Mark Roth: Geçici ölüm çok yakınımızda

Mark Roth'un çalışma alanı geçici ölüm: bir süreliğine hayati süreçleri durdurmak ve sonra tekrar başlatmak. Kulağa garip geliyor ancak bu kesinlikle bilim kurgu değil. Normalde zehirli olan bir gazı dikkatlice kullanarak başlatılan geçici ölüm, travma ve kalp krizi kurbanlarına tedaviye başlayacak zamanı kazandırabiliyor.

Bugün size geçici ölüm üzerine yaptığım çalışmalardan bahsedeceğim.

Normalde geçici ölümden bahsettiğimde

insanlar bana Vulcan işareti yapıp gülerler.

Ancak ne kadar eğlenceli olsa da benim bahsettiğim şey

Mars'a ya da Pandora'ya uçmak için

insanları uyutmak değil.

Benim bahsettiğim şey

travma geçiren insanlara yardımcı olmak için

geçici ölümü kullanmak.

Peki, "geçici ölüm" dediğimde

neyi kastediyorum?

Bu işlem

hayvanların cansızlaşmaları,

ölü gibi görünmeleri,

sonra da herhangi bir zarar görmeden uyanmalarıdır.

Bu konunun arkasındaki büyük fikir şu.

Doğaya bakarsanız,

geçici ölümün olduğu yerlerde

ölümsüzlüğün olduğunu

görebilirsiniz.

Size anlatacağım şey ise şu

travma geçiren bir kişiyi

biraz öldürerek

geçirdiği kalp krizini atlatıp

ölümsüz olmasını sağlamak.

Ölümsüz organizmalara birkaç

örnek vermek gerekirse

bitki tohumlarını

veya bakteri sporlarını sayabiliriz.

Bu yaratıklar

gezegenimizdeki en ölümsüz yaşam biçimleri,

ve ömürlerinin büyük bir kısmını

geçici ölü olarak geçiriyorlar.

Bilim adamları bakteri sporlarını

250 milyon yıl boyunca

geçici ölüm durumunda kalan

yaşayan canlı hücreler olarak görüyor.

Bu küçük yaratıkları bir kenara bırakarak

biraz daha tanıdık bir alana gelmek istiyorum.

İnsan yumurtaları

bir kadının ömrü içinde

yumurtalıklarda 50 yıl boyunca

bir çeşit geçici ölüm

halinde beklerler.

Bir de benim en sevdiğim

geçici ölüm örneği var.

Sea Monkeys'den bahsediyorum.

Aranızda çocuğu olanlar

bu küçük yaratıkları bilir.

Bir oyuncakçıya veya petshopa gidip

bu küçük şeylerden alabilirsiniz.

Sonra paketi açıp bunları plastik bir

akvaryuma koyuyorsunuz,

ve yaklaşık bir hafta içinde etrafta yüzen küçük karidesleriniz oluyor.

Beni ilgilendiren kısım yüzmeleri değil.

Beni paketin içinde olan şey ilgilendiriyor,

oyuncakçının rafında paketinde dururken

bu karidesler sınırsız bir süre için

geçici ölüm halinde bekliyorlar.

Bu geçici ölüm fikri sadece

hücreler ve küçük garip organizmalar için değil.

Arada sırada insanların da

basitçe söylemek gerekirse cansızlaşabildikleri oldu,

bu kısa bir süre cansızlaşan insanları anlatan hikayeler arasında

beni en çok ilgilendiren

içinde soğuk geçenler.

10 yıl önce, Norveç'te buzlu bir şelaleye

kısılıp kalan bir kayakçı vardı.

Bu kadın kurtarılmadan önce orada iki saat boyunca kaldı.

Vücudu o kadar soğumuştu ki

kalp atışları tamamen durmuştu.

Kelimenin tam anlamıyla donarak ölmüştü.

Yedi saat sonra,

hala kalbi atmıyorken

hayata geri döndürdüler ve hayatının devamında

tedavi gördüğü hastanenin

radyoloji bölümüne şef oldu.

