< Return to Video

Джейми Оливер TED Prize жүлдегері: Әрбір бала тамақтың не екенін білсе екен...

  • 0:00 - 0:02
    Өкінішке қарай,
  • 0:02 - 0:05
    мен сөйлейтін алдағы 18 минут ішінде
  • 0:05 - 0:08
    көз алдымыздағы төрт америкалықтан
  • 0:08 - 0:10
    көз жазамыз
  • 0:10 - 0:13
    ажалдары жеген тамақтарынан болмақ.
  • 0:13 - 0:17
    Менің есімім - Джеми Оливер. 34 жастамын.
  • 0:17 - 0:19
    Англияның Эссекс деген өлкесіненмін
  • 0:19 - 0:22
    соңғы жеті жылдан бері
  • 0:22 - 0:25
    қолымнан келгенінше
  • 0:25 - 0:28
    адамдардың өмірін құтқарып жүрмін.
  • 0:28 - 0:30
    Дәрігер емеспін.
  • 0:30 - 0:32
    Аспазшымын.
  • 0:32 - 0:34
    Қымбат құрал-саймандарым
  • 0:34 - 0:36
    немесе дәрі-дәрмегім жоқ.
  • 0:36 - 0:39
    Мен ақпаратты, білімді қолданамын.
  • 0:39 - 0:42
    Тамақ - өміріміздің маңызды бөлігі,
  • 0:42 - 0:45
    отбасымызда негізгі орынға
  • 0:45 - 0:49
    ие екеніне шексіз сенемін.
  • 0:51 - 0:53
    Алайда қазіргі өміріміз
  • 0:53 - 0:57
    жантүршігерлік болып тұр.
  • 0:58 - 1:01
    Америка, сіз әрдайым алдасыз.
  • 1:01 - 1:05
    Сіз әлемдегі ең дені сау емес елдің бірісіз.
  • 1:05 - 1:07
    Қолдарыңызды көтересіздер ме,
  • 1:07 - 1:10
    бөлмеде отырғандардан кімде бала бар?
  • 1:10 - 1:12
    Қолыңызды түсірмеңіз
  • 1:12 - 1:13
    Тәтелер, көкелер, сіздер де
  • 1:13 - 1:16
    қолдарыңызды көтерсеңіздер.
  • 1:16 - 1:18
    Көпшілігіміз екен. Түсінікті.
  • 1:18 - 1:21
    Соңғы төрт ұрпақтың өкілі ретінде
  • 1:21 - 1:24
    біз - ересектер, балаларымыздың
  • 1:24 - 1:26
    ғұмырын ата-аналарының
  • 1:26 - 1:29
    өміріне қарағанда қысқартып отырмыз.
  • 1:29 - 1:32
    Сіздің балаңыз сізге қарағанда
  • 1:32 - 1:34
    он жыл кем өмір сүреді.
  • 1:34 - 1:37
    Себебі біз оған тамақтан қамал құрып отырмыз.
  • 1:37 - 1:40
    Осы бөлмедегінің үштен екісі
  • 1:40 - 1:43
    Америкалық көрсеткіш бойынша семіздікпен ауырады
  • 1:43 - 1:46
    Сіз, сіздің жағдайыңыз жақсы, бірақ сіз де қатарға қосыласыз
  • 1:46 - 1:47
    (Күлкі)
  • 1:47 - 1:48
    Рас қой?
  • 1:48 - 1:51
    Аурудың асқынып бара жатқаны
  • 1:51 - 1:53
    анық қой.
  • 1:53 - 1:56
    Біз әдетте өлім-жітімнен, өз-өзіне қол жұмсаудан
  • 1:56 - 2:00
    қорқамыз. CNN-нің, газеттің басты жаңалығы сол.
  • 2:00 - 2:03
    Байқасаңыз, өз-өзіне қол жұмсау ең төменде.
  • 2:03 - 2:04
    Рас қой?
  • 2:04 - 2:06
    (Күлкі)
  • 2:06 - 2:11
    (Қол шапалақ)
  • 2:11 - 2:13
    Қызылмен боялған жолақтың
  • 2:13 - 2:15
    әр қайсысы диетаға қатысты ауру.
  • 2:15 - 2:18
    Бұны кез-келген дәрігер растай алады.
  • 2:18 - 2:21
    Өлімнің басты себебі - диетаға қатысты ауру
  • 2:21 - 2:24
    Америкада, дәл қазір, сол болып тұр.
  • 2:27 - 2:29
    Бұл - жантүршігерлік жағдай.
  • 2:29 - 2:31
    Бұл - апат.
  • 2:31 - 2:33
    Әлемді жаулауда.
  • 2:33 - 2:35
    Англия әдеттегідей Американы өкшелеп келеді.
  • 2:35 - 2:39
    (Күлкі)
  • 2:39 - 2:42
    Олар өте жақын, бірақ тым жақын емес.
  • 2:42 - 2:44
    Бізге серпіліс қажет.
  • 2:44 - 2:47
    Мексика, Австралия, Германия, Үндістан, Қытай
  • 2:47 - 2:50
    барлығы семіздік пен денсаулықтан зардап шегуде.
  • 2:51 - 2:53
    Темекі тарту туралы ойлаңызшы.
  • 2:53 - 2:56
    Семіздікке қарағанда оның шығыны аз.
  • 2:56 - 2:59
    Америкалықтар, сіздер денсаулық салығының
  • 2:59 - 3:02
    10 пайызын семіздікке жұмсап отырсыз.
