Versmoor skole kreatiwiteit?

Sir Ken Robinson lewer ’n vermaaklike en uiters roerende betoog vir die skep van ’n opvoedkunde stelsel wat kreatiwiteit koester (eerder as om dit te ondermyn).

Goeie môre. Hoe gaan dit?

(Gelag)

Dis fantasties sover, of hoe?

Die hele ding het my stomgeslaan.

Eintlik is ek op pad.

(Gelag)

Daar was drie temas sover,

deur die konferensie, wat relevant is
vir waaroor ek wil praat.

Een is die ongelooflike bewyse
van menslike kreatiwiteit

in al die aanbiedings

en in al die mense hier.

Net die blote verskeidenheid
en omvang daarvan.

Tweedens is ons op ’n plek

waar ons geen idee het
wat gaan gebeur nie,

ten opsigte van die toekoms.

Geen idee hoe dinge dalk kan verloop nie.

Ek't ’n belang by opvoedkunde.

Eintlik het ons almal
’n belang by opvoedkunde.

Het julle nie?

Ek vind dit baie interessant.

As jy by ’n ete is,

en jy sê jy werk in opvoedkunde --

eintlik, om die waarheid te sê,
is jy nie gereeld by etes nie.

(Gelag)

As jy in opvoedkunde werk,
word jy nie genooi nie.

(Gelag)

En jy word nooit teruggenooi nie, snaaks genoeg.
Dis vir my vreemd.

Maar as jy is, en jy sê vir iemand,

hulle sê mos: "Wat doen jy vir ’n lewe?"

en jy sê jy werk in opvoedkunde,

kan jy sien hoe hulle verbleek.

Hulle's soos: "Aggenee, hoekom ek?"

(Gelag)

"My een aand uit hierdie hele week."

(Gelag)

Maar as jy iemand vra oor hulle opvoeding,
druk hulle jou in ’n hoek vas.

Want dis een van daai dinge
wat mense na aan die hart lê, is ek reg?

Soos geloof, en geld en ander dinge.

Ek't ’n groot belang by opvoedkunde
en ek dink ons almal het.

Ons't ’n groot persoonlike belang daarby,

deels omdat dit opvoeding is

wat ons in hierdie
onbegryplike toekoms moet in neem.

Dink net,
kinders wat dié jaar skool begin

tree af in 2065.

Niemand het ’n idee --

t.s.v. al die kennis
wat die laaste vier dae hier vertoon is --

hoe die wêreld gaan lyk
oor vyf jaar nie.

En tog is ons veronderstel
om hulle daarvoor op te voed.

So die onvoorspelbaarheid
is ongelooflik.

En die derde deel is dat

ons almal nietemin saamgestem het

oor die werklik buitengewone kapasiteite
wat kinders het --

hulle kapasiteite vir innovasie.

Sirena gisteraand was ongelooflik.

Net om te sien wat sy kan doen.

En sy's uitsonderlik, maar ek dink nie

sy's uitsonderlik
in die geheel van kindwees nie.

Sy's ’n persoon met ongelooflike toewyding

wat ’n talent gevind het.

Ek voer aan dat alle kinders
geweldige talente het.

En ons vermors dit, nogal meedoënloos.

So ek wil praat oor opvoedkunde

en ek wil praat oor kreatiwiteit.

Kreatiwiteit is nou net so belangrik
soos geletterheid in opvoeding

en ons moet dit dieselfde status toeken.

(Applous) Dankie.

(Applous)

Dit was dit, terloops.

Baie dankie.

(Gelag)

So, nog 15 minute.

(Gelag)

Wel, ek is gebore... nee.

(Gelag)

Ek't onlangs ’n goeie storie gehoor --
ek vertel dit graag --

van ’n dogtertjie in ’n tekenklas.

Sy was ses, agter in die klas,
aan't teken,

en die juffrou het gesê
dié kind het omtrent nooit aandag gegee nie,

maar in dié tekenklas het sy.

Die juffrou was gefassineerd.

Sy't haar gaan vra:
"Wat teken jy?"

Die kind sê toe:
"Ek teken ’n prentjie van God."

Die juffrou sê:
"Maar niemand weet hoe God lyk nie."

En die dogtertjie sê toe:
"Hulle sal nou-nou."

(Gelag)

Toe my seun vier was in Engeland --

eintlik was eerlikwaar oral vier.

(Gelag)

Strenggesproke, waarookal hy gegaan het,
was hy vier daai jaar.

