Hoe onzelfzuchtigheid jouw leidraad kan worden

Wat is onzelfzuchtigheid? Simpel gezegd is het de wens dat anderen gelukkig zijn. Ook zegt Matthieu Ricard, geluksonderzoeker en boeddhistische monnik, dat onzelfzuchtigheid een mooi uitgangspunt is voor het nemen van beslissingen, zowel op korte als lange termijn, in het werk en in het leven.

Wij mensen hebben een buitengewoon
potentieel voor goedaardigheid,

maar ook een enorme
kracht om kwaad te doen.

Elk gereedschap kan gebruikt worden om
mee te bouwen of mee te vernietigen.

Dat ligt allemaal aan onze grondslag.

Daarom is het nog belangrijker

om een onzelfzuchtig uitgangspunt
te hebben en geen egoïstisch uitgangspunt.

Op dit moment staan we tegenover
vele uitdagingen in ons leven.

Dit kunnen persoonlijke uitdagingen zijn.

Ons eigen bewustzijn kan onze beste
vriend of onze grootste vijand zijn.

Er zijn ook maatschappelijke uitdagingen:

armoede te midden van overvloed,
ongelijkheid, conflict, onrecht.

Ook zijn er nieuwe uitdagingen
die we niet verwacht hadden.

Tienduizend jaar geleden waren er
ongeveer 5 miljoen mensen op aarde.

Wat ze ook deden,

de veerkrachtige aarde zou snel van
de menselijke activiteiten herstellen.

Na de Industriële en
Technologische revolutie

is dit niet meer het geval.

Wij zijn nu de grootste
invloedsfactor op de aarde.

We zijn beland in het Antropoceen,
het tijdperk van de mens.

Als we zouden doorgaan
met deze eindeloze groei,

het eindeloos gebruik van grondstoffen,

is het alsof deze man zegt --

ik hoorde het een voormalig staatshoofd,
ik noem geen namen, zeggen: --

" Vijf jaar geleden waren we
op de rand van de afgrond.

Vandaag hebben we een
grote stap vooruit gezet."

Deze rand is hetzelfde als degene
die door wetenschappers is bepaald

als de planetaire grenzen.

Binnen die grenzen gelden
er een aantal factoren.

We kunnen nog steeds welvaren,
de mensheid kan nog 150.000 jaar floreren

als we dezelfde
klimaatstabiliteit behouden

die er in de laatste 10.000 jaar
tijdens het Holoceen was.

Dit vereist echter een
vrijwillige keuze voor eenvoud

en kwalitatieve groei,
geen kwantitatieve groei.

Zoals je kan zien, zaten we in 1900
ruim binnen de veiligheidsgrenzen.

Toen kwam in 1950 de grote versnelling.

Hou je adem in, maar niet te lang,
om je in te beelden wat er komen gaat.

Nu zijn we ver over de planetaire
grenzen heen gegaan.

Als we biodiversiteit nemen,
met de huidige snelheid

zal 30 procent van alle levende wezens
op aarde in 2050 uitgestorven zijn.

Zelfs als we hun DNA zouden invriezen,
is dat niet terug te draaien.

Nou zit ik hier dus

op 7.000 meter hoogte
voor een gletsjer in Bhutan.

Op deze 'derde pool' zijn 2.000 gletsjers
die nog sneller smelten dan de Noordpool.

Wat kunnen we in deze situatie nou doen?

Hoe ingewikkeld het politieke,
economische en wetenschappelijke

vraagstuk van het milieu ook is,

het komt uiteindelijk neer op de kwestie
van onzelfzuchtigheid tegenover egoïsme.

Ik ben een 'Groucho' Marxist.

(Gelach)

Groucho Marx zei: "Waarom moet ik
om toekomstige generaties geven?

Wat hebben zij ooit voor mij betekend?"

(Gelach)

Helaas hoorde ik dat
Steve Forbes, de miljardair,

op Fox nieuws precies hetzelfde
zei, maar dat serieus meende.

Ze hadden het over de stijging
van de zeespiegel

en hij zei: "Ik vind het belachelijk dat
ik mijn gedrag moet veranderen

omdat er iets over 100 jaar
zal gaan plaatsvinden."