  • 3:02 - 3:05
    Бұл жылына 150 миллиард доллар!
  • 3:05 - 3:08
    10 жылда бұл екі еселенбек:
  • 3:08 - 3:10
    300 миллиард доллар.
  • 3:10 - 3:13
    Сөздің турасына көшейікші, сіздерде мұндай ақша жоқ.
  • 3:13 - 3:16
    (Күлкі)
  • 3:16 - 3:19
    Бұл жерге тағам революциясын жасауға келдім
  • 3:19 - 3:22
    менің имандай сенімім де осында.
  • 3:22 - 3:25
    Бұл аса қажет. Көкейтесті.
  • 3:25 - 3:27
    Біз шарықтау шегінде тұрмыз.
  • 3:27 - 3:29
    Осы іспен айналысқаныма жеті жыл болды.
  • 3:29 - 3:31
    Америкада жасап көруге тапынғаныма 7 жыл.
  • 3:31 - 3:34
    Енді көпшілікпен бөлісетін сәт келді.
  • 3:34 - 3:36
    Талай дауға басым қалды.
  • 3:36 - 3:39
    Батыс Вирджинияда болдым. Америкадағы денсаулығы нашарлардың жері
  • 3:39 - 3:41
    әлде өткен жылы солай болды ма.
  • 3:41 - 3:44
    Биыл басқа жерді атады, бірақ ол штатпен келесі жолы айналысамыз.
  • 3:44 - 3:45
    (Күлкі)
  • 3:45 - 3:46
    Хантингтон. Батыс Вирджиния.
  • 3:46 - 3:48
    Әдемі қала.
  • 3:48 - 3:51
    Шын жүрегіммен тұрғындарға,
  • 3:51 - 3:53
    сіздерге
  • 3:53 - 3:55
    статистикалық жайтты
  • 3:55 - 3:57
    ақтарғым келді.
  • 3:57 - 4:00
    Сіздерге менің жүрегіме жақын адамдарды:
  • 4:00 - 4:01
    тұрғындарыңызды, балаларыңызды таныстырғым келеді.
  • 4:01 - 4:04
    Британи есімді досымның суретін көрсетейін
  • 4:04 - 4:06
    Ол 16 жаста.
  • 4:06 - 4:09
    Алты жылдық өмірі қалды
  • 4:09 - 4:12
    ажалы жеп жүрген тамағынан болмақ.
  • 4:12 - 4:15
    Ол тағамның қайдан келетінін білмей өскен
  • 4:15 - 4:17
    Америкалықтардың үшінші ұрпағы
  • 4:17 - 4:19
    Бұрынғылар үйінде немесе анасынан,
  • 4:19 - 4:22
    немесе әжесінен тамақ пісіріп үйренген еді.
  • 4:22 - 4:25
    Оның алты жылдық өмірі қалды.
  • 4:25 - 4:27
    Ол өз өлімінің дәмін татып жүр.
  • 4:27 - 4:30
    Стеси. Эдуардтың отбасы.
  • 4:30 - 4:32
    Бәрінің жағдайы дұрыс, достар.
  • 4:32 - 4:35
    Стеси қолынан келгенше тырысуда,
  • 4:35 - 4:37
    бірақ ол да тамақ пісіруді білмейтін үшінші ұрпақтан.
  • 4:37 - 4:39
    Отбасы семіздік азабын тартып отыр.
  • 4:39 - 4:40
    Мынау - Джастин. 12 жаста.
  • 4:40 - 4:41
    Салмағы 350 паунд (157 кг.)
  • 4:41 - 4:43
    Көрген адам мазақтайды.
  • 4:43 - 4:45
    Мынау қызы - Кэти. Төрт жаста.
  • 4:45 - 4:48
    Мектеп табалдырығын аттамастан семіздікке шалдықты
  • 4:48 - 4:51
    Марисаның денсаулығы жақсы.
  • 4:51 - 4:54
    Бірақ білсеңіз, оның семіздікпен ауырған әкесі
  • 4:54 - 4:56
    оның қолында көз жұмды,
  • 4:56 - 4:58
    Содан кейін жүрегіне жақын келесі азаматты,
  • 4:58 - 5:01
    көкесін де, семіздік алып кетті.
  • 5:01 - 5:04
    енді оның өгей әкесі де семіз.
  • 5:04 - 5:06
    Көрдіңіз бе,
  • 5:06 - 5:08
    семіздік пен диетаға қатысты ауру
  • 5:08 - 5:10
    онымен ауырмайтындарға да қатысты.
  • 5:10 - 5:12
    бұл оның досы, отбасы,
  • 5:12 - 5:14
    ағасы, әпкесіне де қатысты.
  • 5:14 - 5:16
    Пастор Стив:
  • 5:16 - 5:20
    Хантингтон, Батыс Вирджиниядағы тамаша адамдардың бірі.
  • 5:20 - 5:24
    Ол осы мәселенің ащы дәмін татып жүр.
  • 5:24 - 5:26
    Ол адамдарды жерлеуі керек. Түсіндіңіз бе?
  • 5:26 - 5:29
    Әрі бұл одан шаршады. Ол өзінің достарын,
  • 5:29 - 5:31
    отбасы мен таныстарын жерлеуден шаршады.
  • 5:31 - 5:35
    Өткен қыста үш есе көп адам өлді.
  • 5:35 - 5:36
    Әбден түңіліп кетті.
