< Return to Video

Zorluğuyla ünlü yeşil gözlü mantık bulmacası - Alex Gendler

  • 0:06 - 0:09
    Hepsi de harika mantıkçı olan 100 kişinin
  • 0:09 - 0:14
    deli bir diktatör tarafından
    hapsedildiği bir ada düşünün.
  • 0:14 - 0:18
    Tuhaf bir kural dışında
    adadan kaçış şansı yok.
  • 0:18 - 0:23
    Geceleri herhangi bir mahkum gardiyandan
    kendilerini bırakmasını isteyebilir.
  • 0:23 - 0:26
    Mahkumların gözleri yeşilse
    serbest bırakılırlar.
  • 0:26 - 0:30
    Değilse bir volkanın içine atılırlar.
  • 0:30 - 0:34
    Aslında 100 mahkumun da gözleri yeşildir.
  • 0:34 - 0:37
    Fakat doğduklarından beri oradadırlar
  • 0:37 - 0:41
    ve diktatör kendi göz renklerini
    öğrenmelerini engellemiştir.
  • 0:41 - 0:44
    Yansıma yapan herhangi bir yüzey yoktur,
  • 0:44 - 0:46
    bütün sular opak kapların içindedir
  • 0:46 - 0:48
    ve en önemlisi de
  • 0:48 - 0:51
    birbirleriyle iletişim kurmalarına
    izin verilmemektedir.
  • 0:51 - 0:55
    Gerçi her sabah yoklama sırasında
    birbirlerini görmektedirler.
  • 0:55 - 0:59
    Yine de kesin başarı şansı olmadan
    oradan ayrılma riskini
  • 0:59 - 1:03
    göze alamayacaklarını
    hepsi de bilmektedir.
  • 1:03 - 1:05
    İnsan hakları gruplarından gelen
    baskının ardından,
  • 1:05 - 1:09
    diktatör istemeden de olsa,
    senin adayı ziyaret edip
  • 1:09 - 1:12
    mahkumlarla konuşmana,
    şu şartlar altında izin veriyor:
  • 1:12 - 1:15
    Sadece tek bir açıklama yapabilirsin
  • 1:15 - 1:18
    ve onlara herhangi bir
    yeni bilgi veremezsin.
  • 1:18 - 1:21
    Diktatörün gazabını
    uyandırmadan mahkumları
  • 1:21 - 1:24
    serbest bırakmak için ne söyleyebilirsin?
  • 1:24 - 1:27
    Uzunca bir süre düşündükten sonra
  • 1:27 - 1:31
    kalabalığa şöyle diyorsun:
    "En azından birinizin gözleri yeşil."
  • 1:31 - 1:33
    Diktatör şüpheleniyor
  • 1:33 - 1:38
    fakat senin açıklamanın hiçbir şeyi
    değiştiremeyeceğine ikna oluyor.
  • 1:38 - 1:42
    Sen oradan ayrıldıktan sonra adadaki yaşam
    eskisi gibi devam ediyor gibi görünüyor.
  • 1:42 - 1:45
    Fakat senin ziyaretinden
    sonraki 100. sabah
  • 1:45 - 1:47
    tüm mahkumlar bir gece önce
  • 1:47 - 1:51
    gardiyandan izin isteyerek
    adayı terk etmiş oluyor.
  • 1:51 - 1:54
    Peki diktatörü nasıl alt ettin?
  • 1:54 - 1:59
    Mahkum sayısının keyfi olduğunu
    belirtmenin faydası olabilir.
  • 1:59 - 2:04
    Sadece Adria ve Bill isimli iki mahkumu
    düşünerek işleri basitleştirelim.
  • 2:04 - 2:06
    İkisi de ötekinin yeşil gözlü
    olduğunu görüyor
  • 2:06 - 2:10
    ve tek bildikleri bu kişinin
    tek yeşil gözlü kişi olabileceği.
  • 2:10 - 2:12
    İlk gece ikisi de bekliyor.
  • 2:12 - 2:15
    Fakat ertesi sabah hala
    birbirlerini orada görünce
  • 2:15 - 2:18
    yeni bir bilgiye ulaşıyorlar.
  • 2:18 - 2:22
    Adria Bill'in, yanında yeşil gözlü
    olmayan birini görmüş olsa açıklamadaki
  • 2:22 - 2:25
    kişinin kendisi olduğuna hükmedip
  • 2:25 - 2:28