Als je niets geeft om
toekomstige generaties,

dan ga je gang maar.

Een van de hoofduitdagingen van onze tijd

is om drie tijdsschalen af te stemmen:

op korte termijn de economie,

de ups en downs van de beurs,
de eindejaarsboekhouding;

op middellange termijn
de kwaliteit van het leven --

wat is de kwaliteit van ieder levensmoment,
over 10 jaar, en over 20 jaar? --

en op lange termijn het milieu.

Als milieudeskundigen met economen praten

leidt dit tot een onsamenhangende,
schizofrene dialoog.

Ze spreken niet dezelfde taal.

In de afgelopen 10 jaar ben ik over
de hele wereld in contact geweest met

economen, wetenschappers,
neurologen, milieudeskundigen,

filosofen, denkers in de Himalaya, overal.

Het lijkt mij dat er
slechts één concept is

dat voor afstemming tussen
die drie tijdsschalen zorgt.

Dat is simpelweg: meer
welwillendheid naar anderen toe.

Als je meer rekening houdt met anderen
ontstaat er een zorgzame economie,

waar financiën de maatschappij dienen

en niet de maatschappij
in dienst van de financiën is.

Je gaat niet naar het casino

met het geld dat mensen
je toevertrouwd hebben.

Als je meer rekening houdt met anderen

zul je de ongelijkheid helen,

een zeker welzijn brengen
binnen de maatschappij,

in het onderwijs en op de werkvloer.

Een land kan het machtigste
en welvarendste land zijn

en toch ongelukkige inwoners hebben.
Dat slaat toch nergens op?

Als je meer rekening houdt met anderen

ga je onze planeet niet leegroven.

Met de huidige snelheid zouden zelfs
drie planeten niet genoeg zijn.

De vraag is dus:

onzelfzuchtigheid is het antwoord;
het is geen nieuw concept,

maar kan het een echte,
pragmatische oplossing zijn?

Misschien belangrijker nog,
bestaat het wel,

ware onzelfzuchtigheid,
of zijn we te egoïstisch?

Sommige filosofen zeggen dat we
onverbeterlijke egoïsten zijn.

Zijn we nou echt allemaal deugnieten?

Dat is goed nieuws, nietwaar?

Vele filosofen (zoals Hobbes) beweren dat.

Niet iedereen ziet er echter
uit als een deugniet.

Of is een mens de wolf voor de mens?

Deze kerel ziet er toch
best vriendelijk uit.

Hij is een van m'n vrienden in Tibet.

Hij is erg aardig.

We houden van samenwerking.

Niets geeft ons meer vreugde dan
samen aan iets te werken, toch?

Dat geldt niet alleen voor mensen.

Ook is er natuurlijk
de worsteling om te overleven,

het recht van de sterkste,
sociaal Darwinisme.

Maar evolutionair gezien -- ook al
is er natuurlijk sprake van strijd --

moet samenwerking veel creatiever om
een hogere complexiteit te bereiken.

We zijn super-samenwerkers en we
moeten nog verder gaan dan dat.

Daarbovenop komt nog
de kwaliteit van menselijke relaties.

De OESO heeft een onderzoek gedaan
naar 10 factoren, waaronder inkomen.

Het eerste dat mensen noemden
als hoofdfactor voor geluk,

is de kwaliteit van sociale verhoudingen.

Niet alleen tussen mensen.

En kijk eens naar deze overgrootmoeders.

Dus het idee dat, wanneer we
diep in onszelf gaan kijken,

we onverbeterlijke egoïsten zijn,

is gebaseerd op pseudowetenschap.

Er is geen enkele sociologische,

psychologische studie die
dat ooit heeft aangetoond.

Eerder het tegendeel.

Mijn vriend Daniel Batson
heeft zijn hele leven

mensen in erg ingewikkelde
situaties in het lab gezet.

Natuurlijk zijn we soms egoïstisch
en de één is dat meer dan de ander.

Maar hij bevond stelselmatig
dat, ondanks alles,

er een significant aantal mensen is

dat zich onzelfzuchtig gedraagt,
wanneer dan ook.

