-
Doktor Poizellodan öyrəndiyimiz
müqavimət tənliyi
-
barədə bir az söhbət etdik.
-
Tənlik belə görünürdü.
-
Düsturu yenidən
təkrarlayım.
-
Müqavimət uzunluğun 8 mislinin
eta-ya hasilinin, pi ədədi ilə
-
radiusun dördüncü dərəcədən
qüvvətinə hasilinə
-
nisbətinə bərabərdir.
-
Bütün bunlar birləşdikdə
damarlardakı müqavimət yaranır.
-
Bir anlıq qanın özlülüyünün
-
dəyişməyəcəyini
-
fərz edək.
-
Təbii ki, bu həmişə dəyişməyəcək.
-
Amma fərz edək ki,
qanın özlülüyü
-
olduqca sabitdir.
-
Müqaviməti dəyişmək istəsək,
geriyə dəyişdiriləsi
-
iki amil qalır.
-
Damarın uzunluğu və radiusunu
nəzərdə tuturam.
-
Tutaq ki,
-
r radiusuna və burada göstərdiyim
uzunluğa sahib
-
qan damarı mövcuddur.
-
Rəqəmlərdən istifadə edəcəyəm.
-
Müqavimət üçün 2 nömrəsini
götürək.
-
Müqaviməti dəyişmək üçün
bizim iki seçimimiz var.
-
Müqaviməti artırmaq üçün
-
iki şey edə bilərəm.
-
Deyək ki, müqavimət artıb.
-
Tənliyə baxaraq cavabı
-
deyə bilərsiniz.
-
Bu iki şeyin
-
rəsmini çəkəcəyəm.
-
Birinci edəcəyimiz şey
radiusu sabit
-
saxlamaqla uzunluğu artırmaqdır.
-
Radiusu sabit saxlamaqla
uzunluğu indi olduğundan
-
iki dəfə çox artırsam,
-
müqavimət də
-
ikiqat artacaq.
-
İki dəfə iki dörd edir. Müqavimət dörd
-
olacaq.
-
İkinci versiyadan
-
danışaq.
-
Tutaq ki, uzunluğu
dəyişmək istəmirəm.
-
Eyni saxlayıram.
-
Onun əvəzində radiusda dəyişiklik
edərək
-
onu yarıya endirirəm,
ikiyə bölürəm.
-
Ötən videoda radiusu
-
yarıya bölməklə
-
müqavimətin 16
-
dəfə yüksəlməsinə anil olduq.
-
Müqavimətin r-in
-
dördüncü dərəcədən
qüvvətinə bərabər
-
olduğunu görə bilərsiniz.
Ona görə də dördüncü dərəcədən
-
qüvvəti yarıya endirdikdə
-
on altı edir.
-
On altını
-
ikiyə vuraraq
-
müqaviməti 32 alırıq.
-
Bunlar qan damarlarında
müqaviməti artırmaq üçün
-
istifadə olunan
iki strategiyadır. İkisindən
-
birinin daha effektiv
-
olduğunu görə bilərik.
-
Dördüncü dərəcədən
qüvvətləndirmək
-
uzunluğu dəyişdirməkdən
daha çox
-
müqaviməti artırma
-
effektivdir.
-
Praktiki olaraq bunun
-
saya əzələ üzərində
-
tətbiq olunduğunu
nəzərə alın.
-
Saya əzələ üzərində
bunu gerçəkləşdirmək
-
daha asandır.
-
Halbuki birinci strategiya olan
uzunluğu dəyişdirmək
-
mümkün deyil.
-
Damarın uzunluğunun iki qat
artmasını gözləmək
-
çətindir. Çünki damarda
-
müqavimət artmağa başlayır.
-
Müxtəlif səbəblərdən
radiusu dəyişmək daha
-
vacibdir.
-
Bunu bir qədər
mürəkkəbləşdirək.
-
Bir damar əvəzinə
-
üç damarımızın olduğunu fərz edək.
Burada bir,
-
burada isə 5 damar var.
-
Uzun olan damar isə burdadır.
-
Daha uzun olduğu üçün bunun
-
müqavimətini 8 hesab edək.
-
Hər birinə daha qısa,
-
lakin eyni radiusu qoyaq.
-
Burada 2-dir.
-
Hər üçündən qanın axdığını
düşünək.
-
Yekun müqavimət nə qədərdir?
-
Burada biz üç ədəd
damardan bəhs edirik.
-
Bu damarlar və ya
-
borular vasitəsilə
qan axınını müşahidə edirik.
-
Qan bu üç damardan keçdiyi üçün
yekun miqdarı
-
toplamağımız lazımdır.
-
Ümumi müqavimət müqavimətlər
cəminə bərabərdir.
-
Yekun qiyməti kiçik t ilə
işarə
-
edirəm. Yekun
-
müqavimət birinci
ikinci və üçüncü
-
müqavimətlərin
cəminə bərabərdir.
-
Dördüncü və beşinci
-
müqavimətlər də olsa
-
onları da əlavə edə bilərik.
-
Hazırda bizdə olan müqavimətlər
5, 8, və 2dir.
