Kimyasal Denklemlerin Eşitlenmesi

Kimyada denklem eşitleme sanatı!

.

Mol kavramı gibi, denklem eşitlemek

kimyanın ilk yılında öğretilen konulardandır.

Genelde birçok öğrenciyi zorlar ama

aslında çok zor değildir.

Bence bunu asıl zorlaştıran

içinde biraz sanat olmasıdır.

Kimyasal denklem eşitlemeye başlamadan önce şunu soracağım,

kimyasal denklem nedir?

İşte burada bazı örnekler var ve

birkaç tane de bu videonun devamında var.

Ama temelde bir kimyasal tepkimeyi anlatır.

Biraz alüminyumunuz var.

Birazda oksijen gazı, ya da çift atomlu oksijen molekülü de diyebiliriz.

Ve sonra elimize geçen şey alüminyum oksit.

Ve tamam diyoruz, bu bir denklem.

İyi görünüyor.

Tepkimeye giren şeyler var elimde.

Bunlar reaktantlar, tepkimeye girenler.

Ve sonra bir de bu tepkimenin sonucunda elime geçen madde var.

Geri yapacak ne kaldı?

İşte burada bir sorun var.

Yazdığım haliyle, elimde bir alüminyum atomu

artı iki oksijen atomu var, değil mi?

Birbirlerine bağlılar ama yine de iki

oksijen atomu var denebilir.

Bir çift atomlu oksijen molekülü, veya kısaca bir oksijen

molekülü, ama burada iki oksijen atomu var.

Ve bunları topladığımda, iki alüminyum atomu ve

üç oksijen atomu elde ediyorum.

Yani denklemin iki tarafında farklı

sayılarda alüminyum var.

Bir tarafta bir alüminyum.

Bir tarafta iki alüminyum. Ve ardından farklı

sayıda oksijen var.

Bir tarafta iki oksijen.

Ve şu tarafta üç oksijen.

Denklem eşitlemek tamamen bu sorunu çözmekle alakalı, yani

iki tarafta da aynı sayıda alüminyum ve

aynı sayıda oksijen olması.

Şimdi bunu yapmayı deneyelim.

Turuncu renkle yazacağm.

Dediğim gibi burada bir alüminyum ve

burada iki alüminyum var

Bu durumda basitçe şuraya bir iki koyabiliriz.

Şimdi bu tarafta iki alüminyum ve

burada da iki alüminyum var.

Alüminyumlar mutlu.

Şimdi bir de oksijenlere bakalım.

Burada, denklemin sol tarafında

iki oksijen var.

Ve sağ tarafında ise

üç oksijen var.

Burada ne yapabilirim?

Eğer yarım atomlar kullanabilseydim, rahatça

bir buçukla çarpabilirdim.

1.5

1.5 çarpı 2 eşittir 3.

Şimdi denklemin iki tarafında da üç oksijen

ve iki alüminyum var.

Bitirdim mi?

Aslında tam olarak bitmedi. Yarım atom veya bir buçuk

atom olmaz.

Bu iyi değil.

Bu yüzden sadece ikiyle çarpabilir ve

tam sayılara dönüştürebiliriz.

Şimdi bütün bu denklemin

iki tarafını da ikiyle çarpalım.

Ve dört alüminyum artı üç oksijen bize-- her şeyi

ikiyle çarptık-- iki

alüminyum oksit molekülü verir.

Şimdi bu alıştırmada bir yerde

neden direkt alüminyum oksitin bir

parçasını çıkartmıyoruz demiş olabilirsiniz.

Neden oksijenin önüne 2/3 koymuyorum?

Öyle olmaz.

Denklem olduğu haldedir.

Alüminyum oksit molekülü bu halde alüminyum oksittir.

Alüminyum oksitin içindeki bağlı alüminyum ve oksijen

oranlarını değiştiremezsiniz.

Sadece alüminyum oksit molekülünün tamamının

sayısını değiştirebiliriniz, ki bu durumda: iki.

Peki ne yapıyoruz?

Alüminyuma baktık.

Ve dedik, iki tarafta da iki tane

alüminyum olması lazım.

Ve sonra oksijene bakıp, eğer bunu 1.5 ile çarparsak

üç oksijen olur çünkü

1.5 çarpı 2 eşittir 3.

Ve burada üç oksijen.

Ve sonra gördük ki yarım atom olmaz ve

iki tarafı da ikiyle çarptık.

Ve elimdeki dört alüminyum artı üç oksijen molekülü,

veya 6 oksijen molekilü, eşittir iki

alüminyum oksit molekülü.

Bakalım bunlardan başka yapabilecek miyiz?

İşte burada elimde metan var.

Parantez içinde g var, onu

sadece size göstermek için koydum.

O sadece gaz demek.

Yani elimde metan gazı artı oksijen gazı eşittir

karbondioksit gazı artı su denklemi var.

Şuradaki bir l, yani bu sıvı su.