Hy was in die Kersspel.
Onthou julle die storie?

(Gelag)

Dit was ’n grote.

Mel Gibson het die opvolg gedoen.

(Gelag)

"Kersspel II."

James was Josef;
ons was in ons noppies.

Een van die hoofrolle!

Ons't agente met T-hempde gehad:

"James Robinson IS Josef!" (Gelag)

Hy moes niks sê nie,
maar julle weet mos,

wanneer die drie wyse manne inkom?

Hulle bring geskenke:
goud, wierook [frankincense] en mirre.

Dit het rêrig gebeur.

Ek dink hulle't net uit beurt uit gegaan,

want ons't die seuntjie later gevra:

"Was jy OK daarmee?" En hy't gesê:
"Ja. Was dit dan verkeerd?"

Hulle't net geruil, dis al.

Die drie seuns kom in --

vierjariges met vatdoeke om hulle koppe --

en hulle sit die bokse neer,

en die eerste een sê:
"Ek bring vir U goud."

Die tweede een sê:
"Ek bring vir U mirre."

En die derde een sê:
"Frank sent this." (Gelag)

(Gelag)

Dit alles om te sê:
kinders sal ’n kans vat.

As hulle nie weet nie, sal hulle probeer.

Nie waar nie? Hulle's nie bang
om verkeerd te wees nie.

Ek bedoel nie dat verkeerd wees
en kreatief wees dieselfde is nie.

Maar as jy nie bereid is
om verkeerd te wees nie,

sal jy nooit iets oorspronklik uitdink nie --

as jy nie bereid is
om verkeerd te wees nie.

Teen die tyd wat hulle groot is,
het meeste kinders daai kapasiteit verloor.

Hulle word bang om verkeerd te wees.

En ons bestuur ons maatskappye so.

Ons stigmatiseer foute.

En nou bedryf ons
nasionale opvoedingstelsels

waar foute die ergste ding is
wat ’n mens kan maak.

En die gevolg is dat

ons mense uit
hulle kreatiewe kapasiteite uit opvoed.

Picasso het gesê dat alle kinders
gebore kunstenaars is.

Die probleem is om een te bly
soos ons grootword.

Ek glo vas:
ons groei nie in kreatiwiteit in nie,

ons groei uit dit uit.

Of ons word uit dit uit opgevoed.

So hoekom is dit so?

Ek't tot vyf jaar gelede
op Stratford-op-Avon gewoon.

Ons't van Stratford na Los Angeles getrek.

So julle kan julle indink
wat ’n seepgladde oorgang dit was.

(Gelag)

Eintlik het ons in Snitterfield gewoon,

net buite Stratford,

en dis waar Shakespeare se pa gebore is.

Is julle getref deur ’n nuwe gedagte? Ek is.

’n Mens dink nie aan Shakespeare
as iemand met ’n pa nie.

Want ’n mens dink nie
aan Shakespeare as ’n kind nie.

Shakespeare op sewe?

Ek't nooit daaraan gedink nie.

Hy was tog op ’n kol sewe.

In iemand se Engelse klas.

(Gelag)

Hoe irriterend moet dit nie wees nie?

(Gelag)

"Moet harder probeer."

(Gelag)

Word bed toe gestuur deur sy pa,
"Klim in die bed, nou!

"Een sit neer daai potlood."

(Gelag)

"En hou op om so te praat."

(Gelag)

"Dit verwar almal."

(Gelag)

In elk geval, ons't getrek
van Statford na Los Angeles,

en ek wil net iets sê oor die oorgang.

My seun wou nie kom nie.

Ek't twee kinders.
Hy's nou 21; my dogter is 16.

Hy wou nie Los Angeles toe kom nie.

Hy was mal daaroor,
maar hy't ’n meisie in Engeland gehad.

Die liefde van sy lewe, Sarah.

Hy't haar al ’n maand geken.

(Gelag)

Maar hulle't al vier herdenkings gevier,

want dis ’n lang tyd as jy 16 is.

Hy was rêrig ontsteld op die vliegtuig,

hy't gesê: "Ek sal nooit weer
’n meisie soos Sarah kry nie."

Ons was nogals opgemaak daaroor,
om die waarheid te sê --

(Gelag)

Sy was die hoofrede hoekom ons landuit is.

