Paola Antonelli tasarımı sanat olarak görüyor

New York Modern Sanat Müzesi MoMA'nın tasarım sorumlusu Paola Antonelli tasarımın her türüne ve şeklinde olan merakını tüm dünyaya yaymak istiyor.

Cennete inanların aklında, cennetin neye benzediğine dair bir fikir vardır.

Bence cennet, merakın tatmin edilmesidir.

Cenneti çok rahat bir bulut gibi düşünüyorum

üzerine karın üstü yatabileceğim

küçükken televizyon seyrettiğim gibi, dirseklerimin üzerinde.

Ve oradan heryere bakabiliyorum

izlemek istediğim tüm filmleri seyredebiliyorum.

Bu bazen New York'ta metroda okurken hissedilen

trans halinin benzeri,

çok yatıştırıcı ve rahat birşey.

Komik olan şu ki, benim hayatım zaten biraz böyle.

Çünkü şunu keşfettim

Bunu anlamam vakit aldı,

ama 24 yaşındayken, eşyalarla insanlardan daha iyi anlaştığımı anlayınca

bu tutkumu yaşamaya karar verdim.

Hayatımı aslında trans halinde yaşıyorum.

Etrafımda gördüğüm herşey bir hikayenin başlangıcı.

Bir örnek vereyim.

2004'te MoMA'da yapılan "Mütevazı Şaheserler" sergisi.

Queens'deydik.

Şehrin ortasında kocaman bina yapılıyordu

o yüzden taşradaki minicik yerdeydik.

Tüm kariyerimin en eğlenceli anlarından biriydi.

Bununla da kalmıyor.

Harf tipi Helvetica idi.

Bu harf tipinin 50. yıldönümü bu sene.

Ben de düşündüm: Max Miedinger ve bütün İsviçreli tasarımcılar

Akzidenz Grotesk harf tipini aşmaya çalışarak yeni bir harf türü buluyor.

Hepsi kafamda canlanıyor.

Ve tabii "Mütevazı Şaheserler" ile

bunun 100 katıydı.

Umarım serginin

sizin üzerinizde aynı etkisi olur.

Serginin amacı çocuklara fikirler vermekti -

hani evde ödev yaparlar ya?

İki tane bezelyeyle yapacaklarına

mutfakta veya annelerinin çantasında birşey bulup

müzelik bir tasarım yapabilirler diye umuyordum.

Herkes sürekli "Mütevazı Şaheserler" öneriyor.

Ve MoMA'da kitaplar sunuyoruz -

herkes kendi "mütevazı şaheseri"ni yaratabilsin diye.

Böyle yapınca genellikle %80 porno, %20 de gerçek öneriler çıkıyor.

Bu defa ise neredeyse tamamı iyi önerilerdi.

Milliyetçilik ortaya çıktı.

Örneğin İspanyolların süpürgeyi icad ettiğini bilmiyordum --

onlar ise çok gururluydu.

İşte İspanyollar "la frego" dedi, İtalyanlar pizzayı seçti.

Şunu da göstermek istiyorum, Kentucky'nin önerileri bayağı iyiydi:

ay ışığı, çamaşır deterjanı ve sıvı tırnaklar

Devam ettikçe --

(Gülüşmeler)

-- şu öneri de Milano'dan:

bu bizim trafik ayracımız, adı "panettone", renkli boyanmış--

hani şu Milano'da görülen güzel beton şeyler

trafik şeritlerini gösteriyor.

Siz de düşünün.

Bize yollayın, her zaman açığız.

Böyle bir sergi sayesinde

MoMA'daki 13 yılım boyunca düşündüklerimi daha da iyi anladım.

Ben İtalyanım. İtalya'da tasarım normal birşey.

Her ülkenin farklı bir özelliği var.

Geçenlerde Arjantin ve Uruguay'a gittim,

ve orada ev yapmanın temel yöntemi, güzel bir çağdaşlık.

Başka yerde görülmeyen bir stil; oysa çağdaş sanat berbattı.

İtalya'da - özellikle de Milano'da -

çağdaş sanatın yeri o kadar da önemli değil.

Ama tasarım - aman Tanrım.

En basit dükkanda bulabileceğiniz şeyler - şık mağazalara gitmeden-

çok rafine tasarım örnekleri oluyor, bu sayede herkes

bizi çok sofistike buluyor.

Öylesine dükkanda bulacağınız şeyler.

New York'un çağdaş sanatta özel bir hüneri var.

İnanamıyorum, Richard Serra'nın kim olduğunu bilen

ve galeri gezen 3 yaşında çocuklar oluyor!

Ama tasarıma nedense hala dekorasyon gözüyle bakılıyor.

Çok ilginç.

