< Return to Video

Lutja e fituesit te Çmimit TED Jamie Oliver: Mesoni cdo femije per ushqimin

  • 0:00 - 0:02
    Për fat të keq,
  • 0:02 - 0:05
    ne 18 minutat e ardhshme përderisa unë do të flas,
  • 0:05 - 0:08
    kater ameikanë te cilet jane gjalle
  • 0:08 - 0:10
    do te vdesin
  • 0:10 - 0:13
    nga ushqimi qe ata hane.
  • 0:13 - 0:17
    Une quhem Jamie Oliver. Une jam 34 vjecar.
  • 0:17 - 0:19
    Jam nga Essex ne Angli
  • 0:19 - 0:22
    dhe per shtate vitet e fundit
  • 0:22 - 0:25
    une kam punuar ne menyre te drejte pa u lodhur
  • 0:25 - 0:28
    per te shpetuar jetera ne menyren time.
  • 0:28 - 0:30
    Une nuk jam doktor
  • 0:30 - 0:32
    Une jam shef kuzhine,
  • 0:32 - 0:34
    Une nuk kam pajisje te shtrenjta
  • 0:34 - 0:36
    ose ilaqe.
  • 0:36 - 0:39
    Une perdor informacionin, edukimin.
  • 0:39 - 0:42
    Une thellesisht besoj se fuqia e ushqimit
  • 0:42 - 0:45
    ka vend paresor ne shtepite tona
  • 0:45 - 0:49
    qe na lidh neve me pjese me te mira te jetes.
  • 0:51 - 0:53
    Ne kemi nje realitet
  • 0:53 - 0:57
    shumë te tmershem tani per per tani.
  • 0:58 - 1:01
    Amerike, ti je ne majë te lojes.
  • 1:01 - 1:05
    Ky eshte njeri prej vendet me te pa shendetshem ne bote.
  • 1:05 - 1:07
    A mund te shoh duart lart
  • 1:07 - 1:10
    sa prej juve keni femijet tuaj ne kete salle sot?
  • 1:10 - 1:12
    Ju lutem ngreni duart lart.
  • 1:12 - 1:13
    Tezet (hallat), dajallaret (axhallaret), ju mund te vazhdoni...
  • 1:13 - 1:16
    Ngreni duart lart. Tezet (hallat) , dajallaret (Axhallaret) gjithashtu.
  • 1:16 - 1:18
    Shumica prej juve. Ne rregull.
  • 1:18 - 1:21
    Ne, te rriturit e kater gjeneratave te fundit,
  • 1:21 - 1:24
    i kemi bekuar femijte tane me fatin e
  • 1:24 - 1:26
    nje jete-gjatesie me te shkurter
  • 1:26 - 1:29
    sesa prinderit e tyre.
  • 1:29 - 1:32
    Femiju juaj do te jetojë jeten dhjete vite me pak
  • 1:32 - 1:34
    se ju
  • 1:34 - 1:37
    per shak te peisazhit te ushqimit qe ne ndertojme rreth tyre.
  • 1:37 - 1:40
    Dy e treta e kesaj dhome,
  • 1:40 - 1:43
    sot, ne Amerike, statistikisht jane mbi peshe ose te trashe.
  • 1:43 - 1:46
    Here do kur do t'ju kapim edhe juve.
  • 1:46 - 1:47
    (Buzeshje)
  • 1:47 - 1:48
    Ne rregull?
  • 1:48 - 1:51
    Statistikat per shendet te keq jane te qarta,
  • 1:51 - 1:53
    shume te qarta.
  • 1:53 - 1:56
    Ne i kalojme jeterat tona duke qene paranoik per vdekjen, vrasjen,
  • 1:56 - 2:00
    si doni thoni. Eshte ne faqen e pare te cdo gazete, CNN.
  • 2:00 - 2:03
    Shiko vrasjen ne fund, per Zotin.
  • 2:03 - 2:04
    Ne regull?
  • 2:04 - 2:06
    (Buzeqeshje)
  • 2:06 - 2:11
    (Duartrokitje)
  • 2:11 - 2:13
    Secili prej ketyre me te kuqe
  • 2:13 - 2:15
    ka semundje qe ka lidhje me ushqimin e tij.
  • 2:15 - 2:18
    Cdo doktor, cdo specialist do t'ju tregoj ate.
  • 2:18 - 2:21
    Fakt. Semundja qe kane lidhje me ushqimin eshte vrasesi me i madh
  • 2:21 - 2:24
    ne Shtetet e Bashkuara, tani per tani.
  • 2:27 - 2:29
    Ky eshte nje problem global
  • 2:29 - 2:31
    Eshte nje katastrofe.
  • 2:31 - 2:33
    Eshte duke e gjithperfshire boten.
  • 2:33 - 2:35
    Anglia eshte meniher prapa juve, si zakonisht.
  • 2:35 - 2:39
    (Buzeqeshje)
  • 2:39 - 2:42
    E kam ditur qe ata ishin afer, por jo edhe aq afer.
  • 2:42 - 2:44
    Na duhet nje revulocion.
  • 2:44 - 2:47
    Meksika, Australia, Gjermania, India, Kina,
  • 2:47 - 2:50
    te gjitha kan probleme masive te mbi peshes dhe shendetit te keq.
  • 2:51 - 2:53
    Mendoni per duhanin.
  • 2:53 - 2:56
    Kushton shume me pak sese mbi pesha tani.
  • 2:56 - 2:59
    Mbi pesha ju kushton amerikanet
  • 2:59 - 3:02
    10 perqind e faturave tuaja te kujdesit shendetsor.
