1

1

Hãy giả vờ như ngay tại đây
chúng ta có một cỗ máy

Một cỗ máy lớn, một cỗ máy TED thú vị,

và nó là một cỗ máy thời gian.

Và mỗi người ở đây đều phải sử dụng nó.

Và bạn có thể đi tới quá khứ hay tương lai

nhưng bạn không được ở hiện tại của mình.

Tôi tự hỏi bạn chọn gì, vì tôi đã hỏi

bạn mình câu hỏi này nhiều lần
và họ đều muốn quay về quá khứ.

Có thể họ muốn quay lại
trước thời có ô tô

hay Twitter hay "American Idol."

Tôi không biết.

Tôi tin là có sức hút nào đấy

với sự luyến tiếc quá khứ, sự mơ tưởng.

Và tôi hiểu điều đó.

Thật lòng mà nói thì
tôi không thuộc nhóm đó.

Tôi không quay lại,
không phải vì không thích mạo hiểm

Mà bởi vì trên hành tinh này,

họ không đi ngược lại,
họ tiến lên.

Bởi vậy nếu tôi có dùng cái máy,
thì tôi sẽ đi tới tương lai

Đây là thời đại tuyệt vời nhất
trong lịch sử của hành tinh này

xét trên bất kỳ phương diện nào

sức khỏe, của cải,

tính linh hoạt, cơ hội,

tỉ lệ bệnh tật giảm ...

Chưa từng có một thời đại nào như vậy.

Ông cố và bà cố của tôi đều mất

khi họ 60 tuổi.

Con số đó tăng lên 70 đối với ông bà tôi.

Bố mẹ tôi thì đang gần 80.

Và rất có thể là

tuổi thọ của tôi sẽ bắt đầu bằng số 9.

Nhưng nó không phải về
những người như chúng ta,

nó còn to lớn hơn nhiều.

Ngày nay, một đứa trẻ sinh ra ở New Delhi

có thể sống lâu bằng

người giàu nhất thế giới 100 năm trước.

Đây là chuyện khó có thể tin được.

Và tại sao nó là sự thật?

Bệnh đậu mùa. Nó đã giết

hàng tỷ người trên trái đất.

Nó định hình lại
nhân khẩu học thế giới

theo cách mà
không cuộc chiến tranh nào làm được.

Nó đã qua rồi. Và biến mất.

Chúng ta đã đánh bại nó.

Trong thế giới trù phú này,

các căn bệnh đe dọa
những người đời trước

nay hầu như không còn nữa.

bệnh bạch hầu, rubella, bại liệt ...

Liệu có ai còn biết chúng là cái gì?

Vắc-xin, y học hiện đại,

khả năng nuôi sống hàng tỷ người.

Đó là những thành công lớn của khoa học.

Và tôi cho rằng, phương pháp khoa học --

kiểm tra, thử nghiệm.

xem chúng có hiệu quả không
và thay đổi nếu nó không hiệu quả,

là một trong những thành quả
lớn nhất của nhân loại.

Đó là những tin tốt.

Không may là, những tin tốt chỉ có vậy

vì vẫn còn nhiều vấn đề khác,
đã được đề cập nhiều lần.

Và một trong số đó là việc

bất chấp những thành tựu
ta đạt được,

một tỷ người trên trái đất vẫn đi ngủ

với cái bụng đói mỗi ngày.

Con số đó đang tăng rất nhanh,
và điều đó thật đáng hổ thẹn.

Không chỉ vậy,
chúng ta đã dùng trí tưởng tượng của mình

để ra sức hủy hoại địa cầu.

Nước ngọt, đất trồng trọt,

rừng nhiệt đới, dầu, khí đốt:

đang biến mất.
Những thứ này sẽ biến mất sớm.

và trừ phi chúng ta tìm ra cách
để thoát khỏi mớ hỗn độn này,

chúng ta cũng biến mất luôn.

Câu hỏi ở đây là: Liệu ta có làm được?
Tôi nghĩ là ta có thể.

Rõ ràng là ta có thể làm ra thức ăn

để nuôi hàng tỷ người
mà không chiếm đoạt phần đất nơi họ sống.

Tôi nghĩ ta có thể khai thác năng lượng mà

mà không cần phải tàn phá trái đất.

Tôi thực sự tin điều đó
và đó không phải là điều viễn vông.

Nhưng, có một điều
làm tôi trăn trở mỗi tối--

một trong những điều
làm tôi trăn trở mỗi tối:

Ta chưa bao giờ cần khoa học
phải phát triển như lúc này.