"Tasarım" dediğimde çoğu insanın aklına

şunun gibi aşarı tasarlanmış - bu durumda kasıtlı olarak -

iç dekorasyon geliyor.

Kumaş seçen birisi geliyor.

Tabii tasarım bu da olabilir. Ama şu da olabilir.

Kudüs'te bir tasarım okulu olabilir, insanlara daha iyi

gaz maskeleri yapmanın yollarını arayan.

Çünkü bildiğiniz gibi İsrail günde kişi başına bir gaz maskesi hazırlıyor, bebekler dahil.

Yani bu tasarımcıların yaptığı, boyun çizgisini aşağıya çekmek

böylece boğulacağına çocuk bir de kola içebiliyor.

Bebeklere bir maske yapmaya çalışmışlar

anne veya baba çocuğu tutabiliyor - çünkü yakınlık çok önemli -

ve bebeğe küçük bir çadır yapıyor.

Bunun ne denli vahşi olduğunu düşünseniz de, çok başarılı bir tasarım.

ve bu, şık mobilyadan çok uzaklarda.

Ama yine de aynı tutukunun bir parçası.

Benim başından beri MoMA'da yapmaya çalıştığım

MoMA'nın gücünü kontrol etmek.

Burada çalışmak harika - gerçekten gücünüz var

çünkü insanlar sergilerinizi biliyor veya duymuş oluyor

Bu bir güç, çünkü bir tasarım müzesine çok fazla ziyaretçi gelmezdi.

Bize gelenlerin %80'inin Picasso ve Matisse için geldiğini gayet iyi biliyorum.

Sonra tesadüfen benim sergime geliyorlar, ben de kalmalarını sağlıyorum.

Yapmaya çalıştığım, MoMA'da benim bölümümde çalışan küratörlerin

müzenin 1929 yılında kurulmasından beri yaptıklarının aynısı.

O da dünyada olup bitenleri izlemek

ve bu otoriteyi durumu iyileştirmek için kullanmak.

Çeşitli olaylar oldu -

Aslında Eames Demetrius bu salonda olabilir.

Onun büyük büyük babası -

Bu akrabalık bağını hep karıştırıyorum -

Neyse, ilk defasında Charles Eames ve ikinci defa Charles ve Ray Eames

iki yarışmaya katıldılar.

Biri 1940'ta bitkisel mobilya konulu, diğeri 1948'de

savaştan dönen askerler için düşük maliyetli mobilya konusunda

ki bu mobilyalar yepyeni bir çizgi yaratmış.

Ucuza iyi tasarım yapılmış.

Mimari ve tasarımda birçok program geliştirilmiş

daha iyi bir hayat için daha iyi tasarıma doğru yönelen.

Benim de 1995'te açtığım ilk sergi

"Çağdaş Tasarımda Dönüşken Malzemeler" idi.

Bana göre tasarımda yeni bir evreyi konu alıyordu

tasarımcıların artık malzemeleri kendi zevklerine uyarlamalarını.

bu şekilde çok çeşitli malzemelerle tanıştım, mesela aerojeller

gibi, Kaliforniya'da Lawrence Livermore'un laboratuvarından.

O zamanlar bunlar sivil piyasaya girmeye başlıyordu.

Aynı dönemde Takeshi İshiguro'nun muhteşem eserleri vardı:

pirinç hamurundan yapılmış tuzluk ve biberlikler.

Yani görüyorsunuz, çok çeşitli şeyler.

Sonra mesela başka bir sergi vardı

2001 yılında, adı "Çalışma küreleri" idi.

Çeşitli tasarımcılardan dünyada ortaya çıkan

yeni çalışma stilleri hakkında fikir üretmelerini istedim.

Orada Ideo'yu görebilirsiniz.

Çok güzeldi - adı "Kişisel Gökler"

Fikir şuydu: masanızın üzeirnde tavana bir gökyüzü yansıtıp

kendinize bir "Cielo in Una Stanza" yaratabilirsiniz -- odada gökyüzü.

Bu meşhur bir İtalyan şarkısı.

Diğer örnekler: Bu Marti Guixe'nin "hareket halinde çalışma" eseri.

Ve favorim: Hella Jongerius'un evden çalışma fikri

Ve bu bana tasarım hakkında önemli bir fikir sunma fırsatı veriyor.

Tasarımcılar dünyanın en büyük sentetizörleri.

İnsanların ihtiyaçlarının en iyi sentezini yapıyorlar

ekonomik koşulların, malzemelerin, sürdürülebilirlik sorunlarının.

Bunu yapınca, sonuçta, eğer başarılılarsa

parçalarının toplamından fazlası ortaya çıkıyor.

Ve Hella Jongerius gerçekten inanılmaz

bir sentez yapabilmiş.

Hem de çok komik.

