< Return to Video

Spor yapmanın beyni değiştiren faydaları

  • 0:01 - 0:05
    Ruh hâliniz ve odaklanma beceriniz de
    dâhil olmak üzere
  • 0:05 - 0:09
    beyniniz için anında
    olumlu bir etkisi olacak
  • 0:09 - 0:12
    bir şeyler yapabileceğinizi söylesem
    ne düşünürdünüz?
  • 0:12 - 0:18
    Ayrıca bu yapacağınız şeyin
    uzun süre etkisi olacağını
  • 0:18 - 0:20
    ve beyninizi depresyon, Alzhemir
  • 0:20 - 0:24
    ve bunama gibi hastalıklardan
    koruyacağını söylesem?
  • 0:24 - 0:26
    Yapar mıydınız?
  • 0:26 - 0:27
    Evet!
  • 0:27 - 0:32
    Fiziksel aktivitenin
    güçlü etkilerinden bahsediyorum.
  • 0:32 - 0:34
    Vücudunuzu hareket ettirmek
  • 0:34 - 0:39
    anında beyniniz için uzun süreli
    ve koruyucu faydalar barındırıyor.
  • 0:40 - 0:42
    Ayrıca bu etkiler
    hayatınız boyunca sürebilir.
  • 0:42 - 0:45
    Bugün sizlere
    nörobilim profesörü olarak
  • 0:45 - 0:49
    nörobilim bilgi ve deneyimlerimle
    nasıl kendi üzerimde
  • 0:49 - 0:51
    bir deney uyguladığımı
  • 0:51 - 0:54
    ve bunun sonucunda spor yapmanın
  • 0:54 - 0:57
    neden beynimiz için
    en etkili şey olduğuna dair
  • 0:57 - 1:01
    keşfettiğim bilimsel bulguları
  • 1:01 - 1:03
    anlatmak istiyorum.
  • 1:03 - 1:07
    Bir nörobilimci olarak
  • 1:07 - 1:10
    beynimizin başımızın içindeki şey olduğunu
  • 1:10 - 1:15
    ve insanlar için bilinen
    en karmaşık yapı olduğunu biliyorum.
  • 1:15 - 1:18
    Ancak beyin hakkında konuşmak farklı,
  • 1:18 - 1:19
    onu görmek farklı.
  • 1:20 - 1:23
    Bu gördüğünüz korunmuş gerçek bir beyin.
  • 1:23 - 1:27
    Bugün konuşacağımız iki önemli
    alanı örneklememize yardımcı olacak.
  • 1:27 - 1:31
    İlki prefrontal korteks,
    alnınızın hemen arkasında,
  • 1:31 - 1:37
    karar verme, odaklanma, dikkat
    ve kişilik gibi kritik konuları yönetiyor.
  • 1:37 - 1:42
    İkinci önemli alan ise
    temporal lop, işte burada.
  • 1:42 - 1:45
    Beyninizde iki temporal lop var,
    sağda ve solda,
  • 1:45 - 1:47
    temporal lopun derininde ise
  • 1:47 - 1:49
    hayatınızda olan bitenlere ilişkin
  • 1:49 - 1:54
    uzun süreli anı yaratma ve saklama
    yetisi için önemli olan bir yapı var.
  • 1:54 - 1:57
    İşte bu yapıya hipokampüs diyoruz.
  • 1:57 - 2:00
    Hipokampüs her zaman çok ilgimi çekmiştir.
  • 2:01 - 2:05
    Neredeyse bir an süren bir olay
  • 2:05 - 2:08
    mesela ilk öpücüğünüz
  • 2:08 - 2:11
    veya ilk çocuğunuzun doğumu,
  • 2:11 - 2:14
    beyninizi değiştiren bir anı oluşturuyor
  • 2:14 - 2:17
    ve bu anı hayatınız boyunca kalıyor.
  • 2:17 - 2:19
    Bunu anlamak istiyorum.