(Gelag)

Maar iets tref jou
wanneer jy Amerika toe trek

en wanneer jy om die wêreld reis:

Elke opvoedingstelsel op aarde
het dieselfde hiërargie van vakke.

Elke een.

’n Mens sou dink dis anders, maar nee.

Heel bo is wiskunde en tale,

dan die wysbegeerte,
en heel onder is die kunste.

Orals op aarde.

En in min of meer elke stelsel
is daar ook ’n hiërargie binne die kunste

Kuns en musiek kry gewoonlik
’n hoër status in skole

as drama en dans.

Daar is nie ’n opvoedingstelsel

wat dans elke dag vir kinders leer

soos ons vir hulle wiskunde leer nie.
Hoekom?

Hoekom nie? Ek dink dis nogal belangrik.

Ek dink wiskunde is belangrik,
maar dans is ook.

Kinders dans heeltyd as hulle mag,
ons almal doen dit.

Ons het almal liggame, of hoe?
Het ek ’n vergadering misgeloop?

(Gelag)

Inderwaarheid, wat gebeur is,
soos kinders grootword

begin ons hulle geleidelik
van die middellyf af boontoe opvoed.

En dan fokus ons op hulle koppe.

En effens na een kant toe.

As jy opvoeding sou besoek,
as ’n ruimtewese,

en sê: "Waarvoor is openbare opvoeding?"

dink ek jy sou tot die gevolgtrekking moes kom
-- as jy kyk na die uitset,

wie behaal werklik sukses hierdeur,

wie doen alles wat hulle moet,

wie kry al die "brownie points",
wie is die wenners --

sou jy tot die gevolgtrekking moes kom
dat die hele doel van openbare opvoeding

regoor die wêreld

is om universiteitsprofessors te lewer.

Of hoe?

Hulle is die mense wat bo uitkom.

En ek was een, so vat so.

(Gelag)

En ek hou van universiteitsprofessors,
maar julle weet,

ons moet hulle nie as die hoogtepunt

van alle menslike prestasie voorhou nie.

Hulle's net ’n vorm van lewe,

nog ’n vorm van lewe.

Maar hulle's nogal vreemd,
en ek sê dit uit toegeneentheid vir hulle.

Daar's iets vreemd omtrent professors
in my ervaring --

nie almal van hulle nie, maar tipies,
lewe hulle in hul koppe.

Hulle lewe daar bo,
en effens na een kant toe.

Hulle's ontliggaam, julle weet,
op ’n soortvan letterlike manier.

Hulle sien hul liggame
as ’n vervoermiddel vir hul koppe.

(Gelag)

Of hoe?

Dis ’n manier om hul koppe
by vergaderings te kry.

(Gelag)

As julle ware bewys soek
van buiteliggaamlike ervarings,

besoek ’n residensiële konferensie
van senior akademici,

en maak ’n draai by die sokkie
op die laaste aand.

(Gelag)

En daar sal julle dit sien.

Volwasse mans en vroue
wat ritmeloos wriemel.

(Gelag)

Terwyl hulle wag vir dit om klaar te maak,
sodat hulle tuis ’n artikel daaroor kan gaan skryf.

(Gelag)

Ons opvoedingstelsel berus op die idee
van akademiese vaardigheid.

En daar's ’n rede daarvoor.

Regoor die wêreld was daar
geen openbare opvoedingstelsels

voor die 19de eeu nie.

Hulle't almal tot wording gekom om
in die behoeftes van industrialisme te voorsien.

So die hierargie is gewortel in twee idees.

Een, dat die mees nuttige vakke
vir werk heel bo is.

So op skool is jy waarskynlik
goedgunstiglik van

goed waarvan jy gehou het weggestuur,

op grond daarvan dat jy nooit
’n werk daardeur sou kry nie. Nie waar nie?

Moenie musiek neem nie,
jy gaan nie ’n musikant word nie;

moenie kuns neem nie,
jy gaan nie ’n kunstenaar word nie.

Goedgunstige advies --
nou, uiters verkeerd.

Die hele wêreld is verswelg
in ’n rewolusie.

En die tweede is akademiese vaardigheid,

wat werklik ons idee
van intelligensie oorskadu,

omdat die universiteite die stelsel
na hul eie beeld ontwerp het.

As ’n mens daaroor dink, die hele stelsel
regoor die wêreld

is ’n uitgerekte proses
van universiteitstoelating.

