Arzı Etkileyen Faktörler

Girdi maliyetlerinin, ikame malların fiyatlarının, üretici sayısının, teknolojinin ve gelecekte oluşması beklenen fiyatın arz eğrisi üzerindeki etkileri

Önceki videomuzda

arz yasasından

bahsetmiştik.

Ekonomi hocamız ceteris paribus derdi,
yani diğer tüm etkenlerin aynı kaldığı bir durumda,

.

eğer bir mal veya hizmetin fiyatı yükseliyor ise,

bunu üretmek isteyen daha fazla sayıda üretici olacaktır,

veya mevcut üreticiler üretim miktarlarını artırmak isteyeceklerdir.

.

Bu konuların üzerinde durmuştuk.

Fiyat yükseldikçe

arz eğrisi üzerinde hareket ettik,

ve üretilen miktar arttı.

Bu videomuzda ise,

.

geçtiğimiz videoda sabit olduğunu

varsaydığımız etkenler üzerinde duracağız.

Üzerinde duracağımız ilk etken,

girdi maliyetleri.

.

Veya, başka bir şekilde ifade edersek

"üretim maliyeti".

Girdi maliyetleri veya üretim maliyetleri neler olabilir düşünelim,

işgücünün maliyeti olabilir,

örneğin üzümleri toplamak için kullanılan işgücü,

.

veya toplanan üzümleri taşımak için kullandığımız benzinin fiyatı değişebilir,

.

.

eğer bu üretim girdi fiyatlarında artış olursa

o zaman daha az para kazanırız.

.

Ve bu işi yapma motivasyonumuz azalır.

.

.

.

Belki de diyeceğiz ki,

"Üzüm asmaları çok pahalılandı,

üzüm satarken kilo başına ettiğim kar

artık tatminkar değil,

belki de artık başka bir şeyler

üretmeyi düşünmeliyim.

Yani belli bir fiyat seviyesindeyken eğer girdi fiyatları

veya toplam olarak üretim maliyetim artarsa,

daha az miktarda üretim yapmaya karar verebilirim.

.

Yani eğer girdi fiyatları artarsa,

arz azalır.

Bu durumda,

bu satış fiyatında

daha az para kazanacağım,

dolayısıyla da daha az miktarda üretmek isteyeceğim

veya başka şeyler üretmeye karar vereceğim.

Benim arzı düşürmem dolayısıyla,

toplam arz eğrisi bu şekilde sola doğru kayacak.

Arz eğrisini sola kaydırdığımızda,

üretim yapacağım asgari birim fiyat

da yükselecek

.

.

zira artık o ilk birimi üretmek bile benim için daha yüksek

maliyete sahip.

Bunun tersi de geçerli, belirli bir fiyat düzeyindeyken

eğer girdi maliyetlerim düşerse

üzüm üretmek çok daha karlı hale gelebilir,

.

.

ve diğer şeyleri üretmeye kıyasla üzüm

üretmek çok daha cazip hale gelebilir

.

ve arazimin daha büyük bir kısmına asma dikebilirim.

.

Bu durumda da toplam arz eğrisinin

sağa doğru kaydığını görürüz.

Şimdi ikame malların fiyatları hakkında biraz düşünelim.

İkame malların fiyatları

bu durumda nasıl etkilenir?

Konuyu talep açısından değil,

.

.

arz açısından değerlendireceğiz.

Yani mal veya hizmeti üreten kişinin bakış

açısıyla.

İkame mallar dediğimizde,

birbirlerinin yerine kullanılabilecek olan iki maldan bahsediyoruz,

koyun eti-dana eti, kavun-karpuz gibi.

Çiftçilik hakkında pek bilgili sayılmam,

ancak örneğimizde meyve vermiş bulunduk

devam edelim artık,

diyorum ki

arazimin bir kısmına üzüm asması dikmiştim,

.

.

diğer kısmına da böğürtlen ekeyim.

Bunlar ikame mallar.

Şimdi diyelim ki üzümün yerine tüketilebilen

bir meyve olan böğürtlenlerin fiyatı yükselmiş olsun,

.

bu durumda neler olur?

Eğer böğürtlen fiyatları yükselirse

.

böğürtlen üretimini artırmanın daha iyi bir seçenek

olduğunu düşünebilirim

ve

arazimin büyük kısmını üzüm yerine böğürtlene

ayırırım.

