Gruźlica pierwotna i popierwotna | Choroby zakaźne | NCLEX-RN | Khan Academy

Odkryj różnice pomiędzy gruźlicą pierwotną i popierwotną. Rishi jest specjalistą chorób zakaźnych dzieci i współpracuje z Khan Academy. Filmy te nie powinny być traktowane jako porady lekarskie, służą tylko do celów informacyjnych. Nie zastąpią one wizyty u lekarza, diagnostyki ani leczenia. W razie jakichkolwiek pytań dotyczących stanu zdrowia zawsze zwracaj się o poradę do wykwalifikowanych pracowników medycznych. Nigdy nie rezygnuj z profesjonalnej porady lekarskiej, ani nie zwlekaj z nią przez coś, co zobaczyłeś w filmie z Khan Academy. Stworzone przez School of Medicine Uniwersytetu Stanforda.

Obejrzyj następną lekcję: https://www.khanacademy.org/test-prep/nclex-rn/rn-infectious-diseases/tuberculosis-rn/v/pulmonary-tb?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=Nclex-rn

Przegapiłeś poprzednią lekcję? https://www.khanacademy.org/test-prep/nclex-rn/rn-infectious-diseases/tuberculosis-rn/v/tb-pathogenesis?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=Nclex-rn

Polskie napisy: fundacja Edukacja dla Przyszłości, dzięki wsparciu Fundacji Akamai.

NCLEX-RN w Khan Academy: Zbiór pytań z treści zawartych w NCLEX-RN. Pytania dostępne są na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 United States License (dostępne pod: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/us/).

O Khan Academy: Khan Academy dostarcza materiały ćwiczeniowe, filmy instruktażowe oraz spersonalizowany pulpit, które umożliwiają uczniom samodzielną naukę w klasie i poza nią. Przygotowujemy materiały dotyczące przedmiotów ścisłych, w tym matematyki, programowania, historii, historii sztuki, ekonomii, a także innych dziedzin. Naszą misją jest poprowadzenie uczniów od przedszkola aż po rachunek różniczkowy przy pomocy najnowocześniejszej technologii adaptacyjnej, która identyfikuje zarówno mocne strony ucznia, jak i luki w nauce. Ponadto współpracujemy z takimi instytucjami jak NASA, Muzeum Sztuki Współczesnej, Kalifornijską Akademią Nauk oraz MI, aby dostarczane przez nas treści miały jak najwyższą jakość.

Za darmo. Dla każdego. Zawsze. #YouCanLearnAnything

Subskrybuj kanał Khan Academy NCLEX-RN: https://www.youtube.com/channel/UCDx5cTeADCvKWgF9x_Qjz3g?sub_confirmation=1

Subskrybuj kanał Khan Academy: https://www.youtube.com/subscription_center?add_user=khanacademy

Powiedzmy, że to twoje płuca.

Prawe

i lewe.

Podpiszę jeszcze płaty

- górny i dolny

oraz środkowy.

Wyobraźmy sobie, że ktoś obok ciebie kaszle.

Wyobraźmy sobie, że ktoś obok ciebie kaszle.

Ta osoba ma gruźlicę

i wdychasz patogeny, które rozsiewa.

i wdychasz patogeny, które rozsiewa.

Bardzo lubią one wędrować w jedno, konkretne miejsce.

To całkiem interesujące.

Lubią wędrować wzdłuż tych przegród.

Lubią wędrować wzdłuż tych przegród.

Tych przegród.

Oddzielają one od siebie poszczególne płaty,

tworzą pomiędzy nimi bariery.

Prątki gruźlicy (bakterie) lubią podążać blisko przegród,

a także pod opłucną.

Opłucna to specjalna błona pokrywająca płuca od zewnątrz

i prątki uwielbiają się pod nią gromadzić.

i prątki uwielbiają się pod nią gromadzić.

Przemieszczają się wzdłuż szczelin międzypłatowych

i gdzieś pod opłucną, tuż przy brzegach.

i gdzieś pod opłucną, tuż przy brzegach.

A później "wskakują" do pęcherzyków.

Narysuję to.

W płucach znajdują się miliony takich pęcherzyków.

Narysuję jeszcze kilka,

żeby dobrze było widać jak grupują się w gronka.

żeby dobrze było widać jak grupują się w gronka.

Zaraz po tym jak bakterie dostają się do środka,

Zaraz po tym jak bakterie dostają się do środka,

uruchamia się odpowiedź immunologiczna.

uruchamia się odpowiedź immunologiczna.

Do pęcherzyków nadciągają makrofagi.

Do pęcherzyków nadciągają makrofagi.

