Είναι αναπόφευκτος ένας πόλεμος Κίνας-Αμερικής;

Παίρνοντας μαθήματα από ένα ιστορικό μοτίβο ονόματι «Θουκυδίδεια Παγίδα», ο πολιτικός επιστήμονας Γκράχαμ Άλισον αποδεικνύει τον λόγο που η αναδυόμενη Κίνα και οι κυρίαρχες Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να οδεύουν προς μια βίαιη σύγκρουση που κανένας δεν θέλει, και πώς μπορούμε να βρούμε την κοινή λογική και το θάρρος για να την αποφύγουμε.

Επιτρέψτε μου να σας ευχαριστήσω
για την ευκαιρία να μιλήσω

για τη μεγαλύτερη διεθνή ιστορία
της επαγγελματικής σας ζωής,

η οποία είναι επίσης
η πιο σημαντική διεθνής πρόκληση

που θα αντιμετωπίσει ο κόσμος
έως εκεί που φτάνει το μάτι μας.

Η ιστορία, φυσικά,
είναι η άνοδος της Κίνας.

Ποτέ άλλοτε δεν έχουν ανέλθει
τόσοι πολλοί άνθρωποι,

τόσο γρήγορα σε τόσα πολλές
διαφορετικές κατευθύνσεις.

Η πρόκληση είναι η επίδραση
της ανόδου της Κίνας -

η διαταραχή που θα προκαλέσει
στις Ηνωμένες Πολιτείες

και τη διεθνή τάξη,

της οποίας οι ΗΠΑ είναι
ο βασικός αρχιτέκτονας και φύλακας.

Τα τελευταία 100 χρόνια οι ιστορικοί
τα αποκαλούν τώρα «Αμερικανικό Αιώνα».

Οι Αμερικανοί συνήθισαν να είναι
στην κορυφή κάθε ιεραρχίας.

Γι' αυτό η ιδέα μιας άλλης χώρας

η οποία μπορεί να είναι τόσο μεγάλη
και ισχυρή όσο οι ΗΠΑ, ή μεγαλύτερη,

ηχεί σε πολλούς Αμερικανούς
σαν μια επίθεση για την ταυτότητά τους.

Για να αντιληφθούμε τι διακυβεύεται
σε αυτή την αντιπαλότητα,

είναι χρήσιμο να την εντοπίσουμε
στον ευρύτερο χάρτη της ιστορίας.

Τα τελευταία 500 χρόνια
έχουν υπάρξει 16 περιπτώσεις

στις οποίες μια αναδυόμενη δύναμη
απειλούσε να εκτοπίσει την κυβερνώσα.

Δώδεκα από αυτές κατέληξαν σε πόλεμο.

Τον Νοέμβριο, όλοι μας θα σταματήσουμε
για να σηματοδοτήσουμε την 100ή επέτειο

της τελευταίας μέρας ενός πολέμου
στον οποίο ενεπλάκησαν τόσα πολλά κράτη,

ώστε οι ιστορικοί χρειάστηκε
να δημιουργήσουν μια νέα κατηγορία:

τον παγκόσμιο πόλεμο.

Την 11η ώρα της 11ης ημέρας

του 11ου μήνα το 1918,

τα όπλα του Παγκοσμίου Πολέμου σίγησαν,

αλλά 20 εκατομμύρια άνθρωποι
κείτονταν νεκροί.

Ξέρω ότι, ως κοινό καλλιεργημένων ατόμων,
γνωρίζετε για την άνοδο της Κίνας.

Θα εστιάσω, επομένως,
στην επίδραση της ανόδου της Κίνας

στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη διεθνή τάξη

και στις προοπτικές για πόλεμο και ειρήνη.

Αλλά έχοντας διδάξει
για πολλά χρόνια στο Χάρβαρντ,

έχω μάθει ότι κατά καιρούς
είναι χρήσιμο να κάνω μια παύση,

για να βεβαιωθώ ότι όλοι
είμαστε στην ίδια σελίδα.

Κάνω λοιπόν ένα διάλειμμα,

και κάνω στους φοιτητές
ένα γρήγορο τεστ - φυσικά αβαθμολόγητο.

Ας το δοκιμάσουμε λοιπόν.
Διάλειμμα, ένα γρήγορο τεστ.

Ερώτηση:

πριν από 40 χρόνια, το 1978, η Κίνα
ξεκινάει την πορεία της προς τις αγορές.

