Sarah Kaminsky: Babam bir kalpazan

Sarah Kaminsky, babası Adolfo'nun olağanüstü hikayesini ve onun 2. Dünya Savaşı sırasındaki faaliyetlerini-- kalpazanlık marifet ve yeteneğini hayat kurtarmak için kullanmasını anlatıyor. Bu konuşma Fransa'da yapılan TEDxParis'dendir; Öntanımlı olarak İngilizce altyazılıdır.

Ben bir kalpazanın kızıyım,

öyle diğer kalpazanlar gibi değil...

"Kalpazan" sözcüğünü duyduğunuzda "paragöz" aklınıza gelir.

"Sahte para", "sahte resimler" aklınıza gelir.

Benim babam öyle biri değil.

Hayatının 30 yılında,

sahte evraklar hazırladı--

asla kendisi için değil, her zaman başka insanlar için,

zulüm gören ve ezilenlerin yardımına koştu.

Sizi onunla tanıştırayım.

Burada babam 19 yaşında.

Onun için herşey İkinci Dünya Savaşı sırasında,

17 yaşında kendisini

sahte evrak atölyesine sığınırken bulduğunda başladı.

Çok hızlı bir biçimde sahte evrak uzmanı oldu.

Bu sıradan bir hikaye değildir--

kurtuluştan sonra 70 lere kadar

sahte evrak hazırlamaya devam etti.

Küçükken

konu hakkında hiçbir bilgim yoktu tabi ki.

Ortadaki, dil çıkaran benim.

Paris'in banliyölerinde büyüdüm

ve üç kardeşin en küçüğüydüm.

Herkes gibi benim de "normal" bir babam vardı,

benden 30 yaş büyük olması dışında...

aslında, büyükbabam olabilecek kadar yaşlıydı.

Herneyse, o bir fotoğrafçı ve sokak eğitimcisiydi,

ve her zaman bize katı bir biçimde kurallara uymamızı öğretti.

Ve tabiki bir kalpazan olduğu zamanlar hakkında

hiç konuşmadı.

Buna rağmen size anlatacağım bir olay var

belki de bu olay birşeylerden şüphe etmeme yol açmış olabilir.

Lisedeydim ve düşük bir not almıştım,

benim için nadir bir olaydı,

bu yüzden bunu ailemden saklamaya karar verdim.

Bunu yapabilmek için onların imzasını taklit etmeye koyuldum.

Annemin imzası üzerinde çalışmaya başladım,

çünkü babamınki taklit edilemeyecek kadar imkansızdır.

Böylece, çalışmalara başladım, birkaç yaprak kağıt aldım

ve pratik yapmaya başladım, düzgün bir imza elde

ettiğimi düşünene kadar denedim, denedim..

ve harekete geçtim.

Sonra, annem okul çantamı karıştırırken

okul belgesini buldu ve hemen imzanın sahte olduğunu gördü.

Bana daha önce hiç bağırmadığı kadar bağırdı .

Odama, battaniyenin altına saklanmaya gittim

ve sonra da babamın işten dönmesini bekledim

daha çok korkuyla beklediğim de denilebilir.

Geldiğini duydum.

Battaniyenin altında kaldım. Odama girdi,

yatağın köşesine oturdu,

ve sessizdi, bu yüzden battaniyeyi başımdan çektim,

beni gördüğünde gülmeye başladı.

O kadar çok gülüyordu ki gülmeyi durduramıyordu ve elinde benim belgem duruyordu.

Sonra dedi ki: "Ama gerçekten Sarah üzerinde daha fazla çalışabilirdin! Görmüyor musun bu gerçekten çok küçük"

Gerçekten birazcık küçüktü.

Cezayir'de doğdum.

Orası insanların babama "mücahit" dediğini duyacağım yerdi

ve bu "savaşçı" demekti.

Sonrasında, Fransa'da büyüklerin konuşmalarına kulak kabartmayı sevdim,

ve babamın önceki yaşamı hakkında hikayeler duyacaktım,

özellikle de 2. Dünya Savaşında "yaptıklarını"

Cezayir savaşında "yaptıklarını".

Ve kafamda "savaşıyorsa" o bir askerdir diye düşünecektim.