Makrofagi pochłaniają prątki, które wniknęły do pęcherzyków

Makrofagi pochłaniają prątki, które wniknęły do pęcherzyków

Makrofagi pochłaniają prątki, które wniknęły do pęcherzyków

i wyruszają w podróż

przez tkankę płucną

aż do lokalnych węzłów chłonnych.

aż do lokalnych węzłów chłonnych.

Powiedzmy, że to jest najbliższy węzeł chłonny.

Powiedzmy, że to jest najbliższy węzeł chłonny.

Węzeł chłonny.

To jest cel wędrówki makrofaga.

Nie wszystkie tam podążają,

tylko niektóre.

tylko niektóre.

Ale po co one to robią?

Makrofagi przenoszą w sobie te malutkie bakterie.

Makrofagi przenoszą w sobie te malutkie bakterie.

Więc prątki odbywają długą podróż,

Więc prątki odbywają długą podróż,

po której są już w dwóch miejscach.

Tam gdzie wylądowały same - w płucach

Tam gdzie wylądowały same - w płucach

oraz tam, gdzie przeniosły je makrofagi - w węzłach chłonnych.

oraz tam, gdzie przeniosły je makrofagi - w węzłach chłonnych.

oraz tam, gdzie przeniosły je makrofagi - w węzłach chłonnych.

Powinienem wspomnieć o tym na początku,

Powinienem wspomnieć o tym na początku,

ale załóżmy, że to twój pierwszy kontakt z gruźlicą.

Innymi słowy, to pierwszy raz kiedy ta osoba,

Innymi słowy, to pierwszy raz kiedy ta osoba,

ty czy ja,

zainhalowała prątka gruźlicy.

To wywołuje odpowiedź organizmu.

To wywołuje odpowiedź organizmu.

Prątki gruźlicy i makrofagi zaczynają walczyć.

Prątki gruźlicy i makrofagi zaczynają walczyć.

Zaczynają walczyć

i twoje płuca zamieniają się w prawdziwe pole bitwy.

i twoje płuca zamieniają się w prawdziwe pole bitwy.

Straty ponoszą zarówno bakterie, jak i makrofagi.

Straty ponoszą zarówno bakterie, jak i makrofagi.

Ofiarami padają nawet inne komórki organizmu,

Ofiarami padają nawet inne komórki organizmu,

ale głównie bakterie.

ale głównie bakterie.

Walki toczą się także w węzłach chłonnych.

Walki toczą się także w węzłach chłonnych.

Walki toczą się także w węzłach chłonnych.

Rozpętuje się prawdziwa wojna.

Rozpętuje się prawdziwa wojna.

Gdybyśmy spojrzeli na to pod mikroskopem,

zobaczylibyśmy strukturę nazywaną ziarniniakiem.

zobaczylibyśmy strukturę nazywaną ziarniniakiem.

Tak ten obraz nazwałby patomorfolog.

Tak ten obraz nazwałby patomorfolog.

Tak ten obraz nazwałby patomorfolog.

Podobnie jest z węzłem chłonnym.

Tworzy się wewnątrz niego mały ziarniniak.

Gdyby przyjrzeć się temu ziarniniakowi bliżej,

Gdyby przyjrzeć się temu ziarniniakowi bliżej,

wymarzę ten środek,

gdyby przyjrzeć się mu bliżej,

temu co jest w środku,

zobaczylibyśmy ten bałagan.

zobaczylibyśmy ten bałagan.

zobaczylibyśmy ten bałagan.

Na pewnym etapie, wnętrze ziarniniaka zaczyna przypominać ser.

Na pewnym etapie, wnętrze ziarniniaka zaczyna przypominać ser.

Na pewnym etapie, wnętrze ziarniniaka zaczyna przypominać ser.

Nie mam pojęcia jak naukowcy doszli do tego porównania,

Nie mam pojęcia jak naukowcy doszli do tego porównania,

ale pasuje.

Dlatego nazywamy ten rodzaj uszkodzenia martwicą serowatą.

Więc porównanie weszło do języka naukowego.

Taki sam ser, twaróg jaki być może jadasz na śniadanie.

Taki sam ser, twaróg jaki być może jadasz na śniadanie.

Ser i martwica,

niespecjalnie smakowicie to brzmi.

Zdaje się, że zrobiłem literówkę.

Już to poprawiam.

Martwica serowata.

Skoro jesteśmy już przy nazewnictwie,

Skoro jesteśmy już przy nazewnictwie,

podam jeszcze kilka pojęć.

Ognisko pierwotne Ghona, wiesz co to takiego?

