makrofajlar basilləri içərisinə alır

və basillər makrofaj içində çoxalırlar,

sayıca artırlar.

Makrofaj sonradan basili sərbəst buraxır.

Digər makrofajlar onları götürür,

və nəticədə bir nəfərin
ağciyərinin distal hissəsində

yoluxmuş bir sıra hüceyrə olur.

Bu makrofajlar daha sonra
bir araya gəldikdə

və ağciyər məhvi meydana gəldikdə,

nəticədə ağciyərdə qranuloma adlanan

müəyyən bir lezyon meydana gətirirlər.

Qranuloma
(tuberkuloz xəstəliyində daha çox

tuberkuloma işlədilir)
tuberkuloz infeksiyasına

qarşı reaksiya göstərən
makrofaj və

başqa iltihab hüceyrələr

qrupudur.

Bu qranuloma bir insanın görməsi üçün
kifayət qədər

böyüyübsə,
yəni bir patoloq ağciyərə baxanda

bunu görürsə,
buna Gohn fokusu deyilir, G-O-H-N,

əlbətdə Dr. Gohn"un adı verilib.

Makrofajlarda lokal infeksiya yaranıb

qranuloma formalaşdıqdan sonra,

infeksiya həmin lokal ərazidə
nəzarət altına alınmırsa,

infeksiyanın
regional limfa düyünlərinə yayılır,

yəni ağciyərdəki limfa düyünlərinə.

Sonra bu regional limfa düyünlərində
immun reaksiya yaranır.

Regional limfa düyünləri
və yoluxmuş qranuloma

Gohn kompleksi adlanır.

Bu, bir insanın ya rutin olaraq,
ya da hər hansı

bir səbəblə etdiyi bir
sinə rentgenoqrafiyasında

aydın görsənə bilər.

Bunu görən radyoloq deyəcək ki,

"Bu əvvəlki vərəm infeksiyasına
bənzəyir."

Radioqrafiyalarda həm qranuloma,

həm də Gohn kompleksinin
bir nümunəsini göstərəcəyik.

Bütün bu infeksiyaya,
indi yoluxmuş insana,

birincil infeksiya deyilir.

Fərd vərəmə yoluxub.

Bir çox şəxs üçün bu,
hekayənin sonudur.

Tüberküloz gizli bir vəziyyət olaraq
adlandırılan

vəziyyətdə qalır və

heç bir problem yaratmadan
insanın bütün

həyatı boyunca gizli qalır.

Tamamilə bakteriyadan

qurtulurlar bəs?

Bakteriyanın tamailə öldürülüb

öldürülmədiyi aydın deyil.

Bəzi faktlar var ki,

bəziləri bakteriyanı yox edir,

ancaq klinik baxımdan,
bir dəfə vərəmə

yoluxduğunuzda,
sonsuza qədər sizinlə olduğunu

və sonrakı problemlərə
səbəb ola biləcəyini

düşünmək lazımdır,
bu barədə indi danışacağıq.

İnsanların 90 faizi üçün,
məsələ burda bitir.

Amma 10 faizi üçün yox.

Təqribən bu 10 faizin yarısı,
yəni 5 faizin birincil infeksiyaları

proqressivdir, yəni onlar dəvam edirlər

və vərəmə yoluxduqdan bir müddət sonra

problem yaradırlar.

Bu problem infeksiyanın
lokal proqressiyası kimi

izah oluna bilər,
beləliklə ağciyər Gohn fokusu

daha da böyüyür və nəticədə

vərəm pnevmoniyası ilə nəticələnir,

yəni vərəmin yaratdığı
ağciyər xəstəliyi ilə.

Və ya bundan da qabağa gedə bilərlər.

İnfeksiya geniş şəkildə yayılır,

bədəndəki bir çox orqanlara yayılır,

əsasən də qaraciyərə,
ağciyərin digər hissələrinə,

hətta beyin və digər orqanlara.

lokal progressyon yada yayılım xəstələrin

təqribən 5 faizində olur.

Bu yayılma ilə əlaqələndirilən bir model

budur ki (bu tək model deyil),

infeksiya bir çox orqanı
çox kiçik olduqları üçün

"darı" (millets) adlanan kiçik

ləkələrlə doldurmasıdır,

və buna miliar vərəm deyilir.

Ən çox ağciyərlərdə,

bu kiçik nöqtələri gördüyünüz

ağciyərlərdə görsənir.

Bu yayılan infeksiyanın bir növüdür.

Bu birincil infeksiyadır
ve 5 faizi təşkil edir.

Xəstələrin əlavə 5-10% -i
infeksiyanın

gizli vəziyyətindən çıxır və

ikincil xəstəlik adlananan
vəziyətə keçirlər.

Bu əvvəlki gizli ya da yatan infeksiyanın

yenidən aktivləşməsi ilə olur.

Yenə də, yoluxmuş ümumi əhalinin

təxminən 5% -nin bu yenidən aktivasiya

xəstəliyinə tutulduğu təxmin edilir.

Bu həyatızın hər hansısa

bir nöqtəsində baş

verə bilər?--- Bu tamamilə

həyatınızın hər hansı bir yerində
ola bilər, xəstəlikdən bir neçə

ay sonra ya da çox çox illər sonra.

Bu yenidən aktivləşmə, yazdığım kimi,

ikincil vərəm adlanır

birincil infeksiyadan fərqli olaraq;
bu ikincil infeksiyadır.