  • 3:02 - 3:05
    150 bilion dollar ne vit.
  • 3:05 - 3:08
    Ne 10 vite, eshte zhvendosur ne dyfish.
  • 3:08 - 3:10
    300 bilion dollar ne vit.
  • 3:10 - 3:13
    Dhe te behemi te sinqerte, ju nuk keni ato para.
  • 3:13 - 3:16
    (Buzqeshje)
  • 3:16 - 3:19
    Une kam ardhur ketu per te filluar nje revolucion te ushqimit
  • 3:19 - 3:22
    ne te cilin une aq shume besoj.
  • 3:22 - 3:25
    Na duhet ajo. Koha eshte tani.
  • 3:25 - 3:27
    Ne jemi ne nje moment kthese.
  • 3:27 - 3:29
    Kam qene duke e bere kete per shtate vite.
  • 3:29 - 3:31
    Kam qene duke u munduar ne Amerike per shtate vite.
  • 3:31 - 3:34
    Tani eshte koha kur eshte e pjekur--- e pjekur per t'u mbledhur.
  • 3:34 - 3:36
    Une shkova tek syri i stuhise.
  • 3:36 - 3:39
    Uns isha ne West Virginia, shteti me i pa shendetshem ne Amerike.
  • 3:39 - 3:41
    Ose ishte vitin e shkuar.
  • 3:41 - 3:44
    Ne kemi nje te re kete vit, por ne do te punojme rreth saj sezonin e ardhshem.
  • 3:44 - 3:45
    ( Buzeqeshje)
  • 3:45 - 3:46
    Huntington, West Virginia.
  • 3:46 - 3:48
    Vend i bukur.
  • 3:48 - 3:51
    Doja te vëja zemren dhe shpirtin dhe njerezit,
  • 3:51 - 3:53
    publikun tuaj
  • 3:53 - 3:55
    rreth statistikave qe ne jemi bere
  • 3:55 - 3:57
    aq te perdorshem.
  • 3:57 - 4:00
    Une dua te ju prezantoj disa njerez qe une shqetssohen per ta.
  • 4:00 - 4:01
    Publikun tuaj. Femijet tuaj.
  • 4:01 - 4:04
    Deshiroj t'ua tregoj nje foto te shoqes time Brtitany.
  • 4:04 - 4:06
    Ajo eshte 16 vjec.
  • 4:06 - 4:09
    Aja ka edhe gjashte vite jete
  • 4:09 - 4:12
    pershkak te ushqimit qe ajo ka ngrene.
  • 4:12 - 4:15
    Ajo eshte gjenerata e trete e amerikaneve
  • 4:15 - 4:17
    qe nuk eshte rritur ne nje ambient ushqimi
  • 4:17 - 4:19
    ku ato jane mesuar e gatuajne ne shtepi ose ne shkolle,
  • 4:19 - 4:22
    ose nena e saj, ose gjyshja e saj.
  • 4:22 - 4:25
    Ajo ka gjashte vite jete.
  • 4:25 - 4:27
    Ajo eshte duke e ngrene melqeine e saj ne vdekje
  • 4:27 - 4:30
    Stacy, familja Edwards.
  • 4:30 - 4:32
    Kjo eshte nje familje normale, njerez.
  • 4:32 - 4:35
    Stacy bene me te miren, por ajo eshte gjenerata e trete gjithashtu;
  • 4:35 - 4:37
    ajo kurre nuk eshte mesuar te gatuaj ne shtepi apo ne shkolle.
  • 4:37 - 4:39
    Trashalluku i familjes.
  • 4:39 - 4:40
    Justin, 12 vjec.
  • 4:40 - 4:41
    Ai eshte 350 pounds.
  • 4:41 - 4:43
    Ai merr ngacmime, per hir te Zotit.
  • 4:43 - 4:45
    vajza atje, Katie, ajo eshte kater vjec
  • 4:45 - 4:48
    Ajo eshte e trashe para se te filloj shkollen fillore.
  • 4:48 - 4:51
    Marrissa. Ajo eshte ne rregull. Ajo eshte nje nga te shumte.
  • 4:51 - 4:54
    Por a dini cka? Babai i daj, i cili ishte i trashe,
  • 4:54 - 4:56
    vdiq ne duart e saj.
  • 4:56 - 4:58
    Dhe pastaj personi i dyte me i rendesishem ne jeten e saj
  • 4:58 - 5:01
    axha( daja ) i saj, vdiq nga mbi pesha.
  • 5:01 - 5:04
    Dhe tani njerku i saj eshte i trashe
  • 5:04 - 5:06
    E shini, problemi eshte
  • 5:06 - 5:08
    obeziteti dhe semundja e dietes
  • 5:08 - 5:10
    nuk i lendon vetem njerezit qe e kane ate;
  • 5:10 - 5:12
    por edhe shoqerine e tyre, familjaret
  • 5:12 - 5:14
    vellezerit, motrat.
  • 5:14 - 5:16
    Pastori Steve.
  • 5:16 - 5:20
    Nje njeri frymzues. Njeri nga aleatet e mij te hershem ne Huntington, West Virgina.
  • 5:20 - 5:24
    Ai eshte ne kry te ketij problemi.
  • 5:24 - 5:26
    Ai ka per te varrosur njerezit, ne rregull?
  • 5:26 - 5:29
    Dhe ai eshte lodhur nga kjo gje. Ai eshte lodhur me varrosjen e shokeve te tij,
  • 5:29 - 5:31
    dhe te familjes se tij, komunitetit te tij.