Fakat babamı tanıdığımdan ve sürekli nasıl pasifist ve şiddet karşıtı olduğunu söylediğinden

onu başında miğfer ve elinde silahla canlandırmak çok zordu.

Ve gerçekten ikonuya çok uzaktım.

Birgün babam, Fransız kimliğimizi elde etmek için

bir dosya üzerinde çalışırken,

ilgimi çeken

bazı belgelerle karşılaştım.

Bunlar gerçek!

Bunlar benim, Arjantinli olarak doğmuşum.

Fakat bulduğum bu belgeler

yetkililer için örnek oluşturmamıza yardım edecek

babamın gizli servisler adına

yaptığı çalışmalar için

ordudan aldığı teşekkür belgesiydi.

Sonra aniden dedim ki :"Vay Canına!"

Babam bir gizli ajan mı?

Tam James Bond gibiydi.

Ona sorular sormak istedim ama cevaplamadı.

Ve sonra, kendime dedim ki

bir gün onu sorgulayacağım.

Daha sonra anne oldum, bir oğlum oldu,

ve sonunda zamanı geldiğine karar verdim--artık bizimle konuşmak zorundaydı.

Ben anne olmuştum

ve o 77. doğumgününü kutluyordu,

birden çok ama çok korktum.

Gitmesinden

sırlarıyla birlikte

sessizliğiyle gitmesinden korktum.

Bunun bizim, muhtemelen diğer insanlar için de

önemli olduğuna onu ikna etmeyi başardım,

ki o da hikayesini paylaştı.

Bana anlatmaya karar verdi

ve ben de bunlardan bir kitap yazdım

ki size kitaptan bazı bölümleri daha sonra okuyacağım.

İşte onun hikayesi. Babam Arjantin'de doğdu.

Annesi ve babası Rus asıllı idi.

Tüm aile 30larda Fransa'ya yerleşmeye geldi

Ailesi Yahudi, Rus'du, ve dahası çok fakirlerdi.

Bu nedenle babam 14 yaşında çalışmak zorunda kaldı.

Sadece diplomasıyla,

ilkokul diplomasıyla,

kendini boyacıda-kuru temizlemede çalışırken buldu.

Burası onun tamamiyle sihirli birşey keşfettiği yerdi

ve anlattıkça büyüleniyordu--

bu boya kimyasının sihriydi.

Bu sırada savaş devam ediyordu ve

babam 15 yaşındayken annesi öldürülmüştü.

Bu kendi bedenini ve ruhunu

kimyaya adadığı zamana denk geldi.

çünkü acısının tek tesellisi buydu.

Tüm gün patronuna öğrenmek, daha fazla bilgi toplamak için

sorular soracak,

ve geceleyin kimse bakmıyorken,

öğrendiklerini uygulamaya geçirecekti.

Babam daha çok mürekkep ağartmayla ilgileniyordu.

Bütün bunları size anlatmamın sebebi

eğer babam bir kalpazan olduysa aslında

bu tamamiyle bir rastlantı sonucudur.

Ailesi Yahudiydi ve bu sebeble kovulmuşlardı.

En sonunda hepsi yakalandı ve Drancy Kampına götürüldü

ve Arjantin belgeleri sayesinde son anda oradan kurtulmayı başarabildiler.

Artık dışarıdaydılar,

ama her zaman tehlike içindeydiler. Belgelerinde hala büyük "Yahudi" damgası duruyordu.

Sahte evraklara ihtiyaçları olduğuna karar veren büyükbabamdı.

Zulüm görmüş olmasına rağmen babama

kanunlara saygılı olması gerektiği aşılanmıştı,

babam sahte evrakları hiç düşünmemişti.

Fakat Direnişçiler'den bir adamla görüşmeye giden babamdı.

O zamanlardaki belgelerin

el yazısı ile yazılmış

ne iş yaptığınızı gösteren ciltleri vardı.

Hayatta kalması için,

çalışıyor olması gerekiyodu. Adamdan

"boyacı" diye yazmasını istedi.

Aniden adam çok hem de çok ilgili baktı.

"Boyacı" olduğuna göre, mürekkep işaretlerini nasıl sileceğini biliyor musun?

Tabiki biliyordu.