Peki burada ne yapabiliriz?

Genelde önce karmaşık moleküller ve

daha sonra tek atom moleküllerle

uğraşılır.

Çünkü onlarla uğraşması çok kolay.

Ve bunun sebebi, ne zaman şurada bir sayı

değişse-- karbonları eşitlemeyi deniyoruz

diyelim-- buraya her bir sayı koyduğumda, hidrojen

sayısını da değiştiriyorum.

O zaman şuradaki hidrojenleri ayarlamam gerekir.

Ve daha sonra elimde bazı oksijenler var.

O zaman işte şuraya bir sayı koymam gerekir.

Şimdilik karbonlarla başlayalım.

Zor görünüyor ama adım adım ilerlersek

ve birkaç şeyle oynarsak, kolayca

yapabiliriz.

Burada iki karbon var.

.

Ve burada, sağ tarafta

sadece bir karbon var.

Asıl istediğimiz denklemin iki

tarafında da iki karbon olması.

Buraya bir iki koyuyorum.

Ve böylece karbonlar mutlu.

Şimdi elimde iki karbon ve iki karbon var.

Artık hidrojenlere geçiyorum.

Hatırlarsanız oksijenleri sonda istedim çünkü

bu sayıları değiştirdiğim zaman diğer

hiçbir atomu etkilemiyorum. Şimdi denklemin bu tarafında

dört hidrojen atomu var. Bu tarafta kaç hidrojen

atomu var?

Yani burada dört hidrojen atomu var.

Peki bu tarafta kaç tane var?

Burada iki hidrojen var.

Ama iki tarafta da dört olsun istiyorum, o yüzden buraya suyun

önüne bir iki koyuyorum.

Şimdi dört hidrojen atomum var. Güzel.

Son olarak, oksijen.

Sol tarafta iki oksijen atomu var. Ve sağ

tarafta ne var?

Buradaki bir oksijenin iki katı yanı

iki, değil mi?

İki su.

Ve her suda bir oksijen, ama iki

su molekülü yani iki oksijen.

Ve her karbondioksitte iki

oksijen var.

Ve elimde iki karbondioksit var, değil mi?

Buraya mor 2 koyduğumda.

Yani kaç oksijen var?

2 çarpı 2.

Elimde 4 oksijen var.

Yani sol tarafta 2 oksijen.

Ve sağ tarafta altı oksijen, iki su molekülünde

iki tane ve iki karbondioksit

moleküllerinde 4 tane.

Peki bu ikiyi nasıl altı yaparım?

Bu tarafta altı oksijen olsun istiyorum.

Ve sol tarafta da altı oksijen

olsun istiyorum.

Eğer buraya üç koyarsam, artık altı oksijen var.

Ve denklem eşitlenmiş oldu.

Bu tarafta iki karbon, o tarafta iki karbon,

bu tarafta dört hidrojen, bu tarafta dört hidrojen,

bu tarafta altı oksijen ve --4 artı iki--

burada altı oksijen.

Sıradaki denklem.

Bunu biraz anladıktan sonra

eğlenceli hale geliyor.

Şimdi elimde etan artı oksijen gazı eşittir

karbondioksit ve su.

Yani bu bir yanma olayı.

Birinci karbona bakalım.

Burada iki karbon var.

Burada bir karbon var.

Buraya bir iki koyalım.

Ve artık iki karbonumuz var.

Burası tamam.

Hatırlayın, oksijen yine sona kalacak.

Aslında bu bir önceki

sorudan o kadar farklı değil.

Burada altı hidrojen var.

Suda ise sadece iki hidrojen var.

Şimdi üç su molekülüm var.

Ve hidrojenler eşitlendi.

Denklemin iki tarafında da altı hidrojen var.

Şimdi suyla uğraşalım.

Sağ tarafta-- turuncuyla yazalım--

her karbondioksitte iki oksijen var.

Ve iki molekül var yani dört oksijen.

Ve her suda bir oksijen var.

Üç molekül, yani burada üç oksijen var.

Doğru mu?

Sağ tarafta üç oksijen.

Evet, üç su molekülü.

Ve bir de karbondioksitte dört oksijen var.

Doğru.

Yani toplamda yedi oksijen var

Yani bu tarafta yedi oksijen ve

burada sadece iki oksijen.

Peki bu ikiyi nasıl yedi yapabiliriz?

Üç buçuk ile çarpabilirim.

Değil mi?

Hatırlarsanız sadece iki tarafta da yedi olsun istiyorum.

Eğer üç buçuk çift atomlu oksijen molekülü

--3.5 çarpı 2 eşittir 7-- yani şimdi

denklemin iki tarafında da 7 oksijen var.

4 artı 3 eşittir 7.

İki karbon.

Ve altı hidrojen.

Ve neredeyse bitirdim. Kesirli sayılarda

molekül olamayacağı detayı dışında.