Birkaç yıl sonra --

bu konular beni gerçekten heyecanlandırıyor --

birkaç yıl sonra,

13 aylık Kanadalı bir bebek,

babası gece vardiyası için giderken üzerinde sadece bebek beziyle

babasının peşinden dışarı çıktı.

Ve küçük kızı saatler sonra

donmuş olarak buldular.

Ve bu küçük kızı da hayata geri döndürmeyi başardılar.

Geçtiğimiz yıl

Dulut, Minnesota'da 65 yaşında bir kadın

evinin ön bahçesinde donmuş,

nabzı atmaz halde bulundu,

ve hayata geri döndürüldü.

Ertesi gün o kadar iyi durumdaydı ki üzerinde test yapmak istediler.

Teyze huysuzlandı ve evine gitti.

(Gülüşmeler)

Bunların her biri mucize değil mi?

Bunlar gerçekten yaşanmış mucizevi olaylar.

Doktorların söylediğine göre

sıcak ve ölü değilseniz ölmemişsinizdir.

Ve bu doğru. Doğru.

New England Tıp Dergisi'nde

yayınlanan bir çalışmada

üç saat kalbi atmadığı halde

düzgün bir şekilde yeniden ısıtılan

insanlar herhangi bir nörolojik sorun yaşanmadan hayata dönebilmişler.

Bu oran %50'den fazla.

Buradan yola çıkarak yapmak istediğim şey

geçici ölüm hakkında

çalışmalar yaparak

kayakçının başına gelenleri

kontrollü bir şekilde

tekrar yapmak.

Garip bir şey söyleyim,

düşük oksijen seviyesine maruz kalmak

her zaman öldürmez.

Bu odada yaklaşık yüzde 20 oksijen vardır.

Ve oksijen konsantrasyonunu düşürürsek

hepimiz ölürüz.

Aslına bakarsanız, laboratuvarda üzerinde çalıştığımız

küçük bahçe solucanları, nematodlar da

düşük oksijen seviyelerinde ölürler.

Ama sizi şaşırtacak şey şu.

Oksijen konsantrasyonunu

100 kat azaltarak 10 ppm seviyesine azaltırsak,

ölmüyorlar.

Bunun yerine geçici ölüm durumuna geçiyorlar

ve herhangi bir zarar görmeden bu canlıları tekrar hayata döndürebiliyoruz.

Ve bu net oksijen konsantrasyonu seviyesiyle

milyonda 10 parça,

sağlanan geçici ölüm

sürdürülebiliyor.

Bunu farklı organizmalarda da görebiliyoruz.

Bunu gördüğümüz yaratıklardan birisi de

bir balık.

Ve bu canlının kalp atışlarını geçici ölüme sokup çıkararak

bir çeşit ışık düğmesi gibi çalıştırıp durdurabiliyoruz.

Bunu yapabiliyor olmak

beni çok derinden etkiledi.

Kayakçının başına gelenleri

tekrarlamaya çalışırken,

bu arada onun da oksijen tüketimi sıfırdı

ve muhtemelen bir tür

geçici ölüm halindeydi.

Tabi uç noktada soğuk hava şartlarına da maruz kalmıştı.

Aklımıza şu soru geldi

geçici ölüm halindeki hayvanları soğuğa maruz bıraksak ne olur.

Buradan bulduğumuz şey

eğer hayvanları

benim, sizin gibi canlı olanları,

soğutursanız -- bu durumda bahçe solucanları oluyor --

ölüyorlar.

Ancak geçici ölüm durumuna sokup

soğutursanız, yaşamaya devam ediyorlar.

Buradaki önemli nokta şu:

Eğer donmaktan kurtulmak istiyorsanız

geçici ölüm haline geçmelisiniz. Değil mi?

Bu gerçekten iyi bir şey.

Biz de buradan,

olaylar arasındaki ilişkilerden yola çıkarak,

kayakçının başına gelenin bu olup olmadığını merak ettik.

Ve içimizde var olan bir şeyin

temelde bizi biz yapan bir şeyin

kendi metabolizmamızın esnekliğini

çok soğuk ortamlarda hayatta kalacak şekilde

düzenleyebildiğini düşündük.

