Làm cách nào để từ bỏ việc trở thành người tốt -- và trở thành người tốt hơn
-
0:02 - 0:05Một ngày nọ, một người bạn của tôi đi taxi
đến sân bay -
0:05 - 0:08và trên đường đi, cô ấy trò chuyện
với tài xế taxi, -
0:08 - 0:10và ông ấy nói với cô ấy, với tất cả
sự chân thành, -
0:10 - 0:14"Tôi có thể nói rằng cô là một người tốt."
-
0:14 - 0:16Và khi cô ấy kể cho tôi câu chuyện đó,
-
0:16 - 0:19cô ấy nói rằng không ngờ điều đó
khiến cô cảm động đến nhường nào, -
0:19 - 0:21rằng nó có ý nghĩa rất lớn với cô.
-
0:21 - 0:24Có vẻ như cô ấy đã phản ứng thái quá
-
0:24 - 0:26với lời nói của một người lạ,
-
0:26 - 0:28nhưng không phải chỉ có cô ấy.
-
0:28 - 0:29Tôi là nhà khoa học xã hội.
-
0:29 - 0:32Tôi nghiên cứu tâm lý của người tốt,
-
0:32 - 0:36và những nghiên cứu cho thấy,
hầu hết chúng ta quan tâm sâu sắc -
0:36 - 0:41đến việc cảm thấy như một người tốt
và được nhìn nhận là người tốt. -
0:41 - 0:45Khái niệm ''người tốt'' của bạn này hay
bạn khác -
0:46 - 0:49và định nghĩa "người tốt" của tài xế taxi
-
0:49 - 0:51là khác nhau,
-
0:51 - 0:54nhưng cho dù định nghĩa của bạn là gì,
-
0:54 - 0:57thì hình ảnh đạo đức quan trọng
với hầu hết chúng ta. -
0:57 - 1:02Bây giờ, nếu ai đó thử nghiệm,
như hỏi chúng ta về truyện cười ta kể, -
1:02 - 1:05hoặc chúng ta nói rằng
lực lượng lao động là đồng nhất -
1:05 - 1:08hay chi phí bôi trơn kinh doanh
-
1:08 - 1:11nó chạm đến vùng nguy hiểm
của sự bào chữa. -
1:11 - 1:14Ý tôi là, thỉnh thoảng chúng ta
làm mọi cách để -
1:14 - 1:18giúp những người yếu thế,
-
1:18 - 1:20hay chúng ta quyên góp làm từ thiện,
-
1:20 - 1:23hay thời gian chúng ta làm tình nguyện
không nhận lợi nhuận. -
1:24 - 1:28Chúng ta làm những việc đó để bảo vệ
hình ảnh đạo đức của mình. -
1:28 - 1:30Nó quan trọng với hầu hết chúng ta.
-
1:31 - 1:32Nhưng sẽ ra sao nếu tôi nói rằng
-
1:32 - 1:37sự khao khát
để trở thành người tốt -
1:37 - 1:40đang ngăn cản chúng ta
trở thành người tốt hơn? -
1:40 - 1:47Nếu tôi nói rằng định nghĩa của chúng ta
về "người tốt" quá nông cạn, -
1:47 - 1:49và không thể đáp ứng được xét về
khía cạnh khoa học? -
1:50 - 1:53Và nếu tôi nói rằng con đường trở thành
người tốt hơn -
1:53 - 1:56chỉ bắt đầu khi ta dừng làm một người tốt?
-
1:57 - 2:00Bây giờ, hãy để tôi nói một chút
về bài nghiên cứu -
2:00 - 2:01cách bộ não con người hoạt động
-
2:01 - 2:02để giải thích.
-
2:03 - 2:07Bộ óc dựa vào các phím tắt để thực hiện
các công việc của nó. -
2:07 - 2:08Có nghĩa là, vào nhiều thời điểm,
-
2:08 - 2:12não bộ hoạt động
ngoài tầm kiểm soát của bạn, -
2:12 - 2:16như chế độ pin yếu tự kích hoạt.
-
2:17 - 2:21Thật ra, đó là tiền đề của duy lý hạn chế.