Ve burada yaptığımız sadece denklemin ik tarafını da

iki veya üçle çarpmak, ya da başka bir sayıyla ,

böylece kesirli sayı gider.

Eğer her şeyi ikiyle çarparsam, elimde

iki etan molekülü artı yedi çift atomlu oksijen molekülü,

yedi tane O2, eşittir iki karbondioksit molekülü--

pardon, hepsini ikiyle çarptım, yani dört

karbondioksit molekülü, artı altı su molekülü.

Ve doğru olup olmadığına bakmak için,

kolayca deneyebiliriz.

Kaç Karbon var?

Burda dört Karbon var.

Burada da dört karbon var.

Kaç hidrojen var?

Altı kere iki sayıda.

Yani 12 hidrojen var.

Burada da 12 hidrojen var.

Kaç oksijen var?

.

Farklı bir renk kullanayım.

Burada 14 oksijen.

Ve burada 8 oksijen.

Burada da --6 kere 1-- 6 oksijen var.

Yani 6 artı 8 eşittir 14.

Denklem eşitlendi.

Bu soruyu birçok kişi zor bulabilir çünkü

bir yerde üç buçuk var ve

direkt buraya gelmek mantıksız görünebilir.

Ama eğer karmaşık moleküllerden başlar ve

atom atom gidersek, ve eğer kesirli sayılardan

kurtulmak için iki tarafı birden doğru sayıyla çarparsak

zaten bitirmiş oluruz.

Evet.

Bir tane daha yapalım.

Bu karmaşık görünüyor.

Bir demir oksit artı sülfirik asit bütün bu

karmaşık şeylere eşittir.

Ama bunu anlamanın kolay yolu bu grubu görmek,

bu sülfat grubu bir arada kalıyor.

Değil mi?

Şurada bir SO4 var ve orada da bir SO4 var.

Kafamızda basitleştirmek için onları birer

atom olarak düşünebiliriz.

O zaman bir yerine koyuş işlemi yapalım.

Onun yerine x koyalım.

Eğer bunu tekrar yazarsak -- canlı bir

renk olsun-- demir oksit artı H2-- burada bir sülfat

grubu var-- x.

Ve bu da eşittir, iki demir, bu

ikili demir molekülü.

Ve sülfat grubundan üç tane var.

.

Artı su.

.

Yaptığım tek şey sülfatın yerine x koymaktı.

Ve şimdi x'i bir atom olarak görüp

denklemi eşitleyebiliriz.

Bakalım, sol tarafta kaç

tane demir var?

Burada iki demir var

Orada iki demir var.

Yani demirler baştan eşitler.

Şimdi oksijenlere bakalım.

Eğer burada üç oksijen varsa-- başka renkte

yazalım-- ve burada sadece bir oksijen var.

Hatırlarsanız, x grubunun içinde bazı

oksijenler vardı ama onlar bir arada durdukları için

onlara ayrı bakıyoruz.

Sağ tarafta da üç oksijen olsun istiyoruz,

o yüzden üçü koyalım.

Oops.

.

Şuraya üçü koyalım.

Şimdi burada da üç oksijen var.

Ve son olarak hidrojenlere bakalım.

.

Bakalım, burada kaç hidrojen var.

Şimdi burada altı hidrojen var, sağ tarafta.

Burada altı hidrojen

Üç çarpı iki.

Ve burada da altı hidrojen olsun istiyoruz, yani bu

molekülden üç tane olması lazım.

Ve son olarak, sülfat grubuna bakıyoruz, yani x.

Burada üç x var.

.

Ve şansa, burada da üç x var.

Ve denklem eşitlenmiş oldu.

Eğer tekrar sülfat hainda yazmak istersek

sadece x'in yerine sülfatı geri koyarız ve

elimizde bir demir oksit molekülü artı üç sülfürik

asit molekülü,H2SO4-- sadece SO4'ü geri koydum--

eşittir bu moleküllerden bitr tane, SO4 3.

.

x + 3 Su molekülünü yerinden kaldırdım.

Bir tane daha yapalım.

Ve o zaman tamamen eşitlenmiş oluruz.

Karbondioksit artı hidrojen gazı eşittir metan artı su.

Önce karbonla başlayalım. Burada bir karbon,

orada bir karbon.

Karbonlar mutlu.

Oksijenlere bakalım.

Burada iki oksijen var.

Orada bir oksijen var.

Burada iki oksijen istiyorum o yüzden oraya iki koydum.

Ve hidrojenleri sona bıraktık çünkü

değiştirmesi en kolay o, çünkü diğer

atomları etkilemiyor. Burada iki tane var ve

dört, artı dört daha, değil mi?

Orada dört hidrojen var.

Orada dört hidrojen var.

Yani sol tarafa sekiz hidrojen lazım.

Yani sadece bir 4 koyuyorum.

Eşitlemeyi bitirdik.

Her neyse, umarım bunu yararlı bulmuşsunuzdur.