  • 2:19 - 2:24
    Hipokampüs içindeki
    tekli beyin hücrelerinin aktivitesini
  • 2:24 - 2:25
    yeni anılar oluşturulurken
  • 2:25 - 2:28
    kaydetmek istedim.
  • 2:28 - 2:33
    Bu kısa elektriksel aktiviteleri
    deşifre etmeye çalışmak,
  • 2:33 - 2:36
    yani nöronların birbirleriyle
    nasıl iletişim kurduklarını,
  • 2:36 - 2:41
    bu kısa elektrik dalgalarının
    anı oluşturmada nasıl etkili olduklarını.
  • 2:41 - 2:44
    Birkaç yıl önce bilimde alışılmadık
    bir şey yaptım.
  • 2:44 - 2:46
    Nörobilim profesörü olarak
  • 2:46 - 2:50
    araştırma programımı tamamen
    değiştirmeye karar verdim
  • 2:51 - 2:55
    çünkü pek çok hayatı
    değiştirecek potansiyele sahip
  • 2:55 - 2:58
    harika bir şeyle karşılaşmıştım
  • 2:58 - 2:59
    ve bunu araştırmak zorundaydım.
  • 3:00 - 3:06
    Spor yapmanın beyni değiştiren etkilerini
    keşfetmiş ve tecrübe etmiştim.
  • 3:06 - 3:10
    Üstelik bunu tamamen
    farkında olmadan yaptım.
  • 3:10 - 3:13
    Yaptığım hafıza çalışmasının
    en üst kademesindeydim,
  • 3:13 - 3:15
    veriler adeta akıyordu,
  • 3:15 - 3:20
    tüm bu hafıza çalışması sayesinde
    alanımda tanınır hâle geliyordum.
  • 3:20 - 3:23
    Harika gitmesi gerekiyordu.
    Bilimsel olarak gidiyordu da.
  • 3:24 - 3:28
    Sonra başımı laboratuvarımdan
    dışarı uzatınca
  • 3:28 - 3:29
    bir şey fark ettim.
  • 3:30 - 3:31
    Hiç sosyal hayatım yoktu.
  • 3:31 - 3:34
    Karanlık bir odada tek başıma
    o beyin hücrelerini dinleyerek
  • 3:34 - 3:36
    çok vakit harcamıştım.
  • 3:36 - 3:37
    (Kahkahalar)
  • 3:37 - 3:40
    Vücudumu hareket bile ettirmiyordum.
  • 3:40 - 3:42
    11 kilo almıştım.
  • 3:42 - 3:45
    Bunun farkına varmak da
    yıllar sürdü,
  • 3:45 - 3:47
    acınası durumdaydım.
  • 3:47 - 3:48
    Ancak böyle olmamalıydım.
  • 3:48 - 3:53
    Hiç sosyal hayatım olmadığı için
    tek başıma rafting gezisine gittim.
  • 3:53 - 3:54
    Sonra geri geldim ve--
  • 3:54 - 3:55
    (Kahkahalar)
  • 3:55 - 3:59
    ''Bu gezideki en güçsüz bendim.''
    diye düşünmekten kendimi alamadım.
  • 3:59 - 4:00
    Kendime bir misyon edinmiştim.
  • 4:00 - 4:03
    Kendime dedim ki
    ''Bir daha asla rafting gezisindeki
  • 4:03 - 4:04
    en güçsüz kişi olmayacağım.''
  • 4:04 - 4:06
    İşte bu spor salonuna gitmemi sağladı.
  • 4:06 - 4:10
    Salondaki tüm spor sınıflarına katılarak
  • 4:10 - 4:13
    A tipi kişiliğime odaklandım.
  • 4:13 - 4:15
    Her yolu denedim.
  • 4:15 - 4:19
    Kick boks, dans, yoga, step dersleri...
  • 4:19 - 4:21
    önceleri oldukça zordu.