  • 5:36 - 5:39
    Бұл аурудың алдын алуға болады. Өмірді сақтайды.
  • 5:39 - 5:42
    Айтпақшы, мынау солардың табыты
  • 5:42 - 5:45
    Біз бұл үшін өмір сүрмейміз.
  • 5:45 - 5:48
    Бұны көтеру де оңай. Шын айтамын.
  • 5:48 - 5:50
    Орнынан қозғалта да алмас едім.
  • 5:50 - 5:53
    Сонымен, бұны үш бұрыш деп қарап көрейік.
  • 5:53 - 5:55
    Мынау біздің тағам әлеміміз.
  • 5:55 - 5:56
    Мына жайтты жақсы ұғып алыңыздар.
  • 5:56 - 5:57
    Бұл туралы бұрын да естіген боларсыздар
  • 5:57 - 5:59
    сонда да қайталап өтейік.
  • 5:59 - 6:00
    Соңғы 30 жыл ішінде,
  • 6:00 - 6:02
    осы елдің жүрегіне қанжардай қадалған не еді?
  • 6:02 - 6:04
    Шынымызды айтайықшы:
  • 6:04 - 6:07
    бүгінгі заманауи өмір салтымыз ғой.
  • 6:07 - 6:09
    Негізгі көшеден бастайық.
  • 6:09 - 6:12
    Фаст фуд тағамы күллі елді жаулап алғаны аян.
  • 6:12 - 6:15
    Алпауыт брендтер үлкен күшке ие.
  • 6:15 - 6:17
    Осы елді билеп отыр.
  • 6:17 - 6:20
    Супермаркеттер де солай.
  • 6:20 - 6:22
    Үлкен компаниялар. Алпауыттар.
  • 6:22 - 6:25
    Отыз жыл бұрын, тағамның көбі
  • 6:25 - 6:28
    зиянсыз еді. Үйдің тағамы болатын.
  • 6:28 - 6:31
    Қазіргінің денінде түрлі қоспалар бар,
  • 6:31 - 6:34
    артық ингридиенттер, әрі қарайғысын өзіңіз де білесіз.
  • 6:34 - 6:37
    Бұның тек кішкентай бөлігінің өзі үлкен қатер.
  • 6:37 - 6:40
    Сыртындағы орамасының өзі - проблема.
  • 6:40 - 6:43
    Ораманың болуы бұл ел үшін ұят.
  • 6:43 - 6:47
    Олар өз-өздеріне сақшы болғысы келеді.
  • 6:47 - 6:50
    Индустрия өз-өзіне сақшы болғысы келеді.
  • 6:50 - 6:53
    Бүгінгідей жағдайда ма? Хақылары жоқ.
  • 6:53 - 6:57
    Тағам тұнып тұрған қант болса, қалайша майсыз тамақ дейсің?
  • 6:57 - 6:59
    Үй.
  • 7:00 - 7:02
    Үйге қатысты дүниенің қиын тұсы
  • 7:02 - 7:04
    - үй біздің қоғамды құрап тұрған
  • 7:04 - 7:07
    тамақ, тағам мәдениетінің
  • 7:07 - 7:10
    өзегі болып тұр.
  • 7:10 - 7:11
    Себебі бұл тек сол жерде қалыптасады.
  • 7:11 - 7:14
    Біле білсеңіз, жұмысқа барып жүріп, өмір өзгеріп
  • 7:14 - 7:16
    және өмір үнемі шыр айналған сайын
  • 7:16 - 7:18
    қарбалас тіршілік арасынан уақыт тауып,
  • 7:18 - 7:20
    сәл кідіріп, артымызға бұрылып қарау керекпіз.
  • 7:20 - 7:23
    Шындығында олай істемейміз. 30 жыл бойы істемедік.
  • 7:23 - 7:26
    Бір әңгіме айтайын
  • 7:26 - 7:29
    бүгінгі көзбен қарасақ
  • 7:29 - 7:31
    еш оғаштығы жоқ. Эдуардтар отбасы.
  • 7:31 - 7:33
    (Видео) Джеми Оливер: Сырласайық.
  • 7:33 - 7:36
    Бұл дүние сенің және күллі отбасыңның асқазанынан өтеді.
  • 7:36 - 7:38
    Әр апта сайын.
  • 7:38 - 7:44
    Мына нәрсені білсең деймін: осы тамақ балаларыңның ерте өлуіне себеп
  • 7:44 - 7:46
    Өзіңді қалай сезініп отырсың?
  • 7:46 - 7:49
    Стеси: Өз-өзіме келе алмай отырмын.
  • 7:49 - 7:52
    Балаларымның өмірі жарқын болса деймін,
  • 7:52 - 7:55
    бұл оларға кесір болмаса екен деймін.
  • 7:55 - 7:58
    Бірақ өз қолыммен тұншықтырып жатыр екенмін.
  • 7:58 - 8:01
    Джеми: Өкінішке қарай солай.
  • 8:01 - 8:04
    Бірақ біз бұны тоқтата аламыз.
  • 8:07 - 8:11
    Қалай екен? Енді мектепті көрелік,
  • 8:11 - 8:14
    себебі осы саланы жақсы зерттедім.
  • 8:14 - 8:16
    Сонымен, мектеп.
  • 8:16 - 8:19
    Мектеп деген не? Оны кім ойлап тапты? Мектептің мақсаты не?