Στο σημείο αυτό ποιο ποσοστό
του ενός δισεκατομμυρίου πολιτών της Κίνας

πάλευε να επιβιώσει με λιγότερο
από δύο δολάρια τη μέρα;

Μαντέψτε. 25%;

50%;

75%;

90%.

Τι πιστεύετε;

90%.

Εννιά από τους δέκα
με λιγότερα από δύο δολάρια την ημέρα.

2018. Σαράντα χρόνια μετά.

Ποιοι είναι οι αριθμοί;

Τι στοίχημα βάζετε;

Δείτε.

Λιγότεροι από ένας στους 100 σήμερα.

Και ο πρόεδρος της Κίνας υποσχέθηκε
ότι μες στα επόμενα τρία χρόνια,

εκείνα τα τελευταία
δεκάδες εκατομμύρια θα έχουν αυξηθεί

πάνω από αυτό το όριο.

Είναι πράγματι ένα θαύμα στη ζωή μας.

Eίναι απίστευτο.

Αλλά είναι ακόμα πιο δύσκολο
να αγνοήσουμε τη σκληρή αλήθεια.

Ένα έθνος που πριν από 25 χρόνια

ούτε καν εμφανιζόταν σε κάποιον
από τους διεθνείς πίνακες κατάταξης,

έχει τόσο τρομερή άνοδο

και πλέον ανταγωνίζεται τις ΗΠΑ -
σε κάποια πεδία τις ξεπερνάει κιόλας.

Έτσι προέκυψε η πρόκληση
που θα διαμορφώσει τον κόσμο μας:

μια φαινομενικά ασταμάτητη ανερχόμενη Κίνα

να επιταχύνεται προς μια ολοκάθαρα
αμετακίνητη κυβερνώσα Αμερική,

σε μια πορεία για αυτό που ίσως να γίνει
η μεγαλύτερη σύγκρουση της ιστορίας.

Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε
αυτή την πρόκληση,

θα σας συστήσω σε έναν σπουδαίο στοχαστή,

θα παρουσιάσω μια μεγάλη ιδέα,

και θα θέσω ένα πιο σημαντικό ερώτημα.

O σπουδαίος στοχαστής είναι ο Θουκυδίδης.

Καταλαβαίνω ότι το όνομά του
είναι γλωσσοδέτης,

και μερικοί άνθρωποι δύσκολα το προφέρουν.
Ας το κάνουμε μαζί. Ένα, δύο, τρία:

Θουκυδίδης.

Άλλη μια φορά: Θουκυδίδης.

Ποιος ήταν λοιπόν ο Θουκυδίδης;

Ήταν ο πατέρας και ο ιδρυτής της ιστορίας.

Έγραψε το πρώτο βιβλίο ιστορίας.

Έχει τίτλο,

«Η Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου»,

σχετικά με τον πόλεμο στην Ελλάδα
πριν από 2.500 χρόνια.

Γι' αυτό σήμερα, αν μη τι άλλο,
κάντε τουίτ στους φίλους σας,

«Γνώρισα έναν σπουδαίο στοχαστή.

Μπορώ ακόμα και να προφέρω
το όνομά του: Θουκυδίδης».

Όσον αφορά εκείνον τον πόλεμο
που κατάστρεψε την κλασική Ελλάδα,

ο Θουκυδίδης έγραψε εξαιρετικά:

«Η άνοδος της Αθήνας και ο φόβος
που προκλήθηκε στη Σπάρτη από αυτό

έκαναν τον πόλεμο αναπόφευκτο».

Η άνοδος της μίας λοιπόν
και η αντίδραση της άλλης

δημιουργούν ένα τοξικό κοκτέιλ έπαρσης,

υπεροψίας, παράνοιας,

που τις έσυρε και τις δύο στον πόλεμο.

Kαι με αυτό περνάω στη μεγάλη ιδέα:

τη Θουκυδίδεια Παγίδα.

Η «Θουκυδίδεια Παγίδα» είναι ένας όρος
που επινόησα πριν πολλά χρόνια,

για να αποδώσω γλαφυρά
τον διορατικό συλλογισμό του Θουκυδίδη.

Η Θουκυδίδεια Παγίδα είναι
μια επικίνδυνη δυναμική που συμβαίνει

όταν μια ανερχόμενη δύναμη
απειλεί να εκτοπίσει την κυβερνώσα,

όπως η Αθήνα

-ή η Γερμανία πριν από 100 χρόνια
ή η σημερινή Κίνα-

και η επίδρασή της στη Σπάρτη

ή τη Μεγάλη Βρετανία πριν 100 χρόνια
ή τις Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα.

