Η ευφυΐα του περιοδικού πίνακα του Μεντελέγιεφ - Λου Σέρικο

Παρακολουθείστε το πλήρες μάθημα: http://ed.ted.com/lessons/the-genius-of-mendeleev-s-periodic-table-lou-serico

Τα στοιχεία είχαν καταγραφεί και οργανωθεί προσεκτικά πριν από τον Ντμίτρι Μεντελέγιεφ. Είχαν οργανωθεί σύμφωνα με τις παρόμοιες ιδιότητές τους. Τότε γιατί ο περιοδικός πίνακας του Ντμίτρι Μεντελέγιεφ είναι αυτός που επικράτησε; Ο Λου Σέρικο εξηγεί μιλώντας για το εκα-αλουμίνιο, ένα στοιχείο του οποίου την ύπαρξη ο Μεντελέγιεφ προέβλεψε χρόνια πριν ανακαλυφθεί.

Μάθημα του Λου Σέρικο, σκηνοθεσία από το TED-Ed.

Ο περιοδικός πίνακας είναι
άμεσα αναγνωρίσιμος.

Δεν βρίσκεται μόνο σε κάθε
χημικό εργαστήριο παγκοσμίως,

βρίσκεται πάνω σε μπλουζάκια,
κούπες καφέ, και σε κουρτίνες μπάνιου.

Όμως ο περιοδικός πίνακας δεν είναι
ένα ακόμη μοντέρνο σύμβολο.

Είναι ένα τεράστιο κομμάτι
ανθρώπινης ιδιοφυΐας,

εκεί πέρα με το Ταζ Μαχάλ, τη Μόνα Λίζα,
και το παγωτό σάντουιτς--

ο δημιουργός του πίνακα,
Ντμίτρι Μεντελέγιεφ

είναι ένας άξιος επιστήμονας στο πάνθεον.

Όμως γιατί είναι τόσο σπουδαίος
και ο ίδιος και ο πίνακάς του;

Είναι επειδή έφτιαξε μια πλήρη
λίστα από τα γνωστά στοιχεία;

Μπα, δεν κερδίζεις θέση στην επιστημονική
Βαλχάλα επειδή απλά έκανες μια λίστα.

Εξάλλου, ο Μεντελέγιεφ δεν ήταν
καν ο πρώτος που το έκανε αυτό.

Είναι επειδή ο Μεντελέγιεφ κατέταξε
τα στοιχεία με παρόμοιες ιδιότητες μαζί;

Όχι ακριβώς, αυτό είχε ήδη γίνει επίσης.

Ποια ήταν λοιπόν η μεγαλοφυΐα
του Μεντελέγιεφ;

Ας δούμε λοιπόν μία από τις πρώτες εκδοχές
του περιοδικού πίνακα από το 1870 περίπου.

Εδώ βλέπουμε τα στοιχεία
με τα δύο γράμματα που τα ορίζουν,

οργανωμένα σε πίνακα.

Κοιτάξτε την καταχώρηση
στην τρίτη στήλη, στην πέμπτη σειρά.

Υπάρχει μια παύλα εκεί.

Από αυτή την απλή παύλα πηγάζει
η ακατέργαστη ευφυΐα του Μεντελέγιεφ.

Αυτή η παύλα είναι επιστήμη.

Βάζοντας αυτή την παύλα εκεί,
ο Ντμίτρι έκανε μια τολμηρή δήλωση.

Είπε, και κάνω παράφραση,

κανείς από εσάς δεν έχει ανακαλύψει ακόμα
αυτό το στοιχείο, στο μεταξύ το βαφτίζω.

Είναι ένα βήμα μακριά από το αλουμίνιο,
έτσι θα το λέμε έκα-αλουμίνιο,

«έκα» στα Σανσκριτικά σημαίνει ένα.

Κανείς δεν βρήκε το έκα-αλουμίνιο ακόμη,
οπότε δεν ξέρουμε τίποτα γι'αυτό σωστά;

Λάθος! Σύμφωνα με τη θέση του,
μπορώ να σας πω τα πάντα γι' αυτό.