  • 8:19 - 8:22
    Мектеп біздерді шығармашыл болуға баулып,
  • 8:22 - 8:25
    өмір сүруге қажетті құралдарды
  • 8:25 - 8:28
    қолымызға ұстату үшін ойлап табылған еді.
  • 8:28 - 8:31
    Білсеңіз, ұзақ жылдар бойы ол осылай болып келіп еді.
  • 8:31 - 8:32
    Солай ғой?
  • 8:32 - 8:34
    Алайда содан бері еш өзгермеді
  • 8:34 - 8:37
    Америкадағы апатты жағдайдағы денсаулық жақсармады
  • 8:37 - 8:40
    Мектептегі тамақ өз алдына бөлек әңгіме
  • 8:40 - 8:43
    күн сайын - 31 млн. бала, әдетте
  • 8:43 - 8:46
    күніне екі реттен таңғы
  • 8:46 - 8:49
    және түскі аспен, жылына 180 күн бойы қамтамасыз етіледі.
  • 8:49 - 8:52
    Сонымен жағдайды қара отырып,
  • 8:52 - 8:55
    мектептегі тамақтану аса маңызды екенімен келісерсіз.
  • 8:55 - 8:58
    (Күлкі)
  • 9:00 - 9:02
    Тамаша сөз сөйлеп,
  • 9:02 - 9:05
    сіздер күтіп отырған тамашамен таңқалдырмас бұрын...
  • 9:05 - 9:07
    (Күлкі)
  • 9:07 - 9:10
    Мына жайтқа баса назар аударғым келеді
  • 9:10 - 9:13
    алдағы үш айда ғажайып
  • 9:13 - 9:14
    орнап үміт ақталады деп ойлаймын.
  • 9:14 - 9:18
    Түскі астың ханымдарына Американың аспазшыларына
  • 9:18 - 9:21
    өзімді елші ретінде ұсынамын.
  • 9:21 - 9:23
    Олардың жұмысын жоққа шығарғаным емес.
  • 9:23 - 9:25
    Олар өз ісін жақсы атқарып жатыр.
  • 9:27 - 9:29
    Қолынан келгенін істеуде.
  • 9:29 - 9:31
    Бірақ олар өзіне айтылған істі орындауда
  • 9:31 - 9:34
    және оларға айтылған жұмыс қате болып тұр.
  • 9:34 - 9:37
    Біздің жүйеміздің бәрін қаржыгерлер билеп отыр;
  • 9:37 - 9:39
    олардың арасында, тағамды түсінетіндер
  • 9:39 - 9:41
    саусақпен санарлық немесе жоқтың қасы.
  • 9:41 - 9:43
    Мәселе мынада:
  • 9:43 - 9:45
    Егер сіз тамақ маманы болмасаңыз, бюджетіңіз аз болса
  • 9:45 - 9:47
    мүлдем аз болса, басыңызды қатты қатырмайсыз
  • 9:47 - 9:50
    тамақты қалай түрлендіру керектігін ойламайсыз.
  • 9:50 - 9:52
    Егер сіз есепші болсаңыз
  • 9:52 - 9:55
    мұндай жағдайда бар болғаны
  • 9:55 - 9:57
    арзандау бәлені аласыз.
  • 9:57 - 9:59
    Өкініштісі,
  • 9:59 - 10:01
    балаларыңыз күн сайын жеп жүрген фаст-фудтары
  • 10:01 - 10:03
    өңделген дүние,
  • 10:03 - 10:05
    оның қорек ретінде еш пайдасы жоқ.
  • 10:05 - 10:09
    Сіз ойлаған қоспалар, E сандар, ингридиенттер мөлшері
  • 10:09 - 10:12
    адам шошытады. Ішіндегі қуырылған картопты көкөніс деп санайды.
  • 10:12 - 10:15
    Таңғы асқа пицца. Оларға ең болмаса бір пішінәй де жоқ.
  • 10:15 - 10:18
    Пышақ пен шанышқы десіз бе? Бұлар суық қару ғой.
  • 10:18 - 10:20
    Есесіне сынып бөлмелерінде қайшы бар,
  • 10:20 - 10:22
    бірақ пышақ пен шанышқы ұстауға болмайды? Атай көрмеңіз!
  • 10:22 - 10:24
    Бұдан мынадай түйін шығады: егер мектепте пышақ
  • 10:24 - 10:27
    шанышқы бермесе, амал жоқтан
  • 10:27 - 10:30
    фаст-фудты қолмен жейсің.
  • 10:30 - 10:32
    Айтпақшы бұл фаст фудтың бәрі: sloppy joes,
  • 10:32 - 10:34
    бургерлер, уиендер,
  • 10:34 - 10:38
    пиццалар, тағы сондай бәлелер.
  • 10:40 - 10:43
    Әлгінде айтып өткендей, денсаулық сақтауға жұмсайтынымыздың он пайызын
  • 10:43 - 10:46
    семіруге жұмсап отырмыз, әрі еке еселеудеміз.
  • 10:46 - 10:48
    Біз балаларымызды үйретіп отырған жоқпыз.
  • 10:48 - 10:50
    Балаларға тағамтануды үйрететін әдістеме жоқ.
  • 10:50 - 10:52
    Бастауыш болсын, жоғары сынып болсын.
  • 10:52 - 10:54
    Балаларға тағамтану туралы айтпаймыз. Рас қой?
  • 10:54 - 10:56
    Мынау бастауыш сыныптардың бірінен түсірілді.
  • 10:56 - 10:58
    Англиядағы мектептердің бірі.
