< Return to Video

Kimyasal tepkimeleri nasıl hızlandırırız (ve bir randevu ayarlarız)?

  • 0:14 - 0:16
    Kimyagerimiz Harriet ile tanışın.
  • 0:16 - 0:19
    Daha hızlı gerçekleşmesi gereken
    bir kimyasal tepkimesi var.
  • 0:19 - 0:21
    Kimyagerlerin, tepkimeleri hızlandırmaya
  • 0:21 - 0:23
    yardımcı olması için bazı metotları var
  • 0:23 - 0:25
    ve o bunlardan 5 tanesini biliyor.
  • 0:25 - 0:26
    Metotları hatırlamak için
  • 0:26 - 0:28
    lise öğrencisi olduğu zamanlara,
  • 0:28 - 0:30
    balo için eş bulduğu güne gidiyor.
  • 0:31 - 0:34
    Harriet lisedeyken,
    dersler arasında da çalışırdı.
  • 0:34 - 0:37
    Zamanın nasıl geçtiğini anlamamıştı
    ve derse geç kalacaktı.
  • 0:37 - 0:38
    Köşede Harold'un da
  • 0:38 - 0:41
    derse geç kaldığından habersizdi.
  • 0:41 - 0:42
    İkisi de derse koşuyorken
  • 0:42 - 0:45
    aslında birbirlerine koşmuş oldular.
  • 0:46 - 0:47
    Bu küçük bir çarpışma değildi.
  • 0:47 - 0:49
    Birbirlerine öyle bir çarptılar ki
  • 0:49 - 0:52
    Harold, Harriet'in elindeki kitapları
    yere düşürdü.
  • 0:52 - 0:55
    "Üzgünüm, kitaplarını toplamana
    yardımcı olayım." dedi.
  • 0:55 - 0:57
    Eşyalarını toplamasına
    yardımcı oldu
  • 0:57 - 0:59
    ve nezaketen sınıfına kadar
    onunla yürümeyi teklif etti.
  • 0:59 - 1:02
    O sene baloya kimin birlikte gittiğini
    asla tahmin edemezsiniz.
  • 1:02 - 1:04
    Evet, o ikisi.
  • 1:04 - 1:06
    Bu örnekte gördüğümüz gibi,
  • 1:06 - 1:09
    balo için bir eş bulmanın anahtarı
    biriyle çarpışmak
  • 1:09 - 1:11
    ve ellerindeki kitapları yere düşürmek.
  • 1:11 - 1:12
    Muhtemelen farkındasınızdır
  • 1:12 - 1:14
    her çarpışma balo için bir eşe dönüşmüyor,
  • 1:14 - 1:15
    çok şükür.
  • 1:16 - 1:19
    Çarpışmanın iki önemli özelliği olmalı:
  • 1:19 - 1:22
    Bir, kitapların elden düşmesi için
    doğru yönelim;
  • 1:22 - 1:25
    iki, kitapları düşürmek için
    yeterli enerji.
  • 1:25 - 1:26
    Bu kazadan kısa süre sonra
  • 1:26 - 1:29
    Harriet kimya öğretmenine, yani bana,
    olanları anlatmaya karar verdi.
  • 1:29 - 1:31
    Koridorda çarpışmanın yaşandığı gün
  • 1:31 - 1:34
    tam da onun çalıştığı konu olan
    kimyasal tepkimeler
  • 1:34 - 1:35
    ve hikayesi arasında
  • 1:35 - 1:37
    ilgi çekici benzerlikler buldum.
  • 1:37 - 1:40
    Birlikte iki göreve
    koyulmaya karar verdik.
  • 1:40 - 1:42
    Harriet, kimya öğrencileri
    ve kimyagerlere
  • 1:42 - 1:45
    kimyasal tepkimeleri
    hızlandırmak için yardımcı olmak istedi.
  • 1:45 - 1:47
    Çok iyi biri olan ben ise,
  • 1:47 - 1:50
    geleceğin kimyagerlerinin balo için
    eş bulma şanslarını arttıracak,
  • 1:50 - 1:54
    kitap düşen çarpışmaların yaşandığı
    eğitici ortamlar oluşturmayı
  • 1:54 - 1:56
    görev edinmeye karar verdim.
  • 1:57 - 2:00
    Gelişmiş balo eşi bulma işlemini
    kolaylaştırmak amacıyla
  • 2:00 - 2:03
    Harriet'in kimyasal tepkime oranlarını
    yükseltmek için kullandığı
  • 2:03 - 2:06
    beş yola paralel olarak,
    tüm okullar için beş değişim öneriyorum.
  • 2:06 - 2:09
    İlk önerim koridorların daraltılması.
  • 2:09 - 2:12
    Böylece güvenli bir şekilde
    geçmek zorlaşır
  • 2:12 - 2:15
    ve geniş koridorlara nispeten
    daha fazla çarpışma gerçekleşir.
  • 2:15 - 2:17
    Çarpışma sayılarını arttırarak,
  • 2:17 - 2:19
    bu çarpışmalardan bazılarının
  • 2:19 - 2:21
    doğru eşleşmeyi yapma oranını arttırmış
  • 2:21 - 2:24
    ve balo için randevulaşmaya yetecek
    enerji ortaya çıkarmış oluruz.
  • 2:24 - 2:25
    Kimyasal olarak bu,
  • 2:25 - 2:27
    tepkime kapının hacmini düşürmeye
  • 2:27 - 2:29
    ya da tepkime karışımını
    azaltmaya eşdeğerdir.
  • 2:29 - 2:32
    Böylece, parçacıklar yakınlaşır
  • 2:32 - 2:34
    ve daha çok çarpışma meydana gelir.
  • 2:34 - 2:36
    Daha fazla çarpışma,