Và ta cũng chưa từng ở trong tình thế

để triển khai nó đúng cách
mà hôm nay ta có thể

Chúng ta đang tiến gần đến
những sự kiện tuyệt vời

trong nhiều lĩnh vực,

tuy nhiên, tôi nghĩ là ta
phải đi ngược về

1 trăm, 3 trăm năm,
trước thời kì khai sáng,

tới thời điểm chúng ta chống lại
sự phát triển,

khi mà chúng ta chống lại những điều này

một cách mạnh mẽ, thẳng thắn hơn bây giờ.

Con người luôn mang trong mình niềm tin,

họ ôm chặt nó đến khó mà bỏ nó ra được.

Cả sự thật cũng không làm họ thay đổi.

Mỗi người đều có quyền có ý kiến riêng,

kể cả ý kiến về sự phát triển

Nhưng bạn không có quyền gì, biết không?

Bạn không có quyền về sự thật.
Xin lỗi, bạn không có quyền đó

Tôi mất 1 thời gian
để nhận ra điều này.

10 năm trước, tôi viết
1 câu chuyện về vắc-xin

cho tờ New Yorker.
1 câu chuyện nhỏ.

Tôi ngạc nhiên khi thấy sự đối lập;

sự đối lập với, xét cho cùng,

các biện pháp y tế công cộng
hiệu quả nhất trong lịch sử nhân loại

Tôi không biết phải làm gì

nên tôi viết 1 câu chuyện và tiếp tục.

Và không lâu sau đó;

Tôi viết 1 bài về thực phẩm biến đổi gen.

Chuyện tương tự xảy ra,
có điều lớn hơn.

Mọi người trở nên quá khích.

Nên tôi viết thêm 1 bài về điều đó,

và tôi đã không hiểu tại sao

mọi người nghĩ nó theo hướng xấu

tại sao họ nghĩ rằng
làm phân tử chuyển động

theo 1 cách cụ thể,
thay vì chuyển động hỗn loạn

đã xâm phạm quy luật tự nhiên

Nhưng bạn biết đấy.
Tôi đã viết bài báo đó.

Ý tôi là, tôi là 1 nhà báo

Chúng tôi đánh máy, sắp xếp, đi ăn tối.
Điều đó là bình thường

( Tiếng cười)

Nhưng những câu chuyện này
làm tôi khó chịu

Tôi đã không hiểu tại sao,
giờ tôi đã hiểu

Bởi vì những người cuồng tín đó
làm tôi phát điên

từng không cuồng tín chút nào.

Họ từng là những người chu đáo,
được giáo dục, lịch sự và tử tế.

Họ giống như những con người
trong căn phòng này

Và nó khiến tôi vô cùng khó chịu.

Nhưng sau đó tôi nghĩ rằng

Chúng ta đang ở thời điểm

mà chúng ta không có cùng 1 mối quan hệ
với sự tiến bộ như trước

Chúng ta nói về nó 1 cách không chắc chắn

với 1 thuật ngữ mỉa mai cùng dấu ngoặc kép

"tiến triển"

Có lý do cho điều đó,
và tôi nghĩ chúng ta đều biết.

Ta mất niềm tin vào thể chế chính trị,

vào nhà cầm quyền,

và đôi lúc vào khoa học

Không có lý do nào ta không nên làm vậy.

Bạn có thể nói 1 vài cái tên

và mọi người sẽ hiểu.

Thảm họa Chernobyl, Bhopal,
thảm họa tàu Challenger,

thuốc Vioxx, vũ khí hủy diệt hàng loạt

hanging chads ( Florida-2000 )

Bạn có thể chọn danh sách của mình.

Tồn tại những câu hỏi và vấn đề

với những người mà ta tin
là luôn đúng,

vì vậy, hãy nghi ngờ.

Đặt câu hỏi, yêu cầu bằng chứng

Đừng coi mọi thứ là hiển nhiên.

Nhưng khi bạn có bằng chứng,

bạn cần chấp nhận nó,
và ta không giỏi làm việc này.

Lý do tôi nói vậy là vì

chúng ta đang sống trong sự sợ hãi

mà tôi chưa từng thấy và hy vọng
không bao giờ thấy nữa.

Khoảng 12 năm trước,
1 câu chuyện được công bố

1 câu chuyện kinh khủng, xấu xa,

cho rằng bệnh tự kỷ có liên quan tới

bệnh sởi, bệnh quai bị và vắc xin rubella

Rất đáng sợ.

Hàng ngàn học sinh thử nghiệm xem
điều đó có đúng hay không.

Nó trở thành một vấn đề nghiêm trọng.

Dữ liệu được cập nhật.