-
2:21 - 2:24Duy lý hạn chế là ý tưởng đạt giải Nobel
-
2:24 - 2:27cho rằng tâm trí con người
là nguồn lưu trữ thông tin giới hạn, -
2:27 - 2:29sức mạnh xử lý giới hạn,
-
2:29 - 2:33và kết quả là, nó dựa vào các phím tắt
để thực hiện rất nhiều công việc. -
2:34 - 2:35Ví dụ như,
-
2:36 - 2:39một số nhà khoa học ước tính rằng
ở bất kỳ thời điểm nào... -
2:39 - 2:41tốt hơn, ngay lúc này (búng tay)?
Được rồi nhé. -
2:41 - 2:42(Cười)
-
2:42 - 2:44Ở bất kỳ thời điểm nào,
-
2:44 - 2:4711 triệu mảnh thông tin
di chuyển vào tâm trí của bạn. -
2:48 - 2:50Mười một triệu.
-
2:50 - 2:53Và chỉ 40 trong số chúng
được xử lý một cách có ý thức. -
2:53 - 2:55Vậy là 11 triệu, 40.
-
2:56 - 2:58Ý tôi là, điều này từng xảy ra
với các bạn chưa? -
2:58 - 3:01Các bạn có từng có một ngày
thật sự bận rộn với công việc, -
3:01 - 3:02và các bạn lái xe về nhà,
-
3:02 - 3:04và khi bạn bước vào cửa
-
3:04 - 3:08bạn nhận ra mình thậm chí không nhớ
mình về nhà bằng cách nào, -
3:08 - 3:10như việc bạn qua đèn xanh hay đèn đỏ.
-
3:10 - 3:13Bạn đã ở chế độ tự động lái.
-
3:13 - 3:16Hoặc bạn có từng mở tủ lạnh,
-
3:16 - 3:18tìm kiếm bơ,
-
3:18 - 3:21thề là không có chút bơ nào,
-
3:21 - 3:25và sau đó nhận ra bơ ở ngay
trước mặt bạn từ nãy giờ? -
3:25 - 3:29Đây là những khoảnh khắc "Úi trời"
khiến chúng ta cười khúc khích, -
3:29 - 3:31và đây là những gì xảy ra với một bộ não
-
3:31 - 3:34mà có thể tiếp nhận 11 triệu thông tin
-
3:34 - 3:37chỉ có 40 được xử lý một cách có ý thức.
-
3:37 - 3:40Đó là phần bị hạn chế
của duy lý hạn chế. -
3:43 - 3:46Công việc này theo duy lý hạn chế
-
3:46 - 3:50thật là một việc truyền cảm hứng
với các đồng nghiệp -
3:50 - 3:53Max Bazerman và Mahzarin Banaji,
-
3:53 - 3:55về những thứ chúng tôi gọi là
giới hạn đạo đức. -
3:56 - 3:59Vậy, nó giống như tiền đề của
duy lý hạn chế, -
3:59 - 4:04đó là tâm trí con người bị
giới hạn -
4:04 - 4:07và dựa vào các phím tắt,
-
4:07 - 4:10và những phím tắt đó có thể
thỉnh thoảng khiến ta lạc lối. -
4:11 - 4:12Với duy lý hạn chế,
-
4:12 - 4:16có lẽ nó ảnh hưởng đến loại ngũ cốc
chúng ta mua ở cửa hàng tạp hóa, -
4:16 - 4:19hay sản phẩm chúng ta ra mắt
trong phòng họp. -
4:20 - 4:23Với duy lý hạn chế, tâm trí con người,
-
4:23 - 4:25trong cùng một bộ não,
-
4:25 - 4:26đang ra nhiều quyết định,
-
4:26 - 4:29đó là việc thuê ai tiếp theo
-
4:29 - 4:31hay chuyện cười nào để kể
-
4:31 - 4:33hay quyết định kinh doanh mạo hiểm.
