< Return to Video

Herodot'a neden "Tarihin Babası" denir? - Mark Robinson

  • 0:07 - 0:09
    Altın kazıcısı dev karıncalar,
  • 0:09 - 0:14
    denizin 300 defa kırbaçlanmasını
    emreden öfkeli bir kral
  • 0:14 - 0:19
    ve ünlü bir şairi boğulmaktan
    kurtaran yunus.
  • 0:19 - 0:23
    Bunlar Heredot'un "Tarih"inden
    alınmış bazı hikâyeler.
  • 0:23 - 0:27
    M.Ö 5. yüzyılda Antik Yunan'da yaşamış
    bir yazardı Herodot.
  • 0:27 - 0:29
    Kitaptaki olayların tamamı
    Herodot'un aktardığı
  • 0:29 - 0:31
    ile aynı şekilde yaşanmamış olabilir.
  • 0:31 - 0:36
    Ancak bu çalışma tarihin aktarılma
    şeklini kökten değiştirdi.
  • 0:36 - 0:40
    Herodot'tan önce tarih
    olaylar sırası olarak belgelenirdi,
  • 0:40 - 0:43
    olayların nedenini açıklamaya çalışmadan,
  • 0:43 - 0:47
    daha çok olanları Tanrının isteği
    olarak görerek.
  • 0:47 - 0:50
    Herodot daha derin ve rasyonel
    bir anlayış istiyordu.
  • 0:50 - 0:52
    Bu yüzden yeni bir yaklaşımı kullandı:
  • 0:52 - 0:58
    Olanların sebebini anlamak için
    olanlara iki taraftan da bakmak.
  • 0:58 - 1:01
    Yunan olmasına rağmen,
    Herodot'un memleketi olan Halikarnas
  • 1:01 - 1:04
    Pers İmparatorluğu'nun bir parçasıydı.
  • 1:04 - 1:08
    Güçlü Perslerle daha kuvvetsiz
    olan Yunanların arasında gerçekleşen
  • 1:08 - 1:10
    savaşlar zincirinde büyüdü
  • 1:10 - 1:14
    ve bu konu hakkında ne bulabiliyorsa
    bulmaya karar verdi.
  • 1:14 - 1:19
    Herodot'un anlatışına göre
    Pers savaşları, Atinalıların,
  • 1:19 - 1:24
    Pers hakimiyetindeki Yunanların çıkardığı
    isyanı desteklediği M.Ö 499'da başladı.
  • 1:24 - 1:31
    490'da, Pers Kralı Darius ordusunu
    intikam almak için Atina'ya gönderdi.
  • 1:31 - 1:36
    Ancak Maraton Muharebesinde Atinalılar,
    beklenmeyen bir zafer kazandılar.
  • 1:36 - 1:41
    On yıl sonra Persler, Darius'un oğlu
    Serhas'ın önderliğinde
  • 1:41 - 1:44
    tüm Yunanistan'ı fethetmek amacıyla
    geri döndüler.
  • 1:44 - 1:47
    Herodot'a göre
    Serhas geldiğinde
  • 1:47 - 1:51
    onun milyonlarca askerden oluşan ordusu
    başlangıçta 300 Spartalı önderliğinde
  • 1:51 - 1:57
    bir Yunan kuvveti tarafından Termopylae
    adındaki bir dağ geçidinde karşılandı.
  • 1:57 - 1:58
    Perslerin çok fazla kaybı olsa da
  • 1:58 - 2:02
    Spartalılar ve onların Kralı Leonidas
    öldürülmüştü.
  • 2:02 - 2:08
    Bu destansı yenilgi, o andan itibaren
    güçsüz durumdakilere ilham kaynağı oldu.
  • 2:08 - 2:11
    Birkaç hafta sonra, Yunan donanması,
    Pers donanmasını
  • 2:11 - 2:15
    Atina yakınlarındaki bir kanalda
    savaşmak üzere kandırdı.
  • 2:15 - 2:20
    Persler yenildi ve Serhas bir daha
    dönmemek üzere kaçtı.
  • 2:20 - 2:24
    Bu savaşların nasıl başladığını ve neden
    Yunanların kazandığını açıklamak için,
  • 2:24 - 2:28
    Herodot tüm Akdeniz'den
    hikâyeler topladı.
  • 2:28 - 2:31
    Hem Yunanların hem de
    Yunan olmayanların başarılarını,
  • 2:31 - 2:35
    bu başarılar zamanın derinliklerine
    gömülmeden önce kaydetti.
  • 2:35 - 2:38
    "Tarih" kitabı ünlü bir cümleyle başlıyor:
  • 2:38 - 2:42
    " Halikarnaslı Herodot,
    araştırmalarını sunuyor."
  • 2:42 - 2:44
