< Return to Video

TED verðlauna ósk Jamie Olivers: Kennum öllum börnum um mat

  • 0:00 - 0:02
    Því miður,
  • 0:02 - 0:05
    á næstu 18 mínútunum meðan að ég flyt þennan fyrirlestur,
  • 0:05 - 0:08
    munu fjórir Bandaríkjamenn sem eru á lífi núna,
  • 0:08 - 0:10
    deyja
  • 0:10 - 0:13
    af völdum matarins sem þeir borða.
  • 0:13 - 0:17
    Ég heiti Jamie Oliver. Ég er 34 ára gamall.
  • 0:17 - 0:19
    Ég er frá Essex í Englandi
  • 0:19 - 0:22
    Og undanfarin 7 ár
  • 0:22 - 0:25
    hef ég unnið án afláts
  • 0:25 - 0:28
    við að bjarga lífum á minn eigin hátt.
  • 0:28 - 0:30
    Ég er ekki læknir.
  • 0:30 - 0:32
    Ég er kokkur;
  • 0:32 - 0:34
    ég hef engar dýrar græjur
  • 0:34 - 0:36
    eða lyf.
  • 0:36 - 0:39
    Ég nota upplýsingar, fræðslu.
  • 0:39 - 0:42
    Ég trúi í einlægni að máttur matar
  • 0:42 - 0:45
    eigi sér grundvallar stöðu á heimilum okkar
  • 0:45 - 0:49
    og tengir okkur við sumar af bestu stundum lífs okkar.
  • 0:51 - 0:53
    Við erum í hræðilegri,
  • 0:53 - 0:57
    hræðilegri stöðu.
  • 0:58 - 1:01
    Bandaríkin, þið eruð í essinu ykkar.
  • 1:01 - 1:05
    Þetta er eitt af óheilbrigðustu löndunum í heiminum.
  • 1:05 - 1:07
    Má ég fá að sjá ykkur rétta upp hönd
  • 1:07 - 1:10
    til að sjá hversu mörg ykkar eiga börn í þessu herbergi í dag?
  • 1:10 - 1:12
    Gjörið svo vel að rétta upp hönd.
  • 1:12 - 1:13
    Frænkur, frændur, þið megið það líka...
  • 1:13 - 1:16
    Réttið upp hendur. Frænkur og frændur líka.
  • 1:16 - 1:18
    Flest ykkar. Allt í lagi.
  • 1:18 - 1:21
    Við, fullorðið fólk síðustu fjögurra kynslóða,
  • 1:21 - 1:24
    höfum skapað börnum okkar þau örlög
  • 1:24 - 1:26
    að hafa styttri lífaldur
  • 1:26 - 1:29
    en foreldrar þeirra.
  • 1:29 - 1:32
    Barnið þitt mun lifa tíu árum styttra
  • 1:32 - 1:34
    en þú
  • 1:34 - 1:37
    út af matarumhverfinu sem að við höfum búið til í kringum þau.
  • 1:37 - 1:40
    Tveir þriðji hluti af þessu herbergi,
  • 1:40 - 1:43
    í dag, í Bandríkjunum, eru tölfræðilega í yfirvigt eða að glíma við offitu
  • 1:43 - 1:46
    Þið öll, þið eruð öll í góðum málum, en við munum ná ykkur að lokum, ekki hafa áhyggjur af því.
  • 1:46 - 1:47
    Þið öll, þið eruð öll í góðum málum, en við munum ná ykkur að lokum, ekki hafa áhyggjur af því.
  • 1:47 - 1:48
    Ekki satt?
  • 1:48 - 1:51
    Tölfræði óheilbrigðis er skýr,
  • 1:51 - 1:53
    kristalstær.
  • 1:53 - 1:56
    Við eyðum lífi okkar upptekin af dauða, morðum, manndrápum,
  • 1:56 - 2:00
    hvað sem er. Það er á forsíðu á hverju blaði, CNN.
  • 2:00 - 2:03
    Lítið á manndráp hérna á botninum, í Guðanna bænum.
  • 2:03 - 2:04
    Ekki satt?
  • 2:04 - 2:06
    Ekki satt?
  • 2:06 - 2:11
    (lófatak)
  • 2:11 - 2:13
    Hvert einasta rauða súla
  • 2:13 - 2:15
    eru sjúkdómar tengdir matarræði.
  • 2:15 - 2:18
    Hvaða læknir sem er, hvaða sérfræðingur sem er mun segja ykkur það.
  • 2:18 - 2:21
    Staðreynd. Sjúkdómar tengdir matarræði er mesti skaðvaldurinn
  • 2:21 - 2:24
    í Bandaríkjunum í dag.
  • 2:27 - 2:29
    Þetta er alþjóðlegt vandamál.
  • 2:29 - 2:31
    Þetta eru hamfarir.
  • 2:31 - 2:33
    Og þær ríða yfir heiminn.
  • 2:33 - 2:35
    England er skammt undan, eins og venjulega.
  • 2:35 - 2:39
    England er skammt undan, eins og venjulega.
  • 2:39 - 2:42
    Ég veit að þeir eru nálægt, en ekki svo nálægt.
  • 2:42 - 2:44
    Við þurfum byltingu.
  • 2:44 - 2:47
    Mexíkó, Ástralía, Þýskaland, Indland, Kína,
  • 2:47 - 2:50
    glíma öll við gríðarlegan vanda vegna offitu og óheilbrigðis.
  • 2:51 - 2:53
    Hugsið ykkur reykingar.
  • 2:53 - 2:56
    Þær kosta miklu minna en offita.
  • 2:56 - 2:59
    Offita kostar ykkur Bandaríkjamenn
  • 2:59 - 3:02
    10 prósent af heilbrigðiskostnaði ykkar.
