< Return to Video

Nina Tandon: Te kujdesesh për inxhinjerin indore

  • 0:00 - 0:03
    Mirëmengjes te gjitheve.
  • 0:03 - 0:05
    Unë punoj me gjera mahnitese,
  • 0:05 - 0:08
    te vogla, krijesa te quajtura qeliza.
  • 0:08 - 0:10
    Dhe me lejoni t'ju them se cfare eshte
  • 0:10 - 0:12
    te rrisesh keto qeliza ne nje laborator.
  • 0:12 - 0:15
    Une punoj ne nje laborator ku marrim qelizat jashte natyres se rritjes.
  • 0:15 - 0:17
    I vendosim ne nje ene
  • 0:17 - 0:19
    qe ndonjehere i quajme pjata Petri.
  • 0:19 - 0:22
    I ushqejme ato -- i stirilizojm sigurisht --
  • 0:22 - 0:25
    me ate qe quajm qeliza mediale kulturore -- i cili eshte pothuajse ushqimi i tyre --
  • 0:25 - 0:28
    dhe i rrisim ato ne ekupatore.
  • 0:28 - 0:30
    Përse e bejmë këtë?
  • 0:30 - 0:32
    Ne i shikojme qelizat ne nje pjatë,
  • 0:32 - 0:34
    dhe ato janë vetem në tokë.
  • 0:34 - 0:37
    Por ajo se cfare ne jemi duke provuar te bejme në laboratorin tim
  • 0:37 - 0:40
    eshte te nxjerrim inxhinjerit indore nga ato.
  • 0:40 - 0:42
    Cfare kuptimi ka në të vertet?
  • 0:42 - 0:44
    Do te thot te rrisësh zemren aktuale,
  • 0:44 - 0:46
    le te themi,
  • 0:46 - 0:48
    ose te rrisim nje pjes te shtylles kurrizore
  • 0:48 - 0:50
    e cila mund te jet e vendosur brenda trupit.
  • 0:50 - 0:53
    Jo vetem ate, por ato mund te perdoren edhe per metoda te sherimit te semundjeve te ndryshme.
  • 0:53 - 0:55
    Dhe per kete arsye, qelizat tradicionale me teknik te kulturuar
  • 0:55 - 0:57
    nuk jane te mjaftueshme.
  • 0:57 - 0:59
    Qelizat jan pothuajse te semura;
  • 0:59 - 1:01
    pjata nuk i ben te ndihen si ne shtepine e tyre.
  • 1:01 - 1:03
    Dhe ne duhet te bejme me te miren per kopimin e ambientie te tyre natyror
  • 1:03 - 1:05
    per ti lulezuar ato.
  • 1:05 - 1:07
    Ne e quajme kete paradiagem biometrike --
  • 1:07 - 1:10
    kopimi i origjinales ne laborator.
  • 1:10 - 1:12
    Le te marrim shembull nje zemer,
  • 1:12 - 1:14
    tema e nje prej kerkimeve te mija te shumta.
  • 1:14 - 1:16
    Cfare e ben zemren unike?
  • 1:16 - 1:18
    Rrahjet e zemres,
  • 1:18 - 1:21
    ritmike, te njekohesishme, me fat.
  • 1:21 - 1:23
    Ne i kopjojme ato ne labuoator
  • 1:23 - 1:26
    duke nxjerre kulturen e sistemit te qelizave me elektroda.
  • 1:26 - 1:28
    Keto elektroda veprojne sikurse nje krijues i vogel i paqes
  • 1:28 - 1:31
    per ti marr qelizat ne laborator.
  • 1:31 - 1:33
    Cfare tjeter dim rreth zemres?
  • 1:33 - 1:35
    Qelizat e zemres jane shume te lakmueshme.
  • 1:35 - 1:37
    Natyra ushqen qelizat e zemres se trupit tuaj
  • 1:37 - 1:39
    me nje dendesi furnizimi me gjak.
  • 1:39 - 1:41
    Ne laburator, ne kanalet mikro - modele
  • 1:41 - 1:43
    ne biomateriale
  • 1:43 - 1:45
    ne te cilat ne i rrisim qelizat,
  • 1:45 - 1:48
    dhe kjo na lejon neve te rendisim qelizat mediale, ushqimet qelizore,
  • 1:48 - 1:51
    neper rrjeta ku jemi duke rritur qelizat --
  • 1:51 - 1:53
    me shume se ajo qe mundeni te perfytyroni
  • 1:53 - 1:55
    prej nje shtrati kapilar ne nje zemer.
  • 1:55 - 1:58
    pra kjo me dergon mua tek mesimi i pare:
  • 1:58 - 2:01
    jeta mund te bej shume me gjerat e vogla.
  • 2:01 - 2:03
    Le te marrim nje shembull me nje stimulim elektrik.
  • 2:03 - 2:06