Ognisko Ghona, nazwane po lekarzu, który je odkrył,

Ognisko Ghona, nazwane po lekarzu, który je odkrył,

to ziarniniak,

pewien konkretny rodzaj,

bo "ziarniniak" to dość szerokie pojęcie.

Chodzi o ziarniniaka zlokalizowanego podopłucnowo,

w pobliżu szczeliny międzypłatowej

i powstałego w następstwie zakażenia gruźlicą

nazywamy ogniskiem pierwotnym Ghona.

nazywamy ogniskiem pierwotnym Ghona.

A gdyby nazwać obydwa,

sytuację, kiedy ziarniniaki są obecne w węzłach chłonnych,

sytuację, kiedy ziarniniaki są obecne w węzłach chłonnych,

a do tego obecne jest ognisko Ghona

a do tego obecne jest ognisko Ghona

nazwiemy zespołem Ghona.

Zespół Ghona.

Kiedy choroba toczy się w tych dwóch lokalizacjach.

Kiedy choroba toczy się w tych dwóch lokalizacjach.

Tak wszystko się zaczyna,

a co dzieje się z biegiem czasu?

Trochę to przesunę.

Powiedzmy, że minęło trochę czasu.

Powiedzmy, że minęło trochę czasu.

Mamy trzy opcje.

Czas mija,

co może się stać?

Najpierw opowiem co nieco o samej bakterii.

Najpierw opowiem co nieco o samej bakterii.

Jak zachowuje się prątek gruźlicy - Mycobacterium Tuberculosis.

Jak zachowuje się prątek gruźlicy - Mycobacterium Tuberculosis.

Ach, zauważyłem, że cały czas pisałem "Tuberculosis"

Ach, zauważyłem, że cały czas pisałem "Tuberculosis"

z dużej litery.

Powinno być z małej.

A więc trzy opcje.

Pierwsza to taka,

kiedy bakterie są martwe.

Być może makrofagom udało się zabić wszystkie prątki.

Być może makrofagom udało się zabić wszystkie prątki.

Druga opcja to sytuacja,

kiedy prątki żyją, ale są uśpione.

A trzecia, kiedy mnożą się jak szalone.

A trzecia, kiedy mnożą się jak szalone.

Dzielą i dzielą,

i dzielą i dzielą.

Ta ostatnia opcja,

jak będzie wyglądać?

Na RTG klatki piersiowej widać,

że spora część płuc objęta jest chorobą.

Te fragmenty oznaczone są na czerwono,

to nie jest zdrowa tkanka.

Można nawet zauważyć powiększone węzły chłonne.

Można nawet zauważyć powiększone węzły chłonne.

Tak to wygląda w RTG.

Pozostałe dwa nie dają w RTG żadnych zmian.

Pozostałe dwa nie dają w RTG żadnych zmian.

A więc tak to wygląda na radiogramie klatki piersiowej.

A więc tak to wygląda na radiogramie klatki piersiowej.

A więc tak to wygląda na radiogramie klatki piersiowej.

Pierwsze dwa prawidłowo,

a na trzecim objawy patologiczne.

a na trzecim objawy patologiczne.

To może być bardzo pomocne.

Bo pamiętaj,

że obie te sytuacje,

nazywamy je utajonym zakażeniem gruźlicą.

nazywamy je utajonym zakażeniem gruźlicą.

nazywamy je utajonym zakażeniem gruźlicą.

I pamiętaj, że bardzo trudno jest rozróżnić,

z którą z nich mamy do czynienia,

bo w obydwu

pacjent zetknął się z prątkiem gruźlicy

i w obydwu RTG wygląda prawidłowo.

i w obydwu RTG wygląda prawidłowo.

Gdybyśmy jednak mogli przyjrzeć się pęcherzykom w dużym powiększeniu,

Gdybyśmy jednak mogli przyjrzeć się pęcherzykom w dużym powiększeniu,

pod mikroskopem,

to moglibyśmy zauważyć pewne różnice,

to moglibyśmy zauważyć pewne różnice,

których nie jesteśmy w stanie dojrzeć na RTG.

których nie jesteśmy w stanie dojrzeć na RTG.

Ale gdybyśmy mieli ultra dobry wzrok

i byli w stanie oglądać czyjeś płuca

na poziomie mikroskopowym

to zobaczylibyśmy makrofagi.

W pierwszym przypadku,

gdzie prątki są martwe

makrofagi byłyby zdrowe i szczęśliwe.

W drugim przypadku, gdzie bakterie są uśpione,

można byłoby dojrzeć niektóre z nich.

Niektóre żywe bakterie.

To główna różnica pomiędzy tymi dwoma sytuacjami.