  • 3:02 - 3:05
    150 milljarða dollara á ári.
  • 3:05 - 3:08
    Eftir 10 ár, mun það tvöfaldast.
  • 3:08 - 3:10
    300 milljarðar dollarar á ári.
  • 3:10 - 3:13
    Og í hreinskilni sagt, þið eigið ekki þennan pening.
  • 3:13 - 3:16
    Og í hreinskilni sagt, þið eigið ekki þennan pening.
  • 3:16 - 3:19
    Ég kom hingað til þess að byrja matarbyltingu
  • 3:19 - 3:22
    sem ég trúi í einlægni á.
  • 3:22 - 3:25
    Við þurfum þess. Tíminn er kominn.
  • 3:25 - 3:27
    Við stöndum á vatnaskilum.
  • 3:27 - 3:29
    Ég er búin að vera að í sjö ár.
  • 3:29 - 3:31
    Ég er búin að vera að reyna í Bandaríkjunum í sjö ár.
  • 3:31 - 3:34
    Núna erum við tilbúin -- tilbúin til athafna.
  • 3:34 - 3:36
    Ég fór í auga stormsins.
  • 3:36 - 3:39
    Ég fór til Vestur Virginiu, óheilbrigðasta fylkis Bandaríkjanna.
  • 3:39 - 3:41
    Eða það var í fyrra.
  • 3:41 - 3:44
    Við erum komin með nýtt fylki þetta árið, en við munum vinna á því í næstu seríu.
  • 3:44 - 3:45
    Við erum komin með nýtt fylki þetta árið, en við munum vinna á því í næstu seríu.
  • 3:45 - 3:46
    Huntington, Vestur Virginiu.
  • 3:46 - 3:48
    Fallegur bær.
  • 3:48 - 3:51
    Ég vildi setja hugi og hjörtu og fólk,
  • 3:51 - 3:53
    fólkið ykkar,
  • 3:53 - 3:55
    inní tölfræðina sem að við erum orðin
  • 3:55 - 3:57
    svo vön.
  • 3:57 - 4:00
    Ég vil kynna ykkur fyrir sumu af fólkinu sem mér þykir vænt um.
  • 4:00 - 4:01
    Fólkið ykkar. Börnin ykkar.
  • 4:01 - 4:04
    Ég vil sýna ykkur mynd af Brittany, vinkonu minni.
  • 4:04 - 4:06
    Hún er 16 ára.
  • 4:06 - 4:09
    Hún á 6 ár eftir ólifuð
  • 4:09 - 4:12
    út af matnum sem að hún hefur borðað.
  • 4:12 - 4:15
    Hún er af þriðju kynslóð Bandaríkjamanna
  • 4:15 - 4:17
    sem hefur ekki alist upp í matarumhverfi
  • 4:17 - 4:19
    þar sem þeim hefur verið kennt að elda heima eða í skólanum,
  • 4:19 - 4:22
    eða mamma hennar, eða mamma mömmu hennar.
  • 4:22 - 4:25
    Hún á sex ár eftir.
  • 4:25 - 4:27
    Hún er að borða lifrina sína í hel.
  • 4:27 - 4:30
    Stacy, Edwards fjölskyldan.
  • 4:30 - 4:32
    Þetta er venjuleg fjölskylda, gott fólk.
  • 4:32 - 4:35
    Stacy gerir sitt besta, en hún er af þriðju kynslóð líka;
  • 4:35 - 4:37
    henni var aldrei kennt að elda heima eða í skólanum.
  • 4:37 - 4:39
    Fjölskyldan þjáist af offitu.
  • 4:39 - 4:40
    Justin, hérna, 12 ára gamall.
  • 4:40 - 4:41
    Hann er 350 pund.
  • 4:41 - 4:43
    Hann er lagður í einelti, í Guðanna bænum.
  • 4:43 - 4:45
    Dóttirin þarna, Katie, hún er fjögurra ára.
  • 4:45 - 4:48
    Hún er að berjast við offitu áður en hún svo mikið sem byrjar í grunnskóla.
  • 4:48 - 4:51
    Marissa. Hún er í lagi. Hún er ein af ykkur.
  • 4:51 - 4:54
    En vitið þið hvað? Faðir hennar, sem var offeitur,
  • 4:54 - 4:56
    dó í örmum hennar.
  • 4:56 - 4:58
    Og svo annar mikilvægasti maðurinn í lífinu hennar,
  • 4:58 - 5:01
    frændi hennar, dó út offitu.
  • 5:01 - 5:04
    Og núna er stjúpfaðir hennar offeitur.
  • 5:04 - 5:06
    Sjáiði til, málið er að
  • 5:06 - 5:08
    offita og sjúkdómar tengdir matarræði
  • 5:08 - 5:10
    skaða ekki bara fólkið sem að hafa þá;
  • 5:10 - 5:12
    það eru allir vinirnir, fjölskyldan,
  • 5:12 - 5:14
    bræðurnir, systurnar.
  • 5:14 - 5:16
    Séra Steve.
  • 5:16 - 5:20
    Maður sem að fyllir manni innblæstri. Einn af mínum fyrstu bandamönnum í Huntington, Vestur Virginíu.
  • 5:20 - 5:24
    Hann er á hnífsoddi vandans.
  • 5:24 - 5:26
    Hann þarf að jarða þetta fólk, skiljið þið?
  • 5:26 - 5:29
    Og hann er búin að fá upp í kok af þessu. Hann er búinn að fá uppí kok af því jarða vini sína,
  • 5:29 - 5:31
    og fjölskylduna sína, samfélagið sitt.