Als je een zwaargewond
persoon ziet, die enorm lijdt,

help je misschien als gevolg
van krachtig medelijden --

je kan er niet tegen dus kan je de persoon
beter helpen dan ernaar te blijven kijken.

Dit is allemaal getoetst en het bleek
dat men zeker onzelfzuchtig kan zijn.

Dat is dus goed nieuws.

Verder moeten we ook
de banaliteit van goedheid zien.

Kijk naar hier.

Als we naar buiten komen
zeggen we niet: "Wat fijn,

er is niet gevochten terwijl deze groep
over onzelfzuchtigheid praat."

Dat was te verwachten, nietwaar?

Als er een gevecht was, zou men
daar maandenlang over praten.

De banaliteit van goedheid is
niet iets dat de aandacht trekt,

maar het bestaat weldegelijk.

Kijk hier nou eens naar.

Als ik sommige psychologen vertel

dat ik 140 humanitaire
projecten in de Himalaya's leid

en me dit zoveel vreugde geeft

zeggen ze: "Ik zie dat je voor
de warme gloed werkt.

Dat is niet onzelfzuchtig.
Je voelt je er gewoon goed door."

Denk je dat deze man,
toen hij voor de trein sprong,

dacht: "Ik ga me zó goed voelen hierna"?

(Gelach)

Dat is echter niet het einde.

Ze zeggen, nou, toen je
hem interviewde, zei hij:

"Ik had geen keus,
natuurlijk moest ik springen."

Hij heeft geen keus. Automatisch gedrag.
Het is egoïstisch noch onzelfzuchtig.

Geen keus?

Natuurlijk gaat deze man
niet een half uur lang denken:

"Moet ik een hand geven?
Geen hand geven?"

Hij doet het. Er is een keus maar
die is overduidelijk en prompt.

En ook daar had hij een keus.

(Gelach)

Er zijn mensen die een keus hadden, zoals
Pastoor André Trocmé en z'n vrouw

en het hele dorp
Le Chambon-sur-Lignon in Frankrijk.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog
hebben ze 3.500 Joden gered,

onderdak gegeven en
naar Zwitserland gebracht,

onder zware druk, met risico voor
eigen leven en dat van hun familie.

Onzelfzuchtigheid bestaat dus wel.

Maar wat is onzelfzuchtigheid?

Het is de wens dat anderen gelukkig zijn
en de oorzaak voor geluk zullen vinden.

Empathie is de cognitieve resonantie

die jou laat zien:

deze persoon is vrolijk,
deze persoon lijdt.

Empathie is echter niet voldoende.

Als je steeds opnieuw leed tegenkomt

kan je empathische stress
krijgen, burn-out

en daarom heb je de grote zone van
liefde en zachtaardigheid nodig.

Met Tania Singer bij
het Max Planck Instituut in Leipzig

bevonden we dat de netwerken voor empathie
en liefde/zachtaardigheid verschillen.

Dat is allemaal goed gedaan,

afgeleid uit evolutie,
kraamzorg en moederliefde,

maar dat moeten we uitbreiden.

Het kan zelfs op andere
diersoorten betrekking hebben.

Als we een meer onzelfzuchtige samenleving
willen, moeten er twee zaken plaatsvinden:

individuele verandering en
maatschappelijke verandering.

Is individuele verandering mogelijk?

Tweeduizend jaar beschouwend
onderzoek zegt van wel.

Een 15-jarig samenwerkingsverband
met neurologie en epigenetica

toont ons dat onze hersenen veranderen
als je onzelfzuchtigheid traint.

Ik heb 120 uur in
een MRI-scanner doorgebracht.

Dit is de eerste keer dat
ik erin ging, na 2,5 uur.

Het resultaat is in vele wetenschappelijke
artikelen gepubliceerd.

Het laat zonder tegenstrijdigheid
zien dat er structurele-en functionele

veranderingen plaatsvinden in de hersenen
als je onzelfzuchtige liefde traint.

Om je een idee te geven:

links zie je de mediteerder
op een rustmoment,

mediteerder in barmhartige
meditatie, je ziet alle activiteit

en dan de controlegroep
in rust; er gebeurt niets,

in meditatie gebeurt er niets.

Ze zijn niet getraind.