  • 11:01 - 11:03
    Видео: Мынаның не екенін кім біледі?
  • 11:03 - 11:06
    Бала: Картоп. Джеми Оливер: Картоп? Мынау картоп деп ойлайсың ба?
  • 11:06 - 11:08
    Мынаның не екенін білесің бе?
  • 11:08 - 11:10
    Мынау не? Бала: Броколли?
  • 11:10 - 11:12
    Дж: Ал мынау ше? Бізге жүзі таныс.
  • 11:12 - 11:14
    Мынау не нәрсе, балақай? Бала: балдыркөк
  • 11:14 - 11:17
    Дж: Жоқ. Мынау не деп ойлайсың? Бала: Пияз. Дж: Пияз? Жоқ.
  • 11:17 - 11:20
    Джеми Оливер: Бірден бұл балалардың
  • 11:20 - 11:23
    жеп жүрген тамақтары қайдан келетінін білмейтінін ұғасың, ә?
  • 11:23 - 11:25
    Видео: Дж: Мынаның не екенін кім біледі? Бала: Хм, ас бұршақ?
  • 11:25 - 11:27
    Дж: Мынау не деп ойлайсың? Бала: Білмеймін.
  • 11:27 - 11:29
    Дж: Егер бала бұның не екенін білмесе,
  • 11:29 - 11:33
    ешқашан мұны жемес еді.
  • 11:33 - 11:34
    (күлкі)
  • 11:34 - 11:37
    Дж: Қалай екен. Англия және Америка,
  • 11:37 - 11:39
    Англия және Америка.
  • 11:39 - 11:41
    Бұны қалай түзетуге болады деп ойлайсыз?
  • 11:41 - 11:43
    Бір жарым сағаттық екі лекция.
  • 11:44 - 11:46
    Біз мектептегі балаларға тағам туралы
  • 11:46 - 11:49
    оқыта бастадық. Болды.
  • 11:49 - 11:54
    (қол шапалақ)
  • 11:54 - 11:56
    Бір жайтпен бөлісейін,
  • 11:56 - 11:59
    Бір жайтпен бөлісейін
  • 11:59 - 12:02
    бұл құрдымға қалай түскенімізді айтайын. Жарай ма?
  • 12:02 - 12:06
    Мен ең қарапайым нәрсе - сүт туралы айтайын.
  • 12:06 - 12:08
    Әрбір балаға мектепте сүт береді.
  • 12:08 - 12:11
    Балаңыз таңғы асқа және түскі асқа мектепте сүт ішеді. Солай ма?
  • 12:11 - 12:13
    Оларға екі бөтелке сүт береді. Иә?
  • 12:13 - 12:15
    Көп балалар соны ішеді.
  • 12:15 - 12:18
    БІрақ қазір сүт бұрынғыдай пайдалы емес.
  • 12:18 - 12:20
    Себебі сүт шығаратын бастықтың бірі, мені дұрыс түсініңіз,
  • 12:20 - 12:22
    сүтке еш қарсы емеспін, бірақ сүт сататын бастықтың бірі
  • 12:22 - 12:24
    шамасы алжыған біреуге көп ақша беріп қойған тәрізді
  • 12:24 - 12:26
    сөйтіп сүтке дәмдеуіштерді, бояғыштар мен
  • 12:26 - 12:28
    қантты көбірек қоссаң,
  • 12:28 - 12:31
    балалар сүтті көбірек ішеді деп айтқан сияқты.
  • 12:31 - 12:32
    (қол шапалақ)
  • 12:32 - 12:34
    Әрі бұл тура келіп жатқан түрі бар.
  • 12:34 - 12:36
    Алма сатушылардың басшысы енді
  • 12:36 - 12:38
    иристен алма жасаса, алманы да көбірек жейтін шығар.
  • 12:38 - 12:40
    Нені меңзеп тұрғанымды ұқтыңыз ба?
  • 12:40 - 12:43
    Маған салса, сүтке қант қосудың еш қажеті жоқ.
  • 12:43 - 12:45
    Солай ма? Қазір қантты барлығына қосады
  • 12:45 - 12:47
    Мен бұл ингредиенттер туралы бәрін білемін.
  • 12:47 - 12:50
    Бұлар бәрінде бар. Тіпті сүт те
  • 12:50 - 12:52
    бұл заманауи мәселеден тыс қалмады.
  • 12:52 - 12:54
    Мынау - сүтіміз. Мынау - қорабымыз.
  • 12:54 - 12:56
    Мұның ішінде
  • 12:56 - 12:58
    сіздің сүйікті газдалған тәтті суыңыздағыдай қант бар,
  • 12:58 - 13:00
    әрі олар мұны күніне екі рет ішеді.
  • 13:00 - 13:02
    Сонымен, сіздерге бір нәрсе көрсетейін.
  • 13:02 - 13:06
    Мынау бір баланың
  • 13:06 - 13:11
    күніне жейтін сегіз түйір қанты
  • 13:11 - 13:14
    Ал мынау, бір аптадағысы.
  • 13:14 - 13:17
    Мынау бір айдағысы
  • 13:17 - 13:19
    Енді біржолата
  • 13:19 - 13:22
    бастауыш сыныптағы бес жыл ішінде
  • 13:25 - 13:27
    сүттен жейтін қантты көрсетейін.