  • 5:31 - 5:35
    Eja dimer, tre here me shume njerez vdesin.
  • 5:35 - 5:36
    Ai eshte lodhur nga kjo gje.
  • 5:36 - 5:39
    Kjo eshte semundje e parandalushme. Humbje e kohes.
  • 5:39 - 5:42
    Me qe ra fjala, kjo eshte arsyeja pse ata varrosen.
  • 5:42 - 5:45
    Ne nuk kemi qene te mbledhur per ta bere kete.
  • 5:45 - 5:48
    Nuk munda t'i largoj nga dera, dhe jam serioz.
  • 5:48 - 5:50
    Nuk mund as ti dergojme ata tje.
  • 5:50 - 5:53
    Ne rregull, e shoh qe eshte nje trekendesh, OK?
  • 5:53 - 5:55
    Ky eshte peisazhi yne per ushqimin.
  • 5:55 - 5:56
    Me duhet qe ju ta kuptoni ate.
  • 5:56 - 5:57
    Ju me gjase keni degjuar te gjitha keto me pare,
  • 5:57 - 5:59
    por le te kthehemi prapa perseri.
  • 5:59 - 6:00
    Gjate 30 viteve te fundit,
  • 6:00 - 6:02
    cka ka ndodhur qe ka grisur zemren e ketij vendi?
  • 6:02 - 6:04
    Le te jemi te sinqerte dhe te ndershem.
  • 6:04 - 6:07
    Mire. Jeta e modernizuar.
  • 6:07 - 6:09
    Le te fillojme me Main Street.
  • 6:09 - 6:12
    Ushqimi i shpejte e ka kapluar te githen vendin. Ne dime kete.
  • 6:12 - 6:15
    Brendet e medha jane disa prej kompetencave me te rendesishme,
  • 6:15 - 6:17
    kompetenca te jashtezankonhsme ne kete vend.
  • 6:17 - 6:20
    Supermarketet gjithashtu.
  • 6:20 - 6:22
    Kompanite te medha. Kopmpanite te medha.
  • 6:22 - 6:25
    30 vjet me para, shumica e ushqimit
  • 6:25 - 6:28
    ishte kryesisht vendor dhe kryesisht i fresket.
  • 6:28 - 6:31
    Tani kryesisht eshte e procesuar dhe e mbushur me lloje te ndryshme te shtesave,
  • 6:31 - 6:34
    perbers te posacem, dhe ju e dini pjesen e mbetur te stories.
  • 6:34 - 6:37
    Permasa e porcionit sic duket eshte masive, problem masiv.
  • 6:37 - 6:40
    Etiketimi eshte nje problem masiv.
  • 6:40 - 6:43
    Etiketimi ne kete vend eshte nje turperim.
  • 6:43 - 6:47
    Ata deshirojne te jene vete..Ata deshirojne te mbajne nen kontrolln vet-veten.
  • 6:47 - 6:50
    Industria deshiron te mbajne nen kontroll vet-veten.
  • 6:50 - 6:53
    Cka , me kete llojh kilme? Ata nuk e meritojne kete.
  • 6:53 - 6:57
    Si mund te thoni qe dicka eshte me pak yndyre kur eshte i mbushur me aq shume sheqer?
  • 6:57 - 6:59
    Shtepi.
  • 7:00 - 7:02
    Problemi me i madh me shtepine
  • 7:02 - 7:04
    eshte se ka qene zemra
  • 7:04 - 7:07
    e kalimit te ushqimit dhe kulture te ushqimit,
  • 7:07 - 7:10
    cka e ka bere shoqerine tone.
  • 7:10 - 7:11
    Kjo nuk eshte duke ndodhur me.
  • 7:11 - 7:14
    Dhe ju e dini, perderisa shkojme ne pune dhe perserisa jeta ndryshon,
  • 7:14 - 7:16
    dhe perderisa jeta gjithmone zhvillohet,
  • 7:16 - 7:18
    ne disi si duhet ta shikojme ate holistikisht--
  • 7:18 - 7:20
    te terhiqemi per momentin, dhe te ri-adresojme balancin.
  • 7:20 - 7:23
    Kjo ska per te ndodhur. Nuka ka ndodhur per 30 vite.
  • 7:23 - 7:26
    Une deshiroje t'ua paraqes nje situate.
  • 7:26 - 7:29
    qe eshte shume normale
  • 7:29 - 7:31
    tani. Familja Edwards
  • 7:31 - 7:33
    ( video) Jamie Olver: Le te bisedojme.
  • 7:33 - 7:36
    Kjo gjë shkon permes juve dhe trpit te familjes tuaj
  • 7:36 - 7:38
    cdo dite.
  • 7:38 - 7:44
    Dje e ndjejn te nevojshme t'ju tregoj qe kjo gje do te'ju vras femijet tuaj me heret.
  • 7:44 - 7:46
    Si po ndiheni?
  • 7:46 - 7:49
    Stacy: Po ndihem shume e merzitur dhe deshpruar ne kete moment.
  • 7:49 - 7:52
    Por , ju e dini, Unde dua qe femijet te mi te ia dalin mbane ne jete
  • 7:52 - 7:55
    dhe kjo nuk do t;'i dergoj ata atje.
  • 7:55 - 7:58
    Por une jam duke mbytur ata.
  • 7:58 - 8:01
    JO: Po ju jeni. Ju jeni.
  • 8:01 - 8:04
    Por ne mund ta parandalojme ate.