  • 5:31 - 5:35
    Þegar að veturinn kemur, munu þrisvar sinnum fleiri deyja.
  • 5:35 - 5:36
    Hann er búinn að fá nóg.
  • 5:36 - 5:39
    Þetta er fyrirbyggjanlegur sjúkdómur. Sóun á lífi.
  • 5:39 - 5:42
    Meðal annars, þetta er það sem að þau eru jörðuð í.
  • 5:42 - 5:45
    Við höfum ekki tólin til þess að takast á við þetta.
  • 5:45 - 5:48
    Getum ekki einu sinni komið þeim út um dyrnar, í alvöru.
  • 5:48 - 5:50
    Getum ekki einu sinni komið þeim þangað. Gaffallyftari.
  • 5:50 - 5:53
    Allt í lagi, í mínum augum er þetta þríhyrningur, allt í lagi?
  • 5:53 - 5:55
    Þetta er matarumhverfi okkar.
  • 5:55 - 5:56
    Það skiptir mig máli að þið skiljið þetta.
  • 5:56 - 5:57
    Þið hafið ábyggilega heyrt þetta áður,
  • 5:57 - 5:59
    en förum yfir þetta aftur.
  • 5:59 - 6:00
    Yfir síðustu 30 árin,
  • 6:00 - 6:02
    hvað gerist sem að reif hjartað út úr þessu landi?
  • 6:02 - 6:04
    Verum frökk og heiðarleg.
  • 6:04 - 6:07
    Nú já. Nútíma lifnaðarhættir.
  • 6:07 - 6:09
    Byrjum á Aðalstræti.
  • 6:09 - 6:12
    Skyndibitamatur hefur tekið yfir allt landið. Við vitum það.
  • 6:12 - 6:15
    Stóru vörumerkin eru orðin eitthver sterkustu öflin,
  • 6:15 - 6:17
    ráðandi öfl í þessu landi.
  • 6:17 - 6:20
    Stórmarkaðir líka.
  • 6:20 - 6:22
    Stór fyrirtæki. Stórfyrirtæki.
  • 6:22 - 6:25
    Fyrir 30 árur, var mest af matnum
  • 6:25 - 6:28
    framleiddur á staðnum og mestmegnis ferskur.
  • 6:28 - 6:31
    Núna er hann aðallega unninn og fullur af alls konar bætiefnum,
  • 6:31 - 6:34
    aukaefnum, og þið þekkið sögulok.
  • 6:34 - 6:37
    Skammtastærð er augljóslega stórkostlegt vandamál.
  • 6:37 - 6:40
    Vörumerkingar eru risastórt vandamál.
  • 6:40 - 6:43
    Vörumerkingar í þessu landi eru til háborinnar skammar.
  • 6:43 - 6:47
    Þeir vilja vera sjálf ... Þeir vilja hafa eftirlit með sjálfum sér.
  • 6:47 - 6:50
    Iðnaðurinn vill vakta sjálfan sig.
  • 6:50 - 6:53
    Hvað meinarðu, í þessu umhvefi? Þeir verðskulda það ekki.
  • 6:53 - 6:57
    Hvernig getur þú sagt að eitthvað sé fitulítið þegar að það inniheldur svona mikinn sykur?
  • 6:57 - 6:59
    Heimilið.
  • 7:00 - 7:02
    Stærsta vandamálið með heimilin
  • 7:02 - 7:04
    er að þau voru einu sinni hjartað
  • 7:04 - 7:07
    fyrir að deila mat og matarmenningu,
  • 7:07 - 7:10
    undirstaða samfélagsins.
  • 7:10 - 7:11
    Það gerist ekki lengur.
  • 7:11 - 7:14
    Og eins og þið vitið, þegar við förum í vinnuna og lífið breytist,
  • 7:14 - 7:16
    og eins og lífið hefur alltaf þróast,
  • 7:16 - 7:18
    þurfum við að horfa á þetta heildrænt--
  • 7:18 - 7:20
    líta um öxl um stundarsakir, og endurmeta stöðuna.
  • 7:20 - 7:23
    Það er ekki að gerast. Hefur ekki gerst síðustu 30 ár.
  • 7:23 - 7:26
    Ég vill sýna ykkur ástand
  • 7:26 - 7:29
    sem er mjög algengt
  • 7:29 - 7:31
    ákkúrat núna. Edwards fjölskyldan.
  • 7:31 - 7:33
    (Myndbrot) Jamie Oliver: Spjöllum aðeins saman.
  • 7:33 - 7:36
    Þetta er það sem fer í gegnum líkama fjölskyldunnar
  • 7:36 - 7:38
    í hverri viku.
  • 7:38 - 7:44
    Og þú þarft að skilja að þetta á eftir að drepa börnin þín fyrir aldur fram.
  • 7:44 - 7:46
    Hvernig líður þér?
  • 7:46 - 7:49
    Stacy: Bara er mjög sorgmædd og þunglynd í augnablikinu.
  • 7:49 - 7:52
    En, veistu, ég vil að börnin mín nái árangri í lífinu
  • 7:52 - 7:55
    og þetta mun ekki hjálpa þeim við það.
  • 7:55 - 7:58
    En ég er að drepa þau.
  • 7:58 - 8:01
    JO: Já, það ertu að gera. Þú ert að gera það.
  • 8:01 - 8:04
    En við getum stoppað það.
  • 8:07 - 8:11
    Venjulegt. Tökum fyrir skólana,
  • 8:11 - 8:14
    sem ég er sérfræðingur í.
  • 8:14 - 8:16
    Allt í lagi. Skóli.
  • 8:16 - 8:19
    Hvað er skóli? Hver fann upp á því? Hver er tilgangurinn með skóla?