Όπως είπε ο Χένρι Κίσσινγκερ,

μόλις σου έρθει στο μυαλό αυτή η ιδέα,
η αντίληψη της Θουκυδίδειας Παγίδας,

θα σου παρέχει μια οπτική

που θα σε βοηθήσει να ελέγξεις
τον θόρυβο της επικαιρότητας της ημέρας,

για να καταλάβεις τι συμβαίνει πραγματικά.

Λοιπόν στο πιο σημαντικό ερώτημα
σχετικά με τον κόσμο μας σήμερα:

Θα ακολουθήσουμε τα βήματα της ιστορίας;

Ή μήπως μπορούμε,

μέσω ενός συνδυασμού φαντασίας,
κοινής λογικής και θάρρους,

να βρούμε έναν τρόπο
να διαχειριστούμε αυτή την αντιπαλότητα

χωρίς έναν πόλεμο που δεν θέλει κανείς,

και όλοι ξέρουν ότι θα ήταν καταστροφικός;

Δώστε μου πέντε λεπτά για να το αναλύσω,

και αργότερα το απόγευμα,
όταν δείτε την επόμενη είδηση

ότι η Κίνα κάνει αυτό
ή οι ΗΠΑ αντιδρούν έτσι,

θα μπορέσετε να καταλάβετε
καλύτερα το τι συμβαίνει,

ακόμα και να το εξηγήσετε
στους φίλους σας.

Όπως είδαμε λοιπόν με την αναστροφή
στην πυραμίδα της φτώχειας,

η Κίνα έχει πραγματικά εκτιναχθεί.

Σαν διάττων αστέρας.

Ο πρώην τσέχος πρόεδρος, Βάκλαβ Χάβελ,
νομίζω το έθεσε καλύτερα.

Είπε, «Όλα αυτά συνέβησαν τόσο γρήγορα
που δεν είχαμε τον χρόνο να εκπλαγούμε».

(Γέλια)

Για να υπενθυμίζω στον εαυτό μου
πόσο έκπληκτος θα έπρεπε να είμαι,

κοιτάω πότε πότε έξω από το παράθυρο
του γραφείου μου στο Κέμπριτζ

εκείνη τη γέφυρα
πάνω από τον Ποταμό Τσαρλς,

ανάμεσα στη Σχολή Κένεντι
και την Επιχειρηματική Σχολή του Χάρβαρντ.

Το 2012 η πολιτεία της Μασαχουσέτης
είπε ότι θα ανακαίνιζε τη γέφυρα,

και ότι θα έπαιρνε δύο χρόνια.

Το 2014 είπαν ότι δεν ήταν ολοκληρωμένη.

Το 2015 είπαν ότι θα έπαιρνε
άλλον έναν χρόνο.

Το 2016 είπαν ότι δεν ολοκληρώθηκε,
δεν θα σας πούμε πότε θα ολοκληρωθεί.

(Γέλια)

Τέλος, πέρυσι, ολοκληρώθηκε
με τον τριπλάσιο προϋπολογισμό.

Τώρα, συγκρίνετέ την με μια όμοια γέφυρα
που πέρασα τον περασμένο μήνα στο Πεκίνο.

Λέγεται Γέφυρα Σανιουάν.

Το 2015 οι Κινέζοι αποφάσισαν ότι ήθελαν
να ανακαινίσουν εκείνη τη γέφυρα.

Στην πραγματικότητα έχει
διπλάσιες λωρίδες κυκλοφορίας.

Πόσο χρόνο τους πήρε
να ολοκληρώσουν το έργο;

Το 2015. Ποιο είναι το στοίχημά σας;

Μαντέψτε. Εντάξει, τρία...

Κοιτάξτε.

(Γέλια)

Η απάντηση είναι 43 ώρες.

(Κοινό: Ουάου!)

(Γέλια)

ΓΑ: Φυσικά αυτό
δεν θα συνέβαινε ποτέ στη Νέα Υόρκη.

(Γέλια)

Πίσω από αυτή την ταχύτατη εκτέλεση
είναι ένας ηγέτης με σαφείς στόχους

και μια κυβέρνηση που λειτουργεί.

