Lynne Ramsay - Detayların Şiirselliği

Bir detay bize bir sahne hakkında ne anlatır? Eğer Lynne Ramsay'seniz, her şeyi anlatır. Bugün, sinemanın şiirsel imkanlarını ve çağımızın en iyi film yapımcılarından birini inceliyorum.

Yalnızca eğitimsel amaçlıdır. Patreon'dan bağış yaparak bu kanalı destekleyebilirsiniz: http://www.patreon.com/everyframeapainting

Ve beni buralardan takip edin:
Twitter: https://twitter.com/tonyszhou
Facebook: https://www.facebook.com/everyframeapainting

Müzik:
Nick Drake - Cello Song
The Beach Boys - In My Room (Instrumental)
Aphex Twin - Goon Gumpas
The Mamas & the Papas - Dedicated to the One I Love

Röportaj klipleri:
Lynne Ramsay (Ratcatcher Criterion DVD)
Martin Scorsese (Dinner for Five S03E16): http://bit.ly/VV0fhD
Martin Scorsese (1970 WNYC Radio): http://bit.ly/1wZ2BhH

Gasman (1997 kısa filmi): http://bit.ly/1bBiaS4

Selam, adım Tony ve bu
"Every Frame a Painting"

Bir filmin şiirsel olduğunu söylediğimde
aklınızda ne canlanıyor?

Filmin yavaş olduğu mu?
Yapmacık? Olaysız?

- "Uyanıp bir şeyler yapacak mı?"

Bunlar klişeler.
- "Hayır."

Ama bana göre sinemadaki şiirsellik,
konuya aldırmadan

sadece görüntünün ve sesin eşsiz bir şey
yaptığını takdir edebildiğimde olur.

"Tekrar ziyaret ettiğim ya da
defalarca izlediğim filmlerin

benim için daha uzun süre
dayanabilmelerinin sebebi konuları değil,

ancak karakterleri

ve hikayeye oldukça farklı
yaklaşmış olmalarıdır.

THE WRONG MAN, mesela. Paranoyak
kamera hareketleri hakkında konuşmuştum,

tehdit, korku, endişe ve paranoya...

Hepsi kamera ve ekrandaki kişinin
suratı sayesinde aktarılıyor."

-"Aynı kişi!"

Lynne Ramsay'nin işleri de
aynı kaliteye sahip.

Onun işlerinde her şey kamera,
kişinin yüzü & detaylarla aktarılır.

"Çektiğim bazı şeyler çok kontrollü oluyor.
O şekilde olmalarını istememin sebebini de
tam olarak biliyorum

ve bunu doğru şekilde yapabilmek
için çağlarımı harcarım

çünkü bence detaylar sahne hakkındaki
her şeyi söylerler."

Ama bir detaydan ne öğrenebiliriz?

İşte bir örnek. Bu sahnede, bir oğul
yaramazlık yaparak annesini kışkırtıyor

babası geldiğinde ise...

-"Selam millet!"

-"Selam baba! İşin nasıldı?
Hiç güzel fotoğraf çektin mi?"

Babanın ekranın tam köşesine
yerleştirilmiş olduğuna dikkat edin.

Çünkü baba evdeyken, etrafında
olanlara çok dikkat etmiyor

Daha sonrasında, baba,
annenin korkularına aldırmazken

-"O küçük tatlı bir çocuk.
Küçük çocuklar böyledir."

Suratını hala görmüyoruz.
Onun yerine, bu çekimi görüyoruz.

Bu detay bize ne anlatıyor? Gerçek anlamıyla:
Henüz dağınıklığı temizlememişler

ve daha da kötü olmuş.
Ama metaforik olarak?

Bu, aile ve oğulları hakkında
bize ne diyor?

Lynne Ramsay'nin işleri hakkında
ilginç olan şey

tüm hikayenin detay çekimlerle
ima edilmesidir.

Ve Ramsay bu etkiyi ekrana birçok
şey koyarak elde etmiyor, aksine

birçok şeyi çıkarıyor, bu sayede
her detaya birer birer odaklanıyorsunuz.

Sanırım Robert Bresson'ın
bu konuda güzel bir sözü vardı...

Şöyle bir şeydi:

"Görüntü tüm işi yaparken,
hiç ses olmasın.

ve ses tüm işi yaparken,
hiç görüntü olmasın."

Yani, görüntüyle çok
süslü şeyler yapma.

Bu film sanatının çok iyi olduğu
bir konudur:

Yalnızca görüntü ve ses kullanarak
bir ruh hali yaratmak.

Böyle çalıştığınız zaman,
her şey kadraja,

kişinin yüzüne ve detayların
tekrarına bağlı olur.

Hadi tek tek inceleyelim o zaman.
Öncelikle, kadraj.

Ramsay sık sık önemli bilginin
seyirciden alıkonduğu bir şekilde kadraj yapar.

Burada dikkat edin,
kadının gözlerini asla görmüyoruz.