  • 8:19 - 8:22
    Skóli var alltaf ætlaður til þess að gefa okkur tólin
  • 8:22 - 8:25
    til þess að gera okkur skapandi, geta stórfenglega hluti
  • 8:25 - 8:28
    geta séð fyrir okkur, o.s.frv, o.s.frv, o.s.frv.
  • 8:28 - 8:31
    Þið vitið, þetta hefur verið einskonar lokað hugtak í mjög langan tíma.
  • 8:31 - 8:32
    Allt í lagi?
  • 8:32 - 8:34
    En við höfum ekki í rauninni þróað það
  • 8:34 - 8:37
    til þess að takast á við heilsufaraldurinn í Bandaríkjunum, allt í lagi?
  • 8:37 - 8:40
    Skólamatur er eitthvað
  • 8:40 - 8:43
    sem flestir krakkar -- 31 milljón á dag, reyndar --
  • 8:43 - 8:46
    fá tvisvar sinnum á dag, oftast nær,
  • 8:46 - 8:49
    morgunmat og hádegismat, 180 daga á ári.
  • 8:49 - 8:52
    Svo við gætum sagt að skólamatur sé frekar mikilvægur, í rauninni,
  • 8:52 - 8:55
    ef að við horfum á stöðuna.
  • 8:55 - 8:58
    ef að við horfum á stöðuna.
  • 9:00 - 9:02
    Áður en ég byrja á reiðiræðu minni,
  • 9:02 - 9:05
    sem að ég er sannfærður að þið eruð öll að bíða eftir ...
  • 9:05 - 9:07
    sem að ég er sannfærður að þið eruð öll að bíða eftir ...
  • 9:07 - 9:10
    Ég verð að segja eitt, og þetta er svo mikilvægt
  • 9:10 - 9:13
    í því sem að ég vona að geti bylt og umbreytt
  • 9:13 - 9:14
    á næstu þremur mánuðum.
  • 9:14 - 9:18
    Matráðskonurnar, skóla kokkar Bandaríkjanna ...
  • 9:18 - 9:21
    ég býð mig fram sem sendiherra þeirra.
  • 9:21 - 9:23
    Ég er ekki að skammast yfir þeim.
  • 9:23 - 9:25
    Þau eru að gera það besta sem að þau geta gert.
  • 9:27 - 9:29
    Þau eru að gera sitt besta.
  • 9:29 - 9:31
    En þau eru að gera það sem þeim er sagt að gera,
  • 9:31 - 9:34
    og það sem þeim er sagt að gera er rangt.
  • 9:34 - 9:37
    Þetta kerfi er að mestu stjórnað af bókhöldurum.
  • 9:37 - 9:39
    Það er ekki nóg af, ef nokkur,
  • 9:39 - 9:41
    einstaklingur með þekkingu á mat í geiranum.
  • 9:41 - 9:43
    Þetta er vandamál.
  • 9:43 - 9:45
    Ef þú ert ekki sérfræðingur í mat, og þú ert með litla peninga,
  • 9:45 - 9:47
    og þeir eru að minnka, þá getur þú ekki verið skapandi,
  • 9:47 - 9:50
    þú getur ekki unnið þig út úr hlutunum.
  • 9:50 - 9:52
    Ef þú er bókhaldari, og baunateljari,
  • 9:52 - 9:55
    þá er það eina sem að þú getur gert í þessum kringumstæðum
  • 9:55 - 9:57
    er að kaupa ódýrari drasl.
  • 9:57 - 9:59
    Svo, staðreyndin er,
  • 9:59 - 10:01
    að maturinn sem að börnin ykkar fá á hverjum degi er skyndibitamatur
  • 10:01 - 10:03
    hann er mjög unninn,
  • 10:03 - 10:05
    það er ekki nógu mikið af ferskum mat.
  • 10:05 - 10:09
    Þið vitið, magið af aukaefnum, E númerum, efnum sem að þið myndu ekki trúa ...
  • 10:09 - 10:12
    Þarna eru ekki nógu mikið af grænmeti. Franskar eru taldar sem grænmeti.
  • 10:12 - 10:15
    Pízza í morgunmat. Þau fá ekki einu sinni hnífapör.
  • 10:15 - 10:18
    Hnífar og gafflar? Nei, þau eru of hættuleg.
  • 10:18 - 10:20
    Þau hafa skæri í kennslustofnum
  • 10:20 - 10:22
    en hnífar og gafflar, onei.
  • 10:22 - 10:24
    Og ef þú ert ekki með hnífa og gafla í skólanum þínum,
  • 10:24 - 10:27
    þá ertu einfaldlega að styrkja,
  • 10:27 - 10:30
    frá yfirvöldum, skyndibitamat. Af því að það er haldið á honum.
  • 10:30 - 10:32
    Og já, meðal annars, þetta er skyndibita matur. Það eru "Sloppy Joes"
  • 10:32 - 10:34
    það eru hamborgarar, það eru pulsur,
  • 10:34 - 10:38
    það eru pízzur, það er allt þetta drasl.
  • 10:40 - 10:43
    10 prósent af því sem að er eytt í heilbrigðiskerfið, eins og ég sagði fyrr,
  • 10:43 - 10:46
    er í offitu. Og það á eftir að tvöfaldast.
  • 10:46 - 10:48
    Við erum ekki að kenna börnunum okkar.
  • 10:48 - 10:50
    Það eru engin lög um að kenna börnum um mat,
  • 10:50 - 10:52
    í grunnskóla eða unglingadeild. Skiljiði.
  • 10:52 - 10:54
    Við kennum ekki börnum um mat? Ekki satt?