Yani burada olan şu,

ürettiğim malın yerine geçebilecek

malın fiyatı yükseldiğinde,
veya üretebileceğim diğer şeylerin fiyatı yükseldiğinde,

diğer malı üretmeye ağırlık veriyorum

ve

.

.

.

üzüm arzım gene düşüyor.

.

Bu söylediklerim pek

çok alanda geçerli,

sadece örnekte çizdiklerimize bağlı kalmaksızın,

arkanıza yaslanarak düşündüğünüzde

pek çok farklı örnek bulacağınızı düşünüyorum.

.

.

Pek çok üretici böyle düşünebilir,

'Eğer böğürtlen ekerek daha fazla para kazanabiliyor isem,

.

.

arazimin büyük kısmını üzüm yerine böğürtlene ayıracağım'

diyebilir ve

böylece üzüm üretimi, yani üzüm arzı düşer.

Şimdi üreticilerin sayısını da düşünelim.

.

.

Genel kanı,

ne kadar çok sayıda üretici varsa

üretimin yani arzın da

o kadar yüksek olacağıdır.

.

Buradaki toplam arz eğrimiz.

.

belirli bir fiyat seviyesindeyken,

eğer üretici sayısı artarsa

toplam arz da yükselir.

belirli bir fiyat seviyesindeyken

eğer üreticilerin sayısı azalsaydı,

toplam arz da azalıyor olacaktı.

Sanırım buraya kadar son derece net.

Şimdi biraz da teknolojik şeylerden bahsedelim.

.

Diyelim ki bir buluş yapıldı,

yeni bir tohum geliştirildi

ve aynı miktarda arazi

ve aynı miktarda işgücü kullanarak

artık çok daha fazla üzüm üretebiliyoruz.

.

.

.

yani teknolojik gelişmeler de

arzı yükseltebiliyor.

Şöyle düşünmek de mümkün,

eğer üretimi daha ucuz hale getirebiliyorsa, yani birinci madde,

bu da aynı anlama geliyor.

Eğer üretim girdilerinin maliyetleri düşerse,

arz yükseliyor.

.

'Yeni asmaların verimi çok daha yüksek olduğu için,

artık daha fazla üzüm üreteceğiz.'

diye düşünebilirsiniz.

Bahsedeceğim konulardan sonuncusu ise

.

aslında üzümlere pek uymuyor ama,

'gelecekte oluşması beklenen fiyat düzeyi'

Bu ürününün fiyatının önümüzdeki dönemde

nerede oluşmasını bekliyoruz?

Bu konu için örnek olarak üzümü

kullanmaktan vazgeçtim,

zira çok çabuk bozulup çürüyebilen bir meyve.

Bir kenara saklayıp daha sonra kullanabildiğiniz mallardan değil.

.

En iyisi siz petrol üreticisi olun.

Petrol saklayarak daha sonra

kullanabileceğiniz bir ürün.

Bugünlerde petrol fiyatları sakin,

dengeli hareket ediyor.

diyelim ki petrol fiyatlarının bugünden tam bir yıl sonra

yükseleceğinden eminsiniz.

.

Bugünden 1 yıl sonra fiyatların çok daha yüksek olacağına inanıyorsunuz..

Bu durumda ne yapmalısınız?

Bütün petrolünüzü stoklamaya çalışırsınız,

ve bunu bugün satmaz ve

ileride fiyatlar yükseldiğinde satmak üzere

stoklarsınız.

.

Eğer gelecekte fiyatlarda ani yükselme olacağından

eminseniz böyle yapabilirsiniz.

.

Yani eğer gelecekteki fiyat hareketlerine

ilişkin beklentiniz, fiyatların yükseleceği yönündeyse,

üretiminizi bugünden stoklamaya başlarsınız.

Üzümler için geçerli değil tabii bu,

üzüm çürür tabii.

Üzüm çok beklediğinde herhalde ancak sirke yapmaya falan yarar.

.

.

.

.

Ancak eğer bahsettiğimiz mal petrol ise,

ileride yüksek fiyattan satabileceğinize inanıyorsanız

bugünkü düşük fiyata razı olmak istemezsiniz,

ve şu anki üretiminizi düşürürsünüz.

.

Yani eğer üretilen malın fiyatında gelecekte oluşacak fiyatında

önemli bir yükselme bekleniyorsa

bu durumda

şu anki arz.

.

şu anki kelimesi çok önemli burada.

şu anki arz düşecektir,

zira ilgili mal ileride satılmak

üzere stoklanacaktır.

.