-
Une jam Sal dhe tani gjendem ne Shkollen Mjekesore te Stanfordit me Dr. Andt Connelly.
-
Tung Sal, jam ketu per te diskutuar rreth histologjise.
-
Histologjise! Me fal, qe ta bej pyetjen, por cka eshte histologjia?
-
Mire, ology eshte studimi i, ndersa histo eshte indi.
-
Do te thote do te e studiojme komponentet qelizore te organeve.
-
Super.
-
Cfare do te shtjellojme sot ka te beje me histologjine e zorres se trashe.
-
Kur e kemi fjalen per zorren e trashe ne kujtohen mostrat qe i marrimper studim ne patologji.
-
Pra kolloni sic tham me pare eshte zorra e trashe.
-
Nese hiqet nje pjese nga zorra e trashe sepse pacienti
-
ka kancer.
-
Mund te jete kancer, tani metoda e kolonoskopise eshte zhvilluar mjaft.
-
Po te shikojme ne brendi==
-
Shpesh kur shikojne ne brendi mendojne se nga dukja se eshte kancer.
-
marrin nje pjese dhe e sjellin te ne paraprakisht, dhe pastaj bejne heqjen e saj.
-
Dhe arsye se pse e sjellin te juve eshte
-
qe eshe pse e din qe eshte kancer te dijne se sa i rende eshte?
-
Se sa i rende eshte kanceri? Gjithashtu duan te din diagnozen e mirefillte indore.
-
duan te sigurohen qe nese e heqin nje pjese nga zorra e juaj qe vertete ka qene kancer.
-
se sa te bazohen vetem ne dukje.
-
Pra eshte deshmia perfundimtare para se ta heqin.
-
Gjithashtu duan dhe te percaktojne ne saktesi edhe margjinat e tij.
-
per te u siguruar se eshte heq i teri.
-
Por shpesh ndeshin edhe ne formacione tjera indore, sic jane polipet.
-
Kur themi te i kontrollojne margjinat kjo do te thote te sigurohen
-
qe kemi marrur material te nevojshem per diagnostike
-
qe nuk keni ba nje prerje pergjate procesit kanceroz dhe te keni leshu dicka.
-
Sakte, sepse kjo eshte nje nga kurat mjekesore
-
tradicionale te heqe me prerje per ta mjeku.
-
Kanceri i zorres se trashe, shpesh mund te jete nje shembull
-
Sepse ju e hiqni me prerje per te tu siguruar qe e keni mjekuar.
-
Ka edhe shume lloje te kancereve te cilet perhapen qysh ne fazat e hershme
-
dhe te cilen nuk kerkojne largim.
-
Pastaj polipi mund tegjendet ne pjese ne zorres se trashe te hequr
-
polipi eshte nje formacion qe rritet ne zorre.
-
Cdo formacion qe rritet sdo me thene te jete gjithsesi kancer.
-
Jo, per shembull per nje pjese tjeter qe shpesh mund te degjoni eshte
-
qe disa njerez ne sinuset e tyre mund te kene ankesa
-
ne kete rast keta kan polip ne sinus.
-
dhe se gjithmone jane te pezmatuar.
-
Pastaj ndeshim pjese ku vetem shtresa e jashtme
-
qe eshte e ashpersuar, me c'rast ne marrim pjese nga keto
-
Kjo ndodh te dikush qe ka alergji ne ushqim
-
Po, iritime te ketij lloji.
-
Po, iritime ne vende te caktuara.
-
Pra do kemi pjese te cilat ne nje forme jane te irrituara
-
te tjerat ku kemi polipe te dalura.
-
dhe te cilat do i studiojme ne mikroskop
-
pastaj eshte nje gje per te cilen duhet te brengosemi
-
Dhe kete do e mbulojme ne slajdet
-
qe do i shikojme sot.
-
kete te paren qe po e shikojme meshte nje shembull
-
i margjines normale
-
Eshte nga nje pejse e vogel
-
nga kufiri
-
Pra kete e quajme kete si margjine te indit?
-
Po, margjine indore
-
Ind normal.
-
Pra ky eshte kufiri i mostres, dhe [kirurget do te thone], "a eshte kufiri i qarte?"
-
Dr: Ky rast eshte nje shembull ku margjina (kufiri) eshte i qarte.
-
Pra eshte nje zorre e trashe ne status normal.
-
S: Kjo eshte nje prerje terthore, e cila i kalon kufijte e zorres se trashe,
-
kjo pjese ketu lart, do te ishte brendia e zorres se trashe, ku eshte fecesi..