  • 8:07 - 8:11
    Normal. Le te shkojme ne shkolla,
  • 8:11 - 8:14
    per te cilat jam edhe nje specialist i mire
  • 8:14 - 8:16
    Ne rregull. Shkolla
  • 8:16 - 8:19
    Cka eshte shkolla? Kush e zbuloi shkollen? Cfare qellimi ka shkolla?
  • 8:19 - 8:22
    Shkolla eshte zbuluar me qellim qe te na pajis me vegla
  • 8:22 - 8:25
    te na ben me kreativ, qe te bejme gjera te mrrekullueshme
  • 8:25 - 8:28
    qe te fitojme, etj. etj
  • 8:28 - 8:31
    Ju e dini, ishte disi ne kete lloj te kutise se ngushte per nje kohe te gjate, kohe te gjate.
  • 8:31 - 8:32
    Ne rregull?
  • 8:32 - 8:34
    Por ne nuk e kemi evoluar ate
  • 8:34 - 8:37
    per t'u marr me katastofat e shendetit te Amerikes, Ne rregull?
  • 8:37 - 8:40
    Ushqimi i shkolles eshte dicka
  • 8:40 - 8:43
    qe shumica e femijeve-- 31 milion ne dite, faktikisht--
  • 8:43 - 8:46
    kane dy here ne dite, me shume se shpesh
  • 8:46 - 8:49
    mengjesin ose dreken , 180 dite te virtit.
  • 8:49 - 8:52
    Pra mund te themi se ushqimi i shkolles eshte plotesisht i rendesishem , me te vertet,
  • 8:52 - 8:55
    duke gjykuar rrethanat.
  • 8:55 - 8:58
    ( Buzeqeshje)
  • 9:00 - 9:02
    Parsete plas ne perqarjet e mia,
  • 9:02 - 9:05
    te cilat jam i sigurt qe jeni duke i pritur...
  • 9:05 - 9:07
    ( Buzeqeshje)
  • 9:07 - 9:10
    Me duhet te them nje gje, dhe eshte shume me rendesi
  • 9:10 - 9:13
    ne shpresdhenien qe magjia te ndodh dhe shpaloset
  • 9:13 - 9:14
    ne 3 muajt e ardhshem.
  • 9:14 - 9:18
    Dreka e zonjave, gatimet e drenkes se Amerikes...
  • 9:18 - 9:21
    Une e ofroj veten time si amasador i tyre.
  • 9:21 - 9:23
    Une nuk po i liroj ata.
  • 9:23 - 9:25
    Ato jane duke e bere me te miren qe ato munden.
  • 9:27 - 9:29
    Atao po bejne me te miren.
  • 9:29 - 9:31
    Por ato jane duke bere cka u eshte thene,
  • 9:31 - 9:34
    dhe cka u eshte thene eshte gabim.
  • 9:34 - 9:37
    Sistemi eshte me teper zhvillohet nga kontabilistet
  • 9:37 - 9:39
    Nuka ka te mjaftueshem, ose ndonje,
  • 9:39 - 9:41
    njeri ne biznes qe ka njohuri rreth ushqimit.
  • 9:41 - 9:43
    Eshte nje problem.
  • 9:43 - 9:45
    Nese nuk jeni nje ekspert i ushqimit, dhe e keni buxhetin e vogel,
  • 9:45 - 9:47
    dhe po zvoglohet, atehere ju nuk mund te jeni kreativ,
  • 9:47 - 9:50
    nuk mund u ul e zhyt dhe te shkruash gjera te ndryshme rreth gjerave te ndryshme.
  • 9:50 - 9:52
    Nese jeni nje kontabilist, dhe nje boksier,
  • 9:52 - 9:55
    gjeja e vetme qe mund te beni ne keto rrethana
  • 9:55 - 9:57
    eshte qe te bleni ndyresire me te lire.
  • 9:57 - 9:59
    Tani, realitetin eshte,
  • 9:59 - 10:01
    ushqimi qe femijet tuaj hane cdo dite eshte ushqim i shpejte,
  • 10:01 - 10:03
    eshte shume i perpunuar,
  • 10:03 - 10:05
    nuk ka mjafte ushqim te freske ne ate.
  • 10:05 - 10:09
    You e dini, sasia e aditiveve, numra E, perbersit nuk do ta besonit...
  • 10:09 - 10:12
    Nuk ka vegjetarian te mjaftushem. Patatet e skuqura konsiderohen perime.
  • 10:12 - 10:15
    Pice per mengjes. Ata as nuk marrin crockery.
  • 10:15 - 10:18
    Thika dhe pirunj? Jo, ato ajane shume te rrezikshme.
  • 10:18 - 10:20
    Ata kane gershere ne klase
  • 10:20 - 10:22
    por thika dhe priunj, jo.
  • 10:22 - 10:24
    Dhe menyren se si e shoh une ate, nese ju nuk keni thika dhe pirnunj ne shkollen tuaj,
  • 10:24 - 10:27
    ju jeni kryesisht te miratuar,
  • 10:27 - 10:30
    nga niveli shtetro, ushqimit shteteror.
  • 10:30 - 10:32
    Dhe po. meqe ra fjal, eshte ushqimi i shpejte.
  • 10:32 - 10:34
    jane hamburgere,
  • 10:34 - 10:38
    jane picat, jane te gjitha keto gjera.
  • 10:40 - 10:43
    10 perqind te asaj qe kemi shpenzuar per kujdesin shendetsor, sic e thash me heret,
  • 10:43 - 10:46
    eshte ne trashje. Dhe eshte duke shkaur ne dyfish.
