Yaşınız ve başarı şansınız arasındaki gerçek ilişki

Matematiksel analiz destekli, ağ bilimi teoristi Albert-László Barabási - alan fark etmeksizin - başarıya sürükleyen gizli mekanizmi keşfederek yaşınız ve başarı şansınız arasında ilgi çekici bir bağlantı ortaya çıkarıyor.

Bugün, aslında benim için
çok önemli bir gün.

Çünkü doğum günüm.

(Alkışlar)

Bu yüzden partiye katıldığınız için
hepinize teşekkürler.

(Gülüşmeler)

Ama her parti verdiğinizde
onu berbat eden birisi oluyor, değil mi?

(Gülüşmeler)

Ben bir fizikçiyim

ve bu sefer partiyi bozması için
yanımda bir başka fizikçi daha getirdim.

Adı Albert Einstein
aynı zamanda Albert.

Kendisi, 30 yaşına kadar
bilime katkısı olmayan kişinin

artık katkıda bulunamayacağını

söyleyen kişi.

(Gülme sesleri)

30 yaşının üstünde olduğumu
kontrol etmek için

Wikipedia'ya bakmanıza gerek yok.

(Gülme sesleri)

Yani aslında bana, bize söylediği şey,

konu bilime geldiği zaman

ben pasif bir üyeyim.

Neyse ki kariyerimde şansım yaver gitti.

28 yaşlarındayken iletişim ağlarına
ilgi duymaya başladım.

Birkaç yıl sonra
ölçeksiz ağ keşfimizi rapor eden

birkaç önemli noktayı
yayınlamayı başardık.

Böylelikle, bugünkü
iletişim ağı bilimi doğmuş oldu.

Eğer bu konuyla ilgileniyorsanız
Budapeşte'de ve Boston'da

iletişim ağı bilimleri
doktora derecesi alabilirsiniz.

Hatta bunu istediğiniz
yerde okuyabilirsiniz.

Bir kaç yıl sonra Harvard'a
ilk maaşlı iznim için taşındığımda

bu sefer ilgi duyduğum ağ

hepimizin içinde bulunan

genler, proteinler
ve metabolitlerin birbirleriyle

ve hastalıklarla olan ilişkileriydi.

Bu uğraş, 300'den fazla araştırmacısıyla

tedavilerde bu bakış açısını kullanan

Harvard İletişim Tıp bölümü de dahil,

tıpta büyük bir patlamaya neden oldu.

Birkaç yıl önce,

bu bakış açısını,

başarıyı anlamak için

diğer alanlardaki ağlarla birleştirerek
geliştirebiliriz diye düşündüm.

Peki bunu neden yaptık?

Bir bölüme kadar

başarımızın, parçası olduğumuz ağlar
tarafından belirlendiğini,

bağlantılarımızın bizi ileriye götürüp
geriye çekebileceğini düşünüyorduk.

Ağlar konusunda bilgi ve birikimimizi

bütün bunların
nasıl olduğunu belirlemek için

kullanıp kullanamayacağımızı
merak ediyordum.

Bu onun bir sonucu.

Burada gördüğünüz,
birbiriyle bağlantılı olan

müzelerdeki galerilerin bir ağ haritası.

Geçen yıl planladığımız
bu harita sayesinde

bir sanatçının kariyerindeki
ilk beş sergisine bakarak

o sanatçının başarısını
tam olarak tahmin edebilirim.

Başarı hakkında düşünürken

başarının sadece ağlar ile ilgili
olmadığını fark ettik.

Bunun dışında birçok ölçü var.

Doğal olarak başarı için gerekli olan
şeylerden biri performans.

Bu yüzden başarı ve performans
arasındaki farkı tanımlarsak

performans, ne yaptığındır;

ne kadar hızlı koştuğun
ne tür resimler çizdiğin,

ne tür yazılar yayınladığın.

Oysaki bizim çalışma tanımımızda,

başarı, toplumun yaptığınız
şeyden, performansınızdan

"Nasıl kabul ediliyor?"
veya "Ne işe yarıyor?"

sorularına verdiği cevapla tanımlanır.

Bir başka deyişle,

performansınız sizinle ilgiliyken
başarınız hepimizle ilgili.

Bu bizim için çok önemli bir değişimdi

çünkü başarıyı toplumun bize sağladığı

toplu bir ölçü olarak
tanımladığımız andan itibaren

başarı ölçülebilir oldu.

Çünkü eğer başarı toplumdaysa o zaman
buna işaret eden birçok veri vardır.

Bu yüzden okula gidiyoruz,
egzersiz yapıyoruz, pratik yapıyoruz.