Ο πιο φιλόδοξος και πιο άξιος ηγέτης

στη σημερινή διεθνή σκηνή
είναι ο κινέζος πρόεδρος Ζι Ζινπίνγκ.

Kαι δεν έχει κρύψει αυτό που θέλει.

Όπως είπε όταν έγινε πρόεδρος
πριν από έξι χρόνια,

ο στόχος του ήταν
«να κάνει την Κίνα σπουδαία ξανά».

(Γέλια)

Ένα σύνθημα που δημιούργησε πολύ πριν
ο Ντόναλντ Τραμπ μάθει μια έκδοση αυτού.

Γι' αυτόν τον σκοπό, ο Ζι Ζινπίνγκ
ανακοίνωσε συγκεκριμένους στόχους

για συγκεκριμένες ημερομηνίες:

2025, 2035, 2049.

Έως το 2025, η Κίνα σκοπεύει
να γίνει η κυρίαρχη δύναμη

στη μεγαλύτερη αγορά
σε δέκα κορυφαίες τεχνολογίες,

συμπεριλαμβανομένου
αυτοδηγούμενα οχήματα, ρομπότ,

τεχνητή νοημοσύνη, κβαντική υπολογιστική.

Έως το 2035, η Κίνα θέλει να γίνει
η πρωτοπόρος της τεχνολογίας

σε όλες τις προηγμένες τεχνολογίες.

Και έως το 2049,

που είναι η 100ή επέτειος
της ίδρυσης της Λαϊκής Δημοκρατίας,

η Κίνα σκοπεύει θα είναι
η πρώτη χωρίς ανταγωνιστές,

μεταξύ άλλων, με έναν στρατό
που ο Ζι Ζινπίνκ αποκαλεί «Μάχη και Νίκη».

Αυτοί είναι τολμηροί στόχοι,
αλλά όπως βλέπετε

η Κίνα βρίσκεται ήδη καθ' οδόν

προς αυτούς τους στόχους,

και πρέπει να θυμόμαστε
πόσο γρήγορα αλλάζει ο κόσμος μας.

Πριν από 30 χρόνια,

ο Παγκόσμιος Ιστός δεν είχε καν εφευρεθεί.

Ποιος θα νιώσει τον αντίκτυπο
της ανόδου της Κίνας πιο άμεσα;

Προφανώς η τωρινή κορυφαία.

Καθώς η Κίνα ισχυροποιείται
και γίνεται πλουσιότερη,

πιο προηγμένη τεχνολογικά,

θα αναβαθμιστεί αναπόφευκτα ενάντια
στις αμερικανικές θέσεις και τα προνόμια.

Τώρα, για τους θερμόαιμους Αμερικανούς

-και ειδικά τους συντηρητικούς επαρχιώτες
όπως εγώ που είμαι από τη Βόρεια Καρολίνα-

κάτι μας ενοχλεί σε αυτή την εικόνα.

Η Αμερική θεωρείται πως είναι
η κορυφαία, εμείς είμαστε αυτοί.

Αλλά επαναλαμβάνω: η σκληρή
αλήθεια είναι δύσκολο να αγνοηθεί.

Πριν τέσσερα χρόνια, ο γερουσιαστής
Τζον Μακέιν ζήτησε να καταθέσω γι' αυτό

στην Επιτροπή Ένοπλων Υπηρεσιών.

Και τους έφτιαξα ένα διάγραμμα
που μπορείτε να δείτε,

το οποίο συγκρίνει τις ΗΠΑ και την Κίνα

με δύο παιδιά στα δύο αντίθετα άκρα
μιας τραμπάλας σε μια παιδική χαρά,

καθεμία απεικονίζεται
από το μέγεθος της οικονομίας της.

Mέχρι το τέλος του 2004,
η Κίνα είχε το μισό μέγεθός μας.

Έως το 2014, το ΑΕΠ της
ήταν ίσο με το δικό μας.

Και με την τρέχουσα τροχιά,
ως το 2024, θα είναι μεγαλύτερο.

Οι συνέπειες αυτής της τεκτονικής αλλαγής
θα γίνουν αισθητές παντού.

Για παράδειγμα, στην τρέχουσα
εμπορική σύγκρουση

η Κίνα είναι ήδη ο πρώτος
εμπορικός εταίρος

σε όλες τις μεγάλες ασιατικές χώρες.

Και με αυτό επανερχόμαστε
στον Έλληνα ιστορικό μας.