Bu tür bir mekanizmayı aramanın ilginç olacağını düşündüm.

Şundan da kısaca bahsetmeliyim,

Bu tür şeyleri

fizyoloji ders kitaplarında ararsanız

bunların genel inanışa ters olduğunu görürsünüz.

Popomuza şaplağı yediğimiz andan

son nefesimizi verinceye kadar --

yani doğumdan ölüme kadar --

metabolizma hızımızı bazal metabolizma denilen

belirli bir standardın

altına indiremeyiz.

Ancak bazı hayvanların

hatta sincap ve ayı gibi memelilerin,

metabolizma hızlarını

azaltabildiklerini biliyoruz.

Kış uykusuna yatacakları zaman

metabolizmalarını düşürüyorlar.

Aklıma şu soru geldi: Acaba benzeri bir durumu insan bünyesinde

tetikleyecek bir şey var mıdır?

Ve bu tür şeyleri aramaya başladık.

Bu aşamada sürekli yanlış yollara saptık.

Ken Robinson burada. Başarısızlığın güzelliğinden bahsetti.

Bizim bolca başarısızlığımız oldu.

Pek çok farklı kimyasal denedik,

ve tekrar tekrar başarısız olduk.

Bir keresinde evde

televizyon izliyordum,

eşim de çocukları yatırıyordu

ben de bir televizyon programı izliyordum.

PBS'te yayınlanan

NOVA'ydı ve Meksika'daki bir

mağaradan bahsediyordu.

Bu mağaranın adı Lechuguilla'ydı

ve bu mağara insanlar için son derece zehirliydi.

Araştırmacılar sadece girebilmek için özel elbiseler giyiyorlardı.

Tamamen zehirli bir gaz olan

hidrojen sülfitle doluydu.

Hidrojen sülfit ilginç bir şekilde vücudumuzda bulunur.

Bunu kendimiz üretiriz.

En yoğun konsantrasyon ise beyindedir.

Evet, Birinci Dünya Savaşı'nda

kimyasal silah olarak kullanılmıştı.

Bu madde son derece zehirli bir şey.

Ancak bazı kimyasal kazalarda,

eğer çok fazla hidrojen sülfit solursanız

yere düşüp bayılırsınız

ve ölü gibi görünürsünüz

ancak hemen odadan dışarı çıkarılırsanız herhangi bir zarar görmeden

hayata dönüldüğü fark edilmiş.

Hemen, vav, bundan biraz bulmalıyım dedim.

(Gülüşmeler)

Tabi, artık 9/11 sonrası Amerika'sında yaşıyoruz,

bir araştırma enstitüsüne gidip

"Merhaba,

bir miktar yoğunlaştırılmış

sıkıştırılmış öldürücü

gaz silindirleri alabilir miyim?

İnsanları geçici ölüm durumuna

sokmak gibi bir fikrim var.

Gerçekten bir sorun olmayacak." derseniz.

Zor bir gün geçireceksiniz demektir

ancak bunu neden istediğimi açıklayan

ciddi düşüncelerim vardı.

Dediğim gibi bu madde içimizde var,

ve aslında, ilginç bir şekilde

bu madde hücrelerimizin içinde oksijenin bağlanarak

vücudumuza gereken enerjiyi sağlamak için

yakıldığı yere bağlanıyor.

Biz de aynı sandalye kapmaca oyununda olduğu gibi,

bir insana hidrojen sülfit

vererek oksijenin bağlanması gereken yeri

sandalye kapmacada olduğu gibi

işgal edebiliriz diye düşündük.

Oksijeni bağlayamadığınız için de

onu tüketmezsiniz.

Bu sayede oksijene olan ihtiyacınız azalabilir.

Yani, kim bilir?

(Gülüşmeler)

Biraz dopamin

biraz da hayal gücü ile

bunun böyle olacağını iddia edebilirsiniz.

Sonuç olarak, soğuk bir ortamda

hidrojen sülfit ile

kayakçının içinde bulunduğu hali

bir memelide yeniden

oluşturup oluşturamayacağımızı merak ettik.