  • 10:46 - 10:48
    Ne nuk jemi duke i mesuar femijet tane.
  • 10:48 - 10:50
    Nuk eshte asnje drejt ligjore per ti mesuar femijet rreth ushqimit,
  • 10:50 - 10:52
    shkolle e fillore ose e mesme. Ne rregull?
  • 10:52 - 10:54
    Ne nuk i mesojme femijet per ushqimin. A po?
  • 10:54 - 10:56
    Dhe ky eshte nje klip i shkurtter nga nje shkolle fillore,
  • 10:56 - 10:58
    e cila eshte shume e zakonshme ne Angli.
  • 11:01 - 11:03
    Video: Kush e e din cka eshte kjo?
  • 11:03 - 11:06
    Femiju: Patatet. Jamie Olver: Patate? Pra, ju mendoni qe keto jane patate?
  • 11:06 - 11:08
    A e dini cka eshte ajo?
  • 11:08 - 11:10
    A e dini cka eshte ajo? Femiju: Brokolo?
  • 11:10 - 11:12
    JO; Po kjo? Shoku i vjeter i yni.
  • 11:12 - 11:14
    A e dini cka eshte kjo zemer? Femiju: Selino.
  • 11:14 - 11:17
    JO: Cka mendon qe eshte kjo? Femiju: Qepë. JO: Qepë? Jo.
  • 11:17 - 11:20
    Jamie Oliver: Menjehere ju merrni nje kuptim vertete te qarte
  • 11:20 - 11:23
    se a dine femijet ndonje gje nga vjen ushqimi.
  • 11:23 - 11:25
    Video: JO; Kush e di cka eshte kjo? Femiju: Uh, dardhe.
  • 11:25 - 11:27
    JO: Cka mendon se eshte kjo? Femija: Nuk e di.
  • 11:27 - 11:29
    JO: Nese femijet nuk e dine cka eshte
  • 11:29 - 11:33
    atehere ata kurre nuk do ta hane ate.
  • 11:33 - 11:34
    ( Buzeqeshje)
  • 11:34 - 11:37
    JO; Normale. Anglia dhe Amerika,
  • 11:37 - 11:39
    Anglia dhe Amerika.
  • 11:39 - 11:41
    Gjeje cka e rrgulloj ate. Gjeje cka e rregulloj ate.
  • 11:41 - 11:43
    Dy sesione nje-oreshe.
  • 11:44 - 11:46
    Ne duhet te fillojme t'i mesojme femijet tane
  • 11:46 - 11:49
    per ushqimin ne shkolla, pike.
  • 11:49 - 11:54
    (Duartrokitje)
  • 11:54 - 11:56
    Dua t'ju tregoj dicka,
  • 11:56 - 11:59
    Dua t'ju tregoj dicka qe disi si
  • 11:59 - 12:02
    e shkurton problemin qe e kemi. Ne rregull?
  • 12:02 - 12:06
    Deshiroj te flas per dicka shume bazike sikur qumeshti.
  • 12:06 - 12:08
    Cdo femije e ka te drejten te merr qumesht ne shkolle.
  • 12:08 - 12:11
    Femijet tuaj do te marrin qumesht ne shkolle, mengjes dhe dreke. A po jo?
  • 12:11 - 12:13
    Ata do t'i marrin dy shishe. Ne rregull?
  • 12:13 - 12:15
    Dhe shumica e femijeve bejne.
  • 12:15 - 12:18
    Por qumeshti nuk eshte aq i mire më.
  • 12:18 - 12:20
    Sespse dikush tek fusha e qumshtit, --- dhe mos me merri per te keq,
  • 12:20 - 12:22
    Une e perkrah qumshtin, por dikush ne fushen e qumshtit
  • 12:22 - 12:24
    ndoshta ka paguar shume para per ndonje plakush
  • 12:24 - 12:26
    per te punuar ne qoftese ju shtoni ereza dhe ngjyra
  • 12:26 - 12:28
    dhe sheqer ne qumsht, ne rregull,
  • 12:28 - 12:31
    me shume femije do ta pine ate. Po.
  • 12:31 - 12:32
    ( Duartrokitje)
  • 12:32 - 12:34
    Dhe natyrrisht kjo do te arrihet.
  • 12:34 - 12:36
    Fusha e molles do te punoj
  • 12:36 - 12:38
    qe nese ata bejne sheqerka me molle ata do te hane me shume molla gjithashtu.
  • 12:38 - 12:40
    A po me kuptoni?
  • 12:40 - 12:43
    Sa me perket mua, nuk ka nevoje te aromatizojme qumshtin.
  • 12:43 - 12:45
    Ne rregull? Ka sheqer ne gjithcka.
  • 12:45 - 12:47
    I di te mirat dhe te kqijat te ketyre perbersve.
  • 12:47 - 12:50
    Esshte ne gjithcka. Edhe qumshti nuk ka shpetuar
  • 12:50 - 12:52
    nga problemet e dites moderne.
  • 12:52 - 12:54
    Ketu eshte qumshti jone. Ketu eshte paketa jone.
  • 12:54 - 12:56
    Ne ate perafersihst ka po aq shume sheqer
  • 12:56 - 12:58
    sa njera prej kanaceve tuaj te preferuara te fizzy pop.
  • 12:58 - 13:00
    Dhe ata po i marrin dy ne dite.
  • 13:00 - 13:02
    Pra, me lerni vetem te ju tregoj.
  • 13:02 - 13:06
    Ne kemi nje femije ketu,
  • 13:06 - 13:11
    duke marre, ju e dini , tete luge gjelle me sheqer ne nje dite.