  • 4:21 - 4:26
    Denediğim her ter attıran
    spor egzersizinden sonra fark ettim ki
  • 4:26 - 4:30
    inanılmaz ruh hâli
    ve enerji yükselmesi yaşıyorum.
  • 4:30 - 4:33
    Bu yüzden de spor salonuna
    gitmeye devam ettim.
  • 4:33 - 4:35
    Güçlendiğimi hissetmeye başladım.
  • 4:35 - 4:39
    Daha iyi hissediyordum,
    hatta o 11 kiloyu verdim.
  • 4:39 - 4:44
    Bu düzenli spor programıyla
    1,5 yılı hızlı geçelim
  • 4:45 - 4:48
    ve gerçekten dikkatimi çeken
    bir şey fark ettim.
  • 4:48 - 4:51
    Masamda oturmuş
    bir araştırma burs talebi yazıyordum
  • 4:51 - 4:53
    ve daha önce hiç aklıma gelmeyen
  • 4:53 - 4:56
    bir düşünce geçti aklımdan.
  • 4:56 - 4:58
    Şöyle düşündüm,
  • 4:58 - 5:01
    ''Vay canına, talep yazısı
    gayet güzel gidiyor bugün.''
  • 5:01 - 5:02
    Tüm bu bilim insanları--
  • 5:02 - 5:03
    (Kahkahalar)
  • 5:03 - 5:06
    Evet, bunu söylediğimde
    tüm bilim insanları gülüyor
  • 5:06 - 5:08
    çünkü burs yazısı hiç yolunda gitmez.
  • 5:08 - 5:11
    Çok zor bir şey, bir türlü
    ne yapacağınızı bilemezsiniz,
  • 5:11 - 5:14
    milyon dolarlık fikir
    oluşturmak için uğraşırsınız.
  • 5:14 - 5:17
    Yine de burs yazısının yolunda
    gittiğini fark ettim
  • 5:17 - 5:22
    çünkü dikkatimi daha önceye kıyasla
    çok daha uzun süre
  • 5:22 - 5:24
    canlı tutabiliyordum.
  • 5:24 - 5:29
    Kendi laboratuvarımda incelediğim
    uzun süreli hafızam ise
  • 5:29 - 5:31
    çok daha iyi görünüyordu.
  • 5:32 - 5:34
    Böylece parçaları bir araya getirdim.
  • 5:34 - 5:39
    Belki de hayatıma dâhil ettiğim
    tüm o spor antrenmanları
  • 5:39 - 5:40
    beynimi değiştiriyordu.
  • 5:40 - 5:43
    Belki de farkında bile olmadan
    kendim üzerinde bir deney yaptım.
  • 5:43 - 5:45
    Meraklı bir nörobilimci olarak
  • 5:45 - 5:48
    Spor yapmanın beyin üzerindeki
    faydalarına ilişkin
  • 5:49 - 5:51
    literatürde neler olduğunu araştırdım.
  • 5:51 - 5:55
    Kendimde fark ettiğim her şeyi gösteren
  • 5:55 - 5:59
    heyecan verici ve büyüyen
    bir literatür olduğunu gördüm.
  • 5:59 - 6:03
    Daha iyi ruh hâli, enerji,
    hafıza ve dikkat.
  • 6:04 - 6:06
    Daha çok şey öğrendikçe
  • 6:06 - 6:09
    sporun ne kadar güçlü olduğunu fark ettim.
  • 6:09 - 6:12
    Bu da araştırma odağımı
    tamamen değiştirmek üzere
  • 6:12 - 6:16
    büyük bir karar vermeme yol açtı.
  • 6:16 - 6:21
    Birkaç yıl boyunca
    bu soru üzerinde odaklandıktan sonra
  • 6:21 - 6:24
    şu sonuca vardım:
  • 6:24 - 6:27
    sayacağım üç sebepten ötürü
  • 6:28 - 6:30
    spor yapmak beyniniz için
  • 6:30 - 6:32
    yapabileceğiniz en etkili şey.