Αρχικά, ένα άτομο του έκα-αλουμινίου
έχει ατομικό βάρος 68,

περίπου 68 φορές βαρύτερο
από ένα άτομο υδρογόνου.

Το έκα-αλουμίνιο, όταν απομονωθεί,
έχει στερεά μορφή σε θερμοκρασία δωματίου.

Λάμπει, είναι καλός αγωγός της θερμότητας,

μπορεί να διαπλατυνθεί σ' ένα φύλλο,
να τεντωθεί σε ένα καλώδιο,

όμως στο σημείο τήξης του
είναι χαμηλό, φοβερά χαμηλό.

Και το κυβικό του εκατοστό
θα ζυγίζει 6 γραμμάρια.

Ο Μεντελέγιεφ μπορούσε να τα προβλέψει
όλα αυτά απλά από την κενή θέση,

και την γνώση της συμπεριφοράς
των στοιχείων που το περιέβαλλαν.

Μερικά χρόνια από την πρόβλεψη του,

ένας Γάλλος ονόματι Πωλ Εμίλ Λεκόκ
ντε Μπουασμποντράν

συνάντησε ένα καινούριο στοιχείο
σε δείγματα μετάλλων,

που ονόμασε γάλλιο από το Γαλατία,
το ιστορικό όνομα της Γαλλίας.

Το γάλλιο είναι ένα βήμα από το αλουμίνιο
στον περιοδικό πίνακα.

Είναι το έκα-αλουμίνιο.

Οπότε ήταν σωστές
οι προβλέψεις του Μεντελέγιεφ;

Το ατομικό βάρος του γάλλιου είναι 69,72.

Το κυβικό του εκατοστό
ζυγίζει 5,9 γραμμάρια.

Είναι στερεό μέταλλο
σε θερμοκρασία δωματίου,

όμως λιώνει σε μηδαμινή θερμοκρασία
στους 30 βαθμούς Κελσίου,

στους 85 βαθμούς Φαρενάιτ.

Λιώνει στο στόμα σου και στο χέρι σου.

Ο Μεντελέγιεφ έπεσε μέσα,
όχι μόνο στο γάλλιο, προέβλεψε

και άλλα στοιχεία που ήταν
άγνωστα την τότε εποχή:

το σκάνδιο, το γερμάνιο, το ρήνιο.

Το στοιχείο που ονόμασε έκα-μαγγάνιο
τώρα λέγεται τεχνήτιο.

Το σπάνιο τεχνήτιο δεν απομονωνόταν,

ώσπου συντέθηκε το 1937
σε ένα κυκλοτρόνιο,

σχεδόν 70 χρόνια αφού ο Ντμίτρι
προέβλεψε την ύπαρξη του,

και 30 χρόνια μετά τον θάνατό του.

Ο Ντμίτρι πέθανε χωρίς Νόμπελ το 1907,

όμως τελικά του αποδόθηκε
μια πολύ σημαντικότερη τιμή.

Το 1955 επιστήμονες του UC Berkeley

κατάφεραν να δημιουργήσουν
17 νέα άτομα άγνωστου στοιχείου.

Αυτό το στοιχείο γέμισε μια κενή θέση
στον περιοδικό πίνακα, τον αριθμό 101,

και το 1963 ονομάστηκε επίσημα μεντελέβιο.

Υπήρξαν πάνω από 800 νικητές
του βραβείου Νόμπελ,

όμως μόνο 15 επιστήμονες έδωσαν
το όνομα τους σε στοιχεία του πίνακα.

Έτσι την επόμενη φορά
που θα κοιτάξετε τον περιοδικό πίνακα,

είτε στον τοίχο πανεπιστημιακής αίθουσας,
είτε σε μια κούπα των 5 δολαρίων,

ο Ντμίτρι Μεντελέγιεφ, ο αρχιτέκτων
του περιοδικού πίνακα,

θα σας ανταποδώσει το βλέμμα.