Birinin yenidən aktivləşmə ehtimalı,

əslində
xəstənin immuniteti də daxil olmaqla

bir çox faktordan təsirlənir.

Yəni əgər gizli vərəm keçirən insanın
basqılanmış

immun sistemi, xüsusən də basqılanmış

hüceyrə vasitəçili immun sistemi varsa,

onların yenidən aktivləşmə ehtimalı
nisbətən çox yüksək ola bilər.

Artan reaktivasiya şansına
səbəb olduğu bilinən

bəzi immunitet faktorları,

insan immun çatışmazlığı virusu ilə

birlikdə infeksiyadır.

Bu, dünya miqyasında böyük bir virus,
immun çatışmazlığı virusudur (HİV).

Digər faktor isə şəxsin
orqan nəqli olması

ya da başqa səbəblərə,
məsələn xərçəngə görə,

kemoterapi qəbul etməsidir.

Transplantasiya üçün, biz onlara

immun basğılayıcı dərman veririk

ki, nəqli rədd etməsinlər,

amma bu onları
riskdə qoyur.

Bu onların T-hüceyrələrini
öldürür,

buna görə yüksək riskləri olur.

Sonra, narkotik maddəni intravenöz şəkildə

sui-istifadə edən
xəstələrdə də risk artır,

olduqca böyük şəkildə.

Bu qruplar birlikdə, hər biri ümumi

aktivləşmə populyasiyasından

10 qatdan daha çox riskdədirlər.

Reaktivasiyanı daha az dərəcədə təsir edən

digər xəstə faktorları da var.

Ümumi populyasiya ilə müqayisədə yenidən

aktivasiya şansı 2 və ya
3 qat artmış ola bilər.

Buraya
yaxşı qidalanmayan xəstələr daxildir.

Diabeti olan xəstələr də.

Risk faktoru sadəcə siqaret çəkmək olan

xəstələr belə (yalnız deməzdim yəqin ki).

Bunların hamısı tüberkülozun gizli

və ya hərəkətsiz vəziyyətindən çıxaraq

yenidən aktivləşmə şansını artıra bilər.

HİV, transplantasiya, intravenöz maddə

qəbul edənlər üçün risk nə qədərdir?

Yəqin ki təqribən 10 dəfə,

ən az 10 dəfə.

Onlarin bəzilərinin
hətta 70

qat riski artırdığı təxmin edilir, amma
qeyd-şərtsiz 10

qatdan çoxdur. İkincil vərəmlə bağlı demək

istədiyim axırıncı şey onun çoxunun
yenidən aktivləşmə ilə yaranmasıdır,

amma ikincil vərəmi xəstəliyini
yenidən infeksiyanı

tutaraq da yarada bilərsən.

Bu o mənaya gəlir ki, yenidən aktivləşən

sizin öz gizli vərəminiz deyil,

amma digər infeksiyalı şəxslə
təmas da olmusuz

və ikincil xəstəliyiniz yenidən

infeksiya tutmağınızla yaranıb,

yeni bir məruz qalmadır.

Onda yeni bir məruziyət və ya

öz gizli vərəmin yenidən aktivləşməsi

ilə eyni simptomlar yolu ilə

xəstəlik yaranır, doğrudurmu?

Eynən.

Qeyd etdiyiniz kimi yerli proqressiya

və ya immunoloji cəhətdən
ağır bir basqılanma olsa, miliar nümunəsi

və s. daxil olmaqla

yayılmış infeksiya yarada bilərsiniz.

Yalnız sonda iki şəkli
göstərmək istəyirəm.

Çəhrayı rəngdə olan şəkil qranulomanın

mikroskopik görünüşündə böyüdülmüşdür.

Qeyd etmək lazım gələn
bir neçə şey var.

Əvvəla, bu qranulomanın ortasındakı

çox çəhrayı, çox homojen bir materialdır,

ehtimal ki, ölü makrofajları və

nəticədə yenidən sorulan və bu sıx nüvəni

əmələ gətirən digər tullantılatı
təmsil

edir. Bəzən zamanla kalsifikasiya olur

və rentgen şəklində görünə bilir,

məsələn, burada göstərdiyimiz
rentgen şəklindəki,

ağciyərdəki kalsifikasiya olmuş
ağ ləkə kimi.

Buna geri qayıdacağıq.

Qranulomanın göstərilən

digər hissəsi bu sıx ortanın

ətrafında meydana gələn
iltihab reaksiyasıdır.

Mavi rəngdə göstərilən hüceyrələrin hamısı

lenfositlər, monositlər və makrofajlardır

və bu, vərəm basili ilə

infeksiyaya reaksiyadır.

Bəzən bu, həqiqətən mərkəzdə

olduqca nekrotik olur.

Burda çox görsənmir.

Sonra bir növ kəsmik kimi

hala gəldiyi üçün "kazeozlaşma" adlanır.

Digər şəkil, rentgen şəkli,

kalsifik qranulomanı göstərir.

Bu orjinal qranulomadır,

Gohn fokusu, və eyni zamanda
ürəyin kənarındakı

limfa düyünlərinin bir qədər
şişdiyini göstərir.

Daha əvvəl də qeyd edildiyi kimi,
bu

limfa düyünlərinin reaksiyası və
Ghon fokusu birlikdə

Ghon kompleksini meydana gətirir.

Bu, bu şəxsin əvvəl

vərəm xəstəliyinə tutulduğunun,

gizli qaldığının, amma
reaktivasiya riski olduğunun

radioqrafik sübututdur.