  • 13:30 - 13:32
    Сіздердің не дейтіндеріңізд білмедім,
  • 13:32 - 13:35
    бірақ осыны көре отыра,
  • 13:35 - 13:37
    әлемдегі кез-келген сот
  • 13:37 - 13:40
    мәліметтер мен жағдайды саралай келе,
  • 13:40 - 13:42
    кез-келген үкімет басшыларын
  • 13:42 - 13:44
    баланы қорлап отыр деп айыптай алады. Сеніммен айта аламын.
  • 13:44 - 13:53
    (қол шапалақ)
  • 13:53 - 13:56
    Егер осы жерге, сіздердің алдарыңызға
  • 13:56 - 13:59
    СПИД-тің немесе қатерлі ісіктің емін таптым деп келсем
  • 13:59 - 14:03
    оны меннен таласып-тартысып алар едіңіз.
  • 14:03 - 14:06
    Мынау, мен көрсеткен зұлымдықтың алдын алуға болады.
  • 14:06 - 14:08
    Бұл - жақсы жаңалық.
  • 14:08 - 14:10
    Мұның алдын алу оңай.
  • 14:10 - 14:13
    Сонымен біздің алдымызда мәселе бар.
  • 14:13 - 14:15
    Оны қайта қарастыруымыз керек.
  • 14:15 - 14:18
    Сонымен менің әлемімде не істелуі керек?
  • 14:18 - 14:20
    Мәселе мынада,
  • 14:20 - 14:22
    оның шешімі бір жайтқа тіреліп тұрған жоқ.
  • 14:22 - 14:25
    Қайта қарастырып, шынайы өзгерістер жасау керек
  • 14:25 - 14:28
    шынайы өзгерістер адамдардың тағдырын өзгертіп,
  • 14:28 - 14:30
    "Оны жылдың ішінде балаңның тағдыры,
  • 14:30 - 14:32
    өмірі мен бақыты
  • 14:32 - 14:35
    егер сен дұрыс тамақтансаң, дегенді ұмытпайық
  • 14:35 - 14:37
    ұзақ өмір сүресің
  • 14:37 - 14:39
    мына нәрсенің бәрі басқаша болады. Солай ма?"
  • 14:39 - 14:42
    Супермаркеттерге оралайық.
  • 14:42 - 14:44
    Күнделікті сатып алу үшін қайда барасыз?
  • 14:44 - 14:46
    Апта ішінде, соңында
  • 14:46 - 14:49
    Супермаркетте өміріңізде қанша ақша жұмсадыңыз?
  • 14:49 - 14:52
    Жақсы көремін оларды. Бізге қажеттіні сатады.
  • 14:52 - 14:54
    Олар біздерге тағам елшілеріне қарыздар
  • 14:54 - 14:57
    барлық ірі супермаркеттер.
  • 14:57 - 15:00
    Олар біздерге нені алу керектігін көрсетуі керек. Қалай тамақ дайындау керектігін көрсетсін
  • 15:00 - 15:02
    жылдам, дәмді, маусымдық тағамды
  • 15:02 - 15:04
    жұмыстан қолы босамай жүргендерге көрсетуі керек.
  • 15:04 - 15:06
    Бұл аса қымбат емес.
  • 15:06 - 15:08
    Бұл кейбір жерлерде орындалып жүр, енді
  • 15:08 - 15:11
    күллі Америкада етек жайса күшті.
  • 15:11 - 15:14
    Тағам шығарумен айналысатын үлкен
  • 15:14 - 15:16
    брендтер тағамтану сауаттылығын
  • 15:16 - 15:18
    бизнестерінің негізі етіп алуы керек.
  • 15:18 - 15:20
    Сөзбен айту оңай екенін білемін.
  • 15:20 - 15:22
    Бұл - болашақ. Бұл - жалғыз жол.
  • 15:22 - 15:26
    Фаст фуд. Фаст фуд индустриясы
  • 15:26 - 15:28
    бәсекеге толы.
  • 15:28 - 15:30
    Әртүрлі фаст фуд ресторандарымен
  • 15:30 - 15:32
    түрлі құпия келісімдерге куә болғанмын.
  • 15:32 - 15:34
    Олардың қалай жұмыс істейтінін білемін.
  • 15:34 - 15:36
    Турасын айтқанда олар бізді осы қантқа,
  • 15:36 - 15:39
    тұзға, семіздікке және т.с.с. тәуелді қылып тастады.
  • 15:39 - 15:41
    Әрі оларды бәрі жақсы көреді. Солай ма?
  • 15:41 - 15:44
    Сонымен мына жігіттер мәселе шешімінің бірі болмақ.
  • 15:44 - 15:46
    Бірақ біздің үкімет фастфудпен,
  • 15:46 - 15:49
    мейрамхана индустриясымен жұмыс істеуі керек.
  • 15:49 - 15:51
    Нәтижесінде 5, 6,7 жылдың көлемінде
  • 15:51 - 15:54
    артық майларымыздан,
  • 15:54 - 15:57
    қанттан, өзге де жеуге болмайтын дүниеден арыламыз.
  • 15:57 - 16:00
    Енді үлкен брендтерге оралайық, орамалары
  • 16:00 - 16:03
    алдында айтып өткенімдей өтірікке толы,
  • 16:03 - 16:05
    оны жөнге келтіруіміз керек.
  • 16:05 - 16:08
    Сонымен мектеп.