Çünkü performansın
başarıya ulaştırdığına inanıyoruz.

Ama aslında keşfetmeye başladığımız yön,

olayın matematiğine baktığımızda

performans ve başarı çok farklı şeyler.

Bunu örneklendireyim.

Burada gördüğünüz kişi
dünyanın en hızlı adamı, Usain Bolt.

Elbette ki girdiği
birçok yarışmayı kazanıyor.

Onun dünya üzerindeki
en hızlı adam olduğunu biliyoruz.

Çünkü hızını ölçmek için
kronometremiz var.

İlginç olan ise rakiplerinden
daha hızlı koşarak kazanmıyor.

Yarışmayı kaybeden kişiden
en fazla yüzde bir daha hızlı koşuyor.

Sadece ikinciden yüzde bir
daha hızlı koşmuyor,

aynı zamanda benden de
10 kat daha hızlı koşmuyor

ve inanın hiç iyi bir koşucu değilim.

(Gülüşmeler)

Performansı ölçebildiğimiz zaman

ilginç bir şey fark ederiz.

Performans sınırlıdır.

Bu demek oluyor ki insanların
performansında büyük farklılıklar yok,

sadece küçük bir aralıkta değişiyor.

Bu farklılıkları ölçebilmek için
kronometreye ihtiyacımız var.

Bu, en iyiler yüzünden
iyileri göremiyoruz anlamına gelmiyor.

Ama en iyilerin ayırt edilmesi çok zor.

Problem, bir çoğumuzun
performansını ölçmek için

kronometrenin olmadığı
alanlarda çalışıyor olması.

Pekâlâ performans sınırlı,

performansımız açısından
aramızda büyük farklar yok.

Peki ya başarı?

Başka bir konuya geçelim, mesela kitaplar.

Yazarlar için başarının ölçüsü
eserlerinin ne kadar okunduğu.

Şöyle ki benim önceki kitabım
2009'da yayınladığında,

Avrupa'da editörüm ile konuşurken

rakiplerimin kim olduğu
dikkatimi çekmişti.

Birkaç ünlü isim vardı.

O hafta

(Gülme sesleri)

Nicholas Sparks'ın
"Son Şarkı" kitabıyla birlikte,

Dan Brown'un
"Kayıp Sembol'' kitabı çıkmıştı.

Listeye baktığınız zaman

bu kitaplar ve benim kitabım arasında

neredeyse hiç performans farkı
olmadığını görüyorsunuz,

değil mi?

Yani belki Nicholas Spark'ın takımı
biraz daha fazla çalışırsa

kolaylıkla bir numara olabilir.

Çünkü ilk sıraya yerleşen kişi
neredeyse yanlışlıkla birinci olmuştu.

Bu yüzden sayılara bakalım dedim.
Ben bir veri insanıyım, değil mi?

Nicholas Sparks'ın
satışlarına baktığımız zaman,

açılışın gerçekleştiği hafta sonunda

yüz binden daha fazla
satış yaptığını görüyoruz.

Bu, harika bir rakam.

Haftada on bin kitap satarak

"New York Times" en çok satanlar
listesinin başına geçebilirsiniz.

Nicholas, birinci olmak için
gerekenden 10 kat daha fazlasını yaptı

ama birinci olamadı.

Neden?

Çünkü Dan Brown
1,2 milyon kopya satmıştı.

(Gülme sesleri)

Bu sayıyı sevme sebebim;

söz konusu başarı olduğunda
sınır olmadığını,

en iyinin, ikinci en iyiden
çok az farkla değil,

onlarca kat farkla
en iyi olduğunu göstermesi.

Çünkü başarı toplu bir ölçü.

Performansımızla kazanmamızdan
ziyade onlara bunu biz veriyoruz.

Fark ettiğimiz şeylerden biri, performans,
bizim yaptığımız şeyler, sınırlı.

Fakat toplu olan başarı sınırsız.

Bu da size şunu düşündürüyor:

"Performansta bu kadar küçük farklılıkla

elde edilen başarılar
nasıl bu kadar farklı olabiliyor?"

Geçtiğimiz günlerde, bu soruyla
ilgili bir kitap yayınladım.

Fakat hepsine değinmek için
yeterli vaktim yok.

Bu yüzden,

"Başarılısın, ama bu ne zaman ortaya
çıkmalı?" sorusuna dönüyorum.

Bu yüzden partiyi bozan
insanlara dönüp şunu soralım:

Einstein, neden sadece 30 yaşından önce

yaratıcı olabileceğimizi söyleyen
saçma bir açıklama yapmış?