En die gevolg is dat
baie uiters talentvolle,

briljante, kreatiewe mense
dink dat hulle nie is nie,

omdat die ding
waarin hulle goed was op skool

nie waardeer is nie,
of selfs gestigmatiseer is.

En ek dink nie ons kan bekostig
om so voort te gaan nie.

In die volgende 30 jaar, volgens UNESCO,

gaan meer mense wêreldwyd
deur opvoeding gradueer

as sedert die begin van geskiedenis.

En dis die kombinasie
van alles waaroor ons gepraat het --

tegnologie en hoe dit
werk getransformeer het,

en demografie
en die massiewe bevolkingsontploffing.

Skielik is grade niks werd nie.

Nie waar nie?

Toe ek ’n student was,
het jy met ’n graad ’n werk gehad.

As jy nie ’n werk gehad het nie,
wou jy nie een hê nie.

En ek wou nie een hê nie,
om die waarheid te sê. (Gelag)

Maar deesdae is kinders met grade

gereeld oppad huis toe om verder
te gaan TV speletjies speel,

omdat jy ’n MA nodig het
waar die vorige posisie ’n BA vereis het,

en jy nou ’n PhD benodig vir die ander.

Dis ’n proses van akademiese inflasie.

En dit dui daarop
dat die hele struktuur van opvoeding

besig is om onder ons voete te skuif.

Ons moet drasties ons siening
van intelligensie hersien.

Ons weet drie dinge omtrent intelligensie.

Een, dis divers.

Ons dink oor die wêreld op al die maniere
wat ons dit ervaar.

Ons dink visueel, ons dink in klank,
ons dink kineties.

Ons dink in abstrakte terme,
ons dink in beweging.

Tweedens, intelligensie is dinamies.

As ’n mens kyk na die interaksies
van ’n menslike brein,

soos ons gister tydens
heelwat aanbiedings gehoor het,

is intelligensie wonderlik interaktief.

Die brein is nie opgedeel
in kompartemente nie.

Inderwaarheid, is kreatiwiteit --

wat ek definieer as die proses
van oorspronklike idees met waarde hê --

gewoonlik iets wat gebeur deur die interaksie

van verskillende maniere van dinge sien.

Daar's ’n senuweebundel
wat die twee helftes van die brein verbind:

die corpus callosum.

Dis dikker by vroue.

Om aan te sluit by Helen gister:

Dis waarskynlik hoekom vroue
beter is met "multi-tasking".

Want julle is mos, nè?

Daar's baie navorsing,
maar ek ervaar dit persoonlik.

As my vrou tuis iets kook --
nie gereeld nie, dankie tog.

(Gelag)

Nee, sy's goed met sommige dinge --
maar as sy kook,

hanteer sy foonoproepe,

praat sy met die kinders,
verf sy die plafon.

Sy doen ’n oophart-operasie hier.

As ek kook, is die deur toe,
die kinders is uit,

die foon is van die mikkie af,
as sy inkom raak ek geïrriteerd.

Ek sê: "Terry, asseblief,
ek probeer ’n eier bak hier."

(Gelag)

"Gee my tog ’n kans."

(Gelag)

Eintlik ken julle daai ou filosofiese ding,

as ’n boom in die bos val
en niemand hoor dit nie, het dit gebeur?

Onthou julle daai ou sê-ding?

Ek't onlangs ’n goeie T-hemp gesien:

"As ’n man homself uitspreek in ’n bos,
en geen vrou hoor hom nie,

is hy steeds verkeerd?"

(Gelag)

En die derde ding omtrent intelligensie is,

dis spesifiek.

Ek skryf aan ’n nuwe boek
op die oomblik -- "Epiphany" --

wat gebaseer is
op ’n reeks onderhoude met mense

oor hoe hulle hul talent ontdek het.

Dis fassinerend hoe mense daar uitgekom het.

Dis aangespoor deur ’n gesprek
met ’n wonderlike vrou,

wat meeste mense miskien nog nooit
van gehoor het nie, Gillian Lynne.

Al gehoor? Sommige het.

Sy's ’n choreograaf
en almal ken haar werk.

Sy't "Cats" en
"Phantom of the Opera" gedoen.

Sy's wonderlik.

Ek was van te vore raadslid
van die Koninklike Ballet,

soos julle kan sien.

Ons't eendag saam geëet
en ek sê:

"Gillian, hoe't jy ’n danser geword?"

Dit was interessant.

Toe sy op skool was,
was sy rêrig hopeloos.