  • 13:11 - 13:14
    Ju e dini, eshte java juaj.
  • 13:14 - 13:17
    Eshte muaji i juaj.
  • 13:17 - 13:19
    Dhe une e kam marr guximin te vendos
  • 13:19 - 13:22
    sheqer vetem per pese vitet e shkolles fillore,
  • 13:25 - 13:27
    vetem per qumesht.
  • 13:30 - 13:32
    Atehere, nuk e di per ju,
  • 13:32 - 13:35
    por duke i gjykuar rrethnat, a po jo,
  • 13:35 - 13:37
    secili gjykates ne te gjithe boten
  • 13:37 - 13:40
    do t'i shikonte statistikat dhe deshmite,
  • 13:40 - 13:42
    dhe ata do te gjenin ndonje qeverisje te vjeter
  • 13:42 - 13:44
    te fajsise te abuzimit te femijes. Ky eshte besimi im.
  • 13:44 - 13:53
    (Duartrokitje)
  • 13:53 - 13:56
    Atehere, nese do vija deri ketu, dhe do deshiroja te mund te vija sot
  • 13:56 - 13:59
    dhe te sillja sherues per AIDS dhe kancer,
  • 13:59 - 14:03
    ju do te perlesheni dhe perpiqeni te vini te une.
  • 14:03 - 14:06
    Kjo, gjithe keto lajme te keqija, jane te parandalueshme
  • 14:06 - 14:08
    Ky eshte nje lajm i mire.
  • 14:08 - 14:10
    Eshte shume shume i parandalushem.
  • 14:10 - 14:13
    Pra, le te mendojme se kemi nje problem ketu,
  • 14:13 - 14:15
    ne duhet te rifillojme.
  • 14:15 - 14:18
    Ne rregull pra, ne boten time cka duhet te bejme?
  • 14:18 - 14:20
    Ketu eshte problemi, e drejte.
  • 14:20 - 14:22
    Ajo nuk mund te vije vetem nga nje burim.
  • 14:22 - 14:25
    Te rifillojme dhe te bejme nje ndryshim vertete te qarte,
  • 14:25 - 14:28
    ndryshim te vertete, qe te mund t;ju shikoj ne driten e syve
  • 14:28 - 14:30
    dhe te ju them, " Ne 10 vite,
  • 14:30 - 14:32
    historia e jetes se femijeve tuaj,
  • 14:32 - 14:35
    lumturia-- dhe le te mos harrojme, ju jeni te menqur nese hani mire,
  • 14:35 - 14:37
    ju e dini qe do te jetoni me gjate,
  • 14:37 - 14:39
    dhe te gjitha keto gjera, do te duken ndrysh. Ne rregull?"
  • 14:39 - 14:42
    Pra, supermarketet.
  • 14:42 - 14:44
    Ku tjeter beni pazar?
  • 14:44 - 14:46
    Nje jave po, nje jo.
  • 14:46 - 14:49
    Ne jeten tuaj, sa para shpenzoni ne nje supermarket?
  • 14:49 - 14:52
    I adhuroj ata. Ata na shesin neve cka ne deshirojme. Ne rregul.
  • 14:52 - 14:54
    Ata na kane borxh neve, er te vene nje ushqim
  • 14:54 - 14:57
    ne secilin supermarekt.
  • 14:57 - 15:00
    Ata kane nevoje per te na ndihmuar ne dyqan. Ata kane nevoje te na tregojne si te gatuajme,
  • 15:00 - 15:02
    shpejte, shishem, ushqime sezonale
  • 15:02 - 15:04
    per njerez qe jane te zene.
  • 15:04 - 15:06
    Kjo nuk eshte e shtrejte.
  • 15:06 - 15:08
    Esshte e bere ne disa. Dhe ka nevoje te behet pertej kufirit
  • 15:08 - 15:11
    ne Amerike se shpejti, dhe shpejte.
  • 15:11 - 15:14
    Brendet e medha, e dini, brendet e ushqimit,
  • 15:14 - 15:16
    duhet te vene edukimin e ushqimit
  • 15:16 - 15:18
    ne thelb te bizneseve te tyre.
  • 15:18 - 15:20
    E dini, me lehte te thuhet se te behe.
  • 15:20 - 15:22
    Eshte e ardhmja. Eshte e vetmja rruge.
  • 15:22 - 15:26
    Ushqimi i shpejte. Me industrine e ushqimit te shpejte
  • 15:26 - 15:28
    ju e dini, eshte shume konkurruese.
  • 15:28 - 15:30
    Une kam pasur shume dokumenta sekrete dhe marreveshje
  • 15:30 - 15:32
    me restorante te ushqimit te shpejte.
  • 15:32 - 15:34
    Une e di si e bejne ata.
  • 15:34 - 15:36
    Une mendoj ne parim ata na kane larguar nga
  • 15:36 - 15:39
    keto hite te sheqerit, kripes, dhe yndyres, dhe x, y, dhe z.
  • 15:39 - 15:41
    Dhe te gjithe i duan ata. Ne rregull?
  • 15:41 - 15:44
    Pra, keta njerez do te jenë pjese e zgjidhjes.
  • 15:44 - 15:46
    Por ne duhet te fusim ne pune qeverine
  • 15:46 - 15:49
    me te gjithe shitesit te ushqimit te shpejte dhe te industirse se restoranteve.
  • 15:49 - 15:51
    Dhe ne nje periudhe me shume se pese, gjashte, shtate vite
  • 15:51 - 15:54
    larguan neve nga shumat ekstreme
  • 15:54 - 15:57
    te yndyres, sheqerit, ymdyra dhe te gjithe perbersite tjere te jo-ushqimit.
