-
Çift ve tek fonksiyonlar hakkında bir şeyler öğrenip öğrenemeyeceğimize bakalım.
-
Çift fonksiyonlar ve bu sağ tarafta da tek fonksiyonlar hakkında konuşacağız.
-
Zamanımız olursa, çift de tek de olmayan fonksiyonlar hakkında konuşacağız.
-
Şimdi, çift fonksiyonları tanımlamadan önce,
-
size onların nasıl gözüktüğünü göstermek istiyorum
-
çünkü bence onları tanımanın en kolay yolu bu,
-
çift fonksiyonların tanımını gördüğümüzde
-
biraz daha oturacak.
-
Şimdi, şuraya bir koordinat düzlemi çiziyoruz.
-
X ekseni ve sonra, -şunu biraz daha düzgün çizeyim,
-
Bunu şuraya çekeyim, ve bu y eksenim.
-
Ya da y eşittir f(x) eksenim de diyebilirdim, işte böyle.
-
f(x)'in grafiğini çizeyim.
-
f(x) eşittir x kare, veya y eşittir x kare, ikisi de olur.
-
O zaman ilk yarısını çizeyim.
-
Böyle görünüyor.
-
Ve, ikinci yarısı, o da böyle görünüyor
-
Şöyle -şunu simetrik olarak çizeyim
-
Evet, iyi oldu.
-
f(x) eşittir x kare, bir çift fonksiyondur.
-
Bunu simetrik olmasından tanıyabilirsiniz,
-
y eksenine göre simetriktir.
-
Eğer sağ taraftakileri alırsanız, y ekseninin sağındakileri
-
ve onları y ekseninden sol tarafa yansıtırsanız,
-
fonksiyonun diğer kısmını elde edersiniz,
-
ve bu da çift fonksiyonu işaret eder.
-
Size ilginç bir özellik göstermek istiyorum.
-
Herhangi bir x değerini alırsanız -pozitif bir x değeri aldık diyelim
-
x eşittir 2 değerini aldık diyelim.
-
f(2) derseniz 4 çıkar.
-
Bu fonksiyon için, f(x) fonksiyonu için,
-
2'nin karesinden 4 çıkacak.
-
Eğer 2'nin negatif halini alırsanız, yani eksi 2 alırsanız,
-
eksi 2 alırsanız ve fonksiyonu öyle değerlendirirseniz
-
yine 4 çıkacak, ve bu
-
umarım, ya da belki, size çok mantıklı geliyordur.
-
Diyeceksiniz ki, "Tabii Sal, belli ki eğer bu fonksiyonu
-
y ekseninden yansıtıyorsam, sonuç böyle çıkacak."
-
Fonksiyona hangi pozitif değeri verirsem vereyim,
-
negatifini verdiğimde fonksiyon yine aynı değeri verecek.
-
Bu da bizi bir tanıma götürüyor.
-
Bir fonksiyon çiftse, ya da diyebilirim ki, bir fonksiyon
-
ancak ve ancak, -yani, çift. Çift fonksiyon
-
ve çift sayı terimlerini karıştırmayın.
-
Tamamen farklı fikirler. Aralarında bariz
-
bir bağlantı yok, bildiğim kadarıyla, çift fonksiyonlar ve
-
çift sayılar arasında, ve tek fonksiyonlar ve tek sayılar arasında.
-
Yani, ancak ve ancak, f(x) eşittir f(-x) ise
-
bir çift fonksiyon elde edersiniz.
-
Size bunu en baştan bunu söylemememin sebebi,
-
bunun çift fonksiyonların tanımı olması.
-
Çünkü buna baktığınızda:
-
Hey, bu da ne demek? diyecektiniz.
-
f(x) eşittir f(-x) ve işte bu anlama geliyor.
-
f(2) alırsam, 4 çıkacağı anlamına geliyor.
-
Size özel bir durum göstereyim.
-
f(2) eşittir f(-2).
-
Ve bu özel durum için f(x) eşittir x kare, ikisi de 4'e eşit.
-
Yani, fonksiyon yansıtılabilir demenin, veya fonksiyonun sol tarafı
-
sağ tarafının dikey eksene göre, y eksenine göre,
-
yansıması demenin başka bir yolu.
-
Burayı iyi anladığımızdan emin olmak için
-
birkaç çift fonksiyon daha çizeyim.
-
Ve biraz daha tuhaf şeyler çizeceğim,
-
sadece onları görünce tanımayı öğrenmeniz için.
-
Yani şunun gibi bir fonksiyon, şöyle diyelim.
-
Belki buraya atlıyor ve şöyle bir şey yapıyor.
-
Ve sonra bu tarafta, yine aynı şeyi yapıyor.
-
Yansıması, yani buraya atlıyor.
-
Ve sonra böyle gidiyor ve sonra da böyle gidiyor.
-
Birbirlerinin aynada yansıması olacak şekilde çizmeye çalışıyorum.
-
Bu bir çift fonksiyon.
-
Bu fonksiyonun sağ tarafında olan şeyi alıyorsunuz,
-
ve gerçek anlamda onu y eksenine göre yansıtıyorsunuz ve fonksiyonun sol tarafını elde ediyorsunuz.
-
Bunun da geçerli olduğunu görebilirsiniz.
-
Eğer birkaç değer alırsam.
-
Buradaki değere, ... bilmiyorum, 3 diyelim.
-
Burada f(3) eşittir, 5 diyelim.
-
Yani bu 5.
-
f(-3)'ün de 5 olduğunu görüyoruz.
-
Ve bu çift fonksiyon tanımımızın da bize söylediği şey.
-
Çizebilirim, bir tane daha çizeyim ki tam otursun.
-
Eksenler yeşil renkte yapacağım.
-
Bunun gibi bir tane daha yapayım.
-
Belki trigonometrik gibi görünen bir fonksiyonumuz olabilirdi.
-
Böyle görünürdü.
-
Böyle görünürdü işte.
-
İki yönde de gitmeye devam ediyor.
-
Yani bunun gibi bir şey de çift olurdu.
-
Yani bunların hepsi çift fonksiyonlar. Muhtemelen şimdi düşünüyorsunuz:
-
Peki bir tek fonksiyon nedir?
-
Sizin için bir tek fonksiyon çizeyim.
-
Eksenleri bir daha çizeyim.
-
x ekseni, y ekseni, f'in x ekseni, size bir tek fonksiyon göstermek için.
-
Belirli bir tek fonksiyon yazayım, belki tek fonksiyonların en ünlüsü.
-
Bu muhtemelen çift fonksiyonların en ünlüsü.
-
Ve bu f(x), en ünlü tek fonksiyon için başka adaylar olsa da.
-
f(x) eşittir x küp.
-
Şöyle görünüyor ve belki de bu grafiği gördünüz.
-
Görmediyseniz ve kendiniz bazı noktaları alarak çizmeyi deneyebilirsiniz.
-
Böyle görünüyor.
-
ve bir tek fonksiyonu görerek tanımanın yolu da,
-
y ekseninin sağında ne olduğuna bakma. Bir daha, bu y ekseni, bu x ekseni.
-
Tüm bu meseleler y ekseninin sağında.
-
Eğer onu y eksenine göre yansıtırsanız şöyle bir şey bulursunuz.
-
Bunun gibi bir şey bulursunuz ve eğer grafiğin sol tarafı böyle görünseydi,
-
bir çift fonksiyonla uğraşıyor olurduk.
-
Açık ki öyle değil.