  • 10:54 - 10:56
    Og þetta er lítið myndbrot frá grunnskóla,
  • 10:56 - 10:58
    sem er mjög algengt í Bretlandi.
  • 11:01 - 11:03
    Myndband: Hver veit hvað þetta er?
  • 11:03 - 11:06
    Barn: Kartöflur. Jamie Oliver: Kartafla? Svo, þið haldið að þetta séu kartöflur?
  • 11:06 - 11:08
    Vitið þið hvað þetta er?
  • 11:08 - 11:10
    Vitið þið hvað þetta er? Barn: Spergilkál?
  • 11:10 - 11:12
    JO: Hvað um þetta? Gamli góði vinur okkar.
  • 11:12 - 11:14
    Veistu hvað þetta er vinan? Barn: Sellerý.
  • 11:14 - 11:17
    JO: Nei. Hvað heldur þú að þetta er? Barn: Laukur. JO: Laukur? Nei.
  • 11:17 - 11:20
    Jamie Olvier: Þið fáið samstundis nokkuð góða tilfinningu
  • 11:20 - 11:23
    fyrir því hvað börnin vita yfir höfuð þegar kemur að hvaðan matur kemur.
  • 11:23 - 11:25
    Myndband: JO: Hver veit hvað þetta er? Barn: Um, pera.
  • 11:25 - 11:27
    JO: Hvað haldið þið að þetta er? Barn: Ég veit það ekki.
  • 11:27 - 11:29
    JO: Ef að barnið veit ekki hvað þetta er,
  • 11:29 - 11:33
    þá myndu þau aldrei borðað það.
  • 11:33 - 11:34
    þá myndu þau aldrei borðað það.
  • 11:34 - 11:37
    JO: Venjulegt. England og Bandaríkin,
  • 11:37 - 11:39
    England og Bandaríkin.
  • 11:39 - 11:41
    Getið hvað lagaði þetta.Getið hvað lagaði þetta.
  • 11:41 - 11:43
    Tveir eins klukkutíma fundir.
  • 11:44 - 11:46
    VIð verðum að byrja að kenna börnunum okkar
  • 11:46 - 11:49
    um mat í skólanum, punktur.
  • 11:49 - 11:54
    um mat í skólanum, punktur.
  • 11:54 - 11:56
    Mig langar að segja ykkur dálítið,
  • 11:56 - 11:59
    mig langar að segja ykkur frá einhverju sem að eiginlega
  • 11:59 - 12:02
    kristallar vandann sem að við erum í. Allt í lagi?
  • 12:02 - 12:06
    Mig langar að segja ykkur frá einhverju eins sjálfsögðu og mjólk.
  • 12:06 - 12:08
    Allir krakkar eiga rétt á að fá mjólk í skólanum.
  • 12:08 - 12:11
    Börnin ykkar munu fá mjólk í skólanum, í morgunmat og hádegismat. Ekki satt?
  • 12:11 - 12:13
    Þau munu fá tvær fernur. Allt í lagi?
  • 12:13 - 12:15
    Og flestir krakkar fá það.
  • 12:15 - 12:18
    En mjólk er ekki nógu góð lengur.
  • 12:18 - 12:20
    Af því að einhver í mjólkurráði, já -- og ekki misskilja mig,
  • 12:20 - 12:22
    ég styð mjólk, en einhver í mjólkurráði,
  • 12:22 - 12:24
    borgaði ábyggilega dágóðan skilding fyrir einhvern gaur
  • 12:24 - 12:26
    til þess að reikna það út af ef að þú hellir heilmikið af bragðefni og matarlit
  • 12:26 - 12:28
    og sykur í mjólkina, ekki satt
  • 12:28 - 12:31
    munu fleiri börn vilja drekka hana. Einmitt.
  • 12:31 - 12:32
    munu fleiri börn vilja drekka hana. Einmitt.
  • 12:32 - 12:34
    Og auglóslega mun það núna verða vinsælt.
  • 12:34 - 12:36
    Þá munu eplaráð finna það út
  • 12:36 - 12:38
    að ef að þeir búa til sykurhúðuð epli þá munu fleiri epli verða borðuð líka.
  • 12:38 - 12:40
    Skiljið þið hvað ég á við?
  • 12:40 - 12:43
    Fyrir mig, þá er engin ástæða til þess að bæta bragði við mjólkina.
  • 12:43 - 12:45
    Allt í lagi? Það er sykur í öllu.
  • 12:45 - 12:47
    Ég þekki hvern krók og kima af þessum innihaldsefnum.
  • 12:47 - 12:50
    Það er í öllu. Jafnvel mjólkin hefur ekki sloppið
  • 12:50 - 12:52
    við þetta nútímavandamál.
  • 12:52 - 12:54
    Hér er mjólkin okkar. Hér er fernan okkar.
  • 12:54 - 12:56
    Sem að inniheldur næstum því jafn mikið af sykri
  • 12:56 - 12:58
    eins og ein dós af uppáhalds gosdrykkum ykkar.
  • 12:58 - 13:00
    Og þau eru að fá tvær á dag.
  • 13:00 - 13:02
    Svo, leyfið mér bara að sýna ykkur.
  • 13:02 - 13:06
    Við höfum einn krakka, hérna,
  • 13:06 - 13:11
    sem að fær, þið vitið, átta matskeiðar af sykri á dag.
  • 13:11 - 13:14
    Þið vitið, þetta er vikan ykkar.
  • 13:14 - 13:17
    Þarna er mánuðurinn ykkar.
  • 13:17 - 13:19
    Og ég hef leyft mér að hella hérna
  • 13:19 - 13:22
    bara þessi fimm ár af grunnskólasykri,
  • 13:25 - 13:27
    bara úr mjólk.