-
4:34 - 4:39Vậy, hãy để tôi đưa ra một ví dụ
về duy lý hạn chế ở nơi làm việc. -
4:39 - 4:42Khuynh hướng vô ý thức là nơi
-
4:42 - 4:45chúng ta thấy được tác động
của duy lý hạn chế. -
4:45 - 4:50Vậy khuynh hướng vô ý thức là những mối
liên kết trong suy nghĩ, -
4:50 - 4:54là những phím tắt bộ não dùng để
tổ chức thông tin, -
4:54 - 4:56rất có thể nằm ngoài nhận thức của bạn,
-
4:56 - 5:00không cần thiết kết nối với
những niềm tin có ý thức. -
5:01 - 5:03Các nhà nghiên cứu Nosek, Banaja
và Greenwald -
5:03 - 5:06đã nghiên cứu dữ liệu từ hàng triệu người,
-
5:06 - 5:09và đây là những gì họ phát hiện,
ví dụ, -
5:09 - 5:12phần lớn người Mỹ da trắng có thể
nhanh chóng và dễ dàng -
5:12 - 5:16liên tưởng người da trắng
và những điều tốt -
5:16 - 5:19hơn là người da đen
và những điều tốt, -
5:20 - 5:25và hầu hết đàn ông và phụ nữ
có thể nhanh chóng và dễ dàng liên tưởng -
5:25 - 5:30đàn ông và khoa học
hơn là phụ nữ và khoa học. -
5:30 - 5:34Và những liên tưởng này
không cần thiết phụ thuộc vào -
5:34 - 5:36những thứ người ta
nghĩ một cách ý thức -
5:36 - 5:40thực sự, họ có thể có
những góc nhìn bình đẳng -
5:40 - 5:45nên đôi khi, 11 triệu hay 40 không
liên quan đến nhau. -
5:45 - 5:47Và đây là một ví dụ khác:
-
5:47 - 5:49xung đột lợi ích.
-
5:49 - 5:53Vì vậy, chúng ta có xu hướng đánh giá thấp
giá trị của một món quà nhỏ -- -
5:53 - 5:57tưởng tượng một cây bút bi hay bữa tối--
-
5:57 - 6:01món quà nhỏ đó có thể ảnh hưởng
đến việc ra quyết định của chúng ta. -
6:02 - 6:06Chúng ta không nhận ra rằng tâm trí ta
sắp xếp bằng chứng một cách vô thức -
6:06 - 6:10để ủng hộ quan điểm của người tặng,
-
6:10 - 6:15không cần biết chúng ta đã cố ý thức
sao cho thật khách quan và chuyên nghiệp. -
6:16 - 6:17Chúng ta cũng thấy duy lý hạn chế
-
6:17 - 6:21mặc dù muốn trở thành người tốt,
-
6:21 - 6:23chúng ta vẫn mắc lỗi,
-
6:23 - 6:27và chúng ta những mắc lỗi mà thỉnh thoảng
chúng làm tổn thương người khác, -
6:27 - 6:29hay đôi khi làm tăng sự bất công
-
6:29 - 6:31mặc dù sự nỗ lực của chúng ta,
-
6:32 - 6:36và chúng ta ngụy biện cho lỗi lầm
hơn là rút ra bài học. -
6:37 - 6:39Ví dụ như,
-
6:39 - 6:43khi tôi nhận mail từ một sinh viên nữ
ở lớp học -
6:43 - 6:46nói rằng một bài đọc tôi đã giao,
-
6:46 - 6:48một bài đọc tôi đã giao trong nhiều năm,
-
6:48 - 6:50là phân biệt giới tính.
-
6:51 - 6:56Hoặc khi tôi nhầm hai sinh viên trong lớp
-
6:56 - 6:58có cùng sắc tộc--
-
6:58 - 7:00tuy không hề giống nhau --
-
7:00 - 7:02tôi đã nhầm họ với nhau
-
7:02 - 7:05nhiều lần, trước mọi người.
-
7:06 - 7:10Những kiểu lỗi này làm cho chúng ta,
làm cho tôi, -
7:10 - 7:13chạm đến vùng báo động của sự phòng ngự.
