-
Yalan haberler yeni ortaya çıkmadılar.
-
Ama sahte hikayeler sosyal medya aracılığıyla
çok daha fazla insana
-
Eski viral e-postalardan
çok daha hızlı bir şekilde ulaşabiliyor.
-
Bu viral iddaların çoğu
haber bile değiller
-
Kurgu, hiciv ve okuyucuya
gerçek olduklarını düşündürecek
-
çabalardan ibaretler.
-
İşte size kendinizi yalan haberlerden
korumak için bazı stratejiler:
-
Haberin kaynağını tanıyor musunuz?
-
Geçerli bir kaynak mı?
-
Geçmişten gelen bir güvenilirliği
var mı?
-
Eğey hayırsa,
güvenmek istemeyebilirsiniz
-
Eğer kışkırtıcı bir manşet
dikkatinizi çektiyse
-
Başka biriyle paylaşmadan önce
haberin devamını okuyun.
-
Doğru bilgi veren haberlerde dahi
-
manşet her zaman
haberin tamamını anlatmaz
-
Ama sahte haberler,
özellikle mizahi olmaya çabalayanlar
-
sahte olduklarını belirten
pek çok işaret taşıyabilirler
-
Bir sahte haberin,
Bir yunustan alıntı yaptığı bile görüldü
-
Eğer bu gerçek olsaydı,
lafı dolandırdıklarını söylemek yanlış olmazdı
-
Sahte bir haberin
bir başka bariz göstergesi
haberi yapanın imzasıdır.
-
Tabii ki eğer bir imza varsa
-
Ve bazı durumlarda,
yazarlar gerçek bile olmayabilir
-
Örneğin bir doktora atfedilen
bir makale vardı
-
Bu doktor 14 tane Peabody Ödülü ve birden fazla
Pultizer Ödülü kazanmış biriydi
-
Bunların hepsi
çok etkileyici olabilirdi,
-
eğer tamamen uydurma olmasalardı
-
Sahte haberlerde, sık sık
resmi veya resmi gibi görünen
kaynaklardan alıntı yaparlar
-
Ama haberin içine baktığınzda,
kaynağın iddiayı desteklemediğini görürsünüz
-
Bazı yanlış haberler tamamen sahte olmayıp,
gerçek olayların çarpıtılmış halleridir.
-
Böyle uydurma iddialar,
doğru bir haberi alıp söylenen şeyleri eğip bükebilir
-
Hatta uzun zaman önce yaşanmış bir olayın,
şu an yaşananlarla ilişkili olduğunu iddia edebilir
-
Örneğin yanıltıcı bir web sitesinin,
CNN'in 1 yıl önce yayınlanmış haberini alıp,
-
üstüne yeni, aldatıcı bir manşet ve tarih
iliştirip yayınladığı olmuştu.
-
Yani aldatıcı olmanın yanı sıra,
telif haklarının ihlali de söz konusuydu.
-
Unutmayın, politik mizah diye bir şey vardır.
-
Çoğunlukla mizah olduğu belirtilir,
ve bazen gerçekten komik olurlar.
-
Ama bunlar haber değildir
-
Bir de politik mizahın daha
tartışmaya açık,
-
okuyucuyu oyuna getirmeye
yönelik formları vardır.
-
Bu paylaşımlar da,
insanları tıklamaya teşvik etmek ve
-
oluşumun sahibine reklam gelirleriyle
para kazandırmak için yapılır.
-
Ama onlar da haber değildir.
-
Zor olduğunu biliyoruz.
-
Kendini doğrulama eğilimi,
insanları inançlarını destekleyen bilgileri dikkate almaya
-
ve desteklemeyenleri bir kenara itmeye yöneltir.
-
Ama bir dahaki sefere
karşı durduğunuz bir politikacı hakkında
-
sizi şoke eden bir paylaşım görürseniz
-
biraz zaman ayırıp detaylarına göz atın.
-
Şu basit testi deneyin:
-
Bu haberin kaynağı olan "haber" sitesinde
-
feed'inizde bir anda karşınıza çıkan
bu haberle ilgili başka neler paylaşılmış?
-
Beğenmediğiniz bir politikacıyla ilgili
bir habere inanmaya eğilimli olabilirsiniz.
-
Ama bu sözde "haber" sitesi aynı zamanda
-
"Antartika'dan muhafızların Yeni Zelanda'yı
bir depremle vurarak Amerika'ya misilleme yaptığı"na
-
dair bir haber gösteriyorsa
belki de paylaşmadan önce iki kez düşünnmelisiniz.
-
Ve evet, bu deprem hikayesi
ortaya çıkan sahte bir haberin yaşanmış bir örneği
-
Meşgul olduğunu biliyoruz,
-
ve yalanları çürütmek bazen zaman alabiliyor.
-
Ama teyitçiler bu işi yapmak için para alıyor.
-
FactCheck.org, Snopes.com
Washington Post Teyit veya PolitiFact.com arasında
-
en azından biri feed'inizde birden beliren
viral iddiayı muhtemelen kontrol etmiştir.
-
Ve unutmayın:
-
Haber okuyan insanların kendileri
sahte haberler karşısında birinci koruma mekanizmasıdır.
-
Daha fazlası için,
FactCheck.org'u ziyaret edin.
-
Not Synced
-
Not Synced
-
Not Synced
-
Not Synced
-
Not Synced
-
Not Synced
-
Not Synced
-
Not Synced
-
Not Synced
-
Not Synced
-
Not Synced
-
Not Synced
-
Not Synced
-
Not Synced
Amplifying Voices