  • 13:30 - 13:32
    Svo, ég veit ekki með ykkur,
  • 13:32 - 13:35
    en miðað við þetta, sjáiði,
  • 13:35 - 13:37
    myndi hver einasti dómari í öllum heiminum,
  • 13:37 - 13:40
    horfa á tölfræðina og sönnunargögnin,
  • 13:40 - 13:42
    og þeir myndu dæma hverja ríkisstjórn
  • 13:42 - 13:44
    seka fyrir slæma meðferð á börnum. Það er mín trú.
  • 13:44 - 13:53
    seka fyrir slæma meðferð á börnum. Það er mín trú.
  • 13:53 - 13:56
    Jæja, ef ég kæmi hingað upp á svið, og ég vildi að ég gæti það,
  • 13:56 - 13:59
    og hefði lækninguna við alnæmi eða krabbameini,
  • 13:59 - 14:03
    þá mynduð þið berjast og slást til þess að komast að mér.
  • 14:03 - 14:06
    Þetta, allar þessar slæmu fréttir, er hægt að afstýra.
  • 14:06 - 14:08
    Það eru góðu fréttirnar.
  • 14:08 - 14:10
    Þetta má auðveldlega fyrirbyggja
  • 14:10 - 14:13
    Svo, hugsum núna aðeins, við eigum vanda á höndum,
  • 14:13 - 14:15
    við þurfum að endurræsa.
  • 14:15 - 14:18
    Allt í lagi, í mínum heimi hvað þarf að gera?
  • 14:18 - 14:20
    Hérna er málið, sjáið.
  • 14:20 - 14:22
    Það er ekki hægt að nálgast þetta bara frá einni átt.
  • 14:22 - 14:25
    Til þess að endurræsa og til þess að ná raunverulegum áþreifanlegum breytingum,
  • 14:25 - 14:28
    raunverulegum breytingum, svo að ég gæti litið ykkur í augun
  • 14:28 - 14:30
    og sagt, "innan 10 ára,
  • 14:30 - 14:32
    mun framtíð barnana ykkar,
  • 14:32 - 14:35
    hamingja -- og við skulum ekki gleyma, þú verður klárari líka ef að þú borðar rétt,
  • 14:35 - 14:37
    þið vitið að þið lifið lengur,
  • 14:37 - 14:39
    og allt það, þetta mun líta öðruvísu út. Allt í lagi?"
  • 14:39 - 14:42
    Þannig að, stórmarkaðirnir.
  • 14:42 - 14:44
    Hvar annarstaðar verslið þið svona trúfastlega?
  • 14:44 - 14:46
    Viku eftir viku.
  • 14:46 - 14:49
    Hversu miklum peningum eyðið þið, yfir líftíma ykkar, í stórmörkuðum?
  • 14:49 - 14:52
    Elska þá. Þeir selja okkur bara það sem að við viljum. Allt í lagi.
  • 14:52 - 14:54
    Þeir skulda okkur, að setja matarsendiherra
  • 14:54 - 14:57
    inn í hvern leiðandi stórmarkað
  • 14:57 - 15:00
    Þeir þurfa að hjálpa okkur að versla. Þeir þurfa að sýna okkur hvernig á að elda,
  • 15:00 - 15:02
    fljótlegar, bragðgóðar, árstíðabundnar máltíðir
  • 15:02 - 15:04
    fyrir fólk sem er upptekið.
  • 15:04 - 15:06
    Þetta er ekki dýrt.
  • 15:06 - 15:08
    Þetta er gert í sumum. Og þetta þarf að ganga yfir línuna
  • 15:08 - 15:11
    í Bandaríkjunum bráðum, og fljótlega.
  • 15:11 - 15:14
    Stóru vörumerkin, þið vitið, stóru vörumerkin í mat,
  • 15:14 - 15:16
    þurfa að setja fæðufræðslu
  • 15:16 - 15:18
    sem grunn að þeirra viðskiptum.
  • 15:18 - 15:20
    Ég veit, auðveldara að fullyrða það en framkvæma.
  • 15:20 - 15:22
    Það er framtíðin. Það er eina leiðin.
  • 15:22 - 15:26
    Skyndibitar. Með skyndibitaiðnaðinn
  • 15:26 - 15:28
    þið vitið, þetta er mjög hörð samkeppni.
  • 15:28 - 15:30
    Ég hef átt í alls konar leynilegu makki og samskiptum
  • 15:30 - 15:32
    við skyndibitastaði.
  • 15:32 - 15:34
    Ég veit hvernig þeir gera þetta.
  • 15:34 - 15:36
    Ég meina einfaldlega þá hafa þeir vanið okkur
  • 15:36 - 15:39
    á sykur, salt og fitu, og x, y, og z.
  • 15:39 - 15:41
    Og allir elska þá. Ekki satt?
  • 15:41 - 15:44
    Þannig að þetta fólk verður líka partur af lausninni.
  • 15:44 - 15:46
    En við þurfum að fá ríkisstjórnina til þess að vinna
  • 15:46 - 15:49
    með öllum þessum skyndibita dreifingaraðilum og veitingaiðnaðinum.
  • 15:49 - 15:51
    Og yfir fimm, sex, sjö ára tímabil
  • 15:51 - 15:54
    venja okkur af þessum ofurmagni
  • 15:54 - 15:57
    af fitu, sykri, fitu og öllum hinum innihaldsefnunum.
  • 15:57 - 16:00
    Jæja, snúum okkur aftur að stóru vörumerkjunum, innihaldsmerkingar,
  • 16:00 - 16:03
    eins og ég sagði fyrr, eru algjör brandari,
  • 16:03 - 16:05
    og verður að leysa.