  • 15:57 - 16:00
    Tash, kthehemi tek lloj i brendeve te medha, etiketimi,
  • 16:00 - 16:03
    Sic e thash me heret, ne farse apsolute,
  • 16:03 - 16:05
    dhe duhet te klasifikohet.
  • 16:05 - 16:08
    Ne rregull, shkolla.
  • 16:08 - 16:10
    Natyrisht ne shkolla i kemi borxh atyre
  • 16:10 - 16:12
    per t'u siguruar atp 180 ditet e vitit,
  • 16:12 - 16:14
    nga mosha kater e cmuar,
  • 16:14 - 16:16
    deri 18, 20, 24, sidocofte,
  • 16:16 - 16:18
    atyre duhet t'ju gatuhet
  • 16:18 - 16:21
    ushqim te fresket
  • 16:21 - 16:23
    nga kulitivues lokal ne vend. Ne rregull?
  • 16:23 - 16:25
    Eshte nevoja te jete nje standard i ri i ushqimit te fresket
  • 16:25 - 16:27
    per femijet tuaj. Po ?
  • 16:27 - 16:32
    ( Duartroktije)
  • 16:32 - 16:35
    Nen keto rrethana, eshte thellesisht e rendesishme
  • 16:35 - 16:38
    qe secili femije Amerikan te le shkolle
  • 16:38 - 16:40
    duke ditur si te pergadis 10 recepte
  • 16:40 - 16:42
    qe do te shpetojne jeten e tyre.
  • 16:42 - 16:44
    Aftesi te jetes.
  • 16:44 - 16:45
    ( Duartrokitje)
  • 16:45 - 16:48
    Kjo nenkupton se ata mund te jene nxenes, prinder te rinj,
  • 16:48 - 16:51
    dhe te jene ne gjendje te perfshiheni
  • 16:51 - 16:53
    rreth gatimeve bazike,
  • 16:53 - 16:55
    pa marr parasysh cfare recesioni i godit ata heren e ardhshme. Nese din te gatuash
  • 16:55 - 16:57
    recensioni i parave nuk ka rendesi.
  • 16:57 - 17:01
    Nese di te gatuash, koha nuk ka rendesi.
  • 17:01 - 17:04
    Vendi i punes. Ne nuk kemi folur edhe aq per ate.
  • 17:04 - 17:07
    E dini, tani eshte koha per pergjegjesi te perbashket
  • 17:07 - 17:09
    qe me te vertete te shikojme se me cka ushqehen ata
  • 17:09 - 17:11
    ose te vene ne gatishmeri stafin e tyre.
  • 17:11 - 17:15
    Stafi jane nenat dhe baballret e femijeve amerikanë.
  • 17:15 - 17:17
    Marissa, babai i saj vdiq ne duart e saj,
  • 17:17 - 17:19
    Une mendoj qe ajo do te ishte e lumtur
  • 17:19 - 17:22
    nese korporata e Amerikes mund te filloj te ushqej stafin e saj ne menyre te drejte.
  • 17:22 - 17:24
    Definitivisht ata nuk duhen lene anash.
  • 17:24 - 17:26
    Le te kthehemi perseri ne shtepi
  • 17:26 - 17:28
    Tani, shiko, nese bejme te gjithe kete pune, dhe ne mundemi,
  • 17:28 - 17:31
    eshte shume e arritshme. Ju mund te kujdeseni dhe te jeni komercial.
  • 17:31 - 17:33
    Apsulotisht.
  • 17:33 - 17:35
    Por, shtepija duhet te filloj te kaloj
  • 17:35 - 17:37
    gatimin perseri, sigurisht.
  • 17:37 - 17:39
    Sigurisht, kaloje si filozofi.
  • 17:39 - 17:41
    Dhe per mua eshte koxha romantike.
  • 17:41 - 17:43
    Por nese nje njeri i meson tre njerez
  • 17:43 - 17:45
    si te gatuajne dicka,
  • 17:45 - 17:47
    dhe tani ata mesojne tre prej shokeve te tyre,
  • 17:47 - 17:49
    ate vetem duhet ta persersimin 25 here ne vetevete,
  • 17:49 - 17:52
    dhe kjo eshte e tere popullsia e Amerikes.
  • 17:52 - 17:55
    Romantike, po, por
  • 17:55 - 17:56
    me e rendesishme,
  • 17:56 - 17:59
    eshte mundesia per t'i bere njerezit te kuptojne
  • 17:59 - 18:01
    qe secila perpjeke e juaj individuale
  • 18:01 - 18:02
    e bene nje ndryshim.
  • 18:02 - 18:05
    Ne duhet te veme serish bashke ajo cka eshte humbur.
  • 18:05 - 18:09
    Kuzhina Huntington.Huntington, ku e kam bere kete program,
  • 18:09 - 18:10
    e dini, ne e kemi kete program kryesor qe shpresojme
  • 18:10 - 18:13
    do te inspiroj njerezit qe me te vertete te ndryshojne.
  • 18:13 - 18:15
    Une sinqerisht besoj qe ndryshimi do te ndodhë.
  • 18:15 - 18:17
    Kuzhina e Huntington-ve. Une punoj me nje komunitet.
  • 18:17 - 18:21
    Une kam punuar ne shkolla. Une kam gjetur financime te qendrueshme
  • 18:21 - 18:24
    qe te kthej cdo shkolle ne kete zone,
  • 18:24 - 18:26
    nga ushqimi jo i shendetshem ne ushqim te fresket
  • 18:26 - 18:28
    6,500 mije dollare per shkolle.