  • 2:36 - 2:40
    daha fazla uygun enerjili
    ve dizilimli çarpışma olasılığı demek.
  • 2:40 - 2:44
    İkinci olarak, okul nüfusunu
    artıralım diyorum.
  • 2:44 - 2:47
    Daha fazla öğrenci,
    daha fazla çarpışma demek.
  • 2:48 - 2:50
    Çarpışmaya müsait parçacıkların
    sayısını arttırarak
  • 2:50 - 2:53
    daha fazla çarpışmanın meydana
    gelebileceği bir ortam oluşturuyoruz.
  • 2:53 - 2:56
    Üçüncü olarak, dersler arasındaki
    zamanı kısaltmalıyız,
  • 2:56 - 2:57
    hatta yarı yarıya.
  • 2:57 - 2:59
    Bu şekilde, bir dersten
    diğerine yetişmek için
  • 2:59 - 3:02
    öğrencilerin daha hızlı
    hareket etmesi gerekecek.
  • 3:02 - 3:05
    Hızın artması, çarpışmaların kitapların
    düşmesini sağlamak için
  • 3:05 - 3:07
    gerekli olan yeterli enerji miktarına
  • 3:07 - 3:08
    sahip olmasına yardımcı olacak.
  • 3:08 - 3:11
    Bu, tepkime karışımının sıcaklığını
    arttırmaya benzerdir.
  • 3:11 - 3:15
    Yüksek sıcaklık, parçacıkların daha hızlı
    hareket etmesi anlamına gelir.
  • 3:15 - 3:18
    Daha hızlı hareket eden parçacıklarsa
    daha fazla enerji
  • 3:18 - 3:20
    ve daha iyi tepkimeye oluşturan
    çarpışma olasılığı demektir.
  • 3:20 - 3:23
    Dördüncüsü, öğrenciler sürü şeklinde
    dolaşmayı bırakmalı.
  • 3:23 - 3:26
    Sürü şeklinde dolaşınca,
    sürünün dış kısmındaki öğrenciler
  • 3:26 - 3:29
    iç kısımda olanları çarpışmalardan
    izole ediyor.
  • 3:29 - 3:33
    Dağılarak, her öğrencinin
    geçen bir öğrenciyle çarpışması için
  • 3:33 - 3:35
    daha fazla bölge açık kalır.
  • 3:35 - 3:38
    Parçacıklar sürüler halinde dolaştığında
    yüzey alan oldukça küçük olur
  • 3:38 - 3:41
    ve sadece dıştaki
    parçacıklar çarpışabilir.
  • 3:41 - 3:44
    Yine de, kümeleri
    tekli parçalara ayırarak
  • 3:44 - 3:46
    toplam yüzey alanı artar
  • 3:46 - 3:49
    ve her parçacığın
    tepkiyecek yüzeyi açıkta kalır.
  • 3:50 - 3:53
    Beşinci ve sonuncu,
    bir çöpçatan tutuyoruz.
  • 3:53 - 3:55
    Çarpışma ve kitap düşürme çok mu sert?
  • 3:55 - 3:58
    Daha az başlangıç enerjisiyle bir randevu
    edinmenin daha kolay bir yolu var mı?
  • 3:59 - 4:01
    Bir çöpçatan bu konuda yardımcı olacak.
  • 4:01 - 4:03
    Çöpçatan eşleşmeyi düzenleyerek
  • 4:03 - 4:05
    bir çiftin bir araya
    gelmesini kolaylaştırır.
  • 4:06 - 4:08
    Çöpçatanımız bir katalizör gibi.
  • 4:08 - 4:11
    Kimyasal katalizörler aktifleşme
    enerjisini düşürerek çalışır,
  • 4:11 - 4:15
    başka bir deyişle tepkimeyi başlatmak
    için gerekli olan enerjiyi düşürerek.
  • 4:15 - 4:17
    Bunu iki parçacığı bir araya getirip,
  • 4:17 - 4:20
    tepkimenin gerçekleşebilmesi için
  • 4:20 - 4:24
    doğru eşleşme yapabilecekleri şekilde
    boşlukta yönlendirerek yapıyorlar.
  • 4:24 - 4:27
    Özetle; eğer geleceğin kimyacısı
    balo için eş arıyorsa
  • 4:27 - 4:29
    başka biriyle çarpışmalı
  • 4:29 - 4:31
    ve kitaplarını elinden düşürmelidir.
  • 4:32 - 4:35
    Eğer bir kimyager, kimyasal tepkime
    gerçekleştirmek istiyorsa;
  • 4:35 - 4:37
    parçacıklar uygun ölçüde enerji ile
  • 4:37 - 4:38
    doğru yönde çarpışmalı.
  • 4:39 - 4:40
    Her iki süreç de
  • 4:40 - 4:43
    bahsettiğim beş yöntem
    kullanılarak hızlandırılabilir.
Title:
Kimyasal tepkimeleri nasıl hızlandırırız (ve bir randevu ayarlarız)?
Speaker:
Aaron Sams
Description:

Lise flörtlerinin ve kimyasal tepkimelerin sandığınızdan daha fazla ortak noktası olabilir. Laboratuvarda kimyasal tepkimeleri hızlandırmak için kullanılan beş kuralı keşfederek balo için bir eş edinebilirsiniz!

Ders, Aaron Sams ve animasyon Cognitive Media tarafından hazırlandı.

Tüm dersi görüntülemek için: http://ed.ted.com/lessons/how-to-speed-up-chemical-reactions-and-get-a-date

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:56

Turkish subtitles

Revisions