-
Dr: Mjeket thone jashteqitja. Jashteqitja eshte ne mes, ndersa indi mbeshtetes eshte nen te.
-
S: Pjese e struktures indore te tubit?
-
Dr: Sakte. Tani te ecim me sllajdin.
-
Ky eshte sllajd virtual ku ne marrim nje qelq klasik mikroskopik dhe e vendosim
-
ne nje makine speciale ku nevojiten shume fotografime, te cilat mepastaj i bashkojme
-
si nje imazh te tere. Dhe kjo na ben te mundur te bejme rritjen e imazheve dhe te shikojme neper to.
-
S: Me lejo te mundohem te kuptoj, ky polip ketu..
-
Dr: Jo, ky eshte nje ind i rregullt--nje palosje e zorres, jo nje polip.
-
S: Dhe , sa e madhe eshte, rreth nje centimeter?
-
Dr: Dicka ne ate madhesi. Nese veq kisha me jep nje supozuese, rreth 5-6mm.
-
Dhe, per te shetitur keto jane kontrolluesit e rritjes dhe te zvogelimit.
-
Pra mund te shikoj nje pjese prej nga afer, dhe kjo eshte mukoza.
-
S: Mukoza. Tingellon ngjashem me fjalen mukus.
-
Dr: Sakte. Mukoza eshte shtresa e cila e sekreton mukusin, eshte pjesa e reshqitshme.
-
S: Kjo gjeja e bardhe ketu?
-
Dr: kjo lende este mukusi reshqites. Pra, e mbron pjesen e brendshme nga tharrja--
-
sepse eshte nje xhel dhume hidratues. Kjo gjithashtu nenkupton qe lendet rreshqasin neper te
-
pa e gerryer siperfaqen. Kur shikoni ne te, vereni mnje arkitekture ne te cilen
-
keto gjendra, te cilat duken si epruveta, roli i te cilave eshte rritja e siperfaqes zonale
-
S: Dhe termi gjender perfshin cdo strukture qe permban leng dhe qe liron leng?
-
Dr: Gjendra eshte strukture epiteliale, nga kjo dhe perbehet nga qelizat dendur te paketuara,
-
dhe keto qeliza kane bazen dhe kulmin e tyre, dhe jane te formesuara ne forme te nje palosje
-
apo strukture, ne ate menyre qe kane pejsen e mesme dhe ate te jashtme.
-
S: Kur themi se dicka eshte epiteliale, do te thote se eshte nje pjese e cila komunikon me boten e jashtme?
-
Dr: Po. Epiteli paraqet nje lloj te veqante te qelizave te cilat komunikojne me ambientin e jashtem,
-
te cilat jane dendur te radhitura, dhe kane pjesen bazike dhe ate te siperme.
-
s: Edhe pse per nje person laik kjo pjese ketu nuk duket te jete ambient i jashtem,
-
duket te jete brendesia e juaj, ne jemi si nje lloj xhevreku i madh.
-
Dr: Sakte. Kete e verteton edhe kolonoskopisti i cili este i lidhur me ambientin e jashtem.
-
S: HAHAH!! Supozoj se kete edhe e bejne! XD
-
Dr: Pra ky eshte ambienti i jashtem, Dhe kjo eshte arkitektura ne te cileen keni palosje te cilat e rrisin
-
siperfaqen zonale. Dhe gjithashtu prodhojne mukus.
-
Me lejoni te bej afrimin maksimal. Shikoni keto qeliza! Kur i shikojme keto qeliza,
-
kemi dy lloje kryesore te qelizave. Kemi kete ketu, qe eshte qeliza kupezore.
-
S: Qeliza kupezore. Nuk eshte vetem kjo pjesa e bardhe ketu, shkon deri ketu poshte?
-
Dr: Po....me lejo ta perdor kete laps! Ka pjesen e siperme dicka kesisoji, e shihni kete gote te venes?
-
S: Duket ne forme te kupes! E kam rrethuar pjesen e gabuar.
-
Dr: ajo berthame i takon njeqelize tjeter.
-
Afer saj jane keto qeliza te holla, te cilat nuk permbajne te tere mukusin brenda tyre.
-
Keto pjese jane pjeset e zgjatura.
-
S: Ku e shihni vetem berthamen? Pjesa e bardhe eshte mukusi brenda qelizes.