Burada ise, kapı tarafından ikiye
ayrılmış bir karakterimiz var.

Tüm bu çekimlerde, birinin
nasıl hissettiğini tahmin edebilirsiniz

ama kadraj sizin tamamını
görmenize asla izin vermez.

"Ev gibisi yoktur.
Ev gibisi yoktur."

Yani seyirci olarak, size bu insanlar
hakkında nasıl hissetmeniz gerektiği

asla söylenmez.
Bu insanların gizemli bir havası olur.

Bu da bizi 2. maddeye getiriyor:
Yüzler.

Nedenini bilmiyorum, ancak bazı
insanlar ekrana koyduğunuzda iyi gözüküyorlar.

Profesyonel olmasalar bile.

Ramsay çoğu işinde profesyonel
ve profesyonel olmayan

oyuncuları, ikisi ayırt edilemez
hale gelene kadar karıştırıyor.

Benim için en iyi oyuncular
oyuncu gibi olmayan kişilerdir.

Filmin nerede bittiğini veya başladığını
anlayamazsınız.

Sanki ekranda olmadıklarında da aynılarmış
gibi. Gerçekçi hissettirirler.

Ve Ramsay, kafasından
geçenleri diyalog olmadan

aktarabilen insanları seçer.

"Ryan'ımın aynısı, değil mi?
Aynı gözler..."

Ve #3:
Bazı detayların tekrarı.

Bu tarzda bir film izlerken, görüntülerin
nasıl & ne zaman tekrar ettiğine dikkat edin.

Mesela burada, anne ve oğulun beden
dillerinin birbirini nasıl taklit ettiğine dikkat edin.

Ve diğer sahnede ise, aynı şeyi
yapıyorlar, on yıl sonra.

Bir noktada, oğul tırnaklarıyla
bunu yapıyor.

Filmde başka bi sahnede de
annesi aynı şeyi yumurta kabuklarıyla yapıyor.

Daha alışıldık bir film
bunların anlamını açıklayabilirdi,

ama burada, bize verilen tek şey
bir görüntü, ardından başka görüntü.

Ve aradaki bağlantıyı bizim
çözmemiz gerekiyor.

Hadi bunların hepsini kısa
bir film süresince değerlendirelim.

Bu, GASMAN. 1997 yapımı.

Size büyük entrika noktasını söylemeyeceğim.
Sadece önce ve sonrasından

bazı detaylar göstereceğim. Bakalım
ne olduğunu anlayacak mısınız?

-"Beni kucaklayacak mısın, baba?"

Filmin başında, Lynne ve babası
tren yolunda bir kızla karşılaşıyorlar.

Lynne'in tanımadığı bir kız.

'Olay' olmadan önce, Lynne'in
elbisesi üzerinden kaynaşıyorlar

ve el ele tutuşuyorlar.
Bu çekimin kafalarını kestiğine dikkat edin.

'Olay'dan sonra, tekrar el ele
tutuştuklarını görüyoruz, ancak bu sefer...

-"Sorun ne?"
-"Canımı yakıyor!"

Gönüllerini almak için, Lynne'in
babası ikisini de kucaklayıp bunu yapıyor

ki bu hareket filmin başında
babanın yalnızca Lynne'e yaptığının aynısı.

Sonunda, diğer kız
annesine kavuşuyor.

Ve biz raylarda bırakılıp
Lynne'in kafasının arkasını izliyoruz.

Ne olduğunu
çıkarabiliyor musunuz?

Ya size bunu göstersem?

Şimdi anladınız mı?

Böyle bir film aslında bir çocuğun
zihninin önce ve sonrasının portresinin

paralel görüntüler ve olaylar sayesinde
bize sunulması.

Bir başka deyişle, dolaylı.
Şiirsel sinemacılık.

İzlerken sizi çarpmayabilir, ancak
sonrasında kafanızda çok daha uzun kalabilir.

-"O zaman söylediğinz şey şu:
etkisi altına alacak olan şey göz--

(Scorsese)
-"Vizyon, filme koyduğu vizyon...

Yani kadrajdaki asıl görüntü
ve filme konulan şey."

-"Ki bu da, tahmin ediyorum ki
bir ressamın yaptığı gibidir

işin estetiği anlamında."
-"Aynen öyle."

-"Ah!"

-"Tanrı aşkına,
şu perdenin haline bak."

-"Çünkü ses, görüntü ve şekil olarak
birçok olasılığı açıyor."

Aynen öyle.
Bu şekilde olan çok film yok

ve bu filmler bize film çekmenin
çok farklı bir yolunu öğretir.

Büyük oynamak yerine, küçük oynarlar.

Detaylara odaklanırlar.

Bize fazla yerine az
şey gösterirler.

Ve basitlikleri sayesinde,
şiirselliği bulurlar.

Ve eğer birisi size
şiirsellik nedir diye sorarsa...

Ne bileyim, uydurun bir şeyler.

Baran Uğur tarafından çevrilmiştir.