< Return to Video

Sự khác nhau giữa điều kiện cổ điển và điều kiện thao tác - Peggy Andover

  • 0:14 - 0:16
    Khi nghĩ về việc học,
  • 0:16 - 0:18
    ta thường nghĩ đến học sinh
    trong lớp học hay giảng đường,
  • 0:18 - 0:20
    với sách mở trên bàn,
  • 0:20 - 0:22
    chăm chú vào bài giảng của giáo sư
  • 0:22 - 0:24
    đang đứng trước mặt.
  • 0:24 - 0:27
    Tuy nhiên trong tâm lý học,
    học mang nghĩa khác hẳn.
  • 0:27 - 0:30
    Các nhà tâm lý học cho rằng:
    học là sự thay đổi hành vi cá nhân
  • 0:30 - 0:32
    dựa trên kinh nghiệm thực tế.
  • 0:32 - 0:34
    Hai trong các nguyên lý học tập chính là
  • 0:34 - 0:36
    điều kiện cổ điển
  • 0:36 - 0:39
    và điều kiện thao tác.
  • 0:39 - 0:42
    Trước hết ta sẽ nói về
    điều kiện cổ điển.
  • 0:42 - 0:46
    Trong những năm 1890,
    nhà tâm lý học người Nga Ivan Pavlov
  • 0:46 - 0:48
    đã tiến hành
    một số thí nghiệm nổi tiếng trên chó.
  • 0:48 - 0:50
    Ông cho chó thức ăn
  • 0:50 - 0:52
    và đồng thời rung chuông.
  • 0:52 - 0:55
    Sau một thời gian, những con chó
    gắn tiếng chuông với đồ ăn,
  • 0:55 - 0:57
    cho rằng khi chuông kêu
  • 0:57 - 0:58
    là lúc chúng sẽ được ăn.
  • 0:58 - 1:00
    Rốt cuộc, chỉ cần rung chuông
  • 1:00 - 1:02
    cũng đã khiến con chó nhỏ dãi.
  • 1:02 - 1:05
    Chúng đã quen với việc chờ đợi thức ăn
    khi nghe thấy tiếng chuông.
  • 1:05 - 1:08
    Như đã thấy, dưới điều kiện bình thường,
  • 1:08 - 1:11
    con chó sẽ chảy dãi
    khi nhìn và ngửi thấy thức ăn.
  • 1:11 - 1:14
    Ta gọi thức ăn là
    kích thích không điều kiện,
  • 1:14 - 1:18
    và chảy dãi là phản ứng không điều kiện.
  • 1:18 - 1:21
    Chẳng ai huấn luyện
    chó nhỏ dãi trước miếng thịt cả.
  • 1:21 - 1:24
    Tuy vậy, khi ta kết hợp
    một kích thích không điều kiện như thức ăn
  • 1:24 - 1:27
    với một thứ gì đó trung tính
  • 1:27 - 1:28
    như tiếng chuông chẳng hạn,
  • 1:28 - 1:31
    thì kích thích trung tính đó
    sẽ trở thành kích thích có kiều kiện.
  • 1:31 - 1:35
    Điều kiện cổ điển được phát hiện từ đó.
  • 1:35 - 1:37
    Điều này đúng với động vật
  • 1:37 - 1:40
    nhưng với con người thì sao?
  • 1:40 - 1:41
    Hoàn toàn giống nhau.
  • 1:41 - 1:45
    Ví dụ một ngày nào đó
    bạn đến bác sĩ để tiêm.
  • 1:45 - 1:48
    Cô ấy nói
    "Đừng sợ, sẽ chẳng đau tẹo nào đâu"
  • 1:48 - 1:52
    nhưng lại tiêm cho bạn
    mũi đau nhất trên trần đời.
  • 1:52 - 1:55
    Vài tuần sau đó, bạn đến nha sĩ kiểm tra.
  • 1:55 - 1:56
    Anh ấy đưa chiếc gương vào miệng
  • 1:56 - 1:58
    để khám răng bạn,
  • 1:58 - 2:01
    và cũng nói
    "Đừng sợ, chẳng đau tẹo nào đâu".
  • 2:01 - 2:04
    Mặc dù biết rằng cái gương
    sẽ không làm mình đau,
  • 2:04 - 2:05
    bạn vẫn nhảy khỏi ghế và
  • 2:05 - 2:07
    hét thất thanh chạy khỏi phòng.
  • 2:07 - 2:09
    Lúc bạn bị tiêm,
  • 2:09 - 2:11
    câu "Đừng sợ, chẳng đau tẹo nào đâu"
  • 2:11 - 2:12
    trở thành kích thích có điều kiện
  • 2:12 - 2:15
    khi nó gắn với cái đau của mũi tiêm
  • 2:15 - 2:17
    là kích thích không điều kiện,
  • 2:17 - 2:19
    diễn ra ngay trước phản ứng có điều kiện
  • 2:19 - 2:21
    là hành động chạy ra khỏi căn phòng.
  • 2:21 - 2:24
    Điều kiện cổ điển trong hành động.