Memeliler sıcak kanlı yaratıklardır,

üşüdüğümüzde titreriz değil mi?

Oksijen yakarak

çekirdek sıcaklığımızı 37 derecede tutmaya çalışırız.

Bir fareye

vücudu soğukken

hidrojen sülfit verdiğimizde

farenin çekirdek sıcaklığının da düştüğünü görmek

gerçekten şaşırtıcıydı.

Hareket etmeyi durdurdu.

Ölü gibi görünüyordu.

Oksijen kullanım oranı

on katına kadar azaldı.

Ve asıl önemli olan nokta.

Hidrojen sülfitin içimizde var olduğunu söylemiştim.

Hızlıca metabolize edildi

ve bu cansızlık halinde

altı saat kaldıktan sonra

normal havaya sahip bir odaya alındı,

ve sanki bir şey olmamış gibi vücudu ısındı.

Bu gerçekten inanılmaz.

Gerçekten. Çünkü bir memeliyi

geçici ölüm haline sokmanın bir yolunu bulduk.

Ve bunun herhangi bir zararı da yok.

En düşük sınırları zorlayan

oksijen tüketim seviyelerine inmenin

bir yolunu bulduk ve bu yöntem gayet güzel çalıştı.

Geçici ölüm halindeyken

farenin kalkıp dans etmesi mümkün değil,

ama ölü olduğu da söylenemez

ve vücuduna kesinlikle zarar gelmiyor.

Ve düşünmeye başladık: Kayakçının

vücudunda bulunan madde bu muydu,

ya bu kadında diğer insanlarda olandan daha fazla varsa

ve bu sayede vücudu çok fazla soğumadan

oksijen tüketimi en alt seviyelere inmiş

ve bu şekilde donmuş olabilirdi

aksi takdirde ölmüş olması gerekirdi

aynı solucan deneylerimizde olduğu gibi.

Merak ettiğimiz konu şuydu:

Metabolizma esnekliğini bu şekilde

kontrol edebilmeyi işe yarar bir hale

getirebilir miydik?

Merak ettiğimiz konulardan birisi de --

Eminim aranızda ekonomistler vardır,

ve arz talep denen şeyi biliyordur.

Arz ve talep birbirine eşitken

her şey yolundadır,

ancak arz düştüğünde --

bu durumda oksijen oluyor --

ve talep yüksek kaldığında, ölüyorsunuz.

Az önce anlattığım şey

talebi düşürebiliyor olmamızdı.

Hayvanı öldürmeden oksijen seviyesini

şimdiye kadar hiç olmayacak seviyelere indirmeyi başardık.

Ve DARPA'dan aldığımız parayla

bunu gösterebildik.

Eğer bir fareye hidrojen sülfit verirseniz

oksijene olan talebi düşürebilirsiniz,

ve bu canlıyı Everest tepesinin 5000 feet üstü

yüksekliklerde olabilecek oksijen konsantrasyonlarına koyabiliyorduk

ve burada saatlerce hiçbir şey olmadan yaşayabiliyorlardı.

Bu gerçekten etkileyici.

Ayrıca hidrojen sülfit vererek

normalde ölümcül oranlarda olan kan kaybına

dayanıklı hale de getirebiliyorduk.

Bu konsept deneylerin sonucunda

bir firma kurarak

testleri daha geniş bir alana yaymalıydım.

Diğerlerinin de yardımıyla Ikaria adında

bir firma kurdum.

Ve bu firmanın yaptığı ilk şey

şırıngaya konulabilmesi için

hidrojen sulfitin sıvı formunu hazırlamak

ve dünyanın çeşitli yerlerindeki bu konuyla ilgili

bilim insanlarına göndermek oldu,

sonuçlar ise şaşırtıcı bir oranda pozitif geldi.

Kalp krizinin bir çeşidinde

hidrojen sülfit verilen hayvanların

şu anda kriz geçirsek size ve bana uygulanan

normal yöntemlerle tedavi edilenlere göre

kalbinde zarar oranının yüzde 70 düştüğü gözlendi.