O «Κατάλογος της Θουκυδίδειας Παγίδας»
του Χάρβαρντ

έχει εξετάσει τα τελευταία
500 χρόνια της ιστορίας

και βρήκε 16 περιπτώσεις
στις οποίες μια ανερχόμενη δύναμη

απείλησε να εκτοπίσει μια κυβερνώσα.

Δώδεκα από αυτές κατέληξαν σε πόλεμο.

Και η τραγωδία αυτού είναι
ότι σε ελάχιστες από αυτές

κανένας από τους πρωταγωνιστές
δεν ήθελε πόλεμο.

Λίγοι από αυτούς τους πολέμους
άρχισαν είτε από την ανερχόμενη δύναμη

είτε από την κυβερνώσα.

Πώς λειτουργεί λοιπόν αυτό;

Αυτό που συμβαίνει
είναι ότι η παρακίνηση μιας τρίτης πλευράς

αναγκάζει τη μία ή την άλλη να αντιδράσει,

και αυτό θέτει σε κίνηση έναν φαύλο κύκλο,

ο οποίος παρασύρει τις δύο
κάπου που δεν θέλουν να πάνε.

Αν αυτό φαίνεται τρελό, πράγματι είναι.
Αλλά αυτή είναι η ζωή.

Θυμηθείτε τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η αφορμή σε εκείνη την περίπτωση

ήταν η δολοφονία
μιας υποδεέστερης προσωπικότητας,

του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου,

η οποία ύστερα οδήγησε
τον αυτοκράτορα της Αυστροουγγαρίας

να εκδώσει ένα τελεσίγραφο στη Σερβία,

παρέσυραν τους διάφορους συμμάχους,

μέσα σε δύο μήνες
όλη η Ευρώπη βρισκόταν σε πόλεμο.

Φανταστείτε λοιπόν αν έβλεπε
ο Θουκυδίδης σήμερα τον πλανήτη Γη.

Τι θα έλεγε;

Θα μπορούσε να βρει πιο κατάλληλο ηγέτη
για την κυβερνώσα δύναμη

από τον Ντόναλντ Τραμπ;

(Γέλια)

Ή έναν πιο κατάλληλο ηγέτη

για την ανερχόμενη δύναμη
από τον Ζι Ζινπίνγκ;

Θα έξυνε το κεφάλι του

και θα έλεγε σίγουρα
ότι δεν μπορούσε να σκεφτεί

έναν πιο ενδιαφέροντα προβοκάτορα

από τον Κιμ Γιονγκ Ουν της Βόρειας Κορέας.

Όλοι τους φαίνονται αποφασισμένοι
να παίξουν τον καθορισμένο ρόλο τους

και ακολουθούν το σενάριο επακριβώς.

Τελικά, κλείνουμε ξανά
με το πιο σημαντικό ερώτημα.

Tο ερώτημα το οποίο
θα έχει τις πιο σοβαρές επιπτώσεις

για την υπόλοιπη ζωή μας:

Θα επιτρέψουν οι Αμερικανοί κι οι Κινέζοι

τις δυνάμεις της ιστορίας
να μας οδηγήσουν σε έναν πόλεμο

ο οποίος θα ήταν καταστροφικός
και για τους δύο;

Ή θα επιστρατεύσουμε
τη φαντασία και το θάρρος

να βρούμε έναν τρόπο να επιβιώσουμε μαζί,

για να μοιραστούμε την ηγεσία
στον 21ο αιώνα,

ή όπως είπε ο Ζι Ζινπίνγκ
να δημιουργήσουμε μια νέα μορφή

μεγάλων σχέσεων εξουσίας;

Αυτό το θέμα που ερευνώ με πάθος
τα τελευταία δύο χρόνια.

Είχα την ευκαιρία να μιλήσω
και πράγματι να ακούσω

τους ηγέτες όλων των αρμόδιων κυβερνήσεων

-σε Πεκίνο, Ουάσινγκτον, Σεούλ, Τόκυο-

και σε διαμορφωτές γνώμης σε όλο το φάσμα
των τεχνών και της επιχειρηματικότητας.

Μακάρι να είχα περισσότερα να αναφέρω.

Tα καλά νέα είναι ότι οι ηγέτες
συνειδητοποιούν ολοένα και περισσότερο

αυτή τη θουκυδίδεια δυναμική
και τους κινδύνους που απορρέουν.

Τα κακά νέα είναι ότι κανείς
δεν έχει ένα εφικτό σχέδιο

για να δραπετεύσει
από την πεπατημένη της ιστορίας.

