OTP Lessenreeks 04: Vertalen, hoe doe je dat?

Dit instructiefilmpje bevat enkele vertaalrichtlijnen voor vrijwilligers van het Open Vertaalproject van TED.

De uitgebreide vertaalrichtlijnen waar het filmpje naar verwijst, vind je op http://translations.ted.org/wiki/How_to_Tackle_a_Translation

Deze video is gemaakt voor de vrijwilligers van het Open Vertaalproject van TED. Het Open Vertaalproject van TED brengt TEDTalks naar de niet-Engelssprekende wereld via ondertitels, interactieve transcripties en de mogelijkheid om elke talk te laten vertalen door vrijwilligers over de hele wereld.
Meer informatie op http://www.ted.com/pages/287

[Vertalen, hoe doe je dat?]

De meeste mensen zullen je zeggen
dat je vertalen best al doende leert.

Dat is mogelijk,

maar er zijn wel enkele vuistregels.

Als ik je één tip mag geven
over vertalen, dan dit:

"Vertaal nooit de woorden,
vertaal altijd de betekenis."

Zorg er eerst voor
dat je echt begrip hebt

van alle woorden, termen
en culturele verwijzigingen in de tekst.

Doe wat onderzoek
indien nodig.

Vergeet vervolgens de woorden

en probeer je voor te stellen
wat de spreker spontaan zou zeggen

als hij in jouw taal was opgegroeid

en zou proberen om dezelfde
boodschap over te brengen.

Hier is nog wat specifieker advies

dat het gevolg is van het motto
'niet de woorden, wel de betekenis'.

Haast je langzaam!

Je hebt 30 dagen
voor je vertaling,

dus gun jezelf de tijd
om ervoor te zorgen dat alles klopt.

Probeer de stijl van de spreker
over te brengen.

Dat betekent ook
grapjes en humor,

wat des te belangrijker is
als er hoorbaar gelach op volgt,

want de kijker moet weten
waarom het publiek lacht.

Vertaal uitdrukkingen niet letterlijk:

dat zijn zinnen of woordgroepen
die samen één idee uitdrukken.

Een voorbeeld is de uitdrukking
'at the drop of a hat'.

Die zal je normaal niet vertalen als
'zodra een hoed kon vallen'.

Je vertaalt de betekenis
van de uitdrukking.

Het meest natuurlijk klinkende
equivalent in jouw taal

is misschien zelfs geen uitdrukking,

maar iets als 'onmiddellijk', of
'zonder aarzelen'.

En dat is prima!

Brouw geen eigen vertalingen
van gespecialiseerde termen.

Termen zijn woorden en uitdrukkingen
in een gespecialiseerd domein.

Let altijd op voor termen,

zoals de namen van toestellen of
wetenschappelijke of economische processen.

Eerder dan zelf een nieuwe vertaling
te maken,

moet je op zoek gaan naar het equivalent
dat mensen in jouw taal gebruiken.

Dat werkt een beetje zoals
met uitdrukkingen.

Als je bijvoorbeeld een term ziet
als 'root folder',

vertaal die dan niet als
'een directory met wortels'.

Zorg er eerst voor
dat je begrijpt wat het woord betekent.

Zoek online

naar artikels of websites
die het daarover hebben.

Zo kan je het echte equivalent

in je taal vinden [en dat kan ook
de Engelse term zijn!].

Een ander punt is:
comprimeer waar nodig.

Als je met ondertitels werkt,

moet je tekst vaak comprimeren
of reduceren

om binnen een redelijke
leessnelheid te blijven.

Je moet ook denken aan

regeleindes om de ondertitel
in 2 regels te onderbreken

zonder de zinsdelen
op te splitsen.

We hebben andere instructiefilmpjes
om je daarbij te helpen.

Vergeet ook niet de meer
technische kant van de taal,

grammatica en interpunctie.

Als je klaar bent,
bekijk de talk dan met ondertitels

en zoek nog eens naar fouten.

Dan lever je je werk in.

Als je vastzit,

kijk dan op het OTPedia-hoofdstuk
voor jouw taal

om hulpmiddelen
voor jouw taal te vinden.

Vraag om hulp en ideeën
in je taalgroep op Facebook.

Als je lijdt aan 'vertalersblok',

denk er dan aan dat je deel bent
van een gemeenschap.

Deze OTPedia-gids biedt je nog meer
vertaaladvies.

Tot zolang, veel plezier
met transcriberen en vertalen!