Aynı şey organ yetmezliği için de geçerli

dolaşım bozukluğu nedeniyle böbreklerinizin, karaciğerinizin çalışmaması

akut solunum bozukluğu sendromu

ve bypass ameliyatında oluşan hasarlar.

Dünya genelindeki travma uzmanlarının

hepsi bunun doğru olduğunu söylüyor,

görünüşe göre hidrojen sülfit kullanımı

normalde ölümcül olan

düşük oksijen seviyesinin yarattığı hasarı azaltıyor.

Şunu da söylemeliyim, bu faydayı sağlayan

hidrojen sülfit konsantrasyonu

çok düşük, şaşırtıcı oranda düşük.

O kadar düşük ki doktorlar söz konusu faydayı görmek için

hastaların metabolizmasını düşürmek

zorunda kalmıyorlar,

bu yöntemi uygulamak istiyorsanız bu muhteşem bir şey.

Hayatlarını kurtarmak için insanları

aşırı dozla uçuramazsın, bu kafa karıştırıcı olur.

(Gülüşmeler)

Artık insanlı deneme sürecine geçtiğimizi söyleyebilirim.

Şu anda --

(Alkışlar)

Teşekkürler. Birinci aşama güvenlik çalışmaları tamamlandı,

ve başarıyla atlattık, devam ediyoruz.

İkinci ve üçüncü aşamaları da tamamlamalıyız. Bunun için birkaç yıl daha gerek.

Süreç oldukça hızlı ilerliyor,

fareler üzerinde yapılan testler

farelerin geçici ölüm durumuna alınması 2005'te oldu,

ilk insanlı çalışmalar 2008 yılında yapıldı

ve birkaç yıl içinde işe yarayıp

yaramadığını görmüş olacağız.

Pek çok insanın yardımıyla

bunların hepsi çok çabuk gerçekleşti

Bunlardan biraz söz etmek istiyorum, öncelikle

o olmadan bu konuşma ve işimi başaramayacağım eşime

çok teşekkür ediyorum.

Ayrıca laboratuvarımda çalışan muhteşem bilim insanları

ve tabi ki diğer çalışanlar

Seattle Washington'daki Fred Hutchinson Kanser Araştırma Merkezi,

mükemmel bir çalışma ortamı.

Ayrıca Ikaria'daki muhteşem

bilim adamları ve iş adamları.

Bu insanların yaptığı şeylerden birisi de

hidrojen sülfit teknolojisini alıp,

ki başlangıçta yatırım sermayesini çok hızlı tüketen bir çalışmaydı,

hidrojen sülfitten çok daha zehirli

bir gazı kullanarak normalde ölecek

yeni doğmuş bebeklerin

dokularına oksijen taşımayı başaran

başka bir firmayla birleştirdiler.

Bu gaz, dünya üzerinde

bin hastaneye gönderildi

artık onaylandı ve etiketlendi,

ve binlerce bebeği

kesin bir ölümden kurtarıyor.

(Alkışlar)

Böyle bir şeyin parçası olmak

benim için inanılmaz bir duygu.

Ve metabolik esnekliği temelden

anlamanın yolunda

ilerliyoruz,

ve çok uzak olmayan bir gelecekte,

ilkyardım uzmanı hidrojen sülfit

ya da benzeri bir bileşiği

ciddi şekilde yaralanmış bir kurbana enjekte edecek

ve o insanı bir süreliğine geçici ölüm durumuna sokarak

biraz daha ölümsüz olmasını sağlayacak.

Sanki evde bir ışığı düğmesinden kapatıyormuş gibi

hastaların metabolizmaları yavaşlayacak.

Böylece en iyi tedaviyi görecekleri

hastaneye ulaşacak süreyi

kazanmış olacaklar.

Gereken tedaviyi gördükten sonra,

fare gibi, kayakçı gibi

65 yaşındaki kadın gibi,

hiçbir şey olmamış gibi kalkacaklar.

Mucize mi?

Umarız değildir, ya da en azından

mucizeleri biraz daha sık yaşanır yapmak istiyoruz.

Çok teşekkür ederim.

(Alkışlar)