Birden adam şunu açıklamaya çalıştı

gerçekte tüm Direnişçilerin büyük bir problemi vardı:

en gözde uzmanlar bile

"silinemez" denilen "Waterman" mavi mürekkep lekesini

beyazlatmayı başaramıyorlardı.

Babam hemen tam olarak nasıl

beyazlatıldığını bildiğini söyledi.

Adam kendisine hemen formulü verebilecek olan 17 yaşındaki bu gençten

şüphesiz etkilenmişti, bu yüzden onu işe aldı.

Babam aslında bilmeden birşey icat etti

her okul çocuğunun kalem kutusunda bulabiliriz:

"düzeltme kalemi."

(Alkışlar)

Ama bu sadece bir başlangıçtı.

Bu babam.

Laboratuara gelir gelmez,

en gençleri olmasına rağmen

sahte evrak hazırlamada bir problem olduğu hemen anladı.

Gerçek belgeleri değiştirmek için yaptıkları tüm hamleler durduruluyordu.

Fakat talep de hızla artıyordu ve

mevcut belgeleri değiştirmek zordu.

Kendi kendine herşeyi sıfırdan yapmak gerek dedi.

Baskıya başladı. Fotoğraf klişesi yapmaya başladı.

Lastik damgalar yapmaya başladı.

Her türlü şeyin icadına başladı--

bazı materyallerle bisiklet tekerleği kullanarak santrifüjü buldu.

Herneyse, O bunların hepsini yapmak zorundaydı

çünkü babam sonuçlarla tamamiyle kafayı bozmuştu.

Basit bir hesaplama yaptı:

Bir saat içerisinde 30 sahte evrak hazırlayabiliyordu.

Eğer bir saat uyursa 30 insan ölebilirdi.

Diğer insanların

hayatları için sadece 17 yaşındayken bu sorumluluk duygusu--

ve ayrıca arkadaşları kaçamazken kendisi kamptan kaçtığı için

hayatta kalmasının suçluluğu

tüm hayatı boyunca peşini bırakmadı.

Belki bu 30 yıldır, her türlü fedakarlıklar pahasına

neden sahte evrak yapmaya

devam ettiğini açıklar.

Size bu fedakarlıklardan bahsetmek istiyorum,

çünkü çoklardı.

Açıkçası, maddi fedakarlıklar vardı

çünkü babam kendisine para ödenmesini kabul etmiyordu.

Ona göre, para almak paragöz olmak demekti.

Eğer ödemeyi kabul etseydi,

haklı yada hasız bir nedene inanmasına bağlı olarak

"evet" ya da "hayır" diyemeyebilirdi.

Bu yüzden 30 yıldır, gündüzleri bir fotoğrafçı,

akşamları da kalpazandı.

Her zaman parasızdı.

Sonra duygusal fedakalıklar oldu:

Biri, bu kadar çok sırrı varken nasıl bir kadınla beraber yaşayabilir?

Biri geceleyin laboratuarda ne yaptığını nasıl açıklayabilir, her bir gece?

Benim daha sonra anladığım ailesini de içeren

başka türlü fedakarlıklar da oldu tabiki.

Bir gün babam beni kız kardeşimle tanıştırdı.

Daha sonra bana bir erkek kardeşimin olduğunu da söyledi,

onları ilk gördüğümde sanırım üç ya da dört yaşında olmalıydım

benden 30 yaş büyüklerdi

Şimdi her ikiside altmışlarında.

Bu kitabı yazmak için,

kız kardeşime sorular sordum. Babamın kim olduğunu bilmek istedim,

onun bildiği babası kimdi,

Babalarının Pazar günü geleceğini

ve onları alıp gezmeye götüreceğini söylediğini anlattı.

Hepsi kıyafetlerini giyip onu beklemiş,

ama o asla gelmemiş.

"Arayacağım" demiş. Aramamış.

Sonra gelmemiş de.

Bir gün tatmiyle gözden kaybolmuş.

Zaman geçti ve

onlar babalarının kendilerini unuttuğunu düşündüler

ilk önce.

Daha sonra zaman geçtikçe,

hemen hemen iki yılın sonunda,

"Pekala, belki de babamız öldü" diye düşündüler.