  • 16:08 - 16:10
    Мектептерде жылына 180 күн бойы
  • 16:10 - 16:12
    алтын уақытымызды
  • 16:12 - 16:14
    төрт жастан бастап,
  • 16:14 - 16:16
    18, 20, 24 жасқа дейінгісі дейсіз бе
  • 16:16 - 16:18
    оларға тамақ дайындайды
  • 16:18 - 16:21
    тамаша, жақсы көкөністерден
  • 16:21 - 16:23
    жергілікті фермадан алынған. Келісесіз ғой?
  • 16:23 - 16:25
    Тағамға қосылатын өнімдерге қатысты жаңа стандарттар керек
  • 16:25 - 16:27
    сіздің балаңыз үшін. Солай ма?
  • 16:27 - 16:32
    (Қол шапалақ)
  • 16:32 - 16:35
    Бұл жағдайларда, маңыздысы,
  • 16:35 - 16:38
    мектепті аяқтаған әрбір америкалық түлек
  • 16:38 - 16:40
    өзінің өмірін сақтайтын
  • 16:40 - 16:42
    10 түрлі тамақты қалай дайындауға болатынын білсін.
  • 16:42 - 16:44
    Өмірге қажет.
  • 16:44 - 16:45
    (Қол шапалақ)
  • 16:45 - 16:48
    Бұл дегеніңіз олар студент бола алады, жас отбасы бола алады
  • 16:48 - 16:51
    әрі негізгі тамақтарды дайындаудың
  • 16:51 - 16:53
    жөн-жобасын біледі деген сөз.
  • 16:53 - 16:55
    Келесі жолы қандай экономикалық дағдарыс болатыны маңызды емес.
  • 16:55 - 16:57
    Аз ақшаны жұмсап та тамақ әзірлей аласыз.
  • 16:57 - 17:01
    Тамақ жасай алсаңыз, уақыт та маңызды емес.
  • 17:01 - 17:04
    Жұмыс орындары. Бұл туралы сөйлеспеппіз ғой.
  • 17:04 - 17:07
    Қазір копоративті жауапкершілік заманы.
  • 17:07 - 17:09
    Қызметкерлер немен тамақтанатынын білу керек.
  • 17:09 - 17:11
    Персоналыңызға қандай тағам ұсынады.
  • 17:11 - 17:15
    Персонал деп отырғанымыз америкалық балалардың ата-анасы.
  • 17:15 - 17:17
    Әкесі көз алдында қайтыс болған Мариса
  • 17:17 - 17:19
    тәрізді қыздар олардың әкелерін копоративті Америка
  • 17:19 - 17:22
    қызметкерлерді дұрыс тамақтандырса, қуанар еді.
  • 17:22 - 17:24
    Сондықтан бұны назарда ұстау керек.
  • 17:24 - 17:26
    Енді үйге оралайық.
  • 17:26 - 17:28
    Енді осының бәрін жүзеге асырсақ. Бұл қолымыздан келеді деп ойлаймын.
  • 17:28 - 17:31
    Сіз немқұрайлы болмас едіңіз, табыс та табар едіңіз.
  • 17:31 - 17:33
    Нақтысы осы.
  • 17:33 - 17:35
    Қазірден бастап үйде тамақ пісіруді үйрету керек
  • 17:35 - 17:37
    рас айтамын.
  • 17:37 - 17:39
    Ұрпақтан ұрпаққа бұны аманаттау керек.
  • 17:39 - 17:41
    Бұл - мен үшін де өте маңызды.
  • 17:41 - 17:43
    БІр адам үш адамға тамақты қалай дайындау
  • 17:43 - 17:45
    керектігін үйретеді
  • 17:45 - 17:47
    сосын олар өзінің үш досына көрсетеді.
  • 17:47 - 17:49
    Бұл 25 рет қайталанса,
  • 17:49 - 17:52
    Американың күллі тұрғыны үйреніп шығады.
  • 17:52 - 17:55
    Қызық қой, солай емес пе?
  • 17:55 - 17:56
    Бірақ ең бастысы
  • 17:56 - 17:59
    адамдар әр қайсысының жасайтын әрекеті
  • 17:59 - 18:01
    жағдайды өзгертуі мүмкін
  • 18:01 - 18:02
    екенін терең түсінуі тиіс.
  • 18:02 - 18:05
    Жоғалтқанымызды қайтарып алайық.
  • 18:05 - 18:09
    Хантингтондегі ас үй. Хантингтонда осы жобамен айналыстым.
  • 18:09 - 18:10
    Біз адамдарға сенім ұялату үшін жақсы уақытты таңдададық.
  • 18:10 - 18:13
    Адамдарда өзгеруге деген сенім болады деп үміттендік.
  • 18:13 - 18:15
    Өзгерістің болатынына имандай сенемін.
  • 18:15 - 18:17
    Хантингтон ас үйі. Тұрғындармен араласып жүрмін.
  • 18:17 - 18:21
    Мектептерге бардым. Аудандағы әрбір мектеп
  • 18:21 - 18:24
    үшін қаржы көзін таптым,
  • 18:24 - 18:26
    "қоқыс тамағынан" дұрыс тамаққа ауысу үшін
  • 18:26 - 18:28
    мектепке 6.5 мың доллар жұмсадық.
  • 18:28 - 18:29
    (Қол шапалақ)
  • 18:29 - 18:32
    Міне, бар болғаны, мектепке керегі осы 6.5 мың доллар
  • 18:32 - 18:34
    Ас үйге айына 25 мың. Түсінікті ғой?
  • 18:34 - 18:38
    Ас үй жылына 5 000 адамға қызмет көрсете алады.