    Kitabını "araştırma" olarak nitelendirerek
  • 2:44 - 2:47
    Herodot, bu kitabın bir sürü farklı
    hikâyeler içermesine izin verdi.
  • 2:47 - 2:50
    Bazıları önemli, diğerleri ise daha az.
  • 2:50 - 2:53
    Pers mahkemelerinin
    iç tartışmalarını kaydetti.
  • 2:53 - 2:56
    Bunun yanı sıra uçan Mısır
    yılanlarının hikâyelerini
  • 2:56 - 3:01
    ve bir timsah yakalamak için pratik
    tavsiyeler de yazdı.
  • 3:01 - 3:03
    Bu araştırma metodunu Yunanca
    karşılayan kelime "autopsy"dir.
  • 3:03 - 3:06
    Kendin için görmek anlamına gelir.
  • 3:06 - 3:09
    Herodot, topladığı farklı kanıtları
    kullanarak
  • 3:09 - 3:13
    tarihi inceleyen ilk kişidir.
    Bu kanıtlar şunlardır:
  • 3:13 - 3:15
    opsis, yani görgü tanıklarının dedikleri,
  • 3:15 - 3:17
    akoe, yani söylentiler,
  • 3:17 - 3:20
    ve ta legomena, yani gelenekler.
  • 3:20 - 3:23
    Daha sonra gerçekten neler olduğu
    hakkında sonuca varmak için
  • 3:23 - 3:26
    "gnome"yi, yani aklı kullandı.
  • 3:26 - 3:30
    Kitabın ilk okuyucularının çoğu
    aslında dinleyicilerdi.
  • 3:30 - 3:33
    "Tarih" orijinal olarak
    28 bölüm hâlinde yazılmıştı.
  • 3:33 - 3:37
    Her birini sesli olarak okumak
    yaklaşık 4 saat alıyordu.
  • 3:37 - 3:40
    Yunanların gücü ve etki sahaları arttıkça,
  • 3:40 - 3:46
    Herodot'un tarih düşüncesi ve
    yazıcılığı Akdeniz boyunca yayıldı.
  • 3:46 - 3:50
    İlk tarihçi olan Herodot,
    mükemmel değildi.
  • 3:50 - 3:53
    Arada sırada Perslere karşı
    Yunanların tarafını tuttu
  • 3:53 - 3:56
    ve bazı duyduğu hikâyelere çok
    çabuk inanıyordu
  • 3:56 - 3:59
    ki bu hikâyelerde yanlışlıklara yol açtı.
  • 3:59 - 4:02
    Yine de modern kanıtlar
    görünüşte aşırı görünen
  • 4:02 - 4:05
    bazı iddialarını açıkladı.
  • 4:05 - 4:09
    Mesela, Himalaya Dağları'nda
    marmot adında
  • 4:09 - 4:12
    yeri kazarken altın tozu çıkaran
    bir tür var.
  • 4:12 - 4:17
    Eski Farsçada marmot kelimesi karınca
    anlamına gelen kelimeye çok benziyor.
  • 4:17 - 4:22
    Yani Herodot bir çeviri hatası
    yapmış olabilir.
  • 4:22 - 4:26
    Sonuçta, tamamen yeni bir tarzda
    yazan bir kişiye göre,
  • 4:26 - 4:28
    Herodot ciddi anlamda iyiydi.
  • 4:28 - 4:33
    Tarih, günümüze kadar tarihçilerin
    taraf tutmasından
  • 4:33 - 4:35
    ve hatalarından dolayı ızdırap çekti.
  • 4:35 - 4:38
    Heredot'un metodu ve yaratıcılığı
    ona Romalı yazar Cicero'nun
  • 4:38 - 4:43
    birkaç yüzyıl sonra verdiği
  • 4:43 - 4:45
    "Tarihin Babası" lakabını kazandırdı.
Title:
Herodot'a neden "Tarihin Babası" denir? - Mark Robinson
Description:

Tüm dersi görüntüle: https://ed.ted.com/lessons/why-is-herodotus-called-the-father-of-history-mark-robinson

Bildiğimiz kadarıyla 2500 yıl önce tarih yazıcılığı yoktu. Geçmiş olayların sıralanması olarak kaydedilirdi, nedenleri çok az açıklanarak ve olanları daha çok Tanrının arzusu olarak kabul ederek. Herodot daha derin bir anlayış istiyordu, bu yüzden yeni bir yaklaşımı kullandı: olayların sebebini anlamak için olanların iki tarafından da bakmak. Mark Robinson "tarihin" nasıl oluştuğunu açıklıyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:03

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.