-
7:13 - 7:17Chúng làm chúng ta đấu tranh
trở thành người tốt. -
7:18 - 7:23Nhưng cuối cùng việc tôi đang làm
với duy lý hạn chế theo Mary Kern -
7:23 - 7:26nói rằng chúng ta không chỉ dễ mắc lỗi --
-
7:26 - 7:31những lỗi đó có khuynh hướng phụ thuộc vào
việc chúng ta gần vùng giới hạn ra sao. -
7:31 - 7:36Vậy, hầu như mọi lúc, không ai
thách thức đặc tính người tốt của ta, -
7:36 - 7:38và ta không nghĩ quá nhiều
-
7:38 - 7:40về ngụ ý đạo đức trong
những quyết định chúng ta -
7:40 - 7:44và hình mẫu trong ta
sẽ làm chúng ta ngày càng -
7:44 - 7:49ít hành vi đạo đức.
-
7:49 - 7:52Mặc khác, ai đó có thể
thách thức nhận thức -
7:52 - 7:55hay, trên sự phản chiếu,
chúng ta có thể tự thử thách bản thân -
7:55 - 7:59nên ngụ ý đạo đức trong những quyết định
trở nên thật sự nổi bật -
7:59 - 8:05và trong trường hợp này, chúng ta
ngày càng có hành vi người tốt -
8:05 - 8:07hay nói đúng hơn là
-
8:07 - 8:12trong từng hành vi khiến chúng ta
cảm thấy giống như người tốt, -
8:12 - 8:14dĩ nhiên, không phải lúc nào
cũng giống nhau. -
8:15 - 8:19Ý tưởng với giới hạn đạo đức
-
8:19 - 8:23là có lẽ chúng ta đánh giá quá mức
-
8:23 - 8:28sự định hướng trong ta đóng vai trò
đạo đức quan trọng trong các quyết định. -
8:28 - 8:33Chúng ta có lẽ đánh giá quá mức
sự chú ý của bản thân -
8:33 - 8:36đang lèo lái những quyết định của chúng ta
-
8:36 - 8:42và có lẽ chúng ta không nhận ra
góc nhìn như người tốt của bản thân -
8:42 - 8:45đang tác động đến hành vi của chúng ta
-
8:45 - 8:50thật sự, chúng ta đang làm việc chăm chỉ
để bảo vệ luận điểm người tốt -
8:50 - 8:52để tránh xa vùng giới hạn,
-
8:53 - 8:58làm cho chúng ta thực sự không có chỗ
để học hỏi từ những sai lầm -
8:58 - 9:00và thực sự trở thành người tốt hơn.
-
9:02 - 9:05Đó có lẽ là vì chúng ta
mong đợi điều dễ dàng. -
9:05 - 9:09Chúng ta có định nghĩa
về người tốt hoặc không -
9:09 - 9:12bạn hoặc là người tốt hoặc không phải.
-
9:12 - 9:15Bạn liêm chính hoặc không.
-
9:15 - 9:20Bạn phân biệt chủng tộc, giới tính,
ghét đồng tính hoặc không. -
9:20 - 9:24Và trong định nghĩa này hoặc kia,
không có chỗ để phát triển. -
9:24 - 9:26Và dù sao thì,
-
9:26 - 9:29đấy không phải là những thứ
chúng ta làm cả đời. -
9:29 - 9:31Trong cuộc sống,
nếu bạn cần học tính toán, -
9:31 - 9:33bạn sẽ đăng ký một lớp học tính toán,
-
9:33 - 9:35hay nếu bạn trở thành cha mẹ,
-
9:35 - 9:39chúng ta chọn một cuốn sách
và chúng ta đọc về nó. -
9:39 - 9:41Chúng ta nói chuyện với chuyên gia,
-
9:41 - 9:43chúng ta học từ lỗi lầm,
-
9:43 - 9:44chúng ta cập nhật tri thức,
-
9:44 - 9:46chúng ta chỉ trở nên tốt hơn.
-
9:47 - 9:49Nhưng khi nói đến trở thành một người tốt,
-
9:49 - 9:51chúng ta nghĩ đó là thứ ai cũng phải biết
-
9:51 - 9:53ai cũng phải làm,
-
9:53 - 9:56mà không có nỗ lực hay phát triển.