  • 6:32 - 6:36
    Bir: Beyninize anında etki ediyor.
  • 6:36 - 6:38
    Tek bir spor antrenmanı
  • 6:38 - 6:41
    dopamin, seratonin ve noradrenaline gibi
  • 6:41 - 6:45
    nörotransmiterlerin düzeyini
    anında yükseltiyor.
  • 6:45 - 6:48
    Bu da antrenman sonrası
    moralinizi arttırıyor,
  • 6:48 - 6:50
    ben de aynen böyle hissediyordum.
  • 6:50 - 6:52
    Çalışmalarım tek bir antrenmanın
  • 6:52 - 6:56
    dikkati toplarlama ve odaklanma
    yeteneğini ilerlettiğini
  • 6:56 - 7:00
    ve bu odaklanmanın en az 2 saat
    süreceğini gösterdi.
  • 7:00 - 7:01
    Son olarak da çalışmalara göre,
  • 7:02 - 7:05
    tek bir antrenman
    reaksiyon sürenizi arttırıyor,
  • 7:05 - 7:06
    bu da demek oluyor ki
  • 7:06 - 7:10
    tezgahtan düşen o Starbucks bardağını
  • 7:10 - 7:11
    çok daha hızlı yakalıyorsunuz,
  • 7:11 - 7:13
    ki bu da çok, çok önemli bir şey.
  • 7:13 - 7:14
    (Kahkahalar)
  • 7:14 - 7:18
    Ancak bu hızlı etkiler geçici,
    spor sonrasına yardım ediyorlar.
  • 7:19 - 7:21
    Benim yaptığımı yapmanız gerek,
  • 7:21 - 7:25
    uzun süreli etkiler için
    spor düzeninizi değiştirip
  • 7:25 - 7:27
    kardiyorespiratuvar
    fonksiyonunuzu arttırın.
  • 7:27 - 7:29
    Bu etkilerin uzun süreli olmasının nedeni,
  • 7:29 - 7:34
    sporun aslında beynin
    anatomisini, fizyolojisini
  • 7:34 - 7:36
    ve fonksiyonunu değiştirmesi.
  • 7:36 - 7:40
    Beynin en sevdiğim bölümü olan
    hipokampüs ile başlayalım.
  • 7:40 - 7:42
    Hipokampüs
  • 7:42 - 7:46
    veya spor aslında
    yeni beyin hücreleri üretiyor,
  • 7:46 - 7:51
    hipokampüsteki bu yeni beyin hücreleri
    hacmi de arttırıyor
  • 7:51 - 7:55
    ve uzun süreli hafızayı ilerletiyor.
  • 7:55 - 7:58
    Bu sizi de beni de kapsıyor.
  • 7:58 - 8:02
    İki: Nörobilim çalışmalarında
    uzun süreli sporun
  • 8:02 - 8:05
    etkilerini inceleyen en yaygın bulgu
  • 8:05 - 8:09
    prefrontal korteksinize bağlı olan
    ilerlemiş dikkat fonksiyonu.
  • 8:09 - 8:12
    Daha iyi odak ve dikkat
    sahibi olmakla birlikte
  • 8:12 - 8:15
    hipokampüsün hacmini de
    arttırmış oluyorsunuz.
  • 8:15 - 8:20
    Son olarak, sporla sadece
    ruh hâlinde anında etkili sonuçlar değil,
  • 8:20 - 8:22
    uzun süreli sonuçlar da alıyorsunuz.
  • 8:22 - 8:27
    Yani iyi ruh hâli nörotransmiterlerinizi
    uzun süreli arttırmış da oluyorsunuz.
  • 8:28 - 8:32
    Yine de sporun yapacağı en etkili şey
  • 8:33 - 8:36
    beyninizi koruyucu şekilde etkilemesi.
  • 8:36 - 8:39
    Beyni bir kas olarak düşünebilirsiniz.