Sonra anladım ki

babama bu kadar fazla soru sormak

muhtemelen hakkında konuşmak istemediği geçmişini karıştırıyordu

çünkü acı veriyordu.

Üvey kız ve erken kardeşlerim terkedildiklerini

öksüz kaldıklarını düşünürken,

babam sahte evrakları hazırlıyordu.

Eğer bunu onlara söylemediyse, şüphesiz ki onları korumak içindi.

Kurtuluştan sonra, toplama kampından sağ kurtulanların

İsrail'in kuruluşundan önce Filistin'e göç etmesini sağlayacak

sahte evraklar hazırladı.

Sadık bir sömürgecilik karşıtı olduğu için

Cezayir savaşı sırasında Cezayirliller için sahte evraklar yaptı.

Cezayir savaşından sonra,

uluslararası direniş hareketlerinin kalbinde

ismi yayıldı

ve tüm dünya onun kapısını çaldı.

Afrika'da bağımsızlıkları için savaşan ülkeler vardı:

Gine, Gine-Biassu, Angola.

ve babam Nelson Mandela'nın ayrımcılık karşıtı partisine üye oldu.

Zulüm gören siyah Güney Afrikalılar için sahte evraklar yaptı.

Bir de Latin Amerika vardı.

Babam, Dominik Cumhuriyeti ve Haiti diktatörlüklerine direnen

insanlara yardım etti.

ve sıra Brezilya, Arjantin, Venezuela, El Salvador, Nikaragua,

Kolombiya, Peru, Uruguay, Şili ve Meksika'daydı.

Sonra Vietnam savaşı vardı.

Vietnamlılara karşı silahlanmak istemeyen

Amerikalı asker kaçakları için sahte evrak hazırladı.

Avrupa da kurtulmuş değildi.

Babam, İspanya'da ki Franco'ya karşı muhalifler için

Portekiz'deki Salazar karşıtı muhalifler için

Yunanistan'da albayların diktatörlüğüne karşı, Fransa'da bile

sahte evraklar hazırladı.

Sadece bir kez 1968'in Mayıs ayında birşey oldu.

Babam elbette ki yardımsever bir şekilde

mayıs ayı gösterilerini izledi,

ama kalbi başka bir yerdeydi, zamanı da

çünkü hizmet edeceği 15 ülke daha vardı.

Birkez daha, tanıyabileceğiniz biri için

sahte evrak hazırlamayı kabul etti.

(Gülüşmeler)

O zamanlarda daha genç idi

babam onun bir toplantıya gelip konuşabilmesi

için sahte evrak yapmayı kabul etti.

Bana dedi ki bu sahte evraklar medya ile alakalı ve

yapmak zorunda olduğu en yararsız şeydi.

Daniel Cohn-Bendit'in hayatı

tehlikede olmamasına rağmen bunu yapmayı kabul etti

çünkü bu

otoritelerle dalga geçmek için

sınırlardan daha geçirgen

birşey olmadığını--fikirlerin sınırları olmadığını

göstermek için iyi bir fırsattı.

Tüm çocukluğum,

arkadaşlarımın babaları onlara Grimm'in peri masalları anlatırken

babam bana, mucizeler yaratmayı başaran

sarsılmaz ütopyaları olan

fazlaca alçakgönüllü kahramanlar hakkında hikayeler anlatırdı

Ve bu kahramanların orduya ihtiyaçları yoktu.

Zaten, inançlı ve cesaretli bir avuç erkek ve kadın dışında

onları kimse takip etmeyecekti.

Daha sonra anladım ki

babamın uykuya dalmam için anlattığı hikaye, aslında kendi hikayesiymiş.

Yapmak zorunda kaldığı fedakarlıkları göz önünde bulundurarak

babama hiç pişman olup olmadığını sordum.

Hayır dedi.

Hiçbirşey yapmadan adaletsizliğe tanık olamayacağını

ya da teslim olamayacağını söyledi.

Başka bir dünyanın mümkün olduğuna--

bir kalpazanın ihtiyaç duyulmadığı bir dünyanın varlığına

ikna edilmiş, ve hala buna inanır.

Hala bunu hayal eder.

Babam

şu anda bu odada.

Adı Adolfo Kaminsky ve ondan ayağa kalkmasını isteyeceğim.

(Alkış)

Teşekkür ederim