Heb je dan 50.000 uur meditatie nodig?
Nee, dat is niet het geval.

Vier weken lang, 20 minuten
per dag mediteren op barmhartigheid

zorgt al voor een structurele verandering
in de hersenen tegenover de controlegroep.

Dat is slechts 20 minuten
per dag, vier weken lang.

Zelfs bij kleuters -- Richard Davidson
heeft dat in Madison gedaan.

Een 8-weeks programma: dankbaarheid,
liefde/zachtaardigheid, aandachtig ademen.

Je zou zeggen: "Het zijn maar kleuters."

Kijk na acht weken eens naar

het pro-sociaal gedrag, de blauwe lijn.

Daarna volgt de ultieme wetenschappelijke
toets, de stickertoets.

Van tevoren bepaal je wie hun
beste vriend(in) in de klas is,

hun minst favoriete persoon,
een onbekend kind en het zieke kind

en dan moeten ze stickers gaan uitdelen.

Voor het mediteren gaven ze de meeste
stickers aan hun beste vriend(in).

Vier, vijf jaar oud, 20 minuten
drie maal per week.

Na het mediteren was er
geen discriminatie meer:

even veel stickers voor hun beste vriend
als voor het minst favoriete kind.

Zoiets moeten we op alle
scholen ter wereld doen.

Wat is nu de volgende stap?

(Applaus)

Toen de Dalai Lama dat hoorde,
zei hij David Richardson:

"Ga naar 10 scholen, 100 scholen,
de V.N., de hele wereld."

Wat is dus de volgende stap?

Individuele verandering is mogelijk.

Moeten we nou wachten tot er onzelfzuchtig
DNA in het menselijk ras ontstaat?

Dat duurt 50.000 jaar,
te lang voor het milieu.

Gelukkig is er de evolutie van cultuur.

Culturen, zoals door specialisten
aangetoond, veranderen sneller dan genen.

Dat is het goede nieuws.

De houding ten opzichte van oorlog
is over de jaren enorm veranderd.

Individuele en culturele verandering
beïnvloeden elkaar

en ja, we kunnen een onzelfzuchtiger
maatschappij bereiken.

Wat is nu de volgende stap?

Ikzelf ga terug naar het Oosten.

We behandelen nu 100.000 patiënten
per jaar in onze projecten.

We hebben 25.000 kinderen op school
kunnen plaatsen, vier procent overhead.

Sommige mensen zeggen:
"Jouw ding werkt praktisch,

maar werkt het ook in theorie?"

Die noemen ons een
'positieve afwijking'.

Ik zal ook weer gaan leven als kluizenaar

om de innerlijke bronnen te vinden om
anderen beter te kunnen dienen.

Maar wat kunnen we op
een globaal niveau doen?

Er moeten drie dingen gebeuren.

Samenwerking verbeteren.

Meewerkend leren op school
in plaats van competitief leren.

Onvoorwaardelijke samenwerking
binnen bedrijven --

er kan concurrentie tussen bedrijven
zijn, maar niet binnen bedrijven.

We hebben duurzame eendracht nodig.
Ik hou van deze uitdrukking.

Geen duurzame groei meer.

Duurzame eendracht betekent dat we nu
ongelijkheid recht gaan trekken.

In de toekomst gaan we
meer doen met minder

en gaan we kwalitatief
groeien, niet kwantitatief.

We hebben een zorgzame economie nodig.

De Homo economicus heeft geen oplossing
voor armoede te midden van overvloed,

kan niet het probleem oplossen

van het gemeengoed :
de atmosfeer, de oceanen.

Een zorgzame economie is nodig.

Zeg dat economie barmhartig moet zijn,

en je hoort: "Dat is niet ons werk."

Maar o wee als je zegt
dat het hen niets kan schelen.

Lokale verbintenis en globale
verantwoordelijkheid is nodig.

Ons altruïsme moet de 1,6 miljoen
andere diersoorten omvatten.

Voelende wezens zijn
mede-bewoners in deze wereld

en we moeten onzelfzuchtigheid uitdagen.

Lang leve de onzelfzuchtige revolutie.

Viva la revolución de altruismo.

(Applaus)

Dankjewel.

(Applaus)