  • 8:39 - 8:40
    Ne kadar spor yaparsanız
  • 8:40 - 8:45
    hipokampüs ve prefrontal korteksiniz
    o kadar büyük ve güçlü olacaktır.
  • 8:46 - 8:47
    Bu neden mi önemli?
  • 8:47 - 8:50
    Çünkü prefrontal korteks ve hipokampüs
  • 8:50 - 8:56
    nörodejeneratif hastalıklara
    ve yaşla ilişkili bilişsel zayıflamaya
  • 8:56 - 8:58
    karşı en savunmasız iki bölge.
  • 8:59 - 9:02
    Hayatınız boyunca spor yaparak
  • 9:02 - 9:05
    bunamayı veya Alzheimer'ı
    tedavi etmeyeceksiniz
  • 9:05 - 9:08
    ama çok güçlü
    ve çok büyük bir hipokampüs
  • 9:08 - 9:10
    ve prefrontal korteks
    yaratmış olacaksınız,
  • 9:11 - 9:15
    böylece bu hastalıkların etki göstermesi
    çok daha fazla zaman alacak.
  • 9:16 - 9:18
    Yani sporu beyniniz için
  • 9:18 - 9:24
    harika bir emeklilik fonu
    yatırımı olarak düşünebilirsiniz.
  • 9:24 - 9:27
    Hatta daha da iyi çünkü ücretsiz.
  • 9:28 - 9:31
    Şimdi herkesin o malum soruyu
    sorduğu kısma geldik,
  • 9:31 - 9:33
    ''Bu gerçekten çok ilginç, Wendy,
  • 9:33 - 9:35
    ama ben tek bir şeyi bilmek istiyorum.
  • 9:36 - 9:39
    Lütfen bana tüm bu değişikliklerden
    faydalanmak için en az ne kadar
  • 9:39 - 9:41
    spor yapmam gerektiğini söyle.''
  • 9:41 - 9:42
    (Kahkahalar)
  • 9:42 - 9:45
    Bu sorunun cevabını size söyleyeceğim.
  • 9:45 - 9:49
    Öncelikle, haberler iyi.
    Triatlon sporcusu olmanıza gerek yok.
  • 9:50 - 9:54
    Ana kural şu, haftada üç veya dört kez
  • 9:54 - 9:57
    en az 30 dk spor yapmalısınız
  • 9:58 - 10:00
    ve aerobik sporunuzun bir parçası olmalı.
  • 10:00 - 10:02
    Kalp atışınızı arttırmak için gerekli.
  • 10:02 - 10:05
    Ayrıca bir spor salonuna gidip
    o kadar para vererek
  • 10:05 - 10:07
    üyelik satın almak zorunda değilsiniz.
  • 10:07 - 10:10
    Mahallenizde yaptığınız
    tempolu yürüyüşe ekstra ekleyin.
  • 10:10 - 10:13
    Merdiven mi gördünüz, çıkın.
  • 10:13 - 10:17
    Elektrikli süpürge kullanmak bile
    spor salonunda
  • 10:17 - 10:19
    aerobik yapmak kadar iyi olabilir.
  • 10:20 - 10:24
    Hafıza öncüsüyken
  • 10:24 - 10:26
    spor keşifçisine dönüştüm.
  • 10:26 - 10:29
    Beynin en derin işleyişinden
  • 10:30 - 10:34
    sporun beyin fonksiyonunu
    nasıl ilerlettiğine kadar
  • 10:34 - 10:37
    ve laboratuvarımda amacım,
  • 10:37 - 10:40
    size şimdi söylediğim
    ana kuralın da ötesine gitmek.
  • 10:40 - 10:42
    Haftada 3-4 kez, 30 dakika.