Çünkü etrafında kuantum
mekaniğini ve modern fiziği yaratan

ünlü fizikçiler vardı

ve hepsi 20'li yaşlarda
veya 30'lu yaşların başındaydılar.

Böyle düşünen sadece Einstein değil.

Bu sadece gözlemlenmiş
bir ön yargı da değil.

Çünkü bunu kanıtlayan birçok dâhi vardı.

Eğer geçmişten hayranlık
duyduğumuz insanlara

ve en büyük katkılarını
yaptıkları yaşa bakarsak

müzik olsun, bilim olsun,
mühendislik olsun,

birçoğu 20'li, 30'lu yaşlarda
ve 40'lı yaşların başında yapmış.

Ama bu dâhi araştırmayla
ilgili bir problem var.

İlk olarak, bizde yaratıcılığın

gençlikle paralel olduğu
izlenimini yarattı.

Acı verici, değil mi?

(Gülüşmeler)

Aynı zamanda gözlemsel bir ön yargısı var.

Çünkü sadece dâhilere bakıyor.

Sıradan bilim insanlarına
veya normal insanlara bakıp

"Yaşlandıkça yaratıcılığımızın yok olduğu
gerçekten doğru mu?" diye sormuyor.

Bu yüzden biz de tam olarak
bunu yapmaya çalıştık

ve elimizde bir örnek olması önemli.

Hadi benim gibi sıradan
bir bilim insanına bakalım

ve kariyerimi inceleyelim.

Burada gördüğünüz, hâlâ Romanya'dayken

1989 yılında yayınladığım ilk yazımdan
bu yıla kadarki tüm yazılarım.

Yazılarımın etkisini
dikey olarak görüyorsunuz.

Kaç tane alıntı yapılmış

veya başka kaç tane yazı
benim yazımdan bahsetmiş.

Grafiğe baktığınızda

kariyerimin kabaca üç bölümden
oluştuğunu görüyorsunuz.

İlk 10 yıl çok çalıştığımı

fakat pek başarılı olamadığımı.

Kimse ne yaptığımı
umursamıyor gibi, değil mi?

Neredeyse hiç etki yok.

(Gülme sesleri)

O zamanlar malzeme bilimiyle uğraşıyordum.

Sonrasında kendi ağlarımı keşfettim.

Daha sonra ise ağ bilimleri hakkında
yazı yayınlamaya başladım.

Bu, etkili yazılar yazmamı sağladı.

Gerçekten iyi hissediyordum
ve kariyerimin yükseldiği bir dönemdi.

(Gülme sesleri)

Soru şu: Şimdi ne olacak?

Bilmiyoruz çünkü bu yazıların
ne kadar etkili olacağını öğrenmek için

yeterli zaman geçmedi,
sonuçta zaman gerektiren bir süreç.

Verilere baktığınızda

Einstein'ın, dâhi
araştırmacının, haklı olduğu

ve kariyerimin bu aşamasında
olduğum görülüyor, değil mi?

(Kahkahalar)

Biz de bu yüzden öncelikle
bu işe bilimsel yaklaşarak

nasıl gerçekleştiğini çözelim dedik.

Ayrıca sadece dâhilere bakarak
işe ön yargılı yaklaşmamak için

1900'den bugüne kadarki
tüm bilim insanlarının kariyerlerine

tekrar göz attık.

Nobel ödülü alan veya almayan

ya da ne yaptığı bilinmeyen

tüm bilim insanlarının yaptıkları şeylerin
kendi rekorları olduğuna karar kıldık.

Bu slaytta gördüğünüz
her çizgi bir kariyer.

O kariyerin üstündeki mavi nokta

en iyi kişisel başarıyı gösteriyor.

Soru şu ki

"Ne zaman en büyük keşiflerini yaptılar?"

Bunu anlamak için en büyük katkının

kariyerin kaçıncı yılında
yapılabileceği ihtimaline bakıyoruz.

Gerçek yaşa bakmıyoruz.

''Akademik yaş'' dediğimiz şeye bakıyoruz.

Akademik yaş, ilk araştırmalarınızı
yayınladığınız zaman başlar.

Biliyorum, bazılarınız hâlâ bebeksiniz.

(Gülme sesleri)

O zaman, en iyi yazınızı
yayınlama ihtimalinize bir bakalım.

Siz de yapılan bu dâhi araştırmanın
doğru olduğunu göreceksiniz.

Birçok bilim insanı en iyi yazılarını

kariyerlerinin ilk 10 -15
yılında yayınlıyor

ve sonrasında düşüşe geçiyor.

Hatta o kadar hızlı düşüyor ki
tam 30 yıllık kariyerimde

daha önce yazdığım bütün yazılardan
daha iyisini yazma ihtimalim

yüzde birden daha aza düşüyor.