Οπότε μου είναι σαφές
ότι χρειαζόμαστε κάποιες ιδέες

πέρα από το πλαίσιο
του συμβατικού διαγράμματος

-μάλιστα, από μια άλλη σελίδα
ή άλλο χώρο-

και αυτό με φέρνει σήμερα στο TED

μαζί με μια παράκληση.

Αυτό το κοινό περιλαμβάνει πολλά
από τα πιο δημιουργικά μυαλά του πλανήτη,

που ξυπνούν το πρωί και δεν σκέφτονται

μόνο πώς να διαχειριστούν
τον κόσμο που έχουμε,

αλλά πώς να δημιουργήσουμε
τους κατάλληλους κόσμους.

Γι' αυτό είμαι αισιόδοξος
ότι όσο το σκέφτεστε περισσότερο

και το αντιλαμβάνεστε καλύτερα,

ορισμένοι από εσάς θα βρείτε
κάποιες τολμηρές ιδέες, παλαβές ιδέες,

που όταν τις βρούμε θα κάνουμε
κάτι ξεχωριστό σε αυτό τον χώρο.

Και να σας θυμήσω μόνο πως αν το κάνετε,
αυτή δεν θα είναι η πρώτη φορά.

Να σας θυμήσω τι συνέβη
ακριβώς μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μια αξιόλογη ομάδα Αμερικανών,
Ευρωπαίων κι άλλων,

όχι μόνο από την κυβέρνηση,

αλλά από τον κόσμο του πνεύματος
και των επιχειρήσεων,

συμμετείχαν σε μια συλλογική
έξαρση φαντασίας.

Και αυτό που φαντάστηκαν και δημιούργησαν

ήταν μια νέα διεθνής τάξη,

την τάξη που επέτρεψε σε εσάς κι εμένα
να ζήσουμε τη ζωή μας, όλη μας τη ζωή,

χωρίς πόλεμο των μεγάλων δυνάμεων

και με περισσότερη ευημερία
στον πλανήτη όσο ποτέ άλλοτε.

Μια αξιόλογη ιστορία λοιπόν.

Είναι ενδιαφέρον ότι κάθε πυλώνας

αυτού του έργου που παρήγαγε
αυτά τα αποτελέσματα,

όταν πρωτοπροτάθηκε,

απορρίφθηκε από το κατεστημένο
της εξωτερικής πολιτικής

ως αφελής ή μη ρεαλιστικός.

Το αγαπημένο μου είναι το Σχέδιο Μάρσαλ.

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο,
οι Αμερικανοί εξουθενώθηκαν,

αποστράτευσαν δέκα εκατομμύρια στρατιώτες,

εστίασαν σε μια επείγουσα
εσωτερική πολιτική,

αλλά καθώς οι λαοί άρχισαν να εκτιμούν
πόσο κατεστραμμένη ήταν η Ευρώπη

και πόσο επιθετικός
ήταν ο σοβιετικός κομμουνισμός,

οι Αμερικανοί αποφάσισαν τελικά
να φορολογήσουν τους εαυτούς τους

1,5% του ΑΕΠ κάθε χρόνο για τέσσερα χρόνια

και να στείλουν αυτά τα λεφτά στην Ευρώπη
για την ανοικοδόμηση αυτών των χωρών,

συμπεριλαμβανομένων
της Ιταλίας και της Γερμανίας,

των οποίων τα στρατεύματα
σκότωναν Αμερικανούς.

Απίστευτο.

Aυτό δημιούργησε επίσης τα Ηνωμένα Έθνη.

Απίστευτο.

Την Παγκόσμια Διακήρυξη
Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Την Παγκόσμια Τράπεζα.

Το NATO.

Όλα αυτά τα στοιχεία μιας τάξης
για ειρήνη κι ευημερία.

Οπότε, εν ολίγοις,
αυτό πρέπει να το ξανακάνουμε.

Και πιστεύω ότι τώρα χρειαζόμαστε
μια έξαρση φαντασίας, δημιουργικότητας,

που θα συμβουλευθεί από την ιστορία,

διότι, όπως μας υπενθυμίζει
ο φιλόσοφος Σανταγιάνα,

«Στο τέλος, μόνο εκείνοι που αρνούνται
να μελετήσουν την ιστορία

είναι καταδικασμένοι να την επαναλάβουν».

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)