  • 18:38 - 18:39
    Бұл тұрғындардың 10 пайызы деген сөз.
  • 18:39 - 18:41
    Бұл - адамнан адамға көшу.
  • 18:41 - 18:43
    Нәтижесінде жергілікті аспазшылар тұрғындарды үйретеді.
  • 18:43 - 18:48
    Бұл - көшедегі тамақ пісіруді үйрететін тегін курстар.
  • 18:48 - 18:52
    Бұл - нақты көрсеткіш, нақты өзгерістер.
  • 18:52 - 18:55
    Америкада есімізде болса,
  • 18:55 - 18:58
    әртүрлі таңғажайып оқиғалар болады.
  • 18:58 - 19:00
    Керемет өзгерістер болып жатады.
  • 19:00 - 19:03
    Жанашырлар Америка мектептеріне
  • 19:03 - 19:06
    "ферма-мектеп" сипатында,
  • 19:06 - 19:09
    балабақшаға, білім беру жүйесіне өзгерістер алып келеді.
  • 19:09 - 19:11
    Қазір бұл істі қолға алған тамаша адамдар бар.
  • 19:11 - 19:13
    Бірақ мәселенің мәнімі мынада
  • 19:13 - 19:15
    олар өздерінің істегені басқа мектепте де болса дейді.
  • 19:15 - 19:17
    Бірақ ақша болмай тұр.
  • 19:17 - 19:21
    Біздерге тез арада эксперттер мен жанашырларды
  • 19:21 - 19:24
    анықтап, істеп жатқан істеріне қажетті
  • 19:24 - 19:26
    соманы оңай тауып беру жолын
  • 19:26 - 19:28
    көрсету керек.
  • 19:28 - 19:30
    Америка кәсіпорындары
  • 19:30 - 19:33
    Обама ханымның бастамасына қолдау білдіруі керек.
  • 19:33 - 19:39
    (Қол шапалақ)
  • 19:39 - 19:41
    Сіздер үшін, қарсы алдарыңызда
  • 19:41 - 19:44
    осының бәрін ағылшын келіп
  • 19:44 - 19:46
    айтып тұрғаны қызық екенін білемін.
  • 19:46 - 19:49
    Менің айптпағым. Мен бұған немұрайлы қарай алмаймын. Мен - әкемін.
  • 19:49 - 19:51
    Мен осы елді жақсы көремін.
  • 19:51 - 19:54
    Егер осы елде
  • 19:54 - 19:57
    өзгеріс болатын болса,
  • 19:57 - 19:59
    онда әлемде өзгеріс болатынына сенемін.
  • 19:59 - 20:01
    Америка бастаса, қалғандары қостайды.
  • 20:01 - 20:03
    Бұл аса маңызды.
  • 20:03 - 20:10
    (Қол шапалақ)
  • 20:10 - 20:12
    Хантингтонда жүріп, бір нәрсе істегім келіп,
  • 20:12 - 20:15
    ол қолымнан келмей жатқанда
  • 20:18 - 20:20
    қолымда сыйқырлы таяқша болса, не істер едім деп ойлайтынмын.
  • 20:20 - 20:24
    Сол кезде Америкадағы белсенді адамдардың
  • 20:24 - 20:26
    алдында сөйлесем ғой дейтінмін.
  • 20:26 - 20:31
    Бір айдан кейін TED хабарласып, маған мұны сыйға тартты.
  • 20:31 - 20:33
    Мен осындамын.
  • 20:35 - 20:37
    Міне, бұл менің тілегім.
  • 20:41 - 20:43
    Дислекциям бар, сондықтан кішкене баяумын.
  • 20:48 - 20:50
    Менің тілегім -
  • 20:50 - 20:52
    мықты
  • 20:52 - 20:54
    тұрақты қозғалысқа,
  • 20:54 - 20:58
    әрбір балаға тағамның не екенін
  • 20:58 - 21:00
    түсіндіруге бағытталған шараға
  • 21:00 - 21:03
    көмектесіп, отбасылардың қайтадан тамақ дайындауына
  • 21:03 - 21:07
    және адамдардың семіздікпен күресуіне
  • 21:07 - 21:09
    көмектесу.
  • 21:09 - 21:19
    (Қол шапалақ)
  • 21:19 - 21:21
    Рақмет.
  • 21:21 - 21:30
    (Қол шапалақ)
Title:
Джейми Оливер TED Prize жүлдегері: Әрбір бала тамақтың не екенін білсе екен...
Speaker:
Джейми Оливер
Description:

Батыс Вирджинидағы семіздікке қарсы бағытталған жобасының қыр-сырымен бөлісетін TED Prize жүлдегері Джейми Оливер айналамыздағы тағамтану сауатсыздығының салдарын әшкерелейді.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
21:37
Asqat Yerkimbay approved Kazakh subtitles for Teach every child about food
Bakytgul Salykhova accepted Kazakh subtitles for Teach every child about food
Bakytgul Salykhova commented on Kazakh subtitles for Teach every child about food
Asqat Yerkimbay commented on Kazakh subtitles for Teach every child about food
Zhan Kar commented on Kazakh subtitles for Teach every child about food
Asqat Yerkimbay edited Kazakh subtitles for Teach every child about food
Asqat Yerkimbay edited Kazakh subtitles for Teach every child about food
Asqat Yerkimbay edited Kazakh subtitles for Teach every child about food
Show all

Kazakh subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.