Hoe tolken met twee talen tegelijk jongleren - Ewandro Magalhaes

Volledige les: https://ed.ted.com/lessons/how-interpreters-juggle-two-languages-at-once-ewandro-magalhaes

Taal is ingewikkeld en als abstracte of genuanceerde constructies verloren raken in de vertaling, kunnen de consequenties catastrofaal zijn. Gelet op de complexiteit van taal en cultuur is het eigenlijk een wonder dat dit niet al te vaak gebeurt. Ewandro Magalhaes legt uit dat het antwoord grotendeels ligt bij de vaardigheden en training van tolken die de taalbarrières overbruggen.

Les door Ewandro Magalhaes, animatie door Andrew Foerster.

In 1956, tijdens een
diplomatieke ontmoeting in Moskou,

zei Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov
tegen Westerse afgezanten:

"My vas pokhoronim!"

Zijn tolk maakte daar in het Engels van:

"We gaan je begraven!"

De Westerse wereld was geschokt,

wat de spanning verhoogde
tussen de Sovjet-Unie en de VS,

die in het heetst
van de Koude Oorlog zaten.

Volgens sommigen wierp dit de relatie
tussen Oost en West wel tien jaar terug.

Het bleek dat Chroesjtsjov's opmerking
te letterlijk was vertaald.

In de context zouden de woorden
vertaald moeten zijn als:

"We leven om jullie
begraven te zien worden",

erop doelend dat het communisme
het kapitalisme zou overleven,

een minder dreigend commentaar.

Hoewel de bedoelde betekenis
uiteindelijk helder werd,

was het eerste gevolg
van Chroesjtsjov's schijnbare woorden,

dat de wereld een pad insloeg

dat had kunnen leiden
tot een nucleaire veldslag.

Als we kijken naar de complexiteit
van taal en cultuur,

waarom gebeuren dit soort dingen
dan eigenlijk niet voortdurend?

Dat zit hem grotendeels
in de ervaring en training van de tolken

om taalbarrières te voorkomen.

Heel lang werd het tolken
vooral achtereenvolgens gedaan,

met sprekers en tolken die even pauzeerden
om de ander te laten praten.

Maar na de komst van de radio

werd het simultaantolken ontwikkeld
in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog.

Bij deze simultaanmanier

vertalen tolken ogenblikkelijk
de woorden van de spreker

in een microfoon terwijl hij spreekt.

Zonder pauzes.

De mensen in het publiek
kunnen de taal kiezen die ze willen horen.

Aan de voorkant
lijkt alles naadloos te gaan,

maar achter de schermen

werken de tolken er onophoudelijk aan

elk idee over te brengen
zoals het bedoeld is.

Dat is niet gemakkelijk.

Het kost meer dan twee jaar opleiding
voor professionals die al tweetalig zijn,

om hun woordenschat uit te breiden
en de benodigde vaardigheid te krijgen

om tolk te worden voor conferenties.

Om te wennen aan de onnatuurlijke taak
van het spreken terwijl je luistert,

schaduwen studenten sprekers

en herhalen elk woord dat ze horen
in dezelfde taal.

Na een tijdje beginnen ze
te omschrijven wat er gezegd wordt,

terwijl ze direct
stilistische verbeteringen maken.

Op een gegeven moment
wordt met een tweede taal begonnen.

Zo worden nieuwe neurale verbindingen
gemaakt in het brein van de tolk

en wordt het continu herformuleren
langzaam een tweede natuur.

Na een tijd hard zwoegen,

beheerst de tolk een breed scala aan trucs
om gelijke tred te houden met de snelheid,

om met de terminologie om te gaan,

en een hoop accenten aan te kunnen.

Ze kunnen terugvallen
op afkortingen voor lange namen,

algemene termen in plaats van specifieke,

of verwijzen naar dia's
of andere visuele hulpmiddelen.

Ze kunnen zelfs een term
in de brontaal laten staan

en ondertussen naar
het beste equivalent zoeken.

Tolken zijn ook bedreven
in het scheppen van orde in de chaos.

Bedenk dat ze niet weten
wat er gezegd gaat worden,

of hoe duidelijk
de uitspraak van de spreker is.

Ze kunnen altijd
voor verrassingen komen te staan.

Ze moeten vaak presteren
voor duizenden mensen

in erg imponerende situaties,

zoals de Algemene Vergadering van de VN.

Om hun emoties onder controle te houden,

bereiden ze hun sessie goed voor,

maken ze vooraf woordenlijsten,

lezen ze zich goed in het onderwerp in,

en kijken oude spreekbeurten
over het onderwerp door.

En als laatste:
tolken werken in tweetallen.

De ene colllega is druk bezig
om de spreekbeurten te vertalen

en de ander geeft ondersteuning
door documenten op te zoeken,

woorden op te zoeken

en relevante informatie na te pluizen.

Omdat simultaan tolken
erg intensief werk is,

wisselen ze elke 30 minuten van rol.

Succes is erg afhankelijk
van goede samenwerking.

Taal is ingewikkeld

en als een abstracte of genuanceerde term
in de vertaling verloren gaat,

kan het gevolg desastreus zijn.

Zoals Margaret Atwood zei:

"Als de taal tekort schiet,
krijg je oorlog."

Conferentietolken
beseffen dat al helemaal.

Ze werken hard achter de schermen
om dat te voorkomen.