Chúng đến từ Mỹ, Anh,

từ Thụy Điển, Canada,

kết quả đều như nhau,

không có mối tương quan nào cả.

Nó không quan trọng

vì ta tin vào các giai thoại,

tin vào thứ ta thấy,
thứ ta nghĩ ta thấy,

thứ làm ta cảm nhận là có thật.

Ta không tin vào các văn bản, tài liệu

mà chính phủ cung cấp

tôi hiểu điều đó,
chúng ta đều hiểu

Nhưng bạn biết không?

Kết quả của nó thật thảm khốc.

Sự thật là:

Mỹ là 1 trong những nước trên thế giới

mà tỷ lệ tiêm vắc xin bệnh sởi
đang giảm dần.

Điều đó thật đáng hổ thẹn,

và chúng ta nên tự thấy xấu hổ về mình.

Thật kinh khủng.

Chuyện gì đã xảy ra

làm chúng ta làm như vậy?

Giờ tôi đã hiểu thật sự.

Vì, có ai ở đây bị bệnh sởi không?

Ai ngồi trong phòng này
từng thấy người chết vì bệnh sởi nào?

Điều đó không xảy ra nhiều lắm.

Nó không xảy ra trong đất nước này,

nhưng nó đã xảy ra 160000 lần
trên thế giới năm ngoái.

Quá nhiều cái chết vì bệnh sởi--

20 người 1 giờ.

Nhưng vì nó không xảy ra ở đây,
ta có thể loại bỏ ý nghĩ đó,

và những người giống Jenny McCarthy

có thể truyền tải thông điệp

về sự sợ hãi và nạn mù chữ trên sân khấu

giống Opra và Larry King Live.

Họ có thể vì

họ không liên kết kết quả với sự tương quan.

Họ không hiểu rằng
2 điều đó có vẻ giống nhau

nhưng không phải như nhau.

Đó là điều ta cần phải học sớm.

Jonas Salk là anh hùng.

Ông đã giúp ta tránh được tai họa
kinh khủng nhất của loài người

Không sợ hãi, không đau đớn.
Bệnh bại liệt--biến mất.

Người đứng ở giữa.

Tên ông ấy là Paul Offit.

Ông ấy vừa phát triển vắc xin rotavirus
với 1 nhóm người

Nó sẽ cứu sống 400-500 trẻ em

trong thế giới đang phát triển hàng năm.

Rất tốt, phải không?

Đúng vậy, ngoại trừ việc Paul
đi rêu rao với mọi người về nó

và nó có giá trị như nào

và mọi người nên ngừng than vãn.

Ông ấy thực sự nói theo hướng đó.

Vậy,Paul là 1 kẻ khủng bố.

Khi Paul phát biểu với dư luận,

ông ấy không thể tuyên bố mà
thiếu đội vũ trang.

Ông ấy bị chặn lại ngay tại nhà mình

vì mọi người thích nói cho ông ấy biết

rằng họ nhớ con ông học ở trường nào.

Tại sao? Vì Paul đã làm ra 1 vắc xin.

Tôi không muốn nói điều này, nhưng
vắc xin rất quan trọng.

Bạn vứt bỏ vắc xin,
bệnh tật sẽ quay lại,

những bệnh kinh khủng.
Và điều đó đang xảy ra.

Giờ đây, nước ta đã có dịch sởi.

Nó dần trở nên tệ hơn,
và không bao lâu nữa trẻ em

sẽ lại chết vì nó, vì
đó chỉ là trò chơi con số.

Chúng sẽ không chỉ chết vì bệnh sởi.

Còn bệnh bại liệt thì sao?
Tại sao không?

Bạn học đại học với tôi viết cho tôi
1 lá thư vài tuần trước và nói

cô ấy nghĩ tôi có chút hoa mỹ.

Chưa có ai nói vậy với tôi cả.

Cô ấy sẽ không cho con tiêm
vắc xin bại liệt,

không bao giờ.

Được thôi.

Tại sao? Ta không bị bại liệt.
Bạn biết gì không?

Hôm qua, ta không có bệnh bại liệt
trên đất nước này.

Sáng nay, có lẽ 1 anh chàng đã
lên máy bay ở Lagos, tôi không biết,

anh ấy bay đến LAX,
hiện tại bay qua ở Ohio

Anh ấy sẽ hạ cánh trong vòng vài giờ tới,
rồi sẽ thuê 1 chiếc xe

anh ấy sẽ đến Long Beach

và sẽ dự 1 trong những bữa tối tuyệt vời
của TED tối nay

mà không hề biết mình đã nhiễm
bệnh liệt

chúng ta cũng vậy vì ta
không biết được cách thế giới vận hành

Đó là hành tinh ta đang sống.
Đừng tỏ ra là không phải.