-
Onları toplasaq 15 alacağıq.
Beləliklə yekun müqavimət 15 edir.
-
Sizə ümumi
-
qayda haqqında danışıram.
-
Yekun müqavimət hər zaman
hər hansı birindən
-
böyük olur.
-
Bunu asanlıqla
görə bilərsiniz.
-
Müqavimətlər cəmini
topladığımız üçün
-
müqavimətin mənfi
-
olacağını gözləyə
-
bilmərik.
-
Müsbət müqavimətləri topladığımız
üçün
-
əlbəttə yekun müqavimət
həmişə hər hansı
-
birindən böyük olacaq.
-
Nə demək istədiyimi sadə qaydada
izah etdim.
-
İndi isə insan bədənindəki
-
qan damarlarını təsvir edək.
-
Onun üç bərabər hissədən
-
təşkil olunduğunu və hər
-
birində müqaviməti
2 olaraq hesab edək.
-
Bayaq etdiyim kimi onların
yekun cəmini hesablamaq istəyirəm.
-
İkiləri topladıqda yekun cəmim
altı olacaq.
-
Maraqlı bir şey baş verir.
-
Təkrar eyni damarın şəklini çəkim.
-
Həqiqətən olduqca maraqlıdır.
-
Eyni qan damarıdır, lakin
onda qan laxtalanması mövcuddur.
-
Bu qan laxtası qan damarlarından
keçir.
-
O öz yolu
-
ilə gedərək
-
burada yerləşir.
Burada
-
yerləşən
-
qan laxtası
-
olduqca böyükdür və yalnız
ortadakı damarda
-
mövcuddur.
-
Deməli, radius burada
kiçikdir.
-
Əvvəldə olduğu kimi radius
yarıya bərabərdir.
-
Yeni radius əvvəlki radiusun
yarısı qədərdir.
-
Keçən misaldan bildiyimiz kimi,
bu müqavimətin artarak
-
16-ya qalxmasına səbəb olacaq.
-
Deməli müqavimət burada 2-dir.
-
Burada da 2 olur.
-
Lakin orta hissədə 2-dən
32-ə qalxır.
-
Çünki 16 dəfə çoxalır.
-
Orta hissədə qanın laxtalanması
müqavimətin
-
artması ilə nəticələnir.
-
Buraya qeyd edim.
-
2 dəfə 16 32 edir.
-
Müqavimət 32dir.
-
Yekun müqaviməti hesablamaq istəsək,
32 üstəgəl 2 üstəgəl 2
-
36 edir.
-
Qan laxtası damarın bir hissəsini
tıxadığı zaman yekun müqavimət
-
6-dan 36-ya qalxdı.
-
Bunu yadımızda saxlayaq.
-
Bu barədə yenə danışacağıq.
-
Mən bu misaldan
istifadə etdim.
-
Amma müqaviməti artırmağın
başqa yolları
-
mümkündür.
-
Bunu başqa situasiya ilə
müqayisə edək.
-
Bu paraleldəki
müqavimətdir.
-
Qanın bütün damarlardan
keçdiyini düşünmək əvəzinə
-
belə bir şey edə bilərəm.
-
Yenə məndə üç
-
damar var.
-
Bu dəfə uzunluğu və radiusu
-
dəyişəcəyəm.
-
Onlardan biri olduqca böyükdür.
-
Müqavimətləri ardıcıl olaraq
-
5, 10 və 6dır.
-
Müqavimətlər bir birindən fərqlidir.
-
Qan bu yollardan
hər hansı
-
birini seçə bilər.
-
Üçü ilə də mütləq şəkildə
axmalı deyil.
-
Yekun müqaviməti
necə müəyyən edə bilərik?
-
Yekun müqavimət nədir?
-
Bu dəfə yekun müqavimət
1 böl R1, 1 böl R2 və
-
1 böl R3-ün cəminə bərabər
olacaq.
-
Əvvəlki kimi,
-
üçünün cəmi toplanacaq.
-
Onları buraya yerləşdirək.
-
Bunu daha asan
müəyyən edə bilərəm.
-
1 böl 6, 1 böl 10 və 1 böl 5-i
toplayaq.
-
Ümumi məxrəc 30 edir.
-
5-in 30-a nisbəti,
-
3 böl 30 və 6 böl 30 toplanılır.
-
Onları topladıqdan sonra
14-ün 30-a nisbəti və ya
-
30-un 14-ə nisbəti alınır ki,
-
bu da 0.1 və 2.1 edir.
-
Beləliklə, yekun müqavimət 2.1dir.
-
Onların üçünü bir araya gətirmək
olduqca maraqlıdır.
-
Yekun müqavimətin hər
hansı birindən
-
daha az olduğu
aydındır.
-
Bayaqki misalda yekun müqavimət
müqavimətlərin hər hansı birindən
-
böyük idi. Lakin hazırda tam tərsini,
yekun müqavimətin cəmlənən
-
müqavimətlərdən
kiçik olduğunu
-
görürük. Bunlar baxa biləcəyimiz
ən yaxşı
-
qaydalar toplusudur.
Khan Academy