  • 2:24 - 2:26
    Điều kiện thao tác
    giải thích cách kết quả phản ứng
  • 2:26 - 2:29
    dẫn đến những chuyển biến
    trong hành vi một cách tự nguyện.
  • 2:29 - 2:31
    Vậy điều kiện thao tác là thế nào?
  • 2:31 - 2:35
    Điều kiện thao tác sử dụng hai yếu tố:
  • 2:35 - 2:37
    củng cố và trừng phạt.
  • 2:37 - 2:39
    Củng cố khuyến khích
  • 2:39 - 2:41
    chúng ta lặp lại hành động,
  • 2:41 - 2:43
    trong khi trừng phạt lại hạn chế nó.
  • 2:43 - 2:46
    Củng cố và trừng phạt
    có thể tích cực hoặc tiêu cực
  • 2:46 - 2:48
    nhưng không có nghĩa là tốt hay xấu.
  • 2:48 - 2:50
    Tích cực nghĩa là tăng thêm kích thích,
  • 2:50 - 2:53
    ví dụ được ăn tráng miệng
    sau khi ăn hết rau xanh,
  • 2:53 - 2:55
    và tiêu cực là bỏ đi kích thích,
  • 2:55 - 2:57
    như là không cần làm bài tập về nhà
  • 2:57 - 2:59
    bởi vì bạn đã hoàn thành tốt bài thi.
  • 2:59 - 3:02
    Ta sẽ lấy một ví dụ cụ thể
    về điều kiện thao tác.
  • 3:02 - 3:04
    Sau khi dùng bữa tối cùng gia đình,
  • 3:04 - 3:07
    bạn dọn bàn và rửa chén.
  • 3:07 - 3:09
    Khi xong việc, mẹ ôm bạn
  • 3:09 - 3:11
    và nói "Cảm ơn con nhiều lắm".
  • 3:11 - 3:13
    Trong tình huống này, hành động của mẹ bạn
  • 3:13 - 3:16
    sẽ là củng cố tích cực
    nếu nó khuyến khích bạn
  • 3:16 - 3:18
    lặp lại phản ứng thao tác,
  • 3:18 - 3:21
    tức là lau bàn và rửa bát.
  • 3:21 - 3:24
    Điều kiện thao tác xảy ra mọi lúc mọi nơi.
  • 3:24 - 3:26
    Chẳng có mấy thứ mà ta làm
  • 3:26 - 3:27
    không bị ảnh hưởng ít nhiều
  • 3:27 - 3:29
    bởi điều kiện thao tác.
  • 3:29 - 3:31
    Ta còn gặp điều kiện thao tác
  • 3:31 - 3:34
    trong một số tình huống khá đặc biệt.
  • 3:34 - 3:36
    Một nhóm nhà khoa học đã
    chứng minh khả năng của
  • 3:36 - 3:38
    điều kiện thao tác
  • 3:38 - 3:40
    bằng việc huấn luyện chim bồ câu
    thành chuyên gia nghệ thuật.
  • 3:40 - 3:43
    Sử dụng thức ăn như củng cố tích cực,
  • 3:43 - 3:44
    các nhà khoa học đã dạy bồ câu
  • 3:44 - 3:46
    biết chọn tranh của Monet
  • 3:46 - 3:48
    thay vì tranh của Picasso.
  • 3:48 - 3:51
    Khi đem ra tác phẩm của các nghệ sĩ khác,
  • 3:51 - 3:53
    các nhà khoa học còn quan sát
    được tổng quát hóa kích thích
  • 3:53 - 3:55
    khi lũ chim chọn trường phái Ấn tượng
  • 3:55 - 3:57
    hơn là trường phái Lập thể.
  • 3:57 - 3:59
    Có thể tiếp theo đây
    họ sẽ dạy các chú bồ câu
  • 3:59 - 4:01
    tự vẽ nên tuyệt tác của chính mình.
Title:
Sự khác nhau giữa điều kiện cổ điển và điều kiện thao tác - Peggy Andover
Speaker:
Peggy Andover
Description:

Xem toàn bộ bài học tại: http://ed.ted.com/lessons/the-difference-between-classical-and-operant-conditioning-peggy-andover

Tại sao con người phản ứng với kích thích bằng những hành động nhất định? Liệu hành vi có thay đổi để phản ứng với kết quả hay không? Peggy Andover giải thích cách não bộ liên kết kích thích và phản ứng - đã được chứng minh bởi thí nghiệm nổi tiếng năm 1890 của Ivan Pavlov, và cách sự củng cố và trừng phạt dẫn đến thay đổi hành vi.

Bài học của Peggy Andover, minh họa bởi Alan Foreman.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:13

Vietnamese subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.