  • 18:28 - 18:29
    (Duartroktije)
  • 18:29 - 18:32
    Kjo eshte e gjitha qe duhet. 6,500 mije dollare per shkolle.
  • 18:32 - 18:34
    Kuzhina ne 25 grand per muaj. Ne rregull?
  • 18:34 - 18:38
    Kjo mund t'i beje 5,000 njerez ne vit,
  • 18:38 - 18:39
    qe eshte 10 perqind e popullsise se tyre.
  • 18:39 - 18:41
    Dhe eshte njerez ne njerez.
  • 18:41 - 18:43
    E dini, eshte ushqimi lokal duke i mesuar njerezit lokal.
  • 18:43 - 18:48
    Jane mesime falas gatimi, mesime falas gatimi ne rrugen kryesore.
  • 18:48 - 18:52
    Kjo eshte e vertete, ndryshim i prekshem dhe real.
  • 18:52 - 18:55
    Rreth Amerikes, nese shikojme tani,
  • 18:55 - 18:58
    ka plot gjera te mrekullushem .
  • 18:58 - 19:00
    Ka shume gjera te bukura. Ka engjuj.
  • 19:00 - 19:03
    per rreth Amerikes qe bejne gjera te mrekulllushme
  • 19:03 - 19:06
    ne shkolla, ferme tek strukturat e shkolles,
  • 19:06 - 19:09
    strukturat e kopshtit, edukimi.
  • 19:09 - 19:11
    Ka njerez te mrekullueshem qe po e bjene ate tanime.
  • 19:11 - 19:13
    Problemi eshte se ata te gjithe kane deshire te rrokullisin ate cka jane duke bere
  • 19:13 - 19:15
    ne shkolle tjeter, dhe tjetren.
  • 19:15 - 19:17
    Por nuk ka para te gatshme.
  • 19:17 - 19:21
    Ne duhet te njohim ekspertet dhe engjujt shpejt,
  • 19:21 - 19:24
    t'i identifikojme ata, dhe ti lejojme ata qe lehte te gjejne burimin
  • 19:24 - 19:26
    te vazhdojne te rrokullisin ate cka ata me te vertete jane duke e bere,
  • 19:26 - 19:28
    dhe duke e bere mire.
  • 19:28 - 19:30
    Biznesi i Amerikes duhet te mbeshtes
  • 19:30 - 19:33
    Zonjen Obama t'i beje gjerat qe ajo ka deshire t'i beje.
  • 19:33 - 19:39
    (Duartroktije)
  • 19:39 - 19:41
    Dhe shiko, E di eshte e pazakonte
  • 19:41 - 19:44
    te keni nje person Anglez qe qendron parajush
  • 19:44 - 19:46
    duke folur rreth ketyre gjerave.
  • 19:46 - 19:49
    Krejt cka mund te them eshte une shqetsohem. Une jam prind.
  • 19:49 - 19:51
    Dhe une dua kete vend.
  • 19:51 - 19:54
    Dhe une besoj sinqerisht,
  • 19:54 - 19:57
    nese ndryshimi mund te behet ne kete vend,
  • 19:57 - 19:59
    gjera te bukura do te ndodhin rreth kesaj bote. Nese Amerika e bene ate
  • 19:59 - 20:01
    Une besoj qe njerez tjere do te na ndjekin.
  • 20:01 - 20:03
    Eshte jashtezakonisht e rendesishme.
  • 20:03 - 20:10
    (Duartroktije)
  • 20:10 - 20:12
    Kur isha ne Huntington, duke provuar t'i ve disa gjera te funksionojne
  • 20:12 - 20:15
    kur ata nuk ishin, mendoja po ta kisha shkopin magjik
  • 20:18 - 20:20
    cka do te nbeja? Dhe mendova, a e dini cka?
  • 20:20 - 20:24
    Une thjesht do te doja te vendosesha perballe
  • 20:24 - 20:26
    l
  • 20:26 - 20:31
    Dhe nje muaj me vone TED me telefonoj dhe ma dha kete cmim.
  • 20:31 - 20:33
    Jam ketu.
  • 20:35 - 20:37
    Pra, lutja ima
  • 20:41 - 20:43
    Disleksia, pra une jam pak i ngadalshem.
  • 20:48 - 20:50
    Lutja ime
  • 20:50 - 20:52
    eshte per ju te ndihmoni nje levzije
  • 20:52 - 20:54
    te fuqishme dhe te qendrushme
  • 20:54 - 20:58
    te edukojme cdo femije
  • 20:58 - 21:00
    per ushqimin,
  • 21:00 - 21:03
    te inspirojme familjet te gatuajne perseri,
  • 21:03 - 21:07
    dhe t'u japim mundesi njerezve kudo
  • 21:07 - 21:09
    te luftojne obezitetin.
  • 21:09 - 21:19
    (Duartroktije)
  • 21:19 - 21:21
    Faleminderit.
  • 21:21 - 21:30
    (Duartroktije)
Title:
Lutja e fituesit te Çmimit TED Jamie Oliver: Mesoni cdo femije per ushqimin
Speaker:
Jamie Oliver
Description:

Duke ndarë histori të fuqishme nga projekti i tij për anti-obesitetit në Huntington, W.Va., fituesi i Çmimit TED Jamie Oliver sulmon injorancën tonë për ushqimin.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
21:37
Ereblir Kadriu added a translation

Albanian subtitles

Revisions