Ta thích được bao bọc
bởi những lời nói dối.

Mọi người có uống vitamin sáng nay không?

Echinacea, 1 chút chất chống oxy hóa

để bạn làm việc

Tôi biết bạn có làm vì
nửa số dân Mỹ cũng vậy, hàng ngày.

Họ uống nhiều thứ, và
uống thuốc xen nhau.

Và không quan trọng ta thường xuyên

phát hiện ra rằng
chúng vô dụng như nào

Dữ liệu luôn nói lên điều đó.

Chúng làm nước tiểu của ta sẫm màu hơn,
không hơn không kém

( Tiếng cười )

Không sao, bạn muốn trả 23 tỷ đô
cho nước tiểu sẫm màu hơn ư?

Tôi hoàn toàn đồng ý.

( Tiếng cười )

Nước tiểu sẫm màu!!!

Tại sao ta làm vậy?
Tại sao?

Tôi nghĩ tôi hiểu điều đó.
Ta ghét nhà thuốc lớn,

chính phủ to lớn.Ta
không tin "người đó"

Và ta không nên tin: hệ thống chăm sóc
sức khỏe của ta rất tệ.

Nó tàn nhẫn với hàng triệu người

Nó lạnh lùng đến kinh ngạc

và ảnh hưởng đến tâm hồn của cả những ai
có khả năng trả tiền.

Vì vậy ta chạy trốn khỏi nó, tới đâu?

Ta nhảy vào tay của thuốc trấn an.

( Tiếng cười )

Điều đó thật tuyệt.
Tôi thích thuốc trấn an

( Vỗ tay )

Nhưng bạn biết không,
đó là vấn đề nghiêm trọng

bởi thứ này là đồ bỏ đi

và ta đã chi hàng tỷ đô cho nó

Tôi có tất cả các loại đạo cụ ở đây

Tất cả chúng đều không...ginkgo, lừa đảo

echinacea, lừa đảo

acai--tôi còn không biết đây là gì nữa

nhưng ta đã chi hàng tỷ đô cho nó--
nó là sự lừa gạt

Bạn biết không, khi tôi nói điều này,
mọi người đã hét vào mặt tôi

họ nói "ông quan tâm làm gì?
Hãy để mọi người làm điều họ muốn.

Nó làm họ thấy thoải mái

Bạn sai rồi

Vì tôi không quan tâm

kể cả thư ký của HHS

nói rằng "Hmm, tôi sẽ không chấp nhận chứng cứ

từ các chuyên gia về
ảnh của những khối u ở ngực qua tia X

hoặc 1 tên lang băm muốn chữa
cho bệnh nhân

bằng phương pháp thải độc cà phê.

Khi bạn bắt đầu ở cuối con đường

nơi mà niềm tin và ma thuật thế chỗ
bằng chứng và khoa học

cuối cùng bạn sẽ ở 1 nơi mà mình
không muốn

Bạn sẽ giống như Thabo Mbeki của Nam Phi

Ông ấy đã giết 400000 người dân của mình

bằng cách khăng khăng rằng củ cải đường

tỏi và dầu chanh

còn tốt hơn cả thuốc antiretroviral

mà ta biết là có thể làm chậm
diễn biến của bệnh AIDS

Hàng trăm hàng ngàn cái chết
không cần thiết

ở 1 nước đã bị mắc bệnh dịch hạch

tệ hại hơn bất cứ loại dịch nào

Làm ơn, đừng nói với tôi rằng

không có bất cứ hậu quả nào của điều đó.

Luôn luôn có!

Bệnh dịch đơn giản nhất

mà ta đang gặp phải

chính là cuộc chiến nực cười này

giữa lời đề nghị về thực phẩm
biến đổi gen

và thực phẩm hữu cơ thuần túy

Nó là cuộc tranh luận ngu ngốc
cần phải dừng lại

Nó tranh cãi về từ ngữ, ẩn dụ

Nó lý tưởng nhưng không khoa học

Từng thứ ta ăn, mỗi hạt gạo

mỗi nhánh mùi tây

từng cây cải Bruxen

đã được chúng ta nhân giống

Đã từng không có quýt trong
vườn Eden

Từng không có dưa chuột vàng

Từng không có cây thông Noel.
Ta làm nên những thứ đó

Ta đã làm nên chúng hơn 1100 năm qua

Và có 1 số thứ thành công,
1 số không

Ta loại bỏ các sản phẩm không hiệu quả

Giờ ta có thể làm ra thứ có
độ chính xác cao hơn

và có cả rủi ro, tất nhiên

nhưng ta có thể bỏ thứ như
vitamin A vào gạo

thứ có thể giúp cho hàng triệu người

kéo dài tuổi thọ

Bạn không muốn làm vậy sao?