  • 16:05 - 16:08
    Allt í lagi, skóli.
  • 16:08 - 16:10
    Augljóslega þá skuldum við þeim
  • 16:10 - 16:12
    að ganga úr skugga um að þessa 180 daga á ári,
  • 16:12 - 16:14
    frá dýrmætum fjögurra ára aldri,
  • 16:14 - 16:16
    til 18, 20, 24, hvað sem er,
  • 16:16 - 16:18
    þau þurfa að fá eldaðan
  • 16:18 - 16:21
    almennilegan ferskan mat
  • 16:21 - 16:23
    framleiddan í grenndinni. Allt í lagi?
  • 16:23 - 16:25
    Það þarf að vera nýr staðall fyrir ferskleika almennilegs matar
  • 16:25 - 16:27
    fyrir börnin ykkar? Er það ekki?
  • 16:27 - 16:32
    fyrir börnin ykkar? Er það ekki?
  • 16:32 - 16:35
    Undir þessum kingumstæðum, er það einstaklega mikilvægt
  • 16:35 - 16:38
    að hvert einasta bandaríska barn fer úr skóla
  • 16:38 - 16:40
    með þá kunnáttu að kunna að elda 10 uppskriftir
  • 16:40 - 16:42
    sem að munu bjarga lífi þeirra.
  • 16:42 - 16:44
    Lífsleikni
  • 16:44 - 16:45
    Lífsleikni
  • 16:45 - 16:48
    Þetta þýðir að þau geta verið nemendur, ungir foreldrar,
  • 16:48 - 16:51
    og geta haft tilfinningu fyrir
  • 16:51 - 16:53
    hvernig er að elda.
  • 16:53 - 16:55
    alveg sama hvaða kreppa leggst á þau næst. Ef að þú kannt að elda
  • 16:55 - 16:57
    þá mun samdráttur peninga ekki skipta máli.
  • 16:57 - 17:01
    Ef að þú kannt að elda, skiptir tími ekki máli.
  • 17:01 - 17:04
    Vinnustaðurinn. Við höfum í rauninni ekki talað um það.
  • 17:04 - 17:07
    Þið vitið, það er núna tími til að fyrirtæki sýni samfélagslega ábyrgð
  • 17:07 - 17:09
    til þess að líta virkilega á hvað þeir eru að gefa að borða
  • 17:09 - 17:11
    eða hafa á boðstólum fyrir starfsfólkið sitt.
  • 17:11 - 17:15
    Starfsfólkið þeirra eru mæður og feður bandarískra barna.
  • 17:15 - 17:17
    Marissa, faðir hennar dó í örmum hennar,
  • 17:17 - 17:19
    Ég held að hún myndi vera frekar ánægð
  • 17:19 - 17:22
    ef fyrirtæki Bandaríkjanna færu að gefa starfsfólkinu sínu almennilega að borða.
  • 17:22 - 17:24
    Það er alveg áreiðanlegt að þau ættu ekki að vera skilin útundan.
  • 17:24 - 17:26
    Förum aftur til heimilisins.
  • 17:26 - 17:28
    Sjáiði til, ef að við gerum allt þetta, og við getum það,
  • 17:28 - 17:31
    það er svo innilega hægt að ná þessu. Þið getið sýnt aðgát og líka stundað viðskipti.
  • 17:31 - 17:33
    Algjörlega.
  • 17:33 - 17:35
    En heimilin verða að byrja að deila áfram
  • 17:35 - 17:37
    matargerð á ný, það er klárt
  • 17:37 - 17:39
    Það er klárt, deilið því sem lífsspeki.
  • 17:39 - 17:41
    Og fyrir mér er það frekar rómantískt.
  • 17:41 - 17:43
    En það er um að ein manneskja kennir þremur manneskjum
  • 17:43 - 17:45
    hvernig á að elda eitthvað,
  • 17:45 - 17:47
    og svo geta þeir þrír kennt þremur vinum sínum,
  • 17:47 - 17:49
    þá þarf það bara að endurtaka sig 25 sinnum,
  • 17:49 - 17:52
    og það er væri allur fólksfjöldinn í Bandaríkjunum.
  • 17:52 - 17:55
    Rómantískt, já, en,
  • 17:55 - 17:56
    það sem að skiptir mestu máli,
  • 17:56 - 17:59
    er að reyna að fá fólk til þess að gera sér grein fyrir
  • 17:59 - 18:01
    að hvert einasta af því sem að þið gerið sem einstaklingar
  • 18:01 - 18:02
    skiptir sköpum.
  • 18:02 - 18:05
    Við þurfum að laga það sem að hefur farið úrskeiðis.
  • 18:05 - 18:09
    Eldhús Huntington. Huntington, þar sem að ég bjó til þennan þátt,
  • 18:09 - 18:10
    þið vitið, við höfum þennan þátt á besta tíma sem mun vonandi
  • 18:10 - 18:13
    gefa fólki innblástur til þess að virkilega taka þátt í þessum breytingum.
  • 18:13 - 18:15
    Ég virkilega trúi því að breytingar munu gerast.
  • 18:15 - 18:17
    Eldhús Huntington. Ég vann með samfélaginu.
  • 18:17 - 18:21
    Ég vann í skólunum. Ég fann sjálfbæra fjármögnun úr sveitarfélaginu
  • 18:21 - 18:24
    til þess að hver einasti skóli á svæðinu,
  • 18:24 - 18:26
    frá ruslinu, yfir í ferskan mat.
  • 18:26 - 18:28
    Sex og hálft þúsund á hvern skóla.
  • 18:28 - 18:29
    Sex og hálft þúsund á hvern skóla.