Çalışmasının arkasındaki fikir şu :

o zamanlar herkes hayatı bölmek lazım diyordu.

O da hayır, iş ve eğlence birlikte olabilir dedi.

Evet bu özellikle harika -- 2001 yılındaki "TV yemeği".

Arada birçok farklı sergi oldu

ama kendi sergilerime odakanmak istemiyorum.

Daha ziyade bazı tasarımcıların yetenekleri hakkında konuşmak istiyorum.

"Maverick " kelimesi hep bana zor geliyor.

Ben ABD'ye 13 yaşındayken geldim

ve hala bu ne demek diye soruyorum.

Bu sabah sözlüğe baktım ve şöyle diyor

Danalarını damgalamayan bir adam varmış.

Yani herkesin yaptığını yapmıyormuş.

Bu nedenle ona "maverick" denirmiş.

İşte tasarımcıların böyle olması lazım.

Çünkü başarılı objeler tasarlamanın en iyi yolu

- ve eskiden olmayan bir eşya üretmenin -

sanki o hiç varolmamış gibi davranmak.

Veya insanların ona farklı bir şekilde davranmasını sağlamak.

"Güvenli", MoMA'daki son sergimdi.

Geçen yılın sonunda bitti.

Güvenlik ve korunmayla ilgili tasarımları konu alıyordu.

Uzun hikaye, 2001'den önce başlamıştı ve adı "Acil Durum" idi.

Sonra 11 Eylül oldu, o şokla sergiyi iptal ettim.

Yavaş yavaş tekrar gündeme geldi.

Bardağın boş tarafını değil dolu kısmını ele aldım.

Konu korunma ve güvenlikti.

Mayın temizleme malzemelerinden

suyu sterilize eden pipetlere kadar herşey vardı.

Çok genişti.

Bir de, Cameron ile bir süre beraber çalıştık.

Onun web sitesindeki bazı şeyler sergide vardı.

İlginç olan, artık tasarım ve sanattan konuşmaya gerek yok.

Ama tasarım bir mesaj vermek için herşeye hazır.

Hesaplılık ve biraz da mizah meselesi.

Bu Güney Afrikalı Ralph Borland'ın bir projesi.

Sivil eylemler için bir kıyafet.

Fikir şu: bir protesto gösterisinde

polis size doğru yürürken bunu giyiyorsunuz

Kocaman bir kalp şeklinde ve kalbinizin üzerinde hoparlör var

kalp atışlarınız duyuluyor.

Polise bunu hatırlatıyorsunuz -

Tüfeğin önünde çiçek olması gibi.

Düşünün: bir sürü insan aynı kıyafetle yürüyor,

kalp atışları yükseliyor, polise korkutucu gelir.

Yani tasarımcılar bazen doğrudan işlevsel şeyler yapmıyorlar

ama olayları anlamamıza yarıyorlar.

Tony Dunne ve Fiona Raby

endişelerimiz ve paranoyalarımız hakkında bir seri obje yaptıar.

Mesela bu saklanma mobilyası zeminle aynı malzemeden yapılmış

tamamen yok okuyor ve saklanabiliyorsunuz.

Daha da iyisi, sarılabilir atom bombası mantarı - bu sayede hakkımda

ABD Atom Bilimcileri Bülteninde bir makale çıktı.

Sanırım MoMA'da bu hiç olmamıştı.

Veya Faraday sandalyesi, radyasyonlardan koruyor.

Sergide keşfettiğimiz en ilginç şey şuydu:

aslında en iyi korunma, benlik bilinci

ve birçok tasarımcı bu konuyu irdeliyor.

Bu Hollandalı tasarımcı Cindy van der Bremen'den

bir dizi başörtüsü.

Müslüman kadınların başlarını açmadan

kayak, tenis, ne isterlerse yapmalarını sağlıyor.

Bazen bu tür araştırmalar yaparken

çok güzel fikirlerle karşılaşıyorsunuz.

Twan Verdonck çok genç, 27 yaşında ve psikologlarla işbirliği halinde

oyuncaklar tasarladı. Bunlar psikolojik sorunlu

çocukların duyularını geliştirmeye yarıyor.

Çok güzeller.

Mesela bu tüylü oyuncak sarılmak için

çünkü otistik çocuklar çok sıkı sarılmayı seviyor, içinde bir yay var.

Bir de aynalı bebek var, çocuk kendini görebilsin diye.

Benlik bilinci kazandırıyor.

Tasarım gerçekten tüm dünyayı gözlemliyor

ve çeşitliliği gözönünde bulunduruyor.

Geçenlerde İstanbul'da Herald Tribune'un düzenlediği lüks konulu bir konferanstaydım.

Gerçekten ilginçti, ben son konuşmacıydım

ve benden önce insanlar gerçekten lüksten bahsetti.