En die skool, in die 30's,
skryf toe vir haar ouers:

"Ons dink Gillian het ’n leerprobleem."

Sy kon nie konsentreer nie,
sy't gevroetel.

Ek dink deesdae sou hulle sê sy't AGHS.
Sou julle nie ook nie?

Maar dit was die 1930's,
en aandagafleibaarheid was nog nie uitgedink nie.

Dit was nie ’n beskikbare kwaal nie.

(Gelag)

Mense was nie bewus hulle kon daaraan ly nie.

(Gelag)

In elk geval, sy gaan sien toe ’n spesialis.

So sy's in ’n eikepaneel kamer met haar ma

en sy't op ’n stoel se punt gaan sit,

op haar hande vir 20 minute, terwyl
hierdie man met haar ma gepraat het

oor al die probleme
wat Gillian by die skool het.

Want sy't ander ontwrig;
haar huiswerk was altyd laat; ens. --

kleine kind van agt.

Op die ou end, gaan sit die dokter
langs Gillian en sê:

"Gillian, ek't nou geluister
na al die dinge wat jou ma my vertel het,

nou moet ek privaat met haar gesels.

"Wag hier, ons is nou-nou terug."

En hulle't haar daar gelos.

Maar soos hulle uitgegaan het,

het hy die radio op sy lessenaar aangesit.

En toe hulle uit is, sê hy vir haar ma:
"Hou haar net dop."

En die oomblik toe hulle uit is,

was sy op haar voete,
besig om saam met die musiek te beweeg.

En hulle't vir ’n paar minute gekyk
en hy't na haar ma gedraai en gesê:

"Mev. Lynne, Gillian is nie siek nie;
sy's ’n danser.

"Neem haar na ’n dansskool toe."

Ek sê toe: "Wat het gebeur?"

En sy sê: "Sy het. Ek kannie vir jou sê
hoe wonderlik dit was nie.

"Ons't in hierdie kamer ingeloop
en dit was vol mense soos ek.

"Mense wat nie kon stilsit nie.

"Mense wat moes beweeg om te dink."
Wat moes beweeg om te dink.

Hulle't ballet gedoen, en tap, jazz
en moderne en kontemporêre dans.

Sy't eindelik vir die Koninklike Ballet
oudisie gedoen;

sy't ’n solois geword;
sy't ’n wonderlike loopbaan daar gehad.

Op die ou end het sy gegradueer
van die Koninklike Balletskool,

die Gillian Lynne Dance Company gestig,

en Andrew Lloyd Weber ontmoet.

Sy's verantwoordelik

vir van die suksesvolste
musikale teater produksies ooit,

sy't al aan miljoene plesier gegee,
en sy's ’n multi-millionêr.

Iemand anders het haar dalk
op medikasie gesit en gesê om te kalmeer.

(Applous)

Waarop dit neerkom is dit:

Al Gore het die ander aand gepraat

oor ekologie en die rewolusie
wat ontketen is deur Rachel Carson.

Ek glo ons enigste hoop vir die toekoms

is om ’n nuwe idee van menslike ekologie
aan te neem,

een waarin ons begin om ons konsep

van menslike kapasiteit
se rykdom te hersien.

Ons opvoedingstelsel het ons breine gemyn

op die manier wat ons die aarde stroopmyn:
vir ’n spesifieke kommoditeit.

En vir die toekoms,
sal dit ons nie dien nie.

Ons moet die fundamentele beginsels

waarmee ons ons kinders opvoed, heroorweeg.

Jonas Salk het gesê:

"As al die insekte
van die aarde af sou verdwyn,

sou alle lewe op aarde
binne 50 jaar uitsterf.

"As al die mense
van die aarde af sou verdwyn,

sou alle vorms van lewe
binne 50 jaar floreer."

En hy's reg.

Wat TED vier is die skat
van die menselike verbeeldingsin.

Ons moet nou versigtig wees

dat ons dit met wysheid gebruik

en dat ons van die senarios vermy
waaroor ons gepraat het.

En die enigste manier
is om ons kreatiewe kapasiteite te sien

vir die rykdom wat hulle is

en ons kinders te sien
vir die hoop wat hulle is.

Ons opdrag is om
hulle hele wese op te voed,

om hierdie toekoms te kan trotseer.

Ons sien dalk nie
hierdie toekoms nie,

maar hulle sal.

En ons plig is om hulle te help
om iets daarvan te maak.

Baie dankie.

(Applous)