  • 10:42 - 10:47
    Herkesin kendisine, yaşına,
    spor düzeyine, genetik altyapısına göre
  • 10:47 - 10:51
    en uygun olan spor reçetesinin
  • 10:51 - 10:53
    ne olduğunu anlamak istiyorum,
  • 10:53 - 10:57
    böylece sporun etkilerini
    en yükseğe çıkarabilir
  • 10:57 - 11:02
    ve hayatınızın geri kalanı boyunca
    beyninizi geliştirebilir
  • 11:02 - 11:04
    ve koruyabiliriz.
  • 11:04 - 11:08
    Tabii sporu konuşmak kolay,
    yapması zor.
  • 11:08 - 11:12
    O yüzden lisanslı spor antrenörü olarak
    gücümü kullanacağım
  • 11:12 - 11:13
    ve ayağa kalkmanızı isteyeceğim.
  • 11:13 - 11:15
    (Kahkahalar)
  • 11:15 - 11:17
    Sadece bir dakikalığına spor yapacağız.
  • 11:17 - 11:21
    Tekrar etme egzersizi,
    yaptığımı yapın, söylediğimi söyleyin
  • 11:21 - 11:24
    ve yanınızdakini yumruklamamaya
    özen gösterin, olur mu?
  • 11:24 - 11:25
    Müzik!
  • 11:25 - 11:27
    (Tempolu müzik)
  • 11:27 - 11:31
    Beş, altı, yedi, sekiz,
    sağ, sol, sağ, sol.
  • 11:31 - 11:36
    Ve şöyle diyoruz, artık güçlüyüm.
  • 11:36 - 11:37
    Sizi duyayım.
  • 11:37 - 11:40
    İzleyiciler: Artık güçlüyüm.
  • 11:40 - 11:44
    Wendy Suzuki: Hanımlar,
    Harika Kadın kadar güçlüyüm.
  • 11:44 - 11:45
    Sizi duyayım!
  • 11:45 - 11:48
    İzleyiciler: Harika Kadın kadar güçlüyüm.
  • 11:48 - 11:51
    WS: Yeni hareket -- aparkat, sağ ve sol.
  • 11:51 - 11:55
    Artık ilham doluyum. Söyleyin!
  • 11:55 - 11:58
    İzleyiciler: Artık ilham doluyum.
  • 11:58 - 12:02
    WS: Son hareket -- aşağı çekiş,
    sağ ve sol, sağ ve sol.
  • 12:02 - 12:07
    Şöyle diyoruz,
    artık harikayım! Söyleyin.
  • 12:07 - 12:10
    İzleyiciler: Artık harikayım.
  • 12:10 - 12:13
    WS: Ve bitti. İyi iş çıkardınız!
  • 12:13 - 12:18
    (Alkışlar)
  • 12:18 - 12:20
    Teşekkür ederim.
  • 12:20 - 12:22
    Son bir şey eklemek istiyorum.
  • 12:22 - 12:26
    Hayatınıza sporu dâhil etmek
  • 12:26 - 12:31
    sadece daha mutlu ve koruyucu
    bir hayat sürmenize değil,
  • 12:31 - 12:35
    beyninizin tedavisi olmayan hastalıklardan
    korunmasına da yardım edecek.
  • 12:36 - 12:41
    Bu sayede hayatınızın aldığı yön
  • 12:41 - 12:42
    çok daha iyi olacak.
  • 12:42 - 12:43
    Çok teşekkür ederim.
  • 12:43 - 12:46
    (Alkışlar)
  • 12:46 - 12:48
    Teşekkürler.
  • 12:48 - 12:50
    (Alkışlar)
Title:
Spor yapmanın beyni değiştiren faydaları
Speaker:
Wendy Suzuki
Description:

Bugün beyniniz için yapabileceğiniz en etkili şey nedir sizce? Nörobilimci Wendy Suzuki'ye göre bunun yanıtı spor yapmak! Suzuki, spor yapmanın ruh hâlimizi ve hafızamızı nasıl güçlendirdiği, bununla birlikte beynimizi Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklara karşı nasıl koruduğunu bilimsel gerçeklerle anlatırken spor salonuna gitmek için ilham alın.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
13:02

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.