Ben keyiflerini kaçırmak istemiyordum ama

konuyu gerçeklere geri getirme ihtiyacı duydum.

Gerçek şu ki lüksün çok farklı türleri var.

Göreceli lüks de var, zengin olmayan insanlar için.

Bunu iki örnekle anlatmak istiyorum

tasarımın tasarruftan gelebildiğini gösteren örnekler.

Bu Küba'dan bir örnek. Sesli bir oyuncak bisiklet zili olarak kullanılmış.

Bu da pirinç torbalarından yapılmış bir yağmurluk.

Bunlar çok güzel çünkü

hem akıllı, hem ekonomik.

Bu ise Sao Paulo'lu iki kardeşin bir eseri.

Fernando ve Humberto Campana etraflarındaki fakirlikten

ve zekadan ilham alarak mobilya yaptılar. Bunlar şimdi

inanılmaz fiyatlara satılıyor.

Ama bu piyasanın garipliğinden kaynaklanıyor.

Yani tasarım herşeyi gözönünde bulunduruyor.

İlginç olan, teknoloji ilerledikçe,

herşey telsiz ve soyut hale geldikçe,

tasarımcılar, tam aksine, ellerimizi kullanmamızı

araç gereçler kullanmamızı istiyorlar.

Bu mobilyalar insanları fiziksel olarak dahil etmek istiyor.

Şu sandalyeyi açıp oturmanız lazım,

şeklinizi alıyor.

Bu güzel objeler de Barselona'lı Ana Mir'in.

Şu küpe insan saçından yapılmış, bunlar çikolatadan meme uçları

bunlar da parmak arası şekerler: sevgiliniz bunları ayaklarınızdan emiyor.

(Kahkahalar)

Şimdi tasarım için çok güzel bir zaman.

Yıllar önce Viyanalı matematikçi Marchetti'nin

askeri sanayii hakkında söylediklerini dinlemiştim.

Gizli keşifler ile sivil dünyadaki icatlar

tam ters seyreden iki dalga şeklinde.

Aslında doğru.

Savaş zamanında büyük teknolojik ilerleme oluyor.

Ve bu sırada dünyada yokluk oluyor -

İkinci Dünya Savaşında çelik bulunmuyordu,

alüminyum yoktu.

Sonra barış gelince, tüm bu teknolojiler aniden

sivil piyasaya giriyor.

Çoğunuz biliyordur, Patates Cipsi Sandalyesi

böyle bir durumdan kaynaklanıyor.

Fiberglas bir anda sivil kullanıma girdi.

Şimdi ise

bu dalgaların ritmi çok değişti,

son 25 yılda hayatlarımızın ritminin değiştiği gibi.

Dalga uzunluğunun ne olduğunu bilemiyorum.

Ama tasarım için çok önemli bir dönem olduğu kesin.

Çünkü bir yandan teknoloji tasarım dünyasında da

tüm kaynakları açık hale getiriyor,

diğer yandan da sürdürülebilirlik olgusu

- yalnızca CO2 salımları bakımından değil,

insan ilişkilerinin de sürdürülebiliriği -

tasarımcıların çalışmalarının önemli bir parçası oldu.

Bu yüzden tasarımcılar giderek eşyalardan ziyade

davranışlar üzerinde çalışıyor.

Özellikle iyi olanlar - hepsi değil.

Mesela Mathieu Lehanneur'ün çalışması

gerçekten harika.

Bu genç Fransız tasarımcı

ilaç şirketleriyle de çalışıyor.

Bu aletler hastaları ve özellikle çocukları ilaçlarını

düzenli almaya teşvik etmek için.

Mesela bu astım ilacı

alma vakti gelince şişiyor.

Çocuk üfleyip balonu boşaltıyor.

Veya bu ilacı cildinize resim çizerek alıyorsunuz

Cildinizden ilaç verilirken

eğleniyorunuz.

Aynı şekilde Marti Guixe

herşeyi ağzınızdan geçirerek sizi müdahil ediyor.

Böylece hatalarınızdan ve tatlarınızdan öğreniyorsunuz.

Bir sonraki sergim

- bununla çoğunuzun canını sıktım -

tasarım ve bilim arasındaki bağ hakkında.

İkisi arasındaki ortak noktaları bulmaya çalışıyorum

ortak sorunları.

Bu şekilde tasarımın eğitici boyutuna daha fazla eğileceğiz.

Şekil dayatmaktansa yön gösteren tasarım.

Umarım çoğunuz buna yanıt verecektir.

Birçoğunuza bir e-posta gönderdim.

Tasarım ve bilim, farklı boyutları gözde canlandırabilme

çok küçük ölçekte çalışabilme

ve çok büyük ve anlamlı bir çalışma sergileme imkanı sunuyor.

Teşekkür ederim.