-
Dr: Po. Mukusi eshte term qofte per strukturen ne pergjithesi apo per materialin e elaboruar ketu,
-
kimikisht quhet si mucine, dhe mucina eshte dicka si "goo runners eat",
-
eshte thjeshte, nje sasi e madhe e sheqerit e cila permban shume uje.
-
S: Kuptoj. Mendoj se do te ishte nje markim jo i qelluar nese kishim me quajtur Mukoze-Ne-Qese. Hahaha!!
-
Dr. Sakte! Pra keto degezohen ne forme te "goo". Por kjo ketu ka shume sheqer, merr nje sasi te madhe te ujit,
-
i cili lirohet dhe e formon kete siperfaqe ketu.
-
S: Per te mundesuar rrejdhjen e permbajtjes.
-
Dr: Cfare kjo qelize tjeter ben eshte se nje gje tjeter me rendesi veq asaj te mundesimit te kalimit te permbajtjes,
-
absorbimi i ujit. Fjala eshte qe ju nuk do te deshironi qe te lironi 2L te lengjeve te cilat
-
i keni konsumuar ne njeren nga shujtat tuaja. Deshironi te ktheni nje pjese te madhe prapa.
-
S: Ky eshte njeri prej funksioneve kryesore te zorres se trashe?
-
Dr: Eshte. Eshte nej proces konsolidues i jashteqitjes. Pra keni per te absorbuar nje sai te madhe te ujit
-
dhe kete permes ketyre qelizave.
-
S: Mucina vjen ketu, ndersa uji i absorbuar,nga pjeset pa mucine, mu ketu.
-
Dr: Po, Eshte e sakte. Dy funksionet kryesore te zorres se trashe realizohen nga keto dy lloj qeliza.
-
S: Per te marr nje udhezues se ku jemi, e tere kjo pjese eshte diku .5 cm, cila eshte madhesia ketu?
-
Dr: Madhesia jone favorite eshte te shikojme enet e gjakut, per qelizat e kuqe te gjakut,
-
Nje aty, eshte 7 micro-m ne diamter.
-
S: 7 mikro-m. Mikrometri eshte e milionta pjese e mterit, apo 1/1000 e 1mmm.
-
Dr: Sakte. Te e rumbullakojme ne 1/100-en e 1mm.
-
S: I vendosni 100 nga keto afer njera tjetres dhe fitoni 1mm. Pra 1 mm kishte me qene me e madhe se i tere ekrani jone.
-
Dr: Sakte. Shikoni te keto gjendra, 1mm kishte me qene kjo hapesire, per tecilen themi se eshte kjo mase,
-
Per ate nga ketu deri ketu do te mund te ishte rreth 7mm.
-
Dr: QKGJ gjenden ne pothuaj secilen fushe mikroskopike, dhe gjithmone kane madhesine prej 7 mikro-m.
-
Kur shikojme ketu, kjo eshte mire e formuar. Mund te i shihni keto gjendra tubulare,
-
vetem nje informate rreth kesaj, per arsye se duken si epruveta, ndonjehre nuk marrin drejtim nga lart
-
poshte ndonjehre duken pak si ne nje kend...
-
S: Realisht e arrijne siperfaqen, por ne nuk e shohin kete sepse per faktin se kesisoji eshte be prerja.
-
Pra kjo ketu, eshte prere nen kend, dhe per kete duket si e ngulitur ne 2D,
-
por ne 3D kishte me qene nje gyp i plote.
-
Dr: Nese kthehemi te mikroskopia, ne e shohim kete sepse eshte 4 mikrona e trashe,
-
dhe se bejme ndricimin e permes ketij indi.
-
dhe kjo eshte arsyea se e merrni nje prerje terthore e cila nuk e tregon 3D. Eshte krejt pothuaj 2D.
-
S: Super! Pra keshtu duket margjina e nje indi te shendoshe?
-
Dr: Po, kjo eshte zorra e trashe e shendoshe, dhe me falenderim do te thoshit ne margjinen proksimale,
-
qe eshte ne drejtim te gojes , eshte e qarte. Mund te beni edhe nje prerje si kjo nga pjesa distale
-
e margjines, ne drejtim distal, dhe thoni se eshte e qarte, qe do te thote se e kane hequr kancerin.
-
S: Kur thoni qe margjina proksimale eshte afer gojes,
-
keni per qellim gojen e pjeses prerese te tubit, e jo gojes se personit.
-
Dr: Sakte. Pra margjinat distale dhe proksimale jane te qarta, nese kane nje dukje te tille.