    ilk gece oradan ayrılmış olması
    gerektiğini fark ediyor.
  • 2:28 - 2:32
    Bill de aynı şeyi aynı anda
    Adria için düşünüyor.
  • 2:32 - 2:34
    Diğer kişinin gitmemiş olması
  • 2:34 - 2:39
    iki mahkuma da kendi gözlerinin
    yeşil olduğu gerçeğini bildiriyor.
  • 2:39 - 2:42
    Ertesi sabah da her ikisi de
    orayı terk ediyor.
  • 2:42 - 2:45
    Şimdi üçüncü bir mahkum
    olduğunu düşünün.
  • 2:45 - 2:49
    Adria, Bill ve Carl'ın üçü de
    iki yeşil gözlü kişi görüyor.
  • 2:49 - 2:52
    Fakat diğerlerinin
    yeşil gözlü iki kişi mi,
  • 2:52 - 2:55
    yoksa yeşil gözlü tek kişi mi
    gördüğünden emin olamıyor.
  • 2:55 - 2:58
    Onlar da ilk gece bekliyorlar
  • 2:58 - 3:01
    fakat ertesi sabah
    hala emin olamıyorlar.
  • 3:01 - 3:04
    Carl şöyle düşünüyor:
    "Gözlerim yeşil değilse,
  • 3:04 - 3:07
    Adria ve Bill sadece
    birbirlerini izliyorlar
  • 3:07 - 3:10
    ve her ikisi de ikinci gece
    burayı terk edecekler."
  • 3:10 - 3:12
    Fakat üçüncü sabah her
    ikisini de orada görünce
  • 3:12 - 3:16
    kendisini de izlediklerini anlıyor.
  • 3:16 - 3:19
    Adria ve Bill de ayrı ayrı
    aynı süreçten geçtikleri için
  • 3:19 - 3:22
    hepsi üçüncü gece orayı terk ediyor.
  • 3:22 - 3:25
    Böyle tümevarımsal bir mantık kullanarak
  • 3:25 - 3:29
    kaç mahkum olursa olsun aynı
    şablonun tekrar edeceğini görebiliriz.
  • 3:29 - 3:33
    David Lewis tarafından türetilen
    "herkesçe bilinen gerçek" kavramı
  • 3:33 - 3:35
    bu sorunun anahtarıdır.
  • 3:35 - 3:38
    Yeni bilgi, açıklamanın
    kendisinde yoktur ama
  • 3:38 - 3:43
    bunu herkese aynı anda
    söylemenin sonucunda ortaya çıkar.
  • 3:43 - 3:50
    Şimdi, bütün mahkumlar hem en az
    bir kişinin yeşil gözlü olduğunu bilmektedir,
  • 3:50 - 3:54
    hem de her biri görebildikleri bütün
    yeşil gözlüleri takip etmektedir.
  • 3:54 - 3:58
    Ayrıca hepsi de her birinin aynı
    şeyi yaptığını bilmektedir.
  • 3:58 - 4:03
    Adadaki mahkum sayısı kadar gün
    geçene dek herhangi bir mahkum,
  • 4:03 - 4:12
    kendisinin de o yeşil gözlü kişiler
    arasında olup olmadığını bilmez.
  • 4:12 - 4:17
    Elbette ki mahkumlara en az 99 kişinin
    yeşil gözlü olduğunu söyleyerek
  • 4:17 - 4:21
    onları 98 gün beklemekten
    kurtarabilirdin.
  • 4:21 - 4:27
    Fakat ortada deli bir diktatör varken
    güvenli bir başlangıç yapmak en iyisi.
Title:
Zorluğuyla ünlü yeşil gözlü mantık bulmacası - Alex Gendler
Speaker:
Alex Gendler
Description:

Dersin tamamı: http://ed.ted.com/lessons/the-famously-difficult-green-eyed-logic-puzzle-alex-gendler

Yüz tane yeşil gözlü mantıkçı deli bir diktatör tarafından bir adaya hapsediliyor. Tek özgürlük umutları, zorluğuyla ünlü bir mantık bulmacasında yatıyor. Bunu çözebilir misiniz? Alex Gendler bizi yeşil gözlü bulmacasına götürüyor.

Ders: Alex Gendler, animasyon: Artrake Studio.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:42

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.