Verilere göre kariyerimin bu bölümündeyim.

Ama bir problem var.

Kontrolleri düzgün yapmıyoruz.

Kontrol şöyle olmalı:

"Bilime rastgele bir katkıda bulunan
bilim insanı nasıl görünür?"

ya da "Bilim insanının üretkenliği nedir?"

"Ne zaman yazı yazarlar?"

Bu yüzden biz de üretkenliği ölçtük.

Şaşırtıcı bir şekilde kariyerinizin
ilk yılında, ilk 10 yılında

ya da ilk 20 yılında yazdıklarınızla
sonraki yıllarında yazdıklarınız arasında

üretkenlik açısından fark yok.

Uzun lafın kısası,

bir sürü istatistiksel testten
sonra sonuç şu ki

biz bilim insanlarının çalışma şekli,

yazdığı her yazının
veya yaptığı her projenin

kişisel rekor olma ihtimali aynı.

Yani, keşif bir piyango bileti gibi.

Ne kadar çok alırsak
şans o kadar yükselir.

Görünen o ki birçok bilim insanı

en çok piyango biletini
kariyerlerinin ilk 10 - 15 yılında alıyor.

Sonrasında ise üretkenlikleri azalıyor.

Daha fazla piyango bileti almıyorlar.

Bu yüzden, yaratıcı
değilmiş gibi görünürler.

Fakat sadece denemeyi bırakmışlardır.

Verileri bir araya getirdiğimiz
zaman sonuç çok basit.

Başarı her an gelebilir.

Yani kariyerinizdeki ilk
veya son yazınız başarılı olabilir.

Bu, projeler uzayında tamamen rastlantı.

Değişen şey üretkenlik.

Hemen örnek vereyim.

Yüksek lisans öğrencisi olarak
kariyerinde yazdığı ilk yazıyla

Nobel Fizik Ödülü alan Frank Wilczek.

(Gülme sesleri)

Daha da ilginci,
bir başka örnek, John Fenn.

70 yaşında, Yale Üniversitesi tarafından
emekli olmaya zorlandı.

Laboratuvarını kapattılar.

O da Virginia Commonwealth
Üniversitesi'ne gitti.

Başka bir laboratuvar açtı.

72 yaşında yayınladığı bir yazıyla
15 yıl sonra Nobel Kimya Ödülü aldı.

Tamam, bilim özel diye düşünüyorsunuz.

Peki ya yaratıcı olmamız
gereken diğer alanlar?

Tipik bir örnek vereyim, girişimcilik.

Silikon Vadisi.

Gençliğin yeri, değil mi?

İşin aslına baktığımızda

TechCrunch gibi en büyük ödüller,
ortalama 20'li yaşların sonunda

ve 30'ların başında
olan insanlara veriliyor.

Bazı büyük şirketlerden ödül alanların
yaş ortalamasına bakıyorsunuz.

Hepsi 30'lu yaşların başında.

Elbette biliyoruz ki

Silikon Vadisi'nde gençliğin başarıyla
paralel olduğu bir kültür var.

Sadece verilere bakarak değil.

Çünkü bu sadece
şirket kurmakla ilgili değil,

şirket kurmak üretkenlik gibidir,
sürekli denersiniz.

Kimin gerçekten başarılı bir şirket kurup

başarılı bir çıkış yaptığına
bakarak da anlaşılıyor.

Geçtiğimiz günlerde, meslektaşlarım
tam olarak bu konuyu incelediler.

Sonuç olarak evet,
20'lerinde ve 30'larında olanların

birçok şirket kurup
geliştirdiği ortaya çıkıyor.

Ama çoğu iflas ediyor.

Ayrıca bu başarılı çıkışlara
baktığımızda göreceğimiz şey,

yaşlandıkça piyasada başarılı olmanız
ya da iyi bir şirket kurmanız daha olası.

Hatta o kadar yüksek bir ihtimal ki
eğer 50'li yaşlardaysanız

30'lu yaşlarınıza göre daha başarılı
olma ihtimaliniz iki kat daha fazla.

(Alkışlar)

Yani tam olarak sonuç:

Yaratıcılığın yaşı yok

ama üretkenliğin var, değil mi?

Bunun bana söylediği şey,
günün sonunda,

eğer denemeye devam ederseniz

(Kahkahalar)

tekrar tekrar başarabilirsiniz.

Bu yüzden şu an yapmam
gereken şey çok basit.

Sahneden iniyorum
ve laboratuvarıma dönüyorum.

Teşekkürler.

(Alkışlar)