    Le te shohim sa e fuqishme vetem nje nga keto burime mund te jete.
  • 2:07 - 2:10
    Ne te majten, ne shohim nje pjes te vogel te zemres indore qe rreh
  • 2:10 - 2:12
    qe i inxhinjeron qelizat e minjve ne laborator.
  • 2:12 - 2:14
    Eshte pothuajse e njejta madhesi me nje marshmalow te vogel.
  • 2:14 - 2:16
    Dhe pas nje jave, eshte tunduar.
  • 2:16 - 2:18
    Ju mund ta shihni ate ne hapsiren e krahut te majte.
  • 2:18 - 2:20
    Mos u brengosni nese nuk mund ta shihni shume mire.
  • 2:20 - 2:23
    Eshte e mahniteshme se keto qeliza i tundojne te gjitha.
  • 2:23 - 2:25
    Por cfare me te vertet eshte mbreslenese
  • 2:25 - 2:27
    eshte se qelizat, kur ne ne menyre elektronike i simulojme ato,
  • 2:27 - 2:29
    sikurse me krijuesin e paqes,
  • 2:29 - 2:31
    ato tundohen shume me teper.
  • 2:31 - 2:33
    Por kjo me sjell tek mesimi numer dy:
  • 2:33 - 2:35
    qelizat e bejne te gjith punen.
  • 2:35 - 2:38
    Ne nje sens, inxhinjeria indore ka nje lloj krize identiteti ketu,
  • 2:38 - 2:40
    sepse struktura inxhinjerike
  • 2:40 - 2:43
    nderton ura dhe gjera te medha,
  • 2:43 - 2:45
    inxhinjeri kompjuterike, kompjutera,
  • 2:45 - 2:47
    por cfare ne jemi duke bere
  • 2:47 - 2:50
    eshte aktualisht te ndertosh teknologjin e qelizave te tyre:
  • 2:50 - 2:52
    Cfare kuptimi ka kjo per ne?
  • 2:52 - 2:54
    Le te bejm dicka shume te thjesht.
  • 2:54 - 2:56
    Ti'a kujtojm vetes sone
  • 2:56 - 2:59
    qe qelizat nuk jan ndonje koncept abstrakt.
  • 2:59 - 3:02
    Le te kujtojme se qelizat tone e mbajne jeten tone
  • 3:02 - 3:04
    ne nje menyre shume reale.
  • 3:04 - 3:07
    "Ne jemi ato se cfare hame," shume lehte mund te jete e pershkrueshme
  • 3:07 - 3:09
    sikurse, "Ne jemi ato se cfare qelizat tona hane".
  • 3:09 - 3:11
    Dhe ne rastin e bimesise ne zorren tone,
  • 3:11 - 3:14
    keto qeliza munden edhe te mos jene njerezore.
  • 3:15 - 3:17
    Por eshte e rendesishme ti veme re ato
  • 3:17 - 3:20
    se qelizat gjithashtu mundesojne eksperiencen e jeteses sone.
  • 3:20 - 3:23
    Prapa cdo zeri, shikimi, prekjeje, nuhatjeje dhe ndjesie
  • 3:23 - 3:25
    jane nje sere qelizash korresponduese
  • 3:25 - 3:27
    qe marrin kete informacion
  • 3:27 - 3:29
    dhe e interpretojne ate per ne.
  • 3:29 - 3:31
    Nxjerrim pyetjen:
  • 3:31 - 3:34
    a duhet ta zgjerojme sensin tone te ambientit shoqerues
  • 3:34 - 3:37
    per te perfshire ekosistemin tone te trupit?
  • 3:37 - 3:39
    Ju ftoj te flisni me mua me teper per kete ceshtje,
  • 3:39 - 3:42
    dhe nderkohe une ju uroj juve fat.
  • 3:42 - 3:44
    Nuk munden qelizat tuaja dhe ato jo-kanceroze
  • 3:44 - 3:46
    te jene specie te integruara.
  • 3:46 - 3:48
    Faliminderit.
  • 3:48 - 3:52
    (Duartrokitje)
Title:
Nina Tandon: Te kujdesesh për inxhinjerin indore
Speaker:
Nina Tandon
Description:

Inxhinjeria indore dhe Bashkëpunetorja e Ted-it Nina Tandon është duke rritur artificialisht zemra dhe kocka kurrizore, për ta berë atë, ajo ka nevoj për një menyr te re te kujdesjes për rritjen artificiale te qelizave - teknike te cilen ajo eshte duke e zhvilluar ne nje menyre shume te thjesht mirepo shume te fuqishme duke i kopjuar metodat e tyre natyres te gjendjes natyrale.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
03:53
Liridon Shala added a translation

Albanian subtitles

Revisions