  • 18:29 - 18:32
    Það er allt og sumt. Sex og hálft þúsund á hvern skóla.
  • 18:32 - 18:34
    Eldhúsið fyrir 25 þúsund á mánuði. Allt í lagi?
  • 18:34 - 18:38
    Þetta getur gert 5.000 manns á ári,
  • 18:38 - 18:39
    sem er 10 prósent af íbúunum.
  • 18:39 - 18:41
    Og þetta er maður á mann.
  • 18:41 - 18:43
    Þið vitið, þetta er fólk út samfélaginu þeirra að kenna fólkinu þaðan.
  • 18:43 - 18:48
    Þetta eru ókeypis matreiðslukennsla, gott fólk, ókeypis matreiðslutímar í Aðalstræti.
  • 18:48 - 18:52
    Þetta er raunverulegur, áþreifanlegur munur, raunverulegur, áþreifanlegur munur.
  • 18:52 - 18:55
    Um öll Bandaríkin, ef við horfum til baka núna,
  • 18:55 - 18:58
    það eru nóg af frábærum hlutum sem eru að gerast núna.
  • 18:58 - 19:00
    Það er fullt af fallegum hlutum að gerast. Það eru englar
  • 19:00 - 19:03
    út um öll Bandaríkin að gera frábæra hluti
  • 19:03 - 19:06
    í skólum, verkefni um ræktun beint frá býli til skóla,
  • 19:06 - 19:09
    setja upp garða til að rækta, fræðsla.
  • 19:09 - 19:11
    Það er stórfenglegt fólk að vinna að þessu nú þegar.
  • 19:11 - 19:13
    Vandamálið er þeir vilja halda áfram með það sem að þau eru að gera
  • 19:13 - 19:15
    yfir í næsta skóla, og þar næsta.
  • 19:15 - 19:17
    En það er ekki nógu mikill peningur.
  • 19:17 - 19:21
    Við þurfum að finna sérfræðingana og englana fljótlega,
  • 19:21 - 19:24
    finna þá, og auðvelda þeim að komast í úrræði
  • 19:24 - 19:26
    til þess að fjölfalda það sem að þau eru nú þegar að gera,
  • 19:26 - 19:28
    og eru að gera það vel.
  • 19:28 - 19:30
    Fyrirtækin í Bandaríkjunum þurfa að styðja
  • 19:30 - 19:33
    Frú Obama til þess að gera hlutina sem að hana langar til að gera.
  • 19:33 - 19:39
    Frú Obama til þess að gera hlutina sem að hana langar til að gera.
  • 19:39 - 19:41
    Og vitið til, ég veit að það er skrítið
  • 19:41 - 19:44
    að vera með Englending standandi hérna fyrir framan ykkur
  • 19:44 - 19:46
    að tala um þetta.
  • 19:46 - 19:49
    Það eina sem að ég get sagt er að þetta skiptir mig máli. Ég er faðir.
  • 19:49 - 19:51
    Og ég elska þetta land.
  • 19:51 - 19:54
    Og ég trúi í einlægni, raunverulega,
  • 19:54 - 19:57
    að ef að breytingar geta orðið í þessu landi,
  • 19:57 - 19:59
    munu stórfenglegir hlutir gerast út um allan heim. Ef að Bandaríkin gera það.
  • 19:59 - 20:01
    trúi ég því að aðrir munu fylgja eftir.
  • 20:01 - 20:03
    Þetta er ótrúlega mikilvægt.
  • 20:03 - 20:10
    Þetta er ótrúlega mikilvægt.
  • 20:10 - 20:12
    Þegar ég var í Huntington, að reyna að fá hlutina til að virka
  • 20:12 - 20:15
    þegar þeir voru ekki að virka, hugsaði ég að ef að ég hefði töfrasprota
  • 20:18 - 20:20
    hvað myndi ég gera? Og ég hugsaði, vitið þið hvað?
  • 20:20 - 20:24
    Ég myndi elska að geta komist fyrir framan suma af því stórfenglegustu
  • 20:24 - 20:26
    framkvæmdaraðilum í Bandaríkjunum.
  • 20:26 - 20:31
    Og mánuði síðan hringdi TED í mig og gaf mér þessi verðlaun.
  • 20:31 - 20:33
    Og ég er hér.
  • 20:35 - 20:37
    Svo, óskin mín.
  • 20:41 - 20:43
    Lesblindur, svo að þetta tekur smá stund.
  • 20:48 - 20:50
    Óskin mín
  • 20:50 - 20:52
    er að þið hjálpið til að búa til sterka
  • 20:52 - 20:54
    sjálfbæra hreyfingu
  • 20:54 - 20:58
    til þess að mennta hvert einasta barn
  • 20:58 - 21:00
    um mat,
  • 21:00 - 21:03
    til þess að veita fjölskyldum innblástur til að byrja að elda aftur,
  • 21:03 - 21:07
    og til þess að gefa fólki alls staðar kraftinn
  • 21:07 - 21:09
    til að berjast gegn offitu.
  • 21:09 - 21:19
    til að berjast gegn offitu.
  • 21:19 - 21:21
    Þakka ykkur.
  • 21:21 - 21:30
    (Lófatak)
Title:
TED verðlauna ósk Jamie Olivers: Kennum öllum börnum um mat
Speaker:
Jamie Oliver
Description:

Með því að deila áhrifamiklum sögum frá baráttu sinni gegn offitu í Huntington, Vestur Virginiu, styður TED verðlaunahafinn Jamie Oliver mál sitt fyrir stríði gegn fáfræði um mat.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
21:37
Bryan Smith added a translation

Icelandic subtitles

Revisions