-
9:56 - 9:58Vậy suy nghĩ của tôi là
-
9:58 - 10:02sẽ ra sao nếu chúng ta quên đi việc
làm một người tốt, -
10:02 - 10:04bỏ qua điều đó,
-
10:04 - 10:07và thay vào đó, đặt tiêu chuẩn cao hơn,
-
10:07 - 10:10tiêu chuẩn cao hơn của
việc trở thành người tốt? -
10:13 - 10:17Một người tốt đương nhiên
vẫn mắc lỗi. -
10:17 - 10:20Là một người tốt, tôi vẫn thường mắc lỗi.
-
10:21 - 10:25Nhưng là một người tốt,
tôi cố gắng học từ lỗi lầm. -
10:25 - 10:29Tôi mong đợi và học hỏi từ lỗi lầm.
-
10:29 - 10:31Tôi hiểu cái giá của những sai lầm đó.
-
10:31 - 10:36Về những vấn đề như đạo đức, phân biệt,
đa dạng và hòa nhập, -
10:36 - 10:39chúng ta sẽ phải trả giá,
-
10:39 - 10:40và tôi chấp nhận điều đó.
-
10:43 - 10:44Là một người tốt, thực tế,
-
10:45 - 10:47tôi nhận ra lỗi của mình tốt hơn.
-
10:47 - 10:50Tôi không chờ người khác nhận ra chúng.
-
10:50 - 10:52Tôi luyện tập để tìm ra chúng,
-
10:52 - 10:53và kết quả là...
-
10:54 - 10:58Chắc chắn, thỉnh thoảng có chút xấu hổ,
-
10:58 - 10:59không thoải mái.
-
10:59 - 11:03Thỉnh thoảng, chúng ta đặt bản thân
vào những tình huống dễ tổn thương. -
11:04 - 11:06Nhưng qua những tổn thương,
-
11:06 - 11:10như những thứ chúng ta
cố gắng làm tốt hơn, -
11:11 - 11:12chúng ta tiến bộ.
-
11:12 - 11:13Chúng ta trưởng thành.
-
11:13 - 11:16Chúng ta cho phép bản thân
trở nên tốt hơn. -
11:17 - 11:20Tại sao chúng ta không dành cho chính mình
những thứ đó? -
11:21 - 11:25Trong mỗi phần đời, chúng ta sẽ dành cho
bản thân không gian để trưởng thành-- -
11:25 - 11:28trừ phần này, phần quan trọng nhất.
-
11:29 - 11:30Cảm ơn.
-
11:30 - 11:35(Vỗ tay)
- Title:
- Làm cách nào để từ bỏ việc trở thành người tốt -- và trở thành người tốt hơn
- Speaker:
- Dolly Chugn
- Description:
-
Có lẽ nào việc bạn khao khát trở thành người tốt đang cản trở bạn thực sự trở thành người tốt hơn? Trong bài nói này, nhà tâm lý học xã hội Dolly Chugh giải thích một hiện tượng tâm lý khó giải thích về hành vi đạo đức, ví dụ như làm thế nào để bắt đầu trở nên tốt hơn bằng việc chịu trách nhiệm với các lỗi lầm. Chugh nói rằng: ''Trong các phần khác của cuộc đời, chúng ta dành cho bản thân không gian để trưởng thành, trừ phần này, phần quan trọng nhất''.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 11:48
Thu Ha Tran approved Vietnamese subtitles for How to let go of being a "good" person -- and become a better person | ||
Thu Ha Tran edited Vietnamese subtitles for How to let go of being a "good" person -- and become a better person | ||
Lê Trung Nam accepted Vietnamese subtitles for How to let go of being a "good" person -- and become a better person | ||
Truc Nguyen edited Vietnamese subtitles for How to let go of being a "good" person -- and become a better person | ||
CA ROT edited Vietnamese subtitles for How to let go of being a "good" person -- and become a better person | ||
CA ROT edited Vietnamese subtitles for How to let go of being a "good" person -- and become a better person | ||
CA ROT edited Vietnamese subtitles for How to let go of being a "good" person -- and become a better person | ||
CA ROT edited Vietnamese subtitles for How to let go of being a "good" person -- and become a better person |