To główna różnica pomiędzy tymi dwoma sytuacjami.

Ale jeszcze raz,

obydwie nazywamy zakażeniem utajonym.

Ostatni przypadek nazwiemy zakażeniem aktywnym,

Ostatni przypadek nazwiemy zakażeniem aktywnym,

bo powoli, ale sukcesywnie

sytuacja się pogarsza.

Z czasem w RTG będziemy widzieć coraz więcej zmian.

I to właśnie jest gruźlica pierwotna.

I to właśnie jest gruźlica pierwotna.

Postępująca gruźlica pierwotna.

Brzmi jak to, o czym mówiłem wcześniej,

pierwotne zakażenie gruźlicą,

ale ważne jest to,

że choroba postępuje,

jest coraz bardziej uciążliwa.

Idźmy dalej.

Zastanówmy się, co może się wydarzyć

gdy mamy do czynienia z uśpionymi bakteriami.

O tym też już poprzednio mówiłem.

Mija więcej czasu,

może nawet kilka lat,

a ta osoba ma w płucach żywe bakterie.

I przez całe lata nic się nie dzieje.

I przez całe lata nic się nie dzieje.

I w pewnym momencie może dojść do reaktywacji.

Czasem dzieje się tak,

gdy układ odpornościowy ulegnie osłabieniu,

albo pojawi się inna choroba.

Przyczyny mogą być różne,

sęk w tym, że prątki się uaktywniają

i rozpoczynają rewoltę.

Tworzy się jama,

zwykle tutaj, w górnych płatach płuc.

Tworzy się w tym miejscu jama pełna prątków gruźlicy.

Tworzy się w tym miejscu jama pełna prątków gruźlicy.

Tworzy się w tym miejscu jama pełna prątków gruźlicy.

Kiedy taki pacjent kaszle,

podczas kaszlu

wokoło rozsiewa się całe mnóstwo bakterii.

wokoło rozsiewa się całe mnóstwo bakterii.

W pobliżu tego pacjenta znajduje się mnóstwo aktywnych patogenów.

W pobliżu tego pacjenta znajduje się mnóstwo aktywnych patogenów.

W pobliżu tego pacjenta znajduje się mnóstwo aktywnych patogenów.

Kiedy widzimy jamy w płucach

i pacjent ma męczący kaszel

powinniśmy podejrzewać,

że pojawia się gruźlica popierwotna.

Popierwotna, bo pacjent choruje długo po zakażeniu pierwotnym.

Popierwotna, bo pacjent choruje długo po zakażeniu pierwotnym.

Popierwotna, bo pacjent choruje długo po zakażeniu pierwotnym.

Mogą minąć lata, zanim dojdzie do reaktywacji zakażenia.

Zdarza się to też,

kiedy pacjent jeszcze raz zostanie zakażony

i do organizmu trafiają kolejne prątki.

Być może jesteś w autobusie albo na łódce

i zakażona osoba kaszle w twojej obecności,

przez co do płuc znów dostają się bakterie.

przez co do płuc znów dostają się bakterie.

W ten sposób także może rozwinąć się gruźlica popierwotna.

W ten sposób także może rozwinąć się gruźlica popierwotna.

Nazywamy to też reinfekcją,

bo drugi raz zostajemy zainfekowani tym samym patogenem.

bo drugi raz zostajemy zainfekowani tym samym patogenem.

Tym, co łączy reaktywację zakażenia i reinfekcję

jest to, że w obydwu sytuacjach

układ odpornościowy miał już w przeszłości kontakt z aktywnym prątkiem gruźlicy.

układ odpornościowy miał już w przeszłości kontakt z aktywnym prątkiem gruźlicy.

Prawdopodobnie dlatego w płucach pojawiają się te jamy

Prawdopodobnie dlatego w płucach pojawiają się te jamy

i przebieg choroby jest bardziej agresywny.

Gruźlica to fatalna choroba.

Myśląc o tym szerzej,

Myśląc o tym szerzej,

tak w przypadku gruźlicy pierwotnej, jak i popierwotnej,

tak w przypadku gruźlicy pierwotnej, jak i popierwotnej,

o których pacjentów będziemy się martwić najbardziej?

o których pacjentów będziemy się martwić najbardziej?

Przede wszystkim o pacjentów z HIV,

Przede wszystkim o pacjentów z HIV,

bo HIV i gruźlica to wyjątkowo złe połączenie.

Pacjenci zakażeni HIV mają znacznie większe ryzyko

na aktywne zakażenie gruźlicą.

Tą pierwotną,

która rozwija się zaraz po pierwszym kontakcie z prątkiem

i tą popierwotną, która rozwija się później.