Tôi phải nói rằng,
tôi không hiểu được điều đó

Ta phản đối thực phẩm biến đổi gen

Tại sao?

Những lý do mà tôi liên tục được nghe là:

Quá nhiều hóa chất

thuốc trừ sâu, hoocmon

sự độc canh, ta không muốn
những ruộng đồng lớn

có những thứ giống nhau,
thật sai lầm

Ta không muốn các công ty
phát minh sự sống

Ta không muốn họ sở hữu hạt giống

Và bạn biết câu trả lời của tôi
là gì không

Bạn đúng đó. Hãy thay đổi nó

Thực tế là chúng ta có vấn đề
lớn về thực phẩm

nhưng đây không phải khoa học

Nó không liên quan gì đến
khoa học hết

Nó là luật, là đạo đức,
là thứ được công nhận bằng sáng chế

Khoa học không phải là 1 công ty

cũng không phải là 1 đất nước

Nó cũng không là 1 ý tưởng, mà
là 1 quá trình

Và đôi lúc nó thành công, đôi lúc không

nhưng mà ý nghĩ rằng
chúng ta không nên cho phép

khoa học làm việc của nó

vì ta sợ

là 1 việc làm trì trệ,

nó ngăn cản hàng triệu người

thành công, phát đạt

50 năm tiếp đây

ta sẽ phải trồng hơn 70% lượng thực phẩm
ta trông hiện tại

70%

Bằng với sự đầu tư vào Châu Phi
hơn 30 năm qua

Thật hổ thẹn

Họ cần chúng, và ta không cho họ

Tại sao? Thực phẩm biến đổi gen

Ta không muốn khích lệ mọi người

ăn thứ tồi tệ đó,
như sắn chẳng hạn

Sắn được nửa tỷ người ăn

Nó giống như khoai tây vậy

1 đống calories. Và nó dở ẹc

Nó không có dinh dưỡng,
không có protein

các nhà khoa học đang dùng kỹ thuật

đưa tất cả những thứ đó vào sắn
ngay bây giờ

Mọi người sẽ có thể ăn nó và không bị mù

Họ sẽ không chết vì đói.
Và bạn biết không?

Điều đó thật tuyệt. Nó sẽ không giống
Chez Panisse

nhưng sẽ rất tuyệt

Tất cả những gì tôi có thể nói là

Tại sao ta lại từ chối nó?

Hãy tự hỏi bản thân mình xem

Vì ta không muốn biến đổi gen?

Không phải. Nó không phải hóa chất

Nó không phải vấn đề về sự đam mê nực cười
của ta về hoocmon

hay sự kiên trì để có thức ăn to hơn

ngon hơn, thức ăn suy biến

Đây không phải về Rice Kcrispies

mà là về đảm bảo cho con người được sống

Đã đến lúc ta hiểu điều đó
nghĩa là gì

Bới vì, bạn biết không?

Nếu chúng ta cứ tiếp tục làm
những việc mà chúng ta đang làm,

Ta sẽ phạm phải lỗi
mà tôi không nghĩ là ta muốn phạm phải:

Chủ nghĩa thực dân công nghệ cao.

Không có cách nào để miêu tả
chuyện gì đang xảy ra

Nó thật ích kỷ, xấu xa

nó ở trong chúng ta

và ta phải làm cho nó dừng lại

Vậy, sau cuộc trò chuyện vui vẻ
đáng ngạc nhiên này

( Tiếng cười )

bạn có thể muốn nói: "Vậy,
bạn vẫn muốn

dùng chiếc máy thời gian này và
đi vào tương lại?"

Tất nhiên tôi muốn vậy

Nó đang kẹt ở hiện tại

nhưng ta có 1 cơ hội tuyệt vời

Ta có thể đặt 1 cỗ máy thời gian
vào bất kỳ thứ gì ta muốn

Di chuyển nó đến nơi ta muốn

và ta sẽ làm như vậy

Ta phải có những cuộc trò chuyện
như thế này, và ta phải nghĩ,

nhưng khi ta vào máy thời gian
và đi về phía trước

ta sẽ thấy hạnh phúc

Tôi biết chúng ta có thể

và theo như những gì tôi biết được

đó là điều thế giới đang cần bây giờ

(Tiếng vỗ tay)

Cám ơn.